Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - - - - - - ... jAhira khabara kA isaprathameM vIraprabhu ke garmApahArarUpa. dUsare cyavana kalyANaka kA / / mAnane meM zaMkA karanevAloM kI saMbaM zakAlokA samAdhAna mahita / karate haiM, unhoMko saba kuyuktiyoMkA khulAsA sahita AgamapAThA nusAra va baDagalAdI prAcIna sabaigacchoMke pUrvAcAryoM ke race prathA0 nusAra acchI tarahase kalyANaka mAnanekA siddhakarake batalAyA hai. / e unhoM meM dIvAlI bAnapaMcamI kArtikacaumAsI kArtika pUrNimA pauSa / 5 dazamI vagairaha dharmakAya karane meM Ate haiM taisehI zrAvaNAdi adhik| 0 mahinoM meM bhI paryuSaNAdi parvake dharmakArya karanemeM koI doSa nahIM hai| isa viSaya meM bhI paryuSaNAke bAda 100 dina taka Thaharane vagairaha / saba zakAoMkA samAdhAna sahita prAcIna zAstroMka pramANoM ke sAtha / / vistAra pUrvaka nirNaya likhA hai, aura haribhadramArajI hemacaMdrAcAryajI / / navAMgIvRttikAra abhayadevasUrijA devendrasUrijI-umAsvAtivAcaka jina dAsagaNimahattarAcArya vagairaha saMbagacchoM ke prAcInAcAryoM ke race / / OM graMthAnusAra zrAvaka ko sAmAyika karane se pahile karemibhatakA / 10. uccAraNa kiye bAda pIse dariyAvahI karanekA sAbita karake bata- / / lAyA hai, usI mujaba AtmAcI bhavyajIvoMko sAmAyikAdi dharmakArya / karanese jinAsA kI ArAdhanA ho sakatI hai, isakA bhI apanI tarahase nirNaya kiyA hai. ina saba bAtoMkA khulAsA dekhanA cAhate / ho to / bRhatpaSaNA nirNayAya prathaH bheTa milatA hai, usako / * bhagavAkara dekho, DAka varga ke nava Ane lageMge, devAlaya nirNaya ke / NE.SE
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ !! zrIjinAya namaH // devadravyakA zAstrArthasaMbaMdhI patravyavahAra saMkSepa meM devadravyakA sArarUpa nirnny| aura maMdira meM zrIjinezvara bhagavAnkI pUjA AratI karana saMbaMdhI volIke caDhAye kA vanya bhagavAna ko arpaNa hotA hai, isaliye vaha dravya bhagavAna kI bhakti ke sivAya anya jagaha nahI laga sAtA. jisapara bhI usa dravyako abhI sAdhAraNa mAne meM legAna saMbaMdhI zrIgAn vijayadharma rijI kI navIna prarUpaNArUpa yaha devavyatI carcAna jaina samAja meM caMhana virodha bhAva phailAyA hai, hajAroM loga, saMzaya meM gire haiM, lAkhoM rupayoMkI devadanyakI Avaka ko bar3A bhArI dhayA pahuMcA hai, isa viSaya kA pUrApUga samAdhAna pUrvaka nirNaya hone ke liye bahuta loga utkAMTina ho rahe haiM, isa navIna prapaNAvI carcA saMbaMdhI zrImAna-vijayakagalagarijI AnandasAgara sarijI vagairaha anumAna DaMda sI do sau munijana sAmane hue the, magara nyAyapUrvaka zAMtima abhItakA usakA nirNaya hokara samAja kA gapUrA samAdhAna nahIM ho sakA aura Apasa meM chApAchApI se hajAroMkA 'kharcA ho gayA, niMdA, IpIsa za baDha gayA, logoMke karmabaMdhana bahuta hue, aura zAsanakI hIlanAbhI huI, kucha sAra nikalA nhiiN| idhara zrImAn vijayadharma sUrijI kI tarapha se gaye Asoja mahine ke jainapatra meM isa viSayake zAstrArtha karanakI jAhira sUcanA prakaTa huI thI, magara unake sAmane .. koIbhI sAdhu zAstrArtha karane ko vaDA nahIM huA. usase saMgAjameM baDI gArI khalabhalI macI, logoMkI zaMkAne vizeSa jora kiyA aura bhaviSyameM /
