Book Title: Hinsashtakam
Author(s): Yakini Mahattara, Haribhadrasuri, 
Publisher: Jinshasan Aradhana Trust
Catalog link: https://jainqq.org/explore/009612/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Namotthu NaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa zrI bhuvanabhAnusUri jamazatAbdIe navaluM najarANu - 22 * yAkinImahArAsUnu bhavavirahAMkita zrIharibhadrasUri mahArAjA kRtam svopajJa avamUri alaMkRtam navanirmita hiMsopaniSad - gurjaravRtivibhUSitam * pustakanuM nAma : hiMsASTaka, * mULa kRti : hiMsASTaka (svopajJa avacUri sAthe) mULakRtikAra tathA avacUrikAra : zrIyAkinImahArAsUnu bhavavirahAMkita 1444 graMtha racayitA pa.pU.AcAryadevazrI haribhadrasUri mahArAjA navanirmita gurjaravRtti : hiMsopaniSad * mULa kRtinuM pAMca hastAdarzo dvArA saMzodhana + gurjara vRttinuM navasarjana + saMpAdana : pa.pU.vairAgyadezanAdakSa zrImadvijaya hemacandrasUrIzvarajI mahArAjAnA ziSya pa.pU. AcAryadeva zrImadvijaya kalyANabodhisUrIzvarajI mahArAja * viSaya : hiMsAnuM svarUpa, hiMsAnA prakAra tathA ahiMsAparipAlananuM sacoTa mArgadarzana. * vizeSatA : prastuta viSayamAM ati saMkSepamAM gAgaramAM sAgara ThAlavI deto, aneka zAstronA nicoDarUpa ekamAtra graMtha. hiMsASTakam che saMzodhana + vRttinavasarjana + saMpAdana che pa.pU.vairAgyadezanAdA AcAryadeva zrImadvijaya hemacandrasUrIzvarajI mahArAjAnA ziSyaratna pa.pU.AcAryadeva zrImadvijaya kalyANabodhisUrIzvarajI mahArAja prakAzaka : zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa, muMbaI paThanapAThananA adhikArI : gItArthaguru anujJAta AtmA prati : 500 * AvRtti : prathama, prakAzana varSa-vi.saM. 2016, vI.saM. 2536, I.sa. 2010 * mUlya : rUA.14)/ (c) zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa prastuta graMthanA koI paNa aMzano upayoga karatAM pUrve lekhaka ane prakAzakanI lekhita maMjUrI jarUrI che. A graMtha jJAnadravyamAMthI prakAzita thayo hovAthI gRhasthoe tenI mAlikI karavI hoya, to tenuM mUlya jJAnakhAtAmAM arpaNa karavuM. * mudrakaH zrI pArzva komyuTarsa, amadAvAda. phona : 079-25460295 che prakAzaka che zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - hiMsAZzam ......ago .dA..... abhiEI ....... dhanyavAda.. sukRta sahayogI ? zrI lAvaNya jaina saMgha pAlaDI, amadAvAda. jJAnanadhi sadhyayanI bhUri bhUB anumodanA - hiMsASTam - I dhruvaM hiMsA pramAdrinaH II anAdikAlIna bhavabhramaNanuM bIja hoya to e che hiMsA. paNa enuM svarUpa zuM che ? enuM kAraNa zuM che ? enuM rahasya zuM che ? enA nivAraNano upAya zuM che ? e vastu mAtra 'ahiMsA paramo dharma" nA nArAothI jANI zakAya tema nathI. jijJAsu jIvo para mahAna upakAra karIne A gaMbhIra jJAnane pIrasavA mATe bhagavAna zrI haribhadrasUrijIe sAvacUri hiMsASTakanI racanA karI che. hiMsA na thAya tenA mATe to kadAca ghaNA jIvo jAgRta che, paNa hRdaya kaThora na bane tenA mATenI jAgRti keTalI ? pramAdabhAva na Ave tenI takedArI keTalI ? abhinivezano sparza na thAya tenA mATenI sAvadhAnI keTalI ? pUjyazrIe A prabaMdhamAM spaSTapaNe pharamAvyuM che ke jo ahiMsAno prema hoya to sau prathama tamArA hRdayane mAkhaNa karatAM ya komaLa banAvI lejo, hRdayanI dharatI sadA ya bhInI bhInI lIlIchama rahe tevo prayatna karajo, pramAdane tilAMjali ApI dejo ene ATaluM karyA pachI paNa jo kadAgrahane choDI na zako to ahiMsaka hovAnuM gumAna rAkhazo mA ! kevI adbhuta vAta ! eka nAnakaDA aSTakamAM jANe hajArolAkho zAstronuM navanIta pIrasI dIdhuM che. hiMsAnA vividha bhAMgAo, daSTAntomAMthI tAravelo adabhuta niyoDa, aneka zAonI sAkSIo vagere dvArA ahIM gAgaramAM paNa sAgara ThalavAyo che. prasannacandra rAjarSinuM daSTAnta suprasiddha che, paNa temanuM mana jyAre saMkliSTa hatuM te samaye paNa temanA hRdayanI dazA kevI hatI, temanuM guNasthAnaka karyuM hatuM, temano saMkleza kaI kakSAno hato, ItyAdi gaMbhIra vicAraNA ahIM daSTigocara thAya che, je kharekhara maMtramugdha karI de che. pUjyazrInA agAdha abhiprAyane mApavAmAM buddhinI phUTapaTTI TUMkI paDyA vinA rahetI nathI. Ama chatAM 'zume yathAzakti yatitavyam" e nyAye A mahAna che .......anumodaMI...... abhiiEd...... dhanyavAda........ * prApti sthAna : zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa zrI caMdrakumArabhAI jarIvAlA, du.naM.6, badrikezvara sosAyaTI, marIna DrAIva I roDa, muMbaI-2. phona : 22818390, 22624477 zrI caMdrakAMtabhAI esa. saMghavI, 6/bI, azokA kople, pahelA garanALA pAse, pATaNa-384265. (u.gu.), mo. : 9909468pa7ra zrI bAbubhAI saremalajI beDAvALA, siddhAcala baMglojha, senTa ena hAIskUla pAse, hIrA jaina sosAyaTI, sAbaramatI, amadAvAda-5. mo. : 94265 85904. Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAstrane prakAzamAM lAvavA ane tenA paThana-pAThanane pravRttizIla karavA mATe prastuta gurjara-TIkAnuM sarjana karyuM che tenuM saMzodhana karavA viddhajjanone mArI namra prArthanA che. sAvasUri mULa pAThanuM saMzodhana pAMca hastaprationA AdhAre karavAmAM AvyuM che. je nIce mujaba che. kA jinaka mi ka tara varga vAbhavadapAdAyaka ni mAnakAlIna mekaapara vanirmitiyA nAka sAtha i ra vivi janasvA (ka- zrI AtmAnaMda chaina sabhA bhAvanagara, muni ativivayasa prati naM. 1055/1) ARMS 3 mana 19342 plan aam da jAti ma yogya bewande ki vi da 5 ye zrI chaina jJAna bhaMDAra saMvegI ( paJathiyAno) upAzraya amahAvAha prati naM. 3828) 6 namaH // rA vyaki pUrvakameva nityAna stamyaritivizeSa ka manoma tamastasyAnapratijJAti nakada raMgAvisamA mitidezi saMvedanAma (7-zrI lAlabhAI dalapatabhAI bhAratIya saMskRti vidyAmaMdira-amadAvAda naM.28599) senA prApa vedAna B+C+De Czas Kinganno bonga the re (ca zrI IsAsasAgarasUri jJAna maMdira (DolA) naM. 33714) namaH pArArArArA namastasyAsaha sAmAnyata karaNIdAnanii karadayAla vanaspati pramA navamrAjyAdi liinsyaataa| tyAdi kalyavikalyA janasyAnupapati kAkA mukhamukhanimmara kigrA bha padakamAdanAsa kaliyu svayamana lina kevalamasyAma i (cha zrI sAsasAgarasUri jJAna maMdira (DojA) naM. 55800) Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A sAthe mudrita pratano paNa upayoga karavAmAM Avyo che. jene gha' saMjJA ApI che. A prata zrI RSabhadevajI kezarImalajI zvetAMbara saMsthA (ratalAma) dvArA vIrasaMvat 2450 mAM prakAzita karavAmAM AvI che. - paramakRpALu paramAtmA tathA anaMtopakArI gurudevazrI hemacandrasUrIzvarajI mahArAjAnA parama prasAdathI prastuta anuvAda, saMzodhana tathA saMpAdana saMpanna thayuM che. uparokta sarva saMsthAo tathA jemanA saujanyathI hastAdarzonI nakalonI prApti thaI evA rASTrasaMta AcAryadeva zrImadvijaya padmasAgarasUrIzvarajI mahArAjA, munirAjazrI kRpAbiMduvijayajI tathA paMDitavarya zrI jitendrabhAI bI. zAhane paNa dhanyavAdo ghaTe che. zrI pArtha komapyuTarsavALA zrI vimalabhAIe TAIpaseTIMga Adi kArya kuzaLatApUrvaka karI ApyuM che. prastuta sarjananA mAdhyame sva-paranA kalyANamAM nimitta banuM, e ja zubhAbhilASA sAthe, jinAjJA viruddha lakhAyuM hoya to micchAmi dukkam. - pa.pU.vairAgyadezanAdakSa AcAryadeva zrImadvijaya hemacandrasUrIzvarajI mahArAjAno caraNakiMkara vijaya kalyANabodhisUri caitra suda 12, vIra saMvat 2535. uMjhA (u.gujarAta) zrI bhuvanabhAnusUri janmazatAbdIe navaluM najarANu jJAmRtuM kojhana... pariveSaka pa.pU.vairAgyadezanAdakSa A. hemacandrasUrIzvaraziSya A. kalyANabodhisUrIzvarajI ma.sA. 1. siddhAntamahodadhi mahAkAvyam - sAnuvAda. 2. bhuvanabhAnavayam mahAkAvyam - sAnuvAda, savArta5. 3. samatAsAgara mahAkAvyam - sAnuvAda. 4. paramautaSThA kAvyam - sAnuvAda, kalAtmaka Albama sAthe. 5. jIrAvalIyam kAvyam - sAnuvAda. 6. premamaMdaram - kalyANarmAdarapAdapUrti stotra - sAnuvAda, savArta5. 7. chaMdolaMkAranarUpaNam - kavi banavAno zorTakaTa - pokeTa SAyarI. 8. tattvopaniSad 9. vAdopaniSad zrIsiddhasenaMdavAkarasUrikRta 10. vedopaniSa E SaSThI, aSTamI, navamI ane aSTAdazI 11. zikSopaniSad dvAazakA para saMskRta TIkA - sAnuvAda. 12. stavopaniSad - zrIsiddhasenatvAkarasUri tathA kalikAlasarvajJazrI hemacaMdrAcAryakRta adbhuta stuteonA rahasya - sAnuvAda. 13. sattvopaniSad - yogasAra caturthaprakAzavRtti - sAnuvAda. (mAtra saMyamI bhagavaMto mATe) 14. devadharmopaniSad - mahopAdhyAyazrI yazovijayajIkRta devadharmaparIkSA graMthanI gurjara TIkA 15. paramopanaSad - mahopAdhyAyazrI yazovijayajI de kRta pAMca 'parama" kRtio para gurjaravRtti 16. ArSopaniSadra1) zrI pratyekabuddhapraNIta RSibhASita 17. ArSopaniSadra (IsisayAI') AgamasUtra para saMskRta TIkA. Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * hiMsASTakam 18. vairAgyopaniSad - zrIhariharopAdhyAyakRta bhartuharinirveda nATaka bhAvAnuvAda. 19. sUtopaniSad - paradarzanIya adabhuta sUkatono samuccaya tathA rahasyAnuvAda 20. karmopaniSad - siddhAnta mahodadhi zrIpremasUrIzvarajIkRta karmIsaddhi graMtha para bhAvAnuvAda. ra1. vizeSopaniSad - zrI samayasuMdarapAdhyAyajIkRta vizeSazataka graMtha para gurjara bhAvAnuvAda. rara. hiMsopaniSad - zrI haribhadrasUrikRta svopajJa vicUri alaMkRta hiMsASTaka graMtha para gurjara TIkA. 23. haMsopaniSad - ajJAtakartRka (pravAdadH zrIharibhadrasUri mahArAjA kRta) nAnA prakaraNa para saMskRta TIkA-sAnuvAda. 24. dharmopaniSad - veda thI mAMDIne bAIbala sudhInA dharmazAyonA rahasya. ra5. zopaniSad - nardhAnormata saptaka prakaraNa - sAnuvAda, ra6. lokopanaSad - zrI haribhadrasUrikRta lokatattvanarNaya graMtha para saMskRta vRtti (bhAga-1). ra7. AbhopaniSad - zrI udayanAcAryavRta Atmatattvavaveka graMtha para gurjara TIkA (bhAga-1). ra8. sAmyopaniSad - mahopAdhyAyazrI yazovijayajIkRta samAdhi sAmyadvAvaMzakA sacitra sAnuvAda. ra9. sambodhopaniSad - sabodhacandrodaya paMcazakA para saMskRta vartaka - sAnuvAha 3. stotropaniSad - zrIvajasvAmakRta zrIgautamasvAmastotra - Icatra sAnuvAda. 