Book Title: Dharm ane Panth
Author(s): Sukhlal Sanghavi
Publisher: Z_Darshan_ane_Chintan_Part_2_004635.pdf
Catalog link: https://jainqq.org/explore/249158/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharma ane patha [7] pahelAmAM eTale dharmamAM aMtarzana hoya che, eTale te AtmAnI. aMdarathI Uge che ane temAM ja DekiyuM karAve che ke te tarapha ja mANasane vALe che; jyAre bIjAmAM eTale paMthamAM bahirdarzana hoya che, eTale te bahAranA vAtAvaraNamAMthI ja ane dekhAdekhImAMthI ja Avela hoya che, tethI bahAra ja najara karAve che ane mANasane bahAranI bAju jovAmAM ja rokI rAkhe che. dharma e guNajIvI ane guNAvalaMbI hovAthI te AtmAnA guNo upara ja rahelo hoya che, jyAre paMtha e rUpajIvI ane rUpAvalaMbI hovAthI teno badhe AdhAra bahAranA rUparaMga ane DAkaDamALa upara hoya che. tethI te paheraveza, kapaDAno raMga, paheravAnI rIta, pAse rAkhavAnAM sAdhano ane upakaraNanI khAsa pasaMdagI ane Agraha karAve che. pahelAmAM ekatA ane abhedanA bhAve UThe che ane samAnatAnI Urmie UchaLe che; jyAre bIjAmAM bheda ane viSamatAnI tarADo paDatI ane vadhatI jAya che. eTale pahelAmAM mANasa bIjA sAthe pitAne bheda bhUlI abheda tarapha ja mUke che, ane bIjAnA duHkhamAM pitAnuM sukha vIsarI jAya che; athavA ema kaho ke emAM ene potAnAM judAM sukha-duHkha jevuM kAMI tatva ja nathI hotuM; jyAre paMthamAM mANasa pitAnI asalanI abheda bhUmine bhUlI bheda tarapha ja vadhAre ane vadhAre mUkatA jAya che ane bIjAnuM duHkha, ene asara nathI karatuM, pitAnuM sukha ene khAsa lalacAve che, athavA ema. kaho ke emAM mANasanAM sukha ane duHkha sauthI chUTAM ja paDI jAya che. emAM mANasane pitAnuM ane pArakuM e be zabda Dagale ne pagale yAda Ave che. pahelAmAM sahaja namratA hovAthI emAM mANasa laghu ane lake dekhAya che. temAM moTAI jevI koI vastu ja nathI hotI ane game teTalI guNasamRddhi ke dhanasamRddhi chatAM te hamezane mATe sau karatAM potAne nA ja dekhe che; kAraNa ke, dharmamAM brahma eTale sAcA jIvananI jhAMkhI thavAthI tenI vyApakatA, sAme mANasane pitAnI jAta alpa jevI ja bhAse che, jyAre paMthamAM ethI UlaTuM che. emAM guNa ke paibhava na paNa hoya chatAM mANasa pitAne bIjAthI Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharma ane patha _ 37 me mAne che ane tema manAvavA yatna kare che. emAM namratA hoya te te -banAvaTI hoya che ane tethI te mANasane meTAIne ja khyAla pUruM pADe che. enI namratA e meTAIne mATe ja hoya che. sAcA jIvananI jhAMkhI na hovAthI ane guNonI anantatAnuM tema ja pitAnI pAmaratAnuM bhAna na hovAthI paMthamAM paDele mANasa pitAmAM ladhutA anubhavI zakatuM ja nathI, mAtra te laghutA darzAvyA kare che. dharmamAM daSTi satyanI hovAthI temAM badhI bAju jovA-jANavAnI dhIraja ane badhI ja bAjAone sahI levAnI udAratA hoya che. paMthamAM ema nathI hotuM. temAM daSTi satyAbhAsanI hovAthI te eka ja ane te paNa pitAnI bAjune sarva satya mAnI bIjI bAju