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAsana ko vaDI bhArI hAni pahuMcane kA kAraNa huA, idhara una logoMko bolane kA mokA milA ki hamato zAstrArtha karane ke liye taiyAra the magara hamAre sAmane pakSavAloMmeM se koIbhI sAdhu khaDA nahIM ho sakA. ityAdi vyavasthAko dekhakara maiMne zAstrArtha karanekA maMjUra kiyA aura unako patra bhejA, usakI nakala nIce mujaba hai:- . . . . __ zAstrArtha maMjUra... . zrImAn-vijaya dharmasUrijI ! amadAbAda, baDaudA, surata,.. muMbaI, ratalAma, indora, dhUliyA, vagairaha Apa jahAM cAhe vahAM devadravya saMbaMdhI : vivAdavAle viSayakA zAstrArtha karaneko maiM taiyAra hUM. saMvat1978 kArtika / zudI 10, muni-maNisAgara, The:-koTevAle zeThajIkI havelI ratalAma. yahI lekha jaina patrake aMka 44 veM meM aura mahAvIra patrake aMka 15 veM meM chapakara prakaTa ho cukAthA, usake javAba meM dhUliyAse zrImAn vijayadharmasUrijI kI taraphase vidyAvijayajIne jaina patrake aMka 45 veM meM chapavAyA thA ki 'tuma indora Avo tumAre sAtha zAstrArtha karane ko hamArI tarpha se koI bhI sAdhu khaDA hogA.' . isa prakAra se chapavAkara unhoMne zAstrArtha ke liye indora zahara pasaMda kiyA aura mere sAtha zAstrArtha karane kA svIkAra karake mereko maunaekAdazIke lagabhaga indora zAstrArthake liye bulavAyA, isake javAba meM maiMne unako patra likhA usakI nakala nIce mujaba hai. . indora meM zAstrArtha. . . zrImAn vijayadharma saMrijI-devadravyasaMbaMdhI vivAda Apane hI uThAyA hai. 1-2-3-4 patrikAeM bhI Apane hI likhI haiM, isaliye isa vivAdake zAstrArtha saMbaMdhI koIbhI lekha ApakI sahI binA pramANabhUta mAnA jAvegA nahIM. yadi Apa anya kisI ko zAstrArtha ke liye khaDA karanA cAhate
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ hoveM to bhI mereko koI harakata nahIM hai, magara sabhA meM jo satya nirNaya Thahare so usI samaya Apako svIkAra karanA par3egA aura jisakI prarUpaNA jhUThI Thahare usako usI samaya saMgha samakSa sabhAmeM apanI bhUlakA. minchAmi dukkaDaM denA paDegA. yaha donoM bAteM agara Apako maMjUra ho to apanI sahIse sUcanA dIjiye, yahAMpara maunekAdazIko upadhAnakI mAlA kA mahotsava va dIkSA honevAlI hai, so hone bAda maiM indora tarapha Ane ko taiyAra hUM. pahile pratijJA honI cAhiye pIche. zAstrArtha kA divasa mukarara honese anya muni mahArAja bhI padhArane kA saMbhava hai.. saMvat 1978 mAgasara vadI 8. . muni-maNisAgara, ratalAma. upara mujaba patra rajISTarI saM dhUliye bhejA thA, vo vihAra karake sIrapura hokara mAMDavagaDha AnevAle sunA thA, isaliye sIrapura aura mAMDavagahabhI isa patra kI nakala rajISTharI se bhejI gaI thI, tInoM jagaha ke rajISTara patra unhoMko mila gaye unakI pahuMca AgaI hai aura yahI patna mahAvIra patra ke aMka 16 3 meM aura jaina patra ke aMka 47 veM meM chapakara prakaTa bhI ho cukA hai. . . . . . . . . .: .... aura ratalAma meM upadhAna tapa kI mAlA pahirane kA tathA 'mAlavA jaina samAja sammelana'kA mahotsava thA, usapara indora se svayaMsevaka maMDala bhI AyA thA unake sAtha indora zrImAn pratApamunijI :ko. anukrama se do patra bheje; unhoM. kI nakala nIce mujaba hai.. .:. :: ... prathama patrakI nakala.. . zrImAn pratApamunijI yogya anuvaMdanA sukhazAtA paMcanAH mahAvIra patrake aMka 16 veM meM lekha merI tarapha se. chapAhe usamujaba. zrIvijaya dharma sUrijI: indora AveM taba unake pAsase sahI: bhijavAnA, maiM indora Aneko taiyAra hUM. saM0 1978 mAgasara sudI 11, muni maNisAgara, ratalAka.