10 - - hiMsAnTa31. darzanopaniSad1 ) zrI mAdhavAcAryavRta sarvadarzanasaMgraha 3ra. darzanopaniSadra I graMtha para gurjara bhAvAnuvAda. 33. rAmAyaNanA teja kiraNo - rAmAyaNI mATe paryApta AlaMbana 34. asparzopaniSad - mahopAdhyAyazrI yazovijayajIkRta aspRzaoNMtavAda para gurjara vRtti 35. hitopaniSad - adhyAtmakalpadrumanA syazakSopadezAdhikAra tathA yaMtazikSApaMcazakA para gurjara vArtika + sAnuvAda sAvacUre tyaMtavicAra 36. jJAnopaniSad - aSTAvakra gItA para saMskRta vRtti. 37. saMbodhopaniSad - saTIka zrIratanazekharasUrikRta saMboisarmAta graMtha para gurjaravRtti 38. ISTopanaSad - zrIpUjyapAdasvAmakRta Ibdopadeza graMtha para saMskRta TIkA-sAnuvAda 39. vimohopaniSad - zrIyazapAlamaMtrIkRta moharAjaparAjaya nATaka para viSamapaThavyAkhyA ane anuvAda 40. grAmapyopaniSad - darzAvadha yaMtadharma para naqnarmita prakaraNa (bIjuM nAma zramaNaNata5) 41. saphaLatAnuM saranAmuM - saphaLa jIvana jIvavA mATe saphaLa kimiyAo 42. sUtropaniSad - zrIsUtrakRtAMgasUtra-dvitIyazrutaskaMdha para saMskRta saMgrahaNI. (zrIsUtrakRtAMgadIpikA bhAga-ranA punaH saMpAdana sAthe.). 43. pravajyopaniSad - ajJAtapUrvAcAryakRta pravajyavadhAna prakaraNa para gurjara vRtti Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * hiMsASTakam - 11 44. prasannatAnI paraba - vakatA-zrotA baMnene upayogI vairAgya rasajharaNA. 45. dezanopaniSad - vairAgyadezanAThakSa pU. gurudevazrInI vAyanAonuM saMskRta kAvyamaya avataraNa. 46. jIrAvalA juhArIe - gIta guMjana. 47. upadezopaniSad - upadetharatnakoSa graMtha para vizada vRtti. 48. prArthanopaniSad - alaMkArika stutio para tAtparyavRtti sAnuvAda. 12 hiMsAH- zrI jinazAsana sukRta mukhya AdhArastaMbha - (1) nayanabALA bAbubhAI jarIvAlA ha. lInAbena caMdrakumArabhAI jarIvAlA parivAra (muMbaI) (2) mULIbena aMbAlAla zAha ha. ramAbena puMDarIkabhAI zAha parivAra - khaMbhAta (muMbaI) - zrI jinazAsana sukRta AdhArastaMbha - (1) nayanabALA bAbubhAI jarIvAlA ha. zobhanAbena manIzabhAI jarIvAlA parivAra (muMbaI) In Process... * aMgopaniSad - adhdhArvAdha amudrita Agama aMgacUlikAmUtra para nUtana saMskRtavRtti ja vargopaniSad - arvAdha amudrita Agama vargacUlikAmUtra para nUtana saMskRtavRtti maka boTikopaniSad - adhArvAdha amudrita kRtio-boTika pratiSA, boTika nirAkaraNa, digaMbaramata khaMDana, boTikoccATananA samanvaya sAthe aneka prAcIna graMthonA AdhAre digaMbaramatanI gaMbhIra samIkSA * AgamopaniSad - AgamakhaMtapakSanarAkaraNa (visaMvAda prakaraNa) para vizada vivaraNa duHSakopaniSad - duHSamagaMDakA graMtha para vizada vRtti. * AyAropaniSad - zrIdevasuMdarasUrikRta sAmAcArI prakaraNa para vizada vRtti che zrutasamuddhAraka che. 1. bhANabAI nAnajI gaDA, muMbaI (preraka : pa.pU.gacchAdhipati AcAryadeva zrImadvijaya bhuvanabhAnusUri ma.sA.) 2. zeTha ANaMdajI kalyANajI, amadAvAda 3. zrI zAMtinagara zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha, amadAvAda (preraka : pa.pU.tapasamrATa AcAryadeva zrImadvijaya himAMzusUri ma.sA.) zrI zrIpAlanagara jaina upAzraya TrasTa, vAlakezvara, muMbaI (preraka : pa.pU.ga.A.rAmacaMdrasUri ma.sA.nI divyakRpA tathA pU. AcAryadeva zrImadvijaya mitrAnaMda su.ma.sA.) zrI lAvaNya sosAyaTI zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha, amadAvAda (preraka : pa.pU. paMnyAsajI zrI kulacaMdravijayajI gaNivarya) 6. nayanabAlA bAbubhAI sI. jarIvAlA hA. caMdrakumAra, manISa, kalpanA (preraka : pa.pU.munirAjazrI kalyANabodhi vijayajI ma.sA.) che. kezarabena ratanacaMda koThArI hA. lalitabhAI (preraka : pa.pU.gacchAdhipati AcAryadeva zrImadvijaya jayaghoSasUrIzvarajI mahArAja) 8. zrI zvetAMbara mUrtipUjaka tapagacchIya jaina pauSadhazALA TrasTa, dAdara, muMbaI 9. zrI muluMDa zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMdha, muluMDa, muMbaI (AcAryadeva zrIhemacaMdrasUri ma.sA. nI preraNAthI) 10. zrI sAMtAkrujha che. mUrti. tapAgaccha saMgha, sAMtAkrujha, muMbaI (preraka : AcAryadeva zrI hemacaMdrasUri ma.sA.) Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hiMsASTakam 11. zrI devakaraNa mUlajIbhAI jaina derAsara peDhI, malADa (vesTa), muMbaI (preraka : pa.pU. munirAjazrI saMyamabodhi vi.ma.sA.) 13 12. saMghavI aMbAlAla ratanacaMda jaina dhArmika TrasTa, khaMbhAta (pU.sA. zrI vasaMtaprabhAzrIjI ma.tathA pU.sA.zrI svayaMprabhAzrIjI ma. tathA pU.sA. zrI divyazAzrIjI ma. nI preraNAthI mULIbenanI ArAdhanAnI anumodanArthe) 13. bAbu amIcaMda pannAlAla AdIzvara jaina Tempala cerITebala TrasTa, vAlakezvara, muMbaI-40006. (preraka : pU. munirAjazrI akSayabodhi vijayajI ma.sA. tathA pU.munirAjazrI mahAbodhi vijayajI ma.sA. tathA pU. munirAjazrI hiraNyabodhi vijayajI ma.sA.) 14. zrI zreyaskara aMgherI gujarAtI jaina saMgha, muMbai (preraka : pU. munizrI hemadarzana vi.ma. tathA pU. munizrI ramyaghoSa vi.ma.) 15. zrI jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha, maMgala pArekhano khAMco, zAhapura, amadAvAda (preraka : pa.pU. AcAryadeva zrI rucakacaMdrasUri ma.) 16. zrI pArzvanAtha zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha, sAMghANI esTeTa, ghATakopara (vesTa), muMbaI (preraka : pU. munirAjazrI kalyANabodhi vijayajI ma.sA.) 17. zrI navajIvana sosAyaTI jaina saMgha, bombe senTrala, muMbaI (preraka : pU. munirAjazrI akSayabodhi vi. ma.) 18. zrI kalyANajI sobhAgacaMdajI jaina peDhI, pIMDavADA. (siddhAMtamahodadhi sva. A. zrImadvijaya premasUrIzvarajI ma.sA. nA saMyamanI anumodanArthe) 19. zrI ghATakopara jaina zvetAMbara mUrtipUjaka tapAgaccha saMgha, ghATakopara (vesTa), muMbai (preraka : vairAgyadezanAdA pU.A. zrIhemacaMdrasUri ma.sA.) 20. zrI AMbAvADI zvetAmbara mUrtipUjaka jaina saMgha, amadAvAda (preraka : pU. muni zrIkalyANabodhi vi.ma.) 21. zrI jaina zvetAmbara mUrtipUjaka saMgha, vAsaNA, amadAvAda (preraka : pU. AcArya zrI nararatnasUri ma.nA saMyamajIvananI anumodanArthe pUjya tapasvIratna AcArya zrI himAMzusUrIzvarajI ma.sA.) 22. zrI premavardhaka ArAdhaka samiti, gharaNidhara derAsara, pAlaDI, amadAvAda (preraka : pU. gaNivarya zrI akSayabodhi vijayama.) 23. mahAvIra jaina zve. mUrtipUjaka saMgha, pAlaDI, zeTha kezavalAla mUlacaMda jaina upAzraya, amadAvAda. (preraka : pa.pU. AcArya zrIrAjendrasUri mahArAja sA.) 24. zrI mATuMgA jaina zve. mUrtipUjaka tapAgaccha saMgha enDa ceriTIjha, mATuMgA, muMbaI 25. zrI jIvIta mahAvIrasvAmI jaina saMgha, noMdiyA (rAjasthAna) (preraka : pU. gaNivarya hiMsASTakam zrI akSayabodhi vijayajI ma.sA. tathA munizrI mahAbodhi vijayajI ma.sA.) 26. zrI vizA osavAla tapAgaccha jaina saMgha, khaMbhAta 14 27. 28. 29. zrI sImaMdhara jina ArAdhaka TrasTa, emaralDa epArTamenTa, aMdherI (IsTa), muMbaI (preraka : munizrI netrAnaMda vijayajI ma. sA.) 30. zrI dharmanAtha popaTalAla hemacaMda jaina zve. mUrtipUjaka saMgha, jainanagara, amadAvAda. (preraka : munizrI saMyamabodhi vi.sa.) (preraka : vairAgyadezanAdakSa pa.pU.AcAryadeva zrI hemacaMdrasUri ma.sA.) zrI vimala sosAyaTI ArAdhaka jaina saMgha, bANagaMgA, vAlakezvara, muMbaI-400 007. zrI pAlitANA cAturmAsa ArAdhanA samiti (parama pUjya vairAgyadezanAdakSa AcAryadeva zrImadvijaya hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjanA saMvata 2053nA pAlitANA madhye cAturmAsa prasaMge) 31. zrI kRSNanagara jaina zvetAmbara mUrtipUjaka saMgha, saijapura, amadAvAda (pa.pU. AcArya vijaya hemacaMdrasUrIzvarajI ma.sA. nA kRSNanagara madhye saMvata 2052nA cAturmAsa nimitte pa.pU.munirAjazrI kalyANabodhi vijaya ma.sA.nA preraNAthI) zrI bAbubhAI sI. jarIvAlA TrasTa, nintamapurA, vaDodarA zrI goDI pArzvanAthajI Tempala TrasTa, punA (preraka : pU. gacchAdhipati AcAryadeva zrImadvijaya jayaghoSasUrIzvarajI ma.sA. tathA 32. 33. pU. munirAjazrI mahAbodhi vijayajI ma.sA.) 34. zrI zaMkhezvara pArzvanAtha jaina dhRtAmbara maMdira TrasTa, bhavAnI peTha, punA. (preraka : pU. munirAja zrI anaMtabodhi vijayajI ma.sA.) 35. 36. zrI rAMdera roDa jaina saMgha, surata (preraka : pU.paM. akSayabodhi vijayajI ma.sA.) zrI zvetAmbara mUrtipUjaka tapAgaccha dAdara jaina pauSadhazAlA TrasTa, ArAdhanA bhuvana, dAdara, muMbaI (preraka : munizrI aparAjita vijayajI ma.sA.) zrI javAhara nagara jaina zve. mUrtipUjaka saMgha, goregAva, muMbaI (preraka : pU. A. zrIrAjendrasUri ma.sA.) 38. zrI kanyAzAlA jaina upAzraya, khaMbhAta (preraka : pU.pra.zrI raMjanazrIjI ma. sA. ane pU.pra.zrI IMdrathIjI ma.sA.nA saMyamajIvananI anumodanArthe pa.pU.sA. zrI vinayaprabhAzrIjI ma.sA. tathA pa.pU.sA.zrI vasaMtaprabhAzrIjI ma.sA. tathA sAdhvIjI zrI svayaMprabhAzrIjI ma.sA.) 37. 