jovA-jANavA tarapha valaNa ja nathI ApatI, ane vidhI bAjuone sahI levAnI ke samajI levAnI udAratA paNa nathI arpatI. dharmamAM pitAnuM doSadarzana ane bIjAonA guNanuM darzana mukhya hoya che, jyAre paMthamAM tethI UlaTuM che. paMthavALo mANasa bIjAnA guNo karatAM di ja khAsa joyA tema ja gAyA kare che, ane pitAnA doSo karatAM guNe ja vadhAre joyA tema ja gAyA kare che, athavA te enI najare pitAnA de caDatA ja nathI. dharmagAma ke dharmanika mANasa prabhune pitAnI aMdara ja ane pitAnI AsapAsa ja jue che. tethI tene bhUla ane pApa karatAM prabhu joI jaze evo bhaya lAge che, tenI zarama Ave che; jyAre paMcagAmI mANasane prabhu kAM te jerUsalemamAM, kAM to makkA-madInAmAM, kAMto buddhagayA ke kAzImAM ane kAM to zatruMjaya ke aSTApadamAM dekhAya che athavA te vaikuMThamAM ke mukitasthAnamAM hovAnI zraddhA hoya che. eTale te bhUla karatAM prabhuthI pitAne vegaLo mAnI, jANe koI jANatuM ja na hoya tema, nathI keIthI bhaya khAto ke nathI zaramAto. ene bhUlanuM duHkha sAlatuM ja nathI ane sAthe te pharI bhUla na karavAne mATe nahi. dharmamAM cAritra upara ja pasaMdagInuM dhoraNa hovAthI temAM jAti, liMga, umara, lekha, cihno, bhASA ane bIjI tevI bahAranI vastuone sthAna ja nathI, jyAre paMthamAM e ja bAhya vastuone sthAna hoya che. kaI jAtine? puruSa ke rajhI ? kaI umarano ? veza zuM che? kaI bhASA bole che ? ane kaI rIte UThe ke bese che?--e ja emAM jovAya che; ane enI mukhyatAmAM cAritra bAI jAya che. ghaNI vAra te lekamAM jenI pratiSThA na hoya evI jati, evuM liMga, evI umara ke evA veza ke cihnavALAmAM je khAsuM cAritra Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 ] darzana ane ciMtae hoya te paNa pathamAM paDela mANasa tene lakSamAM leto ja nathI ane ghaNIvAra te tevAne tarachoDI paNa kADhe che. dharmamAM vizva e eka ja roke che. temAM bIjA keI nAnA cekA. na hovAthI AbhaDacheTa jevI vastu ja nathI hotI ane hoya che to eTaluM ja ke temAM pitAnuM pApa ja mAtra AbhaDacheTa lAge che. jyAre paMthamAM. cakAvRtti evI hoya che ke jyAM dekhe tyAM AbhaDacheTanI gaMdha Ave che ane tema chatAM cokAvRttinuM nAma pitAnA pApanI durgadha suMdhI zakatuM ja nathI! tene pita mAneluM e ja suvAsavALuM ane piti cAlato hoya te ja rasta zreSTha lAge che, ane tethI te bIje badhe badabo ane bIjAmAM pitAnA paMtha karatAM utaratApaNuM anubhave che. TUMkamAM kahIe te dharma mANasane rAtadivasa pivAnA bhedasaMskAramAMthI abheda tarapha dhakele che ane paMtha e pichAtA bhedamAM vadhAre ane vadhAre umere kare che, ane kyAreka devage abhedanI taka ke A te temAM tene saMtApa thAya che. dharmamAM dunyavI nAnI-moTI takarAra paNa (jara, jera, jamInanA ane nAnama-moTapanA jhaghaDAo) zamI jAya che, jayAre paMthamAM dharmane nAme ja ane dharmanI bhAvanA upara ja takarAra UgI nIkaLe che. emAM jhaghaDA vinA dharmanI rakSA ja nathI dekhAtI. - A rIte jotAM dharma ane paMthane taphAvata samajavA khAtara