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ . .yaha prathama patra hIrAlAlajI jindANI, paMcamalAlajI borA, gaMdAMlAlajI DesI, mANakacaMdajI rAThoDa, kanaiyAlAlajI rAMkA, mAMgIlAlajI kaTArIyA aura. amolakacaMdabhAI ke sAtha bhejA thA. " ...... dasare patrakI nakala... - zrImAn pratApa munijI yogya anuvaMdanA sukhazAMtA vaMcanA. zrImAn vijayadharma sArajI indora A taba zAstrArtha meM saMsya grahaNa karavAne kI saMhI jaladI se bhijavAnA, sahI Anese maiM ratalAma se indora 5-6 rojamaiM pahuMca sakU~gA, Apa vahAM hI ThaharanA. saMhI vinA zAstrArtha hotA nahIM kamajora ko sahI karanA muzkila hotA hai isaliye 'anya bAtoM meM viSayAMtara karatA hai, yaha to Apa jAnate hI haiM, vizeSa.kyA likheM. saMvat 1978 mAgasara zudI 1.2, muni-maNisAgara, ratalAma, . . - yaha dUsarI patra dhanarAjajI aura juhAramalajI rAMkA ke sAtha bhejoM thA, yaha upara ke donoM paMtra zrIpratApamunijI mArphata indora Aye * taMba unhoMko pahuMcAye gaye, jisaparabhI "mANasAgara kI zAstrArtha karane kI icchA nahIM hai, isaliye indora nahIM AtA" ityAdi jhUThI jhUThI bAteM mere liye phailAI. taba maiMne eka heDavila chapavAyA thA, vaha nIce mujaba hai, .. devaMdravya saMbaMdhI indora meM zAstrArtha. . zrImAna-vijayadharma sAraMjI ! merI tarpha se mahAvIra patra ke aMka 16 ve meM aura jaina patrake aMka 47 meM lekha chapA hai, usa mujaba devaM dravya saMbaMdhI zAstrArtha kI sabhA meM jo satya nirNaya Thahare so usI samayaM aMgIkAra karane kI va jisakI prarUpaNA jhUThI Thahare usako usI samaya sabhA meM micchAmi dukkaDaM dene kI Apa pratijJA kariye, maiM, indora zAstrArtha. ke liye Ane ko taiyAra hUM. yaha bAtaM.dhUliyA, sIrapura aura mAMDavagaDha ke rajISTara patroM meM Apa ko likha cukA hUM aura mahAvIra va jainapatra meM bhI
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ . chapa cukI hai, isaliye maNisAgara kI zAstrArtha karane kI icchA nahIM hai usase indAra nahIM AtA ityAdi bAteM karanA saba jhUTha hai| yaha vivAda ApanehI uThAkara jaina samAja meM carcA phailAyI hai, usa se hajAroM loga saMzaya meM gire haiM, aura deva dravya meM bar3I bhArI hAni pahuMcane kA kAraNa huA hai, isaliye isa zAstrArtha meM ApakI sahI binA koI bhI lekha pramANabhUta mAnA jAvegA nahIM, aura isake liye Apako jiyAda bhI ThaharanA paDegA magara vihAra karane ke bahAne.. zAstrArtha ko uDA sakate nahIM. vihAra to janmabhara karanA hI hai dharmakArya ke liye jiyAdA Thaharane meM bhI koI doSa nahIM haiM. . ApakI pratijJA patra meM sahI honepara zAstrArtha kA divasa mukarara honese bahuta sAdhu-zrAvaka isa zAstrArtha meM zAmila hone ke liye indaura Ane ko taiyAra haiM, isaliye agara apanI bAta. saccI samajhate ho to sahI karane meM kabhI vilaMba na kareMge yA jhUThI samajha . karake bhI apanI vAta jamAne ke liye upara se hAM hAM karate ho aura aMdara se icchA na honepara jhUThe jhUThe. bahAne batalAkara zAstrArtha se pIche haTanA cAhate ho to apanI prarUpaNAko pIchI khIMca lenAhI yogya hai, nahIM tau sahI kAraye, yaha vivAda sAmAnya nahIM hai, isaliye sahIpUrvaka nyAyaseMhI honA cAhiye. iti zubham / saM0 1978 pApa vadI 3, muni-maNisAgara, ratalAma: . . : isa heMDabila ko rajISTarI se unhoMko bhejA gayA thA ( usakI pahuMcaM AMgaI thI); aura indora, ratalAma vagairaha zaharoM meM bhI,bAMTA gayA thA, usapara bhI. unhoMne isa heMDabila kA kucha.bhI javAba : nahIM.. diyA mauna kara liyA aura dhUliyA, sIrapura, mAMDalagaDha ke tInoM. patroM meM, vaH zrI pratApamunijI vAle do patroM meM aura. upara ke heMDabila meM ; sAfa 'khulAsA likhA gayA thA, ki zAstrArtha kI, sabhA meM satyagrahaNa karane