39. zrI mATuMgA jaina zvetAmbara mUrtipUjaka tapAgaccha saMgha enDa cerITIjha, mATuMgA, muMbaI (preraka : pU. paMnyAsapravara zrIjayasuMdaravijayajI gaNivarya) 40. zrI zaMkhezvara pArzvanAtha zvetAmbara mUrtipUjaka jaina saMgha, 60 phuTa roDa, ghATakopara (IsTa) Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * hiMsASTakam - 15 (preraka : pU.paM. zrI varabodhivijayajI gaNivarya) 41. zrI AdinAtha zvetAmbara mUrtipUjaka jaina saMgha, navasArI (preraka : pa.pU.A. zrIguNaratnasUri ma.nA ziSya pU. paMnyAsajI zrIpuNyaratnavijayajI gaNivarya tathA pU.paM. zrIyazoratnavijayajI gaNivarya) 42. zrI koImbatUra jaina zvetAmbara mUrtipUjaka saMgha, koImbatUra 43. zrI paMkaja sosAyaTI jaina saMdha TrasTa, pAlaDI, amadAvAda (pa.pU.A. zrI bhuvanabhAnusUri ma.sA. nI gurumUrtipratiSThA prasaMge thayela AcArya paMnyAsa-gaNi padArohaNa-dikSA vagere nimitte thayela jJAnanidhimAMthI) 44. zrI mahAvIrasvAmI jaina zvetAmbara mUrtipUjaka derAsara, pAvApurI, khetavADI, muMbaI (preraka : pU. munizrI rAjapAlavijayajI ma.sA. tathA pU.paM. zrI akSayabodhivijyajI ma.sA.) 45. zrI hIrasUrIzvarajI jagadaguru zvetAmbara mUrtipUjaka jaina saMgha drasTa, malADa (pUrva), muMbaI 46. zrI pArzvanAtha che. mUrti. pU. jaina saMgha, sAMghANI esTeTa, ghATakopara (vesTa), muMbaI (preraka : gaNivaryazrI kalyANabodhi vi.ma.) 47. zrI dharmanAtha popaTalAla hemacaMda jaina che. mU.pU. saMgha jaina- nagara, amadAvAda (pU. munizrI satyasuMdara vi.ma.nI preraNAthI cAturmAsamAM thayela jJAnanidhimAMthI) 48. ratanabena velajI gAlA parivAra, muluMDa, muMbaI (preraka : pU. munizrI ratnabodhi vijayajI ma.sA.) 49. zrI marIna DrAIva jaina ArAdhaka TrasTa, muMbaI 50. zrI sahasraphaNA pArzvanAtha jaina derAsara upAzraya TrasTa, bAbulanAtha, muMbaI (preraka : munizrI satvabhUSaNa vijayajI) 51. zrI govAlIyA Teka jaina saMdha, muMbaI (preraka:gaNivaryazrI kalyANabodhi vi.) pa2. zrI vimalanAtha jaina derAsara ArAdhaka saMdha, bANagaMgA, muMbaI 53. zrI vADIlAla sArAbhAI derAsara TrasTa prArthanA samAja,muMbaI (preraka : munizrI rAjapAlavijyajI tathA paM. zrI akSayabodhi vijayajI gaNivara) 54. zrI prInsesa sTrITa, luhAra cAla jaina saMdha (preraka : gaNivarya zrI kalyANabodhi vi.) 55. zrI dharmazAMti cerITebala TrasTa, kAMdivalI (pUrva), muMbaI (preraka : munizrI rAjapAla vijayajI tathA paM. zrI akSayabodhi vijayajI gaNivara), 56. sAdhvIjI zrI suryayazAzrIjI tathA suzIlayazAzrIjInA pAla(pUrva) kRSNakuMjamAM thayela cAturmAsanI AvakamAMthI 57. zrI premavardhaka devAsa the. mUrtipUjaka jaina saMdha, devAsa, amadAvAda (preraka : pU. A. sisTamzrI hemacaMdrasUrijI ma. tathA pU. munirAjazrI kalyANabodhivajiyajI ma.). 58. zrI pArzvanAtha jaina saMgha, samA roDa, vaDodarA (preraka : paMnyAsajI zrI kalyANabodhivijyajI gaNivarya) 59. zrI munisuvratasvAmI jaina derAsara TrasTa, kolhApura (preraka : pU. munirAja zrI premasuMdara vijyajI) 60. zrI dharmanAtha po. he. jainanagara zve.mU.pU. saMgha, amadAvAda (preraka : pa.pU. paMnyAsapravara puNyaratnavijyajI mahArAjA) 61. zrI dipaka jyoti jaina saMgha, kAlAcokI, parela, muMbaI (preraka : pU.paM. zrI bhuvanasuMdara vijayajI gaNivarya tathA pU.paM. zrI guNasuMdara vijayajI gaNivarya) 62. zrI padmamaNi jaina zvetAMbara tIrtha peDhI - pAbala, punA (preraka : pa. kalyANabodhi vijayajI gaNinI vardhamAna tapanI so oLInI anumodanArthe, paM. vizvakalyANa vijayajI) 63. omakAra sUrIzvarajI ArAdhanA bhavana, surata (preraka : A. guNaratnasUri ma.nA ziSya munizrI jinezaratnavijayajI ma.) 64. zrI goDI pArzvanAtha jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMdha, nAyaDu kolonI, ghATakopara (pUrva) muMbaI (preraka : pa.pU.A. zrI hemacaMdrasUri ma.sA.) 65. zrI Adizvara zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha, goregAva (preraka : pa.pU.A. zrI hemacaMdrasUri ma.sA.) 66. zrI AdIzvara zvetAMbara TrasTa, sAlema (preraka : pU. gacchAdhipati A. jayaghoSasUrIzvarajI ma.sA.) 67. zrI govAliyA TeMka jaina saMgha, muMbaI (preraka : pa.pU.paM.zrI kalyANabodhivi.ma.sA.) 68. zrI vilepArle zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha enDa ceriTIjha, vilepArle (pUrva), muMbaI (preraka pa.pU.A.zrI hemacaMdrasUri ma.sA.), 69. zrI nensI kolonI jaina zve. mU.pU. saMdha, borIvalI, muMbaI (preraka : pa.pU.paM.zrI kalyANabodhi vi. ma.sA.) 70. mAtuzrI ratanabena narasI monajI sAvalA parivAra (preraka : pa.pU.paM. zrIkalyANabodhi vi.nA ziSya muni zrIbhaktivardhana vi. ma.tathA sA. zIlAzrIjInA saMsArI suputra rAjananI puNyasmRti nimitte ha. suputro navInabhAI, cunIlAla, dilIpa, hiteza) 31. zrI sImaMdhara jina ArAdhaka TrasTa, emaralDa epArTamenTa, aMdherI (pUrva) (preraka : pa.pU.paM.zrI kalyANabodhi vijayajI gaNivarya) Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * hiMsASTakam - 17 72. zrI dharmavardhaka hai. mUrtipUjaka jaina saMgha, kArTara roDa naM.1, borIvalI (preraka : pa.pU. vairAgyadezanAdakSa AcArya bhagavaMta zrI vijaya hemacaMdrasUrIzvarajI ma.sA. tathA paMnyAsapravara zrIkalyANodhi vijayajI gaNivarya) 73. zrI umarA jaina saMdhanI zrAvikAo (jJAnanidhimAMthI) (preraka : pa.pU. munirAjazrI jinezaratna vijayajI ma.sA.) 74. zrI kezarIyA AdinAtha jaina saMgha, jhADolI, rAjasthAna (preraka : pa.pU. mu.zrI mecaMdra vi.ma. tathA paM. zrI hiraNyabodhivi.ga.) 35. zrI dharmazAMti cerITebala TrasTa, kAMdIvalI (pUrva), muMbaI (preraka : pa.pU. munirAjazrI hemadana vi.ma.sA.) 76. zrI jaina che. mU. sudhArAkhAtA peDhI, mahesANA 77. zrI vikrolI saMbhavanAtha zvetAmbara mUrtipUjaka jaina saMgha, vikrolI (pUrva), muMbaInI ArAdhaka baheno dvArA jJAnanidhimAMthI 78. zrI ke.pI. saMghavI cerITebala TrasTa, surata, muMbaI (preraka : pa.pU. vairAgyadezanAdakSa AcArya bhagavaMta zrI vijaya hemacaMdrasUrIzvarajI ma.sA. tathA paMnyAsa pravara zrI kalyANabodhi vijayajI gaNivarya) 79. zeTha kanaiyAlAla bheramalajI ceriTebala TrasTa, caMdanabAlA, vAlakezvara, muMbaI 7. zAha jesIMgalAla mohanalAla AseDAvAlAnA smaraNArthe (ha : prakAzacaMdra je. zAha, AphrikAvALA) (preraka : paMnyAsapravara zrIkalyANabodhi vijayajI gaNivarya) 81. zrI navA DIsA che. mUrtipUjaka jaina saMgha, banAsakAMThA 82. zrI pAlanapura jaina mitramaMDaLa saMgha, banAsakAMThA (preraka : pU. paMnyAsapravara kalyANabodhi vijayajI gaNivarya) 83. zrI UMjhA jaina mahAjana (preraka : pU. paMnyAsapravara aparAjitavijayajI gaNivarya tathA pU. munirAja zrI hemadarzanavijaya ma.) 84. zrI sImaMdhara jaina derAsara, emaralDa epArTamenTa, aMdherI (pUrva), muMbaI (preraka : pU.sA.zrI svayaMprabhAzrInA ziSyA pU.sA.zrI tattvaprajJAzrIjI Adi) 85. zrI bApunagara che.mU. jaina saMgha, amadAvAda. 86. zrI zephAlI jaina saMgha, amadAvAda 87. zAntAbena maNilAla ghelAbhAI parIkha upAzraya, sAbaramatI, amadAvAda (preraka : sA.zrI suvarNaprabhAzrIjI ma. tathA sA. zrI ratnatrayAzrIjI me.) 88. zrI ADesara vizA zrImALI jaina derAvAsI saMdha hiMsASTakam -* (prareka : A.zrI kalAprabhasUrIzvarajI ma.sA.) 89. zrImadda yazovijayajI jaina saMskRta pAThazALA ane zrI zreyaskara maMDaLa, mahesANA. 6. zrI tapAgaccha sAgaragaccha ANaMdajI kalyANajI peDhI, vIramagAma (preraka : A. zrI kalyANabodhisUri ma.) 91. zrI mahAvIra N. -mUrtipUjaka jaina saMgha, vijayanagara, nAraNapurA, amadAvAda. 92. zrI sImaMdharasvAmi jaina saMgha, aMdherI (pUrva), muMbaI. (preraka : A.zrI svayaMprabhAzrIjI ma.) 7. zrI cakAlA zvetAmbara mUrtipUjaka jaina saMdha (preraka : A. zrI kalyANabodhisUri ma.) 94. zrI aThavAlAInsa zvetAmbara mUrtipUjaka jaina saMgha ane zrI phUlacandra kalyANacaMda jhaverI TrasTa, surata 95. zrI jaina zvetAmbara mUrtipUjaka tapAgaccha saMdha - saMsthAna, khyAvara (rAjasthAna) (preraka : A. zrI puNyaratnasUrIzvarajI ma.sA.), 96. pAlanapuranivAsI maMjulAbena rasikalAla zeTha (hAla muMbaI) (preraka : A. zrI kalyANabodhisUri ma.) 97. zrI zaMkhezvara pArzvanAtha che.mU. jaina saMgha, padmAvatI epArTamenTa, nAlAsopArA (I), (preraka : pa.pU.A. zrIhemacaMdrasUri ma.sA.) 8. zrI RSabha prakArAbhAI gAlA, saMdhANI ghATakopara (ve), (preraka : pa.pU.A. zrI hemacaMdrasUri ma.sA.) 99. zrI pukharAja rAyacaMda ArAdhanA bhavana, sAbaramatI. (pa.pU. vyAkhyAna vAcaspati A.de. zrImadvijaya rAmacaMdrasUrIzvarajI ma.sA.nI divya kRpAthI) Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * hiMsASTakam atha zrImadbhirharibhadrasUribhiH praNItaM svopajJAbacUrisahitam hiMsASTakam apArapArAvArasaMsAratalpaprapatayAlutayA saMzayAlUnAM jantUnAM hiMsaiva bIjaM, tatastasyAH svarUpaM yathAsamayaM pradarzyate-tatra hiMsA dvidhA, dravyabhAvAbhyAM, dravyato hiMsA kAyAt pRthakkaraNaM (1) bhAvataH-kaThorahRdayatvenAkuTTipramAdadAbhiniviSTaduSTAdhyavasAyavizeSaiH pIDApAdanacikIrSA(2), kaThorahRdayatvena raudradhyAnasyAvazyaMbhAviphalatvAt, sukumArahRdayatvenA-dhyAnasyApyabhAvaH, kaThorahRdayAbhAve - hiMsopaniSad apAra samudra samAna saMsArarUpI zayyAmAM atyaMta patana pAmavAnA svabhAvavALA zaMkAzIla je jIvo che, temanuM koI nimitta kAraNa hoya, temanI evI dayanIya dazAnuM koI bIja hoya to e hiMsA ja che, mATe ahIM AgamanA anusAra hiMsAnuM svarUpa pradarzita karAya che. temAM hiMsA be prakAre che. (1) dravyathI hiMsA eTale jIvane potAnA zarIrathI chUTo pADavo. (2) bhAvathI hiMsA eTale kaThora hRdayavALA hovAthI AkuTTi = jIvaghAtaka pravRtti, pramAda, darpa = nikAraNa ati jhaDapathI cAlavuM, khADA vagerene jhaDapathI oLaMgI javA, bAhuyuddha vagere karavuM. AvI kriyAonA abhinivezathI - temane nahIM choDavAnA AgrahathI jIvone pIDA upajAve tevuM karavAnI IcchA. arthAt AvI IcchA te bhAvahiMsA che. kAraNa ke kaThora hRdayavALA hovAthI temane raudradhyAna avazya hiMsArUpI phaLane ApanAruM thAya che. 1. itaH pUrva ka-ga pratI - zrIgaNezAya namaH / / kha-cha - aiM namaH / / ca- zrIgurubhyo nama: || [ namaH || 2. 