eka pANIne dAkhalo laIe. paMtha e samudra, nadI, taLAva ke kUvAmAM paDelA. pAchuM jevo ja nahi, paNa lokonA goLAmAM, khAsa karIne hiMduonA gaLAmAM paDela pANI jevo hoya che. jyAre dharma e AkAzathI paDatA. varasAdanA pANI jevo che. ene koI sthAna UMcu ke nIcuM nathI. emAM eka jagAe eka svAda ane bIjI jagAe bIje svAda nathI. emAM rUparaMgamAM paNa bheda nathI ane koI paNa ene jhIlI ke pacAvI zake che. jyAre patha e hiMduonA gaLAnA pANI jevo hoI tene mana tenA pitAnA sivAya bIjAM badhAM pANuM aspRzya hoya che. tene pitAne ja svAda ane pitAnuM ja rU5, game tevuM hovA chatAM, game che ane prANuti paNa bIjAnA geLAne hAtha lagADatAM roke che. paMtha e dharmamAMthI janmela hovA chatAM ane pitAne dharmapracAraka mAnavA chatAM te hamezAM dharmano ja vAta karato jAya che. jema jIvatA lehI ane mAMsamAMthI Ugele nakha jema jema vadhato jAya tema tema te lehI ane mAMsane ja herAnagati kare che, tethI jyAre e vadhu paDate nakha kApavAmAM Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharma ane patha [ se Ave tyAre ja hADapiMjaranI salAmatI sacavAya che, tema dharmathI vibhUTA paDele paMtha (eka vAra bhale te dhamamAMthI janmyA hoya chatAM) paNa jyAre kApa pAme ane chedAya tyAre ja mANasajAta sukhI thAya. alabatta, ahIM e prazna jarUra thaze ke dhama ane patha vacce meLa che ke nahi ane hoya te te kevI rIte? enA uttara sahelA che. jIvatA nakhane kAI nathI kApatuM. UlaTA e kapAya to du:kha thAya che, lohI ane mAMsanI salAmatI jokhamamAM Ave che, te saDavA lAge che; tema jo pathanI aMdara dharmanuM jIvana hoya tA te paMtha eka nahi hajAra ho--zA mATe mANasa jeTalA ja na hoya ? chatAM lekAnuM kalyANa ja thavAnuM; kAraNa ke, emAM prakRtibheda ane khAsiyata pramANe hajArA bhinnatAe hovA chatAM kleza nahi hoya, prema haze; abhimAna nahi hoya, namratA haze; zatrubhAva nahi hoya, mitratA haraze; ukaLavA paNa nahi hoya, khamavApaNu haze. pathA hatA, che ane raheze paNa temAM sudhAravA jevuM ke karavA jevuM hoya te te eTaluM ja che ke temAMthI vikhUTA paDelA dharmane AtmA temAM pharI ApaNe pUravo. eTale ApaNe kAI paNa paMthanA hoI e chatAM temAM dharmanAM tattvo sAcavIne ja te pathane anusarIe. ahiMsAne mATe hiMsA na karIe ane satyane mATe asatya na kholIe. pathamAM dharmano prANa phUMkavAnI khAsa zarata e che ke dRSTi satyAgrahI hoya. satyAgrahI hovAnAM lakSaNo TUMkamAM A pramANe cheH (1) pote je mAnatA ane karatA hoI e tenI pUrepUrI samaja hovI joIe ane peAtAnI samaja upara eTalA badhA vizvAsa hovo joIe ke bIjAne sacoTatAthI samajAvI zakAya. (2) peAtAnI mAnyatAnI cuthA samaja ane yathA vizvAsanI kaseTI e che ke bIjAne te samajAvatAM jarA paNu Aveza ke gusso na Ave ane e samajAvatI vakhate paNa enI khUbIonI sAthe ja jo kAMI khAmIo dekhAya te tenI paNa vagara sakAce kabUlAta karatA javuM. (3) jema potAnI dRSTi samajAvavAnI dhIraja tema khIjAnI dRSTi samajavAnI paNa teTalI ja