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ kI aura jhUTha kA micchAmi dukkaDaM daMna kI Apa pratijJA kariye, zAstrArtha ke liye maiM indora Ane ko taiyAra hUM" ityAdi upara kI tamAma bAtoMko jAnate hue bhI samAja ko satya bAta batalAne ke badale apane mahAvata bhaMga hone kA vicAra bhUlakara ulaTI rItise "maNisAgara hajusudhI indora Avela naMthI ane temaMnA patro thI mAlUma paDe cha ke te zAstrArtha kare tama jaNAtunathI " ityAdi jaina patrake aMka 49 veM meM vidyAvijayajI ke nAma se tAra samAcAra chapavAkara samAja se dhokAbAjI kI, merepara jhUThA AkSepa kiyA aura yahIM samAcAra dUsarI bAra phirabhI jaina.patra ke aMka 7 ve meM eka anubhavI ke nAma se chapavAye aura samAja ko aMdhere meM rakhA, khUba kapaTabAjI khelI. taba maiMne unhoM ko khAcaroda se eka patra likhakara bhejA thA, usakI nakala nIce mujaba hai:. . . deva dravyako zAstrArtha saMbaMdhI jAhira sUcanA / tA. 12 pharavarI san 1922 ke jainapatra meM 'deva dravya nA zAstrArtha nuM chevaTa " nAmake lekha meM " muni-maNisAgara indaura AyA nahIM zAstrArtha kiyA nahIM aura una ke patroM para se zAstrArtha karane kA mAluma bhI paDatA nahIM" aisA lekha eka anubhavIke nAmase chapavAyA hai, vaha saMtra jhUTha hai, maiMne " devaM dravya saMbaMdhI indArameM zAstrArtha" nAmA heMDabila chapavA kara zrImAn vijayadharma sUrijI ko indAra rajiSTarI se bhejA thA aura vahI heDabila mahAvIra patrake aMka 18 veM meM prakaTa bhI ho cukA hai. usameM " zAstrArtha kA satya nirNaya grahaNa karanekI aura jisakI prarUpaNA jhUThI Thahare usako usI samaya sabhAmeM apanI bhUlakA micchAmi dukaI dene saMbaMdhI sahI karanekA yA apanI prarUpaNA ko pIche khIMca lenekA sApha khulAsA likhA thA" usapara unhoM ne mauna dhAraNa kara liyA, kucha bhI javAba nahIM diyA. isa se ' aniSedha so anumata' isa kahAvataM muMjana vijaya'dharmamUrijIne va unhoM ke ziSyoMne deva dravya saMbaMdhI vartamAnika apanI
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ prarUpaNA ko pAchI khIMca kara mere sAtha zAstrArtha baMdha rakhanekA sAbita ho gayAdhA. isaliye maiM indora zAstrArtha ke liye nahIM AyA thA. abhIbhI Upara mujaba zrImAn vijayadharma sRrijI apanI sahI se pratijJA jAhira kareM to maiM indora zAstrArthake liye Aneko taiyAra hUM. unhoM ke ziSyoMmeM se koIbhI zAstrArtha kare, mereko maMjUra hai. . gajhe upara mujaba pratijJA maMjUra hai, unhoMko maMjUra ho to sahI bhejeM, maiM taiyAra hUM. phajUla anubhavI ke nAma se jhUThA lekha chapavAnA kisIko yogya nahIM hai. . . : vizeSa sUcanA-zrImAn vidyAvijayajI ! sahI karake nyAya se dharmavAda karane kI tAkata hotI to chala prapaMca se jhUThe lekha. chapavAkara logoM ko bhrama meM gerane kA sAhasa kabhI na karate aura zuSka vitaMDavAda choDakara zrIgautamasvAmI, zrIkezIsvAmI mahApuruSoM kI taraha logoM kI zaMkA aura visaMvAda dUra karane ke liye nyAya se zuddha vyavahAra karate. vizeSa kyA likheM. sambat 1978 phAgaNa vadI 11budhavAraM.. . . . hastAkSara muni-maNisAgara, mAlavA khAcaroda. .. yaha upara kA patra bhI khAcaroda se indora unhoMko . rajoSTarI se bhijavAyA thA (usakI pahuMca bhI AMgaI hai) isa patrakA bhI kucha bhI javAba nahIM diyA, mauna hokara baiThe. hama khAcarodase vihAra kara badanAvara * gaye, vahAM se bhI poSTa kArDa rajISTarI se bhejA . usakI nakala yaha hai. zrImAn vijayadharma surijI yogya mukhazAtApUrvaka nivedana. maiMne khAcaroda se rajISTara patra bhejA thA vaha Apako pahuMcA hogA, vahAM se vihAra kara Aja Idhara Aye haiM, yahAM se vihAra kara baDanagara hokara phAgaNa zudI 13 ko yA caitra vadI 2-3 ko indora Apa se zAstrArtha karane ke liye Ate haiM. Apa vihAra na kareM. .