5-q---che- okhyAmAva: | hiMsASTakam --- raudradhyAnasya vitathAbhAvo dRSTaH prasannacandrAdivat, na cAsyAtadhyAnasambhavaH, tasya rAjyAdibhogaviSaye lInatvAt, kintu zreNikasainikAgresaradurmukhamukhaniHsaraviSajjanagRhItarAjyAdizravaNabAlaputrakadarthanAdyarthitodbhUtamohanIyakarmodbhaTavikaTasaGgrAmAGgaNasaGkalpavikalpajAlagrarthanasaptamanarakaprAyogyapaudgalikAbhyAharaNe'pi sukumArahRdayatvena saJcalanasyevAnantAnubandhitvapariNAme'pi - hiMsopaniSad - je atyaMta komaLa hRdayavALA che, temane to ArtadhyAna paNa nathI. vaLI jo hadaya haThora na hoya to raudradhyAna vitatha thAya che evuM paNa jovAyuM che. jema ke prasannacandra vagerene temanuM hRdaya komaLa hatuM, to temane thayelo saMkleza raudradhyAnanI kakSAmAM aMtarbhata thayo na hato. pUrvapakSa :- prasannacandrarAjarSine ArtadhyAna thayuM na hatuM. kAraNa ke ArtadhyAna to rAjyAdinA bhoga viSayaka abhilASArUpa che. temane kaI kakSAnuM dhyAna thayuM hatuM ke ame tamane samajAvIe chIe. juo, zreNikanA sainikomAM agresara evA durmukhanA mukhathI nIkaLatuM evuM vacana temaNe sAMbhaLyuM ke duzmanoe tenuM rAjya vagere laI lIdhuM. A sAMbhaLIne temane khyAla Avyo ke mArA bAla putranI kadarthanA karavA duzmana rAjA Icche che. e kadarthanAno artha che, mATe tenAmAM kadarthanAnuM arthIpaNuM che. AvA duzmananA arthIpaNAthI prasannacandra rAjarSinA manamAM mohanIya karmano vikaTa saMgrAma thayo. tenA raNamedAnamAM saMkalA-vikalponI jALanA guMthanathI sAtamI narakane prAyogya paudgalika abhyAharaNa karavA chatAM paNa (tathAvita karmayugalono baMdha karavA chatAM paNa) hadaya sukomaLa hovAthI saMjavalananI jevA anaMtAnubaMdhIpaNAthI 9. 4-1- 0caeNDanInan | 2, 4-Du-T-T-S- 0nAvyartha | rU. I- ghadhanA Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hiMsASTakam raudradhyAnameveti putramohAdyapekSAmAtrapUrvakameveti yuktamityAzaGkAparaH kazcidAzaGkate / tamAha na cAsyArtasambhavaH, svayamanabhilASAt, kevalamasyApramattasthitasya cAritravatastathAvIryollAsAdvairihananasAmarthyAdullasacchaktivizeSasya tatsamaya eva durmukhamukhavinirgatavairiparAbhava zravaNamAtrAdeva pUrvanibaddhaprAyogyanarakadalAnubhavanavedanaprati - bhAsabhAsitAtmamanodravyasyaiva tdvbhaasto'vsthitprbhaapttlvtpryukta pariNAma hovA chatAM paNa putra paranA moha vagerenI apekSAmAtra pUrvaka evuM raudradhyAna che. hiMsopaniSad Azaya e che ke bhale ne hRdaya sukomaLa hoya ane bhale ne zAstraprasiddha koI saMkSAlana nAmanA jIvanI jevA pariNAma hoya to paNa temane thayeluM durdhyAna raudradhyAnanI kakSAnuM ja hatuM. A rIte ahIM AzaMkA karavAmAM tatpara evuM koI AzaMkA kare che. tene have javAba Ape che. uttarapakSa :- prasannarAndra rAjarSine ArtadhyAnano to saMbhava ja nathI. kAraNa ke temaNe pote rAjyAdinI abhilASA karI na hatI. kevaLa teo apramatta dazAmAM rahelA hatAM. cAritrInI avasthAmAM ja hatAM. arthAt svaguNasthAnakathI patita thayA na hatAM. e samaye temane tathAvidha vIryanA ullAsathI duzmanone haNavAnA sAmarthyathI zaktivizeSa ullasita thaI. te ja samaye durmukha nAmanA sainikanA mukhathI duzmane potAno parAbhava karyo e vAta sAMbhaLI ane sAMbhaLatAnI sAthe ja pUrve bAMdhela viziSTa vedanA ApavAnI yogyatA dharAvatA narakagatisaMbaMdhI karmapudgalonA anubhava dvArA thatAM saMvedanano je pratibhAsa thAya, tenAthI yukta evuM AtmIya manodravya, je pUrve avasthita prabhAsamUhavALA pradIpa jevuM hatuM. te 1. ---5-4- to'sthi / hiMsASTakam - dIpopamasya tadudbhUtavairiparAjayajanitabhAvanAbhAvitasya svamanasyeva tacceSTAkRtakaluSitasya tadbhAvanAbhAvitaM narakaprAyogyapUrvanibaddhadalika vedanAnubhavarUpaM kliSTamano jAtam, na tu raudram, nApi hiMsopaniSad' ukta pratibhAsathI janmela vairInA parAbhavathI thayela bhAvanAthI bhAvita banyuM hatuM. tethI prasannacandrarAjarSi potAnA manamAM ja tenI ceSTAthI karAyela kaluSatAthI yukta banyAM. tevI saMkliSTa bhAvanAthI bhAvita evuM narakaprAyogya pUrve bAMdhela karmapudgalothI thayela vedanAnA anubhavarUpa evuM temanuM saMkliSTa mana thayuM. ahIM tAtparya evuM jaNAya che ke prasannacandrarAjarSine sattAmAM rahelA narakaprAyogya karmo ane tenA azubha anubaMdhone kAraNe tathA durmukhanA vacananA zravaNathI te samaye mana saMkliSTa thayuM hatuM, paNa e saMklezanI mAtrA evI tIvra na hatI ke jene raudradhyAna kahI zakAya. tethI ja temanuM guNasthAnaka paNa surakSita rahI zakyuM hatuM. kRSNa mahArAja vagere kSAyika samyagdaSTi hatAM. temane anaMtAnubaMdhI kaSAyono AtyaMtika kSaya thayo hato ane te chatAM paNa aMta samaye temane dvaipAyana para viziSTa krodha thayo hato e dRSTAnta prasiddha che. vaLI anaMtAnubaMdhI Adi cAra x krodhAdi cAra = 16 kaSAya thAya, temAM paNa anaMtAnubaMdhI kaSAya svayaM anaMtAnubaMdhI jevo, apratyAkhyAnIya jevo.. ema cAra bhedovALo thAya che. ema kula 16 4 4 = 64 bhedo thAya che. tema prastutamAM paNa saMjvalana kaSAya ja anaMtAnubaMdhI jevo thayo hato. tema samajI zakAya. ane saMjvalana kaSAya to saMyamamAM aticAra lagADe che. saMyama-guNasthAnakanA virodhI nathI. te kaSAyanI hAjarImAM paNa guNasthAnaka TakI zake che. ane te kaSAyano udaya raudradhyAnanuM nimitta banato nathI. TUMkamAM prasannaracandra rAjarSi Adine raudradhyAna thayuM na hatuM. temanuM hRdaya paNa kaThora thayuM na hatuM. Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * hiMsASTakam tasya sajjAtaM nApavarttanaM, tadanurUpasyaiva tadudbhAvanAd, Arttasya pramatte mukhyatAprAyogyAt, tvaritameva tatparAvarttanamiti na guNasthAnApakrama iti, tatastasya raudradhyAnAnantargatatA nisargata: pratibhAti, uktaJcarAjyopabhogazayanAsanavAhaneSu, strIsaGgamAlyamaNiratnavibhUSaNeSu / - hiMsopaniSad vaLI je narakamAyogya karma hatAM, temAM paNa sthiti-rasamAM apavartanA thaI na hatI. kAraNa ke temaNe te karma bAMdhatI vakhate je adhyavasAyone ghAraNa karyA hatAM, te adhyavasAyo ja evA atitIva kakSAnA hatAM ke tenAthI baMdhAyela karmo apavartanIya hoya. vaLI pramattasaMyatane je saMkleza thAya, te mukhyapaNe ArtadhyAna hoya che. mATe pramatasaMyatane svapAyogya (potAnAmAM thaI zake tevI yogyatAvALo) saMkleza ArtadhyAna ja hoya che. vaLI e saMkleza paNa jo dIrgha kALa cAle ane tIvatara bane to guNasthAnakathI patana thaI zake. paNa temane to zIghatAthI tenuM parAvartana thayuM hatuM. azubha adhyavasAyanuM sthAna zubha adhyavasAye laI lIdhuM hatuM. mATe guNasthAnakathI temanuM adhaHpatana thayuM na hatuM. mATe svAbhAvikapaNe ja lAge che ke te saMkleza raudra dhyAnanI aMtargata na hato. kahyuM paNa che - rAjyano upabhoga, zayana, Asana, vAhana, strIsaMga, puSpa vagerenI mALA, maNi, ratna, vibhUSaNomAM jIvane mohathI atimAnAvALo IcchAyukta abhilASa thAya tene ghIrapuruSo ArtadhyAna kahe che. 1. ka-kha-ga-ca-cha- 0sya sajvalanApa0 / 2. ka-ga-ca- 0dhyAnamaMtargaDu ni0| kha- 0dhyAnamaMtargatam ni0| 3. bsnttilkaa| 4. ka-kha-ga-ca-cha- strIraGga / - hiMsA dave - icchAbhilASamatimAtramupaiti mohAt, dhyAnaM tadAtamiti tat pravadanti dhIrAH / / 1 / / saJchedanairdahanabhajanamAraNaizca, bandhaprahAradamanairvinikRntanaizca / ye yAnti rAgamupayAnti ca nAnukampaM, dhyAne tu raumiti tat pravatti thIrAgArA sUtrArthasAdhanamahAvratadhAraNeSu, bandhapramokSagamanAgamahetucintA / paJcendriyavyapagamazca dayA ca bhUte, dhyAnaM tu dharmamiti tat pravadanti dhIrAH / / 3 / / yasyendriyANi viSayeSu parAGmukhAni, hiMsopaniSad (ahIM IcchA eTale sAmAnyathI tenI kAmanA ane abhilASa eTale tIvra AkAMkSA) III atyaMta chedI nAMkhavAnI kriyAo, bALavuM, bhAMgavuM, mAravuM, bAMdhavuM, prahAra karavo, damana karavuM ane aMgopAMgone niyatAthI kApI nAMkhavA... A badhI ceSTAo dvArA jeone harSa thAya che tathA jeone jarA ya dayA AvatI nathI, teonuM dhyAna raudra che ema vIrapuruSo kahe che. llll sUtra ane arthanuM sAdhana (sUtrArthane AtmasAt karavA), mahAvatonuM ghAraNa, bandhana ane mukti prati gamanAgamananAM kAraNonuM ciMtana, pAMce Indriyono pratyAhAra ane jIvadayA e dharmadhyAna che ema dhIrapuruSo kahe che. llall jenI Indriyo viSayomAM parAmukha che. azubha saMkalpo ati Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ *- hiMsASTakam saGkalpanAtikuvikalpavikAradoSaiH / yogaiH sadA tribhiraho nibhRtAntarAtmA, dhyAnottamaM pravarazurnAmaTuM vanirAja || Arte tiryagatho tathA gatiradho dhyAne tu raudre sadA, dharme devagati: zubhaM bahuphalaM zukle tu janmakSayaH / tasmAd vyAdhirugantake hitakare saMsAranirvAhake, dhyAne zuklavare rajaHpramathane kuryAt prayatnaM budhaH / / 5 / / kaThorahRdayatvena, hiMsA heyeti socyate / dehanAze bhavet pIDA, yA tAM hiMsAM pracakSate / / 1 / / - hiMsopaviSakutsita ciMtAno ane vikArothI thatAM doSothI je mukta che, tathA traNa yogothI jeno aMtarAtmA sadA vinIta che, te AtmA uttama ane pravara evuM zukladhyAna che, ema ghIrapuruSo kahe che. (AtmA ane dhyAna kathaMcit abhinna che. mATe AtmAne dhyAna kahyuM che. athavA to pUrvavat te AtmAnuM dhyAna zukladhyAna che ema paNa kahI zakAya.) Il8IL ArtadhyAnathI tiryaMcagati maLe che. sadA raudradhyAnathI adhogatinarakagati thAya che. dharmadhyAnathI devagati thAya che. ane zukladhyAnathI janmAdirUpa saMsArano kSaya = (mokSa) thAya che. Ama zubhadhyAna ghaNA kuLane ApanAruM che. mATe vyAdhi ane rogono aMta karanAra, hitakArI, saMsAranA nirvAhaka, karmonA bhukkA bolAvanArA, evA uttama zukladhyAnamAM buddhizALIe prayatna karavo joIe. ||pA kaThora hRdayathI thatI hovAthI te hiMsA choDavA yogya che ema kahevAya che. dehano nAza thAya tyAre je pIDA thAya tene jJAnI 1. phArTUnavekToDita| 2. --gha-4- nAza | |-- nA rU. 1- vaDo| - hiMsASTam - duHkhotpattirmanAklezastatparyAyasya ca kssyH| yasyAH syAt sA prayatnena, hiMsA heyA vipazcitA / / 2 / / prANI pramAdataH kuryAt, yatprANavyaparopaNam / sA hiMsA jagade prAjJairbIjaM saMsArabhUruhaH / / 3 / / nityAnitye tato jIve, pariNAma viyujyte| hiMsA kAyaviyogena, pIDA'ta: pApakAraNam / / 4 / / zarIrI mriyatAM mA vA, dhruvaM hiMsA pramAdinAm / - hiMsopaniSadrabhagavaMto hiMsA kahe che. [1] duHkhanI utpatti, mAnasika saMkleza ane jIvanA manuSyatvAdi vartamAna paryAyano kSaya jenAthI thAya che te hiMsAno vidvAno prayatnapUrvaka tyAga karavo joIe. sA. jIva pramAdathI je prANavaparopaNa kare (mArI nAkhe) tene prAjJa puruSoe saMsAravRkSanA bIjabhUta evI hiMsA kahI che. ll3II - hiMsA kAyaviyoga dvArA nityAnitya ane tethI ja pariNAmI evA jIvamAM niyukta thAya che. (jeo jIvane ekAMta nitya ke ekAMta anitya mAne che temanA mate hiMsA ja saMgata thatI nathI, e to syAdvAda mate ja nitarAM yukta = atyaMta saMgata thAya che. prastuta viSayanA jijJAsuoe adhyAtmasAra, aSTakaprakaraNa AdinuM avalokana karavuM joIe.) mATe A rIte hiMsA saMgata thatI hovAthI-ghaTatI hovAthI teno tyAga karavo joIe. kAraNa ke e jIvane sukharUpI paryAyamAMthI duHkharUpI paryAyamAM laI jAya che. mATe pIDA e pApanuM kAraNa che. Tall jIva mare ke na mare paNa pramAdIone nizcitarUpe hiMsAnuM pApa 1. 