udAratA ane tatparatA hovI joI e. ane athavA jeTalI bAju jANI zakAya te badhI AjInI sarakhAmaNI ane baLAbaLa tapAsavAnI vRtti paNa hovI joI e. eTaluM ja nahi, paNa peAtAnI bAju nabaLI ke bhUlabharelI bhAsatAM teno tyAga tenA prathamanA svIkAra karatAM vadhAre sukhada manAvo joIe. (4) kAI paNa AkhuM satya deza, kALa ke saMskArathI parimita nathI hotuM, mATe badhI bAjue jovAnI ane dareka bAjumAM je kheDa satya dekhAya to te badhAno samanvaya hovI oIe, pachI bhale jIvanamAM game teTaluM ochuM satya karavAnI vRtti AvyuM hoya. Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 ] - daza ane ciMtana paMthamAM dharma nathI, mATe ja pathe samAja ane rASTrane dhAta kare che. jyAM jyAM samAja ane rASTramAM ekate AvavAnA prasaMge Ave che tyAM tyAM badhe ja niSNANa paMthe ADe Ave che. dharmajanita paMthe sarajAyA te hatA mANasajAtane ane vizvamAtrane eka karavA mATe--pathe dAve paNa e ja kArya karavAno kare che...ane chatAM Aje joIe chIe ke ApaNane pathe ja eka thatAM ane maLatAM aTakAve che. paze eTale bIjuM kAMI nahi paNa dharmane nAme UtareluM ane pipAyeluM ApaNuM mAnasika saMkucitapaNe ke mithyA abhimAna. jyAre lokakalyANa khAtara ke rASTrakalyANa khAtara eka najIvI bAbata jatI karavAnI hoya che tyAre paMthanA jherIlA ane sAMkaDA saMskAra AvIne ema kahe che ke "sAvadhAna ! tArAthI ema na thAya. ema karIza te dharma rasAtaLa jaze. leke zuM dhAraze ane zuM kaheze! kaI digaMbara pitAnA pakSa taraphathI cAlatA tIrthanA jhaghaDAmAM bhAga na le, ke phaMDamAM nANAM bharavAnI pasA chatAM nA pADe, agara lAgavaga chatAM kacerImAM sAkSI thavAnI nA pADe to tene paMtha tene zuM kare ? AkhuM ToLuM hiMdu maMdira pAse tAjiyA laI jatuM hoya ane koI eka sAce musalamAna hiMduonI lAgaNI na dukhavavA khAtara bIje raste javAnuM kahe agara gokarI karavAnI nA pADe to te musalamAnanI ene paMtha zI vale kare ? eka oryasamAjano sabhya kayAreka sAcI dRSTithI mUrtinI sAme bese te tene samAja-paMtha tene zuM kare? A ja rIte patha satya ane ekatAnI ADe AvI rahyA che; athavA ema kaho ke ApaNe pite ja pitAnA paMthamaya saMskAranA zastrathI rAya ane ekatAno droha karI rahyA chIe. tethI ja to pathAbhimAnI meTA moTA manAtA dharmaguruo, paMDita ke purahita kadI maLI zakatA ja nathI. ekarasa thaI zakatA ja nathI; jyAre bIjA sAdhAraNa mANase sahelAIthI maLI zake che. tame je ke ekatAno ane lekakalyANano dAvo karanAra paMthanA guruo ja ekabIjAthI judA hoya che. je evA dharmaguruo eka thAya, eTale ke paraspara Adara dharAvatA thAya, sAthe maLIne kAma kare ane jhaghaDAne sAme AvavA ja na de, te samajavuM ke have emanA paMthamAM dharma AvyuM che. ApaNuM AjanuM kartavya pamAM kAM to dharma lAvavAnuM che ane nahi te pathAne miTAvavAnuM che. dharma vinAnA paMtha karatAM apaMtha evA manuSya ke pazu sudhdhAM thavuM te kahitanI daSTie vadhAre sAruM che enI keI nA pADe kharuM ? --paryuSaNa parvanAM vyAkhyAne, 21-8-30