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ - mere sAtha ApakI tarapha se kauna zAstrArtha karegA usakA nAma * likheM. satyagrahaNa karane kI sahI bheje saMvat 1978 phAgaNa khudI 6, muni maNisAgara, mAlavA vadanAvara :yaha rajISTara pahuMcA taba usakA javAba AyA vaha yaha hai. ' zrIyuta maNisAgaMrajI, poSTa kArDa manyuM zAstrArtha mATe ahiM AvAnI tamane koIeM manAM hotI karI; ratalAma thI ahiM sudhAno rasto khullo hato ane atyAre paNa rasto khullo che jene zAstrArtha karavoja hoya te to AvI rIte nirarthaka patroM lakhI vyartha kharca gRhastho pAse naja. karAve.. zAstrArtha ne mATe . je. kaI niyamoM pratijJApatra vagereMnI AvazyakatA che, te madhyastha nimAtAM tamAre amAre bannee karavAnA che, te karI levAze, jo AvaMzo nahi ane vyartha patroM lakhyA karazo to lokone pelI kahevata yAda karanI paDaze ke bhase te nahiM kUtaro caraNa kATe, labADa lahe upamA eja sATe ' aeNTalA mATe jaldI AvA ana zAstrArtha karo. I -' indora sITI, phAgaNa zudI 10, 2448, , vidyA vijaya. yaha patra mereko badanAvara likhAthA, maiM caitra badI 2 ko indora AyA, aura usIroja zAstrArthake liye unhoMko patra bhejA, vaha yaha hai. zrImAn vijayadharma sUrijI ! yogya vaMdanA pUrvaka nivedana - Apane devadravya saMbaMdhI apane vicAra kI 4 patrikAoMmeM aneka jagaha bahuta anucita bAteM likhI haiM, usasaMbaMdhI zAstrArtha ke liye maiM yahAM para AyA vaha Apako mAlUma hai.' r.1. ' ". isa zAstrArtha meM satya nirNaya Thahare usako aMgIkAra karanekI aura jisakI prarUpaNA jhUThI Thahare usako usI samaya sabhAmeM saMgha samakSa apanI kareM. merekobhI yaha A "" maMz2ara bhUlakA micchAmi dukkaDaM denekI pratijJA Apa pratijJA: maMjUra hai.
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ . :ApakI taraphase kauna zAstrArtha karegA usakA nAma ...likho, saMgha taraphase madhyastha banAne vagairaha bAtoMkA usake sAtha khulAsA. kiyA jAve. saMvat 1978 caitra badI 2.budhavAra. The.-jaina zvetAMbara lAyabrerI, * morasalI galI, indora. hastAkSara muni-maNisAgara. yahAMse eka patra unakA aura eka patra merA kramase jAnalenA. . . . ghamaDasI, juhAramala kA.noharA, malhAragaMja, . .. indora sITI, caita vadi (hindI) 3,.2448. zrIyuta maNisAgarajI, . ApakA, pUjyapAda paramaguru AcArya mahArAja zrI ke nAmapara ceta badi 2 kA patra milA / Apa indora meM tazarIpha lAye haiM, so mAlUma hI hai| hama loga zAstrArtha ke liye pahile bhI tayAra the, ababhI tayAra haiM aura Age bhI tayAra rheNge| ApaM zAstrArtha karane ko Aye haiM sau . acchI bAta hai| nimna likhita bAtoM ke uttara zIghra dIjiye, tAki zAstrArtha ke liye anyAnya tayAriyAM karane karavAnekI anukUlatA ho / 1 Apa zAstrArtha karaneko Aye haiM, so kisI eka samudAyika pakSakI tarphase AyeM haiM,yA Apa apanIhI tarphase zAstrArtha karanA cAhate haiM? - 2 'ApakI hAra-jIta aura bhI kisI ko majUra hai ? .. * . 3 . Apa kisa kI AjJA meM vicarate haiM ?' jisakI AjJA meM vicarateM haiM, usakI AjJA zAstrArtha ke liye lI hai? ina praznoM ke uttara diye jaayeN| ApakA-vizAlaviMjaya. zrImAn vijayadharmasUrijI, . . : ... . . . ApakI tarpha se zrImAn vidyAvijayajI* kA patra abhI milA / .. * yadyapi patra meM nAma vizAlavijayajI kA hai, magara patre vidyAvijayajIne likhA hai, jhUThAhI kapaTatAse vizAlavijayajI kA nAma rakkhA .