4--5--- navA 3- nIvo | 2. -- ouTne niyuvA 3- ouTma na yugratA T- ouTne viSuva | gaeN-E- offIna yuo | rU. -9--4-9- vina: | i- hinA Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * hiMsASTakam sA prANavyaparope'pi, pramAdarahitasya n||5|| evaM ye kecanAtmamanaHpariNAmAnAM bhAvanikSepatvaM manyante, tadasaGgataM, yata AtmanaH pariNAmAnAM sarvatra dravyanikSepe sahacaritatvena dravyabhAvanikSepadvayamasammataM syAt, viparItAvezaprasaGgazca syAt, jinavaraistu dravyanikSepAnantaraM bhAvanikSepaH spaSTatvena pratibhAsita ityalaM pratipAdanena, triSu nikSepeSu bhAva(dravya?)nikSepo vyAkhyAtaH, yaduktamanuyogadvAravRttI bhUtasya bhAvino vA bhAvasya hi kAraNaM tu yalloke / tada dravyaM tattvajJaiH sacetanAcetanaM kathitama / / 1 / / - hiMsopaviSa lAge ja che, paNa je pramAdarahita che tene to jIva (sahasAkAra Adi azakya parihAranA avasare) marI paNa jAya to paNa hiMsAnuM pApa lAgatuM nathI. teNe vAstavamAM hiMsA karI nathI. pI. A rIte je koI AbhamanapariNAmone bhAvanikSepa mAne che, te asaMgata che. kAraNa ke sarvatra dravyanikSepamAM AtmAnA pariNAmo sAthe ja hoya che. have jo tene bhAvanikSepa mAne to eno artha e ja che ke temane dravya ane bhAva ema baMne nikSepa mAnya nathI. vaLI A baMne nikSepo yuktisaMgata che, mATe tene na mAnavAmAM viparItAbhinivezano prasaMga thAya. zrI jinezvara bhagavaMtoe to dravyanikSepa pachI bhAvanikSepa spaSTarUpe prakAzita karela ja che. mATe ahIM vadhu kahevAthI saryuM. traNa nikSepomAM bhAvanikSepanI vyAkhyA karI che. anuyogadvArasUtranI vRttimAM kahyuM che ke - je bhUta ke bhAvi evA bhAva (padArtha)nuM kAraNa hoya, tene lokamAM tattvajJoe dravya kahyuM che ane te sacetana tathA acetana hoya che. athavA bIjI vyAkhyA e karI che ke - "anupayoga dravya che." 1. ka-ga-ca-cha- 0bhAsata ityevaM prtipaadnyaantyH| uparitanapATho gha- pratI / hiMsAH'anupyogo dravyaM vA' upayojanamupayogaH - jIvasya bodharUpo vyApAraH, sa ceha vivakSitArthe cittasya vinivezanarUpo gRhyate, na vidhatte'sau yatra so'nupayoga iti, yadyapi bhAvAbhikhyA: 5, svabhAva 1 citta 2 Atma 3 yonya 4 bhiprAyazceti 5 upayogarUpo bhAvo bhASyakRdAzayena kutracid vyAkhyAtastathApi zvetAmbaraprakriyAyAM bhAvasya kAraNabhUtaM vastuni cittavinivezanasahitabodharahitaM dravyaM svatantraM vivakSyate, na tvAtmasvabhAvapariNAmo bhAvaH, tatsvabhAvagRhItAH pudgalAH dravyaM vivakSyate, viparItalakSaNaM bhAvadravyayugapannirmANollekharUpamiti -- hiMsopaniSad - ahIM upayojana e upayoga che. upayojana eTale jIvano bodharUpI vyApAra. te ahIM vivakSita arthamAM cittanA vinivezanarUpa (mananuM parovAI javuM te samajavAno che. tene jIva jyAM karato nathI, te anupayoga che. jo ke bhAgakAranA AzayathI upayogarU5 evA bhAvanI pAMca vyAkhyA kyAMka karAyelI che. (1) svabhAva (2) citta (3) AtmA (4) yoni (5) abhiprAya. Ama chatAM zvetAMbara prakriyAmAM bhAvanA kAraNabhUta evuM, cittanA vinivezana (upayuktatA) sahita evA bodhathI rahita evuM svataMtra dravya vivakSita che. AtmasvabhAvanA pariNAma rU5 evo bhAva vivakSita karAto nathI. te svabhAvathI grahaNa karelA pudgalo dravya tarIke vivakSita che. bhAva ane dravya e baMnethI eka sAthe jenA nirmANano ullekha thAya che, e vastu viparItalakSaNavALI che. tethI jeo sarvatra 1. kha- lakSaNaM bhaavdrvyniyugpni| ka-ga- lakSaNaM bhAvadravyayugapani / gha-lakSaNo bhAva ta, mAvadravyayugapA Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hiMsASTakam tena digambarAH sarvatra dravyanikSepAt pUrvaM pariNAmarUpabhAvanikSepamAnino nirastA draSTavyA ityalaM prasaGgena / atha bhagImAha- kasyacid dravyabhAvato hiMsA syAt 1, kasyacid dravyataH syAd bhAvato na syAt 2 kasyacid dravyato na syAt, bhAvataH syAt 3, kasyacid dravyabhAvAbhyAM hiMsA na syAt 4, tadeva vivriyate avidhAyA'pi hi hiMsAM, hiMsAphalabhAjanaM bhavatyekaH / kRtvA'pyaparo hiMsAM, hiMsAphalabhAjanaM na syAt / / 1 / / avidhAyeti / akRtvA'pi dravyahiMsAM prANAdityAgarUpAM hiMsAphalaM narakAdikaM tasya bhAjanaM bhavati, tandulamatsyavat, hiMsopaniSad dravyanikSepanI pahelAM pariNAmarUpa bhAvanikSepane mAne che, te digaMbarono nirAsa thayelo jANavo. prAsaMgika carcAthI saryuM. have bhAMgAne kahe che - (1) koInI dravya ane bhAva baMnethI hiMsA thAya. (2) koInI dravyathI thAya, bhAvathI na thAya. (3) koInI dravyathI na thAya, bhAvathI hiMsA thAya. (4) koInI dravya-bhAva baMne rIte hiMsA na thAya. tenuM ja vivaraNa karAya che zlokArtha :- amuka hiMsA karyA vinA paNa hiMsAnA phaLanuM bhAjana thAya che. bIjo hiMsA karIne paNa hiMsAnA phaLanuM bhAjana thato nathI. ||1|| 11 prANAdinA tyAgarUpa dravyahiMsAne karyA vinA paNa koI jIva hiMsAnA phaLa-narakAdinuM bhAjana thAya che. taMdulamastyanI jema. te paNa nava mahinA sudhI garbhamAM rahIne garbhamAMthI bahAra nIkaLyA bAda eka aMtarmuhUrtanA AyuSyavALo hoya che evo vRddha saMpradAya che. kAraNa ke 1. ka-kha-ga- atha bhaMgI / gha atha caturbhagI / 2. ayaM dvitiyo bhaGgo ga gha pratI na vidyata 12 hiMsASTakam - so'pi nava mAsAn garbhe sthitvA niSkramaNAnantaramantarmuhUrttAyuriti vRddhasampradAyaH sarve garbhajatiryaMco garbhajamanuSyavaditi vacanAt mahAmatsyamukhe gatapratyAgataM kurvANAn madhyamatsyAn dRSTvA svamanasi yadyahameSo dravyamahAkAya: syAM tadA sarvAnabhakSyamiti vicAraNayA kaThorahRdayaprAdurbhUtaraudra dhyAnasahacAriNI bhAvahiMsA narakaphalavatIti tRtIyabhaGgaH 3, kRtveti / aparaH kazcid dravyahiMsAM kRtvA'pi narakAdiduHkhabhAg na bhavatIti, dravyahiMsAM prANAtipAtarUpAM karoti prANI, sukumArahRdayatvena tathAvidhaduSTAdhyavasAyAbhAvAt pIDotpAdane satyapi na tathAvidhaH karmabandho bhavati yena tatphalabhAg bhavati, dvAdazaguNasthAnavartti hiMsopaniSad evuM vacana che ke 'sarve garbhaja tiryaMcone garbhaja manuSyanI jema samajavA.' e taMduliyo matsya mahAkAyavALA matsyanA mukhamAM gatipratyAgati karatAM = aMdara jatAM ne bahAra AvatAM madhyamakAyavALA matsyone joIne manamAM evuM vicAre che ke "jo huM Avo dravyathI mahAkAya houM to badhAne khAI jAuM.' AvI vicAraNAthI kaThora hRdayathI thatI, raudradhyAnanI sahacAriNI evI bhAvahiMsA narakarUpI phaLa ApanArI thAya che. A pramANe tRtIya bhAMgo thayo. bIjo koI dravyahiMsA karIne paNa narakAdi duHkhano bhAgI thato nathI. te jIva mAtra prANAtipAta rUpa dravyahiMsA kare che. kAraNa ke tenuM hRdaya atyanta komala hovAthI tene tevA prakAranA duSTa adhyavasAya hotA nathI. ane tethI te bIjAne pIDA upajAvato hovA chatAM paNa tene tathAvidha karmabaMdha thato nathI, ke jethI tene nakAdiduHkharUpa phaLa maLe. jema ke bAramA guNasthAnake rahelA sAdhu bhagavaMtane. e mahAtmA sakaLa mohanIya karmanA kSayathI thayelA tIvra tIvratara Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * hiMsASTakam sAdhuvat, sa hi sakalamohanIyakSayajanitatIvratIvratarazubhAdhyavasAyayogavAn pathi gamAgamaM kurvANastIvrAnubandharAhityena pAdotkSepe tatsaMyogadravyakSetrakAlabhAvasambandhyavazyaMbhAvisvabhAvena baddhanikAcitamaraNAn kapotazAvakAdIn athavA pakSmameSonmeSeNa vA zarIrAvaSTambhena vAyukAyajIvAn hinasti tathA'pi tasya prathamasamayabaddhA dvitIyasamaye veditA tRtIyasamayanirjINetIryApathikyA na hiMsAphalalavabhoktvaM, sadupayogarUpeNa tathaivAsadbhUtatvAkalanIyatvAt, taduktaM bhagavatyaGge- 'aNagArassa NaM hiMsopaniSad' zubhAdhyavasAyanA yogavALA hoya che ane te samaye mArgamAM gamanaAgamana karatAM hoya te samaye tIvra anubaMdha vinA ja paga upADe tyAre tenA saMyogathI dravya-kSetra-kALa-bhAvanA saMbaMdhI avazyabhAvI svabhAva vaDe jemanuM maraNa te ja rIte ane tyAre ja thavuM nikAcita che evA kabUtaranA baccA vagerenI hiMsA thaI jAya athavA to AMkhonA palakArAthI athavA zarIranA avakhaMbhathI vAyukAyanA jIvonI hiMsA kare, to paNa te prathamasamaye karmabaMdha kare, dvitIyasamaye tene bhogave ane tRtIya samaye tenI nirjarA kare. Ama IryApathikI baMdha kare che ane temane te hiMsAnuM jarA paNa phaLa maLatuM nathI. kAraNa ke apramattabhAvane kAraNe te samaye paNa te mahAtmA zubha upayogamAM ja hatAM. tethI temano te yoga sadupayogasvarUpa ja hato ane tethI temaNe karelI dravyahiMsA paNa asabhRtarUpe ja samajavI joIe = te hiMsA asataprAya samajavI joIe. nizcaya naya pariNAmane ja pramANa mAne che ane pariNAma to temanA zubha ja hatAM. 1. DuM-- vRndAva0 | 2. -4-T-vai- mA saTTo - mAvatve sa30 rU. TsadupayogaM ruupenn| - hiMsASTakam -- bhaMte ! bhAviappaNo purao jugamAyAe pehAe rIyaM rIyamANassa pAyassa ahe kukkaDapoe vA vaTTapoe vA kuliMgapoeM vA pariAvajjejjA, tassa NaM iriyAvahiA no saMparAiA, jassa NaM kohamANamAyAlobhA savvathA vucchinnA tassa NaM iriyAvahiA havaitti' atra kazcidAzaGkate- 'purao jugamAyAe pehAe' purataH pRSThataH pArzvatazca yugamAtrayA dRSTyA'pekSyamANaH, tattu kSINamohakevalino'bhAvAt, kevalajJAnena sarvazo dRSTatvAt, kazcidanyaguNasthAnavartI sAdhubhavitumarhati, satyam, sarveSAM sAdhUnAM pathIdRzyeva rItiratra tu sautrazailItvAt pAThaH, rAtripratikrAntI - hiMsopaniSadaA ja vAta zrI bhagavatI aMgamAM kahI che ke he bhagavaMta ! bhAvitAtmA aNagAra hoya, e sAme yugamAtra bhUmine daSTithI jotA jotA cAle tyAre temanA paganI nIce kukaDAnuM baccuM, vartaka nAmanA pakSInuM bacyuM ke kIDI jevo jIva marI jAya, temane kaI kriyA kahevAya ? IriyAvahiyA (IryApathikI) kriyA thAya. sAMparAyikI na thAya. kAraNa ke jenA krodha-mAna-mAyA ane lobha sarvathA succheda pAmyA hoya tene IryApathikI kriyA thAya che. zaMkA :- ahIM koI AzaMkA kare che ke 'sAme, pAchaLa ane bAjumAM yugamAtra dRSTithI jotA A vastu kSINamoha kevalImAM na hoI zake kAraNa ke teone to kevaLajJAnathI sarva bAjuo dekhAya che. mATe tame prastuta mahAtmAne kevaLajJAnI samajI vyAkhyA karo cho, te kevI rIte hoI zake ? te mahAtmA to kevaLajJAnI sivAya koI anya sAdhu hovA joIe. samAdhAna :- tamArI zaMkA sAcI che. badhA mahAtmAo mArgamAM A 1. kuliMgacchAe - ityupalabhyamAnavyAkhyAprajJaptipAThaH / pipIlikAdisadRza iti tdvRttiH|| za.18-3.8 - 5.746 || Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * hiMsASTakam kSAmaNake 'bhatte pANe' pAThavat, punazcAgre 'kohamANamAyAlohA bucchinneti' grahaNAt, puna: "jAva NaM bhaMte ! eyati veyati calati phaMdati ghaTTati khubbhati taM taM bhAvaM pariNamati, tAva NaM se jIve AraMbhamANe samAraMbhamANe sAraMbhamANe bahUNaM pANANaM bhUyANaM jIvANaM sattANaM dukkhAvaNAe jUrAvaNAe - hiMsopaniSad ja rIte cAle che mATe ahIM mahAtmAnuM prakaraNa AvyuM eTale sUtranI zailI mujaba yathAvat pATha rAkhyo che. kevaLajJAnI viSayaka hovA chatAM 'yugamAtra bhUmine jotA' A pAThamAM pheraphAra karyo nathI. jema ke rAIpratikramaNamAM aobhuDhio khAmatAM "bhaNe pANe' no pATha bolavAmAM Ave che. vastutaH to rAtri daramyAna bhojana-pANI saMbaMdhI koI vyavahAra ja thato nathI. Ama chatAM te pATha bolavAmAM Ave che. tema prastutamAM paNa samajavuM, paNa e mahAtmA to kevaLajJAnI ja che, anya sAdhu nahIM. kAraNa ke AgaLa 'jenA krodha-mAna-mAyA-lobha luccheda pAmyA hoya evo pATha che ane e vizeSaNa kevaLajJAnIne ghaTe che. vaLI A viSayamAM anya paNa pATha che ke - he bhagavaMta ! jyAM sudhI jIva kaMpe che, vividha rIte kaMpe che, kaMIka cAle che. (athavA bIjAonA abhiprAya mujaba anya sthAne jaI punaH tyAM Ave che.) sarva dizAomAM cAle che (athavA bIjA padArthone sparze che.) pRthvImAM praveze che. (athavA pRthvIne kSobha pamADe che athavA Dare che.) uepaNa-apakSepaNa, AkuMcana-prasAraNAdi te te pariNAma pAme che. tyAM sudhI te aMtakriyA (zaileSIkaraNa kare che ? nA, kema ema kahevAya che ? he maMDitaputra ! jyAM sudhI jIva kaMpanAdi kare che, tyAM sudhI te jIva pRthvIkAyAdine upadrava karato, temane paritApa karato ane temanA vinAzano saMkalapa karato, ghaNA prANIone, ghaNA 9. -g-T-vai-7- nIve | 2, 4-3-IT--che- tene hiMsASTakam -* tippAvaNAe piTTAvaNAe pariyAvaNiyAe vaTTai, cakkhUpamhanivAyamavi suhumA iriyAkiriyA kajjati" iti jIvagrahaNe sayogikevalI grAhya iti vRttiH| uccAliyaMmi pAe iriyAsamiyassa sNkmtttthaae| vijjijja kuliMgI marijja taM jogamAsajja / / 1 / / na ya tassa tannimitto baMdho suhumovi desio sme| aNavajjo uvaogeNa savvabhAveNa so jamhA / / 2 / / - hiMsopaniSad bhUtone, ghaNA jIvone, ghaNA sattvone maraNarUpa duHkha pamADe che (athavA ISTaviyogAdi duHkha pamADe che.) temane zokano atireka karAvavA dvArA temanuM zarIra jarjarita kare che. temane zokanA atirekathI AMsu ane lALa paDAve che. temane pITe che ane temane zarIrasaMtApa kare che. mATe AMkhanA palakArAthI paNa sUkSma IyakriyA karAya che. (mATe tyAM sudhI aMtakriyA thatI nathI)." ahIM jIvanuM grahaNa karyuM che te sayogI kevaLI samajavA evuM vRttimAM kahyuM che. mATe sUtranA abhiprAya-tAtparyane samajIne artha karavo joIe. tethI prastutamAM paNa kevaLajJAnInuM grahaNa karyuM che, e yukta ja che. jyAM dravyahiMsA che ane bhAvahiMsA nathI, tyAM hiMsAnuM phaLa paNa maLatuM nathI. A viSe oghaniryukti 748mI gAthAmAM kahyuM cheIryAsamitimAM vyavasthita evA mahAtmA saMkramaNa karavA mATe paga upADe ane tenAthI beIndriyAdi jIva kadAca te cAlavAnI kriyA vaDe marI jAya (1). to siddhAntamAM te nimittathI temane sUkSma paNa karmabaMdha kahyo nathI. kAraNa ke te mahAtmA sarva bhAvathI upayogathI niravadha-niSpApa che (2). 1. 4-q-IT-4-6- vAvino 2. I----S- 0 vi maNe rU. 4-3-IT--Stjjo0| 4. u paogeNa ityuplbhymaaniighniyuktipaatthH| Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 - hiMsapaniSadu * hiMsASTakam - 27 zarIrI mriyatAM mA vA, dhruvaM hiMsA pramAdinaH / sA prANavyaparope'pi, pramAdarahitasya n||1|| tato duSTAdhyavasAyapramAdadAbhinivezAbhAvAt hiMsA'pyahiMsAphalavatI, (etena kadAgrahadharmapArAvAro nirastaH) iti dvitIyabhaGgaH TIT ekasyAlpA hiMsA dadAti kAle tathA phalamanalpam / anyasya mahAhiMsA svalpaphalA bhavati pariNAme / / 2 / / ekasyeti / ekasya jantoralpAbhinivezavazena pramAdavazato - hiMsopaniSad jIva mare ke na mare paNa je pramAdI che, tene nizcitarUpe hiMsA che ane je pramAdarahita che tenA dvArA kadAcit koI jIva marI jAya to paNa hiMsA nathI (1). mATe duSTa adhyavasAya, pramAda, darpa ane abhiniveza na hovAthI hiMsA paNa ahiMsAnA jevuM phaLa ApanArI thAya che. AnA vaDe kadAgrahane dharma mAnato dariyo (vizALa saMkhyAnA jIvo ke pArAvAra nAmano koI tIrthikavizeSa ke paMthavizeSa) nirasta thAya che. kAraNa ke kadAgraha-abhiniveza e bhAvahiMsA che. A rIte dvitIya bhaMga pUrNa thayo. zlokArtha :- tathA ekane alpa hiMsA kALanA paripAkathI ghaNuM phaLa Ape che. anyanI moTI hiMsA pariNAme ati aA phaLavALI thAya che. Ill. eka jIva apAbhinivezane kAraNe pramAdane AdhIna thAya che. tenI jamAlinI jema prANa vagerenA tyAgarUpa (anazanAdirU5) alpa 1. 8-3-T--- pradadharma' gha- pradAro varSa 2. - Tuti rU. gha-che- varipAda | hiMsASTakam -* jamAleriva prANAdityAgarUpA'lpA'pi hiMsA kAle-paripAkasamaye bahusaMsArabhramaNarUpaM duHkhamanubhaviSyati, anyasya prANino bahuhiMsAvato dRDhaprahArAderiva kaThorahRdayAbhAvena tathAvidhaduSTAdhyavasAyavizeSAbhAvAt svalpaphalaM-janagarhAdirUpaM dizati, na hi jIvavadhAdeva hiMsA tIvranarakAdiduHkhadAtrI bhavati, kintu pramAdajanitatIvratIvrataraduSTAdhyavasAyaprAdurbhUtakaThinahRdayasahakRtapIDotpAdanabhAvApekSaH karmabandhaH, tathA vaidyasya samyag rogapratikriyAM kurvANasya rogimaraNe na karmabandhaH, tathAdhyavasAyAbhAvAt, aparasya sarpabuddhyA rajju ghnato bAlabuddhyA khalapiNDaM pacato vA pradveSaNa paNa hiMsA kALe-hiMsAjanita karmanA paripAka samaye ghaNuM phaLa Ape che. tenAthI te jIva bahu saMsArabhramaNarUpa duHkha anubhavaze. bIjo deTaprahArI jevo jIva ghaNI hiMsA kare che, paNa tenuM hRdaya kaThora na hovAthI tathAvidha duSTa adhyavasAya vizeSa na hovAthI lokomAM niMdA thavI vagererUpa ati alpa phaLa Ape che. evuM nathI ke jIvano vadha thAya enAthI ja hiMsA tIva narakAdi duHkha Ape, paNa pramAdajanita tIva-tIvatara duSTa adhyavasAyathI thayela, hRdayanI kaThoratA sahita, pIDA upajAvavAnA bhAvane sApekSa evo karmabaMdha naraka vagerenuM tIvra duHkha ApanAro thAya che. tathA samya5Ne je roganI cikitsA kare te vaidane rogI marI jAya to paNa karmabaMdha thato nathI. kAraNa ke tene rogInI hiMsA karavAnA adhyavasAya nathI. ane bIjuM koI 'A sApa che' ema samajIne doraDAne mAre, A koI bALaka che ema samajIne lAkaDAnA bhUMsA bharelA pUtaLAne 9. 4-3-T-R-I- vevAmA | - 3yamA | Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ** hiMsASTakam bhagnapadakaNTakasya dvedhAkaraNe tathAdhyavasAyavazAt nUtana-nUtanatarakarmabandho bhavati, yaduktaM sUyagaDAMge-"je kei khuhugA pANA, aduvA saMti mhaalyaa| asarisaM siyA veraM, sarisaM tehiM No vadetti 'uccAliyaMmi pAe0' iti 1 bhaGgI adhvavasAyavizeSAdadhikAdhikataranyUnanyUnatarabandhabhAktvena vivRtA / / 2 / / - hiMsopaniSad agnimAM pakAve athavA khUba ja dveSabhAvathI pagamAM vAgelA kAMTAnA be TukaDA karI de to tene tevA prakArano hiMsaka adhyavasAya hovAthI nUtana ne vadhu nUtana-navo-navo karmabaMdha thAya che. sUtrakRtAMga sUtramAM kahyuM che - je koI mudra jIvo ekendriyabeindriyAdi hoya ke alA zarIravALA hoya. athavA to je paMcendriya ke moTA zarIravALA hoya, arthAt kaMthavA jevA jIva hoya ke hAthI jevA jIva hoya, paNa temanI hiMsAmAM samAna ja karmabaMdha thAya che ke asamAna ja karmabaMdha thAya che evuM na kahevuM. (sUtrakRtAMga-zrutaskaMdha2, adhyayana-5) koIno evo Azaya hoya ke badhA jIvonA Atmapadezo to samAna ja che. pratyeka jIvanA asaMkhya ja Atmapradeza hoya che ane tenA AdhAre koI ema kahe ke nAnA-moTA dareka jIvanI hiMsAmAM sarakhuM ja pApa che, to ema kahevuM ucita nathI ane koI ema kahe ke kaMthavA ane hAthInI Indriyo, jJAna, zarIra vageremAM ghaNo taphAvata che mATe temanI hiMsAmAM samAna pApa na ja hoya, to e paNa ucita nathI. kAraNa ke karmabaMdhano AdhAra adhyavasAya upara paNa che. jene tIvra saMkliSTa adhyavasAya che, tene nAnA jIvanI hiMsAthI paNa moTuM pApa baMdhAya che ane jene hiMsAnI IcchA nathI tene moTA jIvanI hiMsAthI ati alpa karmabaMdha thAya che. 1. kha-ca-cha- nyUnanyUnatara0 / 2. ca- 0tA iti tRtIyabhaGgaH / - hiMsAZdam ekasyaiva satIvrasya, dizati phalaM saiva mndmnysy| bhavati sahakAriNAmapi, hiMsAvaicitryamatra phlkaale||3|| ekasyaiva stiivrsyeti| ekasya prANinaH saiva hiMsA prANaparityAgena raudradhyAnAnuvazagA pIDA tathAvidhaduSTAdhyavasAyavizeSAd dvArikAyAM dhanvantarivaitaraNIvaidyavat devanarakatiryaktvAnantaramokSa narakAdi mandaM mandaphalaJca dadAti, evaM sAhAyyadAtRRNAM - hitopaniSad - tethI ja pUrve kahela vRdhyaniyama - A AlAvAnI vyAkhyA karatAM adhyavasAya vizeSathI adhika, adhikatara, nyUna, nyUnatara karmabaMdha thAya che ema kahyuM che. zlokArtha :- tIva adhyavasAya sahita evA eka jIvane hiMsA tIva phaLa Ape che ane te ja hiMsA anyane maMda phaLa Ape che. sahakArIone paNa phaLakALe hiMsAvaMciga thAya che. Il3II eka jIvane te ja hiMsA eTale ke prANanA parityAgathI raudradhyAnane vaza thayelA jIvane thatI pIDA tevA prakAranA duSTa adhyavasAyavizeSathI tIva phaLa Ape che. jema ke dvArikAmAM dhavaMtarI vaida abhavyano jIva hato. te tIva saMklezathI mahAraMbha-parigraha karato hato. to te marIne sAtamI narake gayo. vaLI te ja hiMsA bIjA jIvane maMda phaLa Ape che. jema ke te ja nagarImAM bIje vaitaraNI nAmano vaida hato. te paNa mahAraMbhaparigrahavALo hato. chatAM paNa tene tathAvidha duSTa adhyavasAyo na hatAM. e bahumAnapUrvaka mahAtmAonI cikitsA karato hato. to te marIne cUthapati vAnara thayo, tyAM paNa sAdhucikitsA tathA traNa divasanuM anazana karIne AThamA devalokamAM gayo ane tyAMthI DhavIne manuSya thaIne mokSe jaze. (Avazyaka niryukti pR.347). 9. g-S- 0naratio | 2. T- ofTa 10 | Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 * hiMsASTakam - 26 sahAyinAM 'hiMsAyA vaicitryAt tathAvidhAdhyavasAyetIvratIvrataramandamandatarapIDotpAdananyUnAnyUnAdiphalasApekSatvena phalasya vaicitryaM prANino bhavati, yathA dvayo rAjJoH sahAyinAM bhaTAnAM raudradhyAnasya balAbalatvena varuNanAgataddhiMsakAdInAmiva bhinna hiMsopaniSad evI ja rIte jeo hiMsAmAM sahAyaka bane che, teone paNa hiMsAnA vaividhyathI tevA prakAranA adhyavasAyathI tIva-tIvratara-maMdamaMdatara pIDA upajAvavAthI ochuM-vatuM phaLa maLe che. e apekSAe te jIvone phaLanuM paNa vaividhya saMbhave che. jema ke be rAjAo yuddha kare tyAre temane sahAya karanArA subhaTone je raudradhyAna thAya tenI baLavattA ane nirbaLatAthI bhinna bhinna phaLanI prApti thAya che. prabaLa raudradhyAnathI narakagati thAya, ane raudradhyAna na thAya to tiryaMcagati ke devagati thAya, ema vivigha phaLa maLe che. koNika ane ceDA rAjAno je saMgrAma thayo, temAM 96 lAkha manuSyono vadha thayo hato. temAM 10,000 jIvo eka mAchalInI kukSimAM mAchalA rUpe utpanna thayA. eka devalokamAM utpanna thayo, eka saMkulamAM manuSyapaNe utpanna thayo. ane zeSa sarve prAyaH naraka ane tiryaMcamAM utpanna thayAM. A yuddhamAM nAganatRka evA varuNa nAmanA zrAvakane rAjA AdinA abhiyogathI bhAga levo paDyo hato. tathAvidha maMda saMkleza tathA aMtima ArAdhanAnA prabhAve te yuddhabhUmimAM ja kALa karIne saugharmadevalokamAM utpanna thayo hato. tene mAranAra to durgatimAM ja gayo hato. vaLI varuNane jeNe mAryo hato, tene varuNe svayaM ja pratiprahAra dvArA te ja samaye motane ghATa utAryo hato. Ama 1. -@----che- 0nAM diM0 | 2. -- sayAjJIvra 1 rU. -- 07nanancacUnAnaM0 | kha-ca- 0dnjnynyuunaanyuunphl0| cha- 0dnjnymuunaanyuunaaphl0| gha- pratI-uparitano pATha: 4, gha- 0AtharnAddhao| i- onyoddhA - hiMsASTakam bhinnaphalaM svarganarakAditiryaktvAdi phalaM datte iti prathamabhaGgyAM pariNAmavaicitryaM nirUpitam / / 3 / / prova niti hiMsA (1), kriyA prati (2) tnati gha vRtArtho (3) sArasthA thALavRttA, (4) phalati hiMsA'nubhAvena / / 4 / / praageveti| raudradhyAnAnubandhikaThinahRdayajanyatIvratIvratarasaGkliSTAdhyavasAyavazena bahutrasajIvAnAM prANatyAgarUpA hiMsA prAgeva - ihaiva phalati, SaTkhaNDasisAdhayiSodyataguphAdevadhvaMsita hiMsopaniSad yuddhabhUmimAM gamana, tathAvidha kaSAya tathA paMcendriyavadha karavA chatAM hRdayanI komaLatAne kAraNe tene hiMsAnuM phaLa na maLyuM. athavA to ahiMsAthI maLe tevuM ja phaLa maLyuM. (ahIM varuNanuM dRSTAnna ApyuM che, te bhagavatIsUtra, zataka-7, uddeza-9 mAM che. temAM teno nAganatRka tarIke ullekha che. prastutamAM varuNa-nAgatahiMsaka evo je pATha che, temAM nAga nAmano koI anya subhaTa hoya tema jaNAya che.) A rIte pahelA bhAMgAmAM pariNAmanI vicitratAnuM nirUpaNa karyuM.ilali have hiMsAnuM phaLa kyAre maLe te viSe prakAza pADe che - zlokArdha :- (1) hiMsA pUrve ja phaLe che. (2) karAtI hoya tyAre phaLa maLe che. (3) pahelA karI hoya ane pachI phaLe (4) hiMsAno prayatna karAya, hiMsA thaI na hoya ane hiMsAnA prabhAve phaLa maLe che. ll4ll. - (1) raudradhyAnanA anubaMdhavALA kaThora hRdayathI thatAM tIvatIvatara saMkliSTa adhyavasAyathI ghaNA trasa jIvonA vadharUpI hiMsA pUrve ja = AlokamAM ja phaLa Ape che. jemake koNika cha khaMDane . g--9- 0STAdvArake | Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * hiMsASTakam koNikavad narakaphalapUrvabhAvi maraNaM phalitaM (1) anyasya kriyamANA-sAmpratInA hiMsA sAmpratInaM phalaM datte, sundenopasundo hataH, upasundena sundo hata (iti)vat (2), kAlAntare kRtA hiMsA kAlAntare phalati, yathA kenacinmAritastasya bhrAtRputrAdinA vairaniryAtanaM kRtamiti (3), ArabdhA hantumudyatatvAdaprANatyAgAdakRtA hiMsA hiMsAnubhAvena duSTaphalena phalati, zrImahAvIramutpATya mArituM dhAvan duSTAdhyavasAyena pIDAM kartumanA lohakAraH, - hiMsopaniSad' sAdhavAnI IcchAthI ughata thayo ane dhRSTatAthI pharI pharI vaitAnI tamitrA guphAnA dvAra kholAvavA prayatna karyo tyAre te guphAnA adhiSThAyaka deva kRtamAle tene bhasmIbhUta karI dIdho. marIne to te chaThThI narake gayo ja, paNa narakarUpI phaLanI pahelA paNa tene AvI dAruNa rIte mRtyune bheTavArUpa phaLa maLyuM. (2) bIjAne hiMsA karAtI hoya, te ja samaye phaLa maLe che. jema ke sunda ane upasunda e baMne bhAIo yuddha karatAM karatAM parasparathI haNAIne mRtyu pAmyA hatAM. (3) kALAntare karelI hiMsA kALAntaramAM phaLe che. jema ke koI koIne mArI nAMkhe ane tenA bhAI ke putra vagerethI vera vALavAmAM Ave. () koI hiMsA karavA mATe udhata thAya, tethI hiMsAno AraMbha karavAmAM Ave, paNa jIvano vadha na karI zakavAthI hiMsA karAI na hoya, te paNa hiMsAnA prabhAve duSTa phaLane ApanArI thAya che. jema ke eka luhAra ghaNa upADIne zrImahAvIrasvAmine mAravA mATe doDyo tyAre duSTa pariNAmathI prabhune pIDA upajAvavAnuM tenuM mana thayuM hatuM. te prabhune mAre tenI pUrve ja Indra tenA ja ghaNathI tene haNI nAMkhyo. 1. tha-va-7- 02muramuFAvA 2. 4-7-T-5-7- 02 "vyApATita: || 24 hiMsASTakam -* parabhave ca du:khabhAgapi, evaM parabhavApekSayA pariNAmavaicitryam (4) TI4TI ekaH karoti hiMsAM, bhavanti phalabhoginastathA bhvH| bahavo vidadhati hiMsAM, hiMsAphalabhuga bhavatyekaH / / 5 / / eka iti| ekaH - kazciddhiMsAM karoti tatphalabhoktAro bahavo jIvAH, pAlakavad bahujanAH duHkhabhAjaH, tathA bahavo - hiMsopaniSada tethI te hiMsA karI na zakyo paNa tene hiMsAnuM phaLa to tAtkAlika maLyuM. vaLI te paralokamAM paNa du:khano bhAgI thayo. Ama paralokanI apekSAe pariNAmanuM vaividhya samajavuM joIe. III hiMsAnuM phaLa paNa vicitrarUpe eka tathA anekane prApta thAya che. te spaSTa karatAM kahe che - zlokArtha :- eka vyakti hiMsA kare che. tenuM phaLa ghaNAne maLe che. ane ghaNA hiMsA kare che. tenuM phaLa eka vyakitane maLe che. pI. koI eka jIva hiMsA kare che. tenuM phaLa ghaNA jIvone bhogavavuM paDe che. jema ke pAlake skandhakasUrine ziSyo sahita ghANImAM pIlIne temanI hiMsA karI. to pariNAme kupita thayelA skardhakasUrie samagra nagarInA vadhanuM niyANuM karyuM ane deva thaIne AkhI nagarIne bhasmIbhUta karI dIdhI. Ama hiMsA to mAtra pAlake karI paNa tenuM phaLa samagra nagarajanone bhogavavuM paDyuM. (A paNa vyavahArathI ja samajavuM, vAstavamAM to pratyeka jIva potAnA pUrvakRta karmonuM ja phaLa bhogave che. hA, pAlake karelI hiMsA te karmonA udayamAM nimitta jarUra banI hatI.). tathA kyAreka ghaNA loko hiMsA kare tenuM phaLa eka vyakti bhogave che. jema ke prajA je pApa kare teno bhAgIdAra rAjA thAya che Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25 26 * hiMsASTakam janA hiMsAM kurvanti, tatphalabhAgeka:-rAjA paratra narakAdiduHkhamanubhavati, 'rAjA rASTrakRtaM pApaM, rAjapApaM purohitH| bhartA ca strIkRtaM pApa'miti lokokteH / evaM bahubhiH kRtA hiMsA zAmbapradyumnAdikumaravat dvIpAyanavadhavat bahavo bhoktArazca, eko hiMsAM karotyeka eva bhunaktIti gAthArthaH / / 5 / / kasyApi dizati hiMsA, hiMsAphalamekameva phlkaale| anyasya saiva hiMsA, dizatyahiMsAphalaM vipulam / / 6 / / kasyApi dizati hiNseti| kasyacijjIvasyaikavArakRtA hiMsA tathAdhyavasAyAdekavArameva phalaM datte, yathA pUrvabhave - hiMsopaniSad - ane te narakAdinA duHkhane anubhave che. kAraNa ke evI lokokti che ke - rAjA rASTrakUta pApane bhogave che. purohita rAjA vaDe karAyelA pApane bhogave che ane pati patnI vaDe karAyelA pApane bhogave che. tathA ghaNA vaDe karAyelI hiMsAnuM phaLa ghaNA jIvo bhogave che. e paNa samajavuM joIe. jema ke zAMba-pradhumna vagere kumAroe dvIpAyanano vadha karyo hato, ane pariNAme dvArikA nagarIno vinAza thayo hato. vaLI koI eka hiMsA kare ane pote ekalo ja tenuM phaLa bhogave, e to prasiddha ja che. A pramANe gAthArtha che. paNa have hiMsAthI hiMsA temaja ahiMsAnuM phaLa maLe che, te kahe che zlokArtha :- koIne hiMsA phaLakALe hiMsAnuM eka ja phaLa Ape che ane anyane te ja hiMsA vipula evuM ahiMsAnuM phaLa Ape che. IIII. koI jIvane eka vAra karelI hiMsA tathAvigha adhyavasAyathI eka vAra ja phaLa Ape che. jema ke pUrvabhave zrIvIre karelI zayyApAlakanI 1. gha- sArU| 2. #g-T--8- 05nA vaDumodio | hiMsASTakam --- zrIvIreNa zayyApAlakahiMsAphalamekazo bhuktam, idaM tUpalakSaNaM, yathA- ekavArakRtA hiMsA koTizaH phalamudeti, 'koDAkoDiguNo vA hujja vivAgo bahutaro ve-' ti vacanAt, adhyavasAyavizeSAdvA mantavyaM, anyasya kasyacijjIvasya sukumArahRdayatvenAkuTTipramAdarahitasya raudradhyAnAnabhiSvaGgatayA duSTAdhyavasAyAbhAvanirmitA prANatyAgajanyapIDArUpA hiMsA'pi sumaGgalaviSNukumArAdInAmi - hiMsopaniSad - hiMsAnuM phaLa eka vAra bhogavyuM hatuM. A to upalakSaNa che. tenA parathI bIjuM paNa samajavuM joIe, ke eka vAra karelI hiMsAnuM karoDo vAra phaLa maLe che. kahyuM che ne ke- hiMsAdino vipAka adhyavasAyane AdhAre koTAkoTiguNa ke tenAthI paNa vadhu thAya che. (upadezamALA 178) athavA to jevA adhyavasAya hoya te mujaba dazagaNuM, so gaNuM ItyAdi kuLa samajavuM joIe. anya koI jIvanuM hRdaya atyaMta komaLa hoya ane tethI ja te niSpharatA ane pramAdathI rahita hoya. tene raudradhyAnano abhivaMga na hovAthI duSTa adhyavasAyano abhAva hoya ane tethI tenA dvArA karAtA vadhathI thatI pIDArUpa hiMsA paNa ahiMsAnuM phaLa ApanArI bane. jema ke jaMgalamAMthI vihAra karatA eka munigaNanI samakSa siMha AvI caDyo. te munigaNamAM eka viziSTa zaktisaMpanna mahAtmA hatAM, jemanuM nAma hatuM sumaMgala. e mahAtmA e munigaNanuM rakSaNa karavA mATe AgaLa AvIne te siMhane evo tamAco lagAvI dIdho ke jenAthI samasta munigaNa maraNAMta upasargathI bacI gayo hato. viSNukumAre zrIsaMghanI rakSA mATe eka lAkha yojananuM vaikriya zarIra vikrvIne namucine motane ghATa utAryo hato. Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ = hiMsopaniSada * hiMsASTakam - 27 vArhatsaGghapratyanIkatAnivAraNakAraNadvArA vizeSabodhibIjAvAptilakSaNamahAnirjarArUpAhiMsAphalaM dadAti, 'jA jayamANassa bhave virAhaNA suttvihismggss| sA hoi nijjaraphalA ajjhtthvinodinuttarUM'T9ToddA hiMsAphalamaparasya tu, dadAtyahiMsA phalaM tu prinnaame| itarasya punahiMsA, dizatyahiMsAphalaM naanyt||7|| hiNseti| ahiMsAzabdenAnukampA dayetiyAvat, sA'pi dravyato'nukampA satyAM zaktI duHkhapratIkAraH, bhAvato'nukampA ArdrahRdayatvena (2) evaMvidhA'pyahiMsA pariNAme-vipAkakAle - hiMsopaniSad Ama e mahAtmAoe karelI hiMsA paNa arihaMta paramAtmAe sthApelA saMghanI pratyenIkatA-zatrutAnuM nivAraNa karanArI hovAthI viziSTa bodhibIjanI prAptirUpa mahAnirjarArUpI ahiMsAphaLa ApanArI thaI hatI. arthAt ahiMsAthI jevuM phaLa maLe tevuM phaLa e hiMsAthI maLyuM hatuM. mATe ja AgamamAM kahyuM che ke jayaNA karatAM evA, adhyAtmazuddhi saMpanna evA gItArtha mahAtmA thakI je virAdhanA thAya tenuM phaLa nirjarA hoya che. (piMDaniryukti- 671, oghaniryukti-papa9) prastuta viSayane ja vadhu spaSTa karatAM kahe che - zlokArdha :- ahiMsA anyane pariNAme hiMsAnuM phaLa Ape che. ane bIjAne hiMsA paNa ahiMsAnuM phaLa Ape che, bIju nahI.II7ll ahIM ahiMsA eTale anukaMpA, dayA samajavI. temAM paNa dravyathI anukaMpA eTale chatI zaktie (bIjAnA) du:khano pratikAra karavo ane anukaMpA eTale bhInuM hRdaya rAkhavuM. AvA prakAranI ahiMsA paNa pariNAme eTale ke vipAkakALe hiMsAnuM phaLa Ape che. 28 - - disASTakam - hiMsAphalaM dadAti, yathA abhinivezAt abhiSvaGgAcca, nirabhiSvaGgAnuSThAnamapi jamAlipramukhANAmanArdrahRdayatvena pramAdAcaraNavatAM sAbhiSvaGgAnuSThAnaphalaM dadAti, bahusaMsAravRddhikaraNAdapi, hiMsAphalaM tathAvidhacAritraM niSphalameveti bhaavH| zrIhemacandrapAdairuktaMzarIrI mriyatAM mA vA0 iti, itarasya samatAbhiSvaGgeNa nirabhiSvaGgAnuSThAnavato hiMsA'pi yatanApUrvakopayogino'hiMsAphalaM dadAti, nAnyat-viparItaphalaM na dadAtItyarthaH, uktaJca- sA prANavyaparope'pi0 upazAntamohAdiguNasthAnatrayavartina iva / / 7 / / temAM be kAraNa saMbhavI zake (1) abhiniveza, (2) abhivaMga. jamAli vagerenuM anuSThAna abhivaMgarahita hatuM. tema chatAM temanuM hRdaya bhInuM na hovAthI teonuM AcaraNa pramAdayukta hatuM. tethI temane abhivaMDasahita evA anuSThAnanuM je phaLa maLe, tevuM phaLa maLyuM hatuM. temanuM anuSThAna ghaNA saMsAranI vRddhi karanAruM hatuM. tethI tathAvidha cAritra hiMsAthI maLe tevuM ja phaLa ApanAruM hatuM ane tethI e cAritra niSphaLa ja hatuM. evo ahIM abhiprAya che. mATe ja zrIhemacandrajIe kahyuM che - 'jIva mare ke na mare paNa je pramAda kare che te nizcitarUpe hiMsA kare che.' tenAthI anya to je samatAnA anurAgathI nIrAga evuM anuSThAna kare che, yatanApUrvaka apramattabhAva rAkhe che, tenAthI to kadAca hiMsA thaI jAya to paNa ahiMsAnuM phaLa maLe che. bIju phaLa nathI maLatuM, arthAt viparIta phaLa nathI maLatuM. mATe ja kahyuM che ke 'jIvano vadha thAya to paNa apramattane hiMsAnuM pApa lAgatuM nathI.' jema ke upazAntamohAdi traNa (11-12-13) guNasthAnakomAM vartamAna AtmAne hiMsAjanita azubha phaLa maLatuM nathI. kAraNa ke teo 9. pai- rUtvA i 2. pai- vatanApUrvavApi yoginaE / Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * hiMsASTakam iti vividhabhaGgagahane, sudustare mArgamUDhadRSTInAm / guravo bhavantu zaraNaM, prbuddhnyckrsnycaaraaH||8|| iti vividheti| dravyabhAvAbhyAM dayA nAsti, aGgAramaIkAcAryavat, (1) dravyadayA nAsti, ityamunA prakAreNa vividhA-nAnA bhaGgA yasmiMstad vividhabhaGgaM ca tad gahanaM - banaJceti vividhabhaGgagahanaM tasmin, 'kimbhUte ? - mArgamUDhadRSTInAm - ajJAtamArgaviSayANAM dustare - duSThu gantuM zakyate tatra gurava eva zaraNaM, gRNanti hitaM - mArgAmArgamupadizanti - hiMsopaniSad apramatta hoya che. upasaMhAra karatAM kahe che - zlokArdha :- A rIte sAra evA vividha bhAMgArUpI vanamAM mArga viSe jemanI daSTi muMjhAya che evA jIvone e guruo zaraNa thAo, ke jemane nayacakrano saMcAra jaNAyo che. III vividha bhAMgAo viSe dizAsUcana karatAM kahe che ke, koIne dravya ane bhAva baMne prakAre dayA nathI. jema ke aMgAramardaka AcAryane, koIne dravyadayA nathI, jema ke apathyanI yAcanA karatAM rogIne samaju vyakti bahArathI kaThora thaIne paNa apathya na ja Ape. A rIte vividha bhAMgAo jemAM che evuM jANe eka vana che. te duttara che - temAM duHkhethI jaI zakAya tevuM che. arthAt A bhAMgAone samajavA khUba muzkela che. A vanamAM jemane mArgano viSaya jaNAyo nathI, tevA jIvone guruo ja zaraNabhUta che. kAraNa ke evI vyutpatti che ke je hitavacana kahe, 'A mArga che ane A unmArga che,' evo upadeza 1. ca-0ne dust0| 2. ca- pratI 'tatra gurureva zaraNaM' iti tRtiiypaadH| 3. pATho'yaM dustare-ityAdisahito'traiva smbhaavyte| kiM bhUte ? dustare- iti| 4. ghadustare - gantuM na zakyate yatra ttr| 5. ca- hitAhitam / - hiMsASTakam te guravaH iti vyutpatteH, ta eva zaraNaM nAnyaH, tasmin gahane-bhISaNe mUDhakartavyatAke, kiMbhUtA guravaH ? prabuddho jJAto nayacakrasya - saptanayalakSaNamArgasya pravRttilakSaNa: saJcAra:prasaraNavyApAro yaiste prabuddhanayacakrasaJcArAH / / 8 / / iti zrIhiMsASTakAvacUrirmukhyatazcaturbhaGgIto navabhedavyAkhyAnena kRtA zrIharibhadrasUribhiH / - hiMsopaniSad Ape temane guru kahevAya. jyAM zuM karavuM e ja na sUjhe evA A bhayaMkara vanamAM guruo ja zaraNa thAo. kevA guruo ? e kahe che - jemane nayacakra = sAta nayorUpI mArgamAM pravRttirUpI saMcAra = prasaraNano vyApAra jaNAyo che te (= prabuddhanayacakrasaMcAra) evA guruo. A rIte hiMsASTakanI avacUri mukhyapaNe caturbhagIthI nava bhedonA vyAkhyAnathI zrI haribhadrasUrie racI che. - jinAjJA viruddha lakhAyuM hoya to micchAmi dukkaDam. iti bhagavAna zrI haribhadrasUripraNIta svopA avacUrisahita hiMsASTakam. Iti zrI saMbhavanAtha bhagavAnanA pAvana sAnnidhyamAM zrI sadgurunA anugrahathI vIrasaMvat 2535 mAM tapAgacchIya AcAryadeva zrImadvijaya prema-bhuvanabhAnu-pagha-jayaghoSa-hemacandrasUrIzvaraziSya AcAryavijayakalyANabodhisUrisaMstutA hiMsopaniSad 9, gha- mAvanameva | Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 31 - hiMsASTakam -* HIKARAN 3 * hiMsASTakam pariziSTam - hiNsaarhsym| pIDAkartRtvato deha-vyApattyA duSTabhAvataH / tridhA hiMsA''game proktA, na hIthamapahetukA / / 41 / / apavargatarorbIjaM, mukhyA'hiMseyamucyate / satyAdIni vratAnyatra, jAyante pallavA navAH / / 45 / / hiMsAyA jJAnayogena, samyagdRSTemahAtmanaH / taptalohapadanyAsa - tulyAyA nAnubandhanam / / 47 / / satAmasyAzca kasyAzcid, yatanAbhaktizAlinAm / anubandho hyahiMsAyA, jinapUjAdikarmaNi / / 48 / / hiMsAnubandhinI hiMsA, mithyAdRSTestu durmateH / ajJAnazaktiyogena, tasyAhiMsA'pi tAdRzI / / 49 / / yena syAnnihnavAdInAM, diviSadurgatiH kramAt / hiMsaiva mahatI tiryaG-narakAdibhavAntare / / 50 / / sAdhUnAmapramattAnAM, sA cAhiMsAnubandhinI / hiMsAnubandhavicchedAda, guNotkarSoM yatastataH / / 51 / / mugdhAnAmiyamajJatvAt, sAnubandhA na karhicit / jJAnodrekApramAdAbhyA-masyA yadanubandhanam / 52 / / ekasyAmapi hiMsAyA-muktaM sumahadantaram / bhAvavIryAdivaicitryA - dahiMsAyAM ca tattathA / 53 / / sadyaH kAlAntare caita-dvipAkenApi bhinntaa| pratipakSAntarAlena, tathAzaktiniyogataH / / 54 / / hiMsApyuttarakAlIna-viziSTaguNasaGkamAt / tyaktAvidhyanubandhatvA-dahiMsaivAtibhaktitaH / / 55 / / idRgbhaGgazatopetAhiMsA yatropavarNyate / sarvAzaparizuddhaM ta -t, pramANaM jinazAsanam / / 56 / / - adhyAtmasAre dvAdazaH samyaktvAdhikAraH |