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 1 zAstrArtha karane ko kisI samudAyika pakSa tarphasa nahIM AyA magara - madhyastha pakSa meM merI tarpha se logoM kI zaMkA dUra karane ke liye zAstrArtha karanA cAhatA hUM. i 2 satya nirNaya Thahare vaha mereko maMjUra hai, anya satya ke abhilApI jo satya dekheMge vaha grahaNa kareMge unhoMkI khuzI kI bAta haiM. 3 maiM mere guru mahArAja upAdhyAyajI zrImAn mumatisAgarajI mahArAja kI AjJA meM hUM, unhoMke sAthameM hI indora AyA hUM, unhoMkI isa viSaya meM zAstrArthase satya nirNaya karanekI AjJA hai. saMvat 1978 caitra vadI 3 guruvAra. hastAkSara muni maNisAgara, indora. indora siTI, caita vaDhI 5 2448... zrIyuta maNisAgarajI, Apa patra kA javAba dene meM itanI zIghratA na kareM ki, patra kisane likhA hai aura kisako javAba de rahA hUM, isakA bhI khyAla na rahe / Apa kisI samudA . yaha jAna karake baDA hI Azcarya huA ki, yika pakSa kI tarpha se nahIM kiMtu apanI hI tarpha se zAstrArtha karane ko Ae haiM, aura ApakI hAra-jIta sirpha Apa hI ko svIkArya hai. jaba aisI avasthA hai to phira Apa ke sAtha zAstrArtha karane kA pariNAma kyA ? kyoM ki, Apa jaina samAja meM na aise sAdhuoM' meM gine jAte haiM ki, jisa se ApakI pratiSThita evaM vidvAn hAra-jIta kA prabhAva hai, isaliye maiMne jAna karake upayogapUrvaka khyAla se vidyAvijayajI kI kapaTatA jAhira hone ke liye unakA nAma likhA hai, saba pannoM meM vizAla vijayajI kA nAma kapaTatA se jhUThAhI likhA hai, maNisAgaraH " * isakA samAdhAna upara kI phuTa noTa meM likha cukA hUM, saMNisAgara
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11 " 6. 'samAja ke Upara kucha bhI paDe. khaira tisa parabhI Apa hamAre kisI sAdhuse hI zAstrArthaM karanA cAhate haiM, to hama taiyAra haiM. Apa yahAM ke zrIsaMgha ko zAstrArtha kI tayAriyAM ke liye sUcanA kareM, jisase kama se kama yahAM ke zrIsaMgha ko to phAyadA ho. saMgha ko ekatrita kareM, usa samaya hama ko sUcanA karanA. * jarAsA isa batAkA bhI khulAsA kariyegA ki, Apa ke gurujI zrImAn sumatisAgarajI kisI kI AjJA meM haiM yA svataMtra haiM ? - ApakA - vizAlavijaya. zrImAn vijayadharma surijI, ApakI tarpha se patra milA, usa meM Apa zAstrArtha ko ur3Ane kI pravRtti karate haiM, yaha yogya nahIM hai. maiM ApakI 4 patrikAoM kI anucita bAtoM para zAstrArtha karanA cAhatA hUM. 1 maMdirajI meM bhagavAn kI pUjA AratIko bolI caDhAve kA mukhya hetu Apane kleza nivAraNa kA ThaharAyA hai. 2. pUjA AratI ke car3hAve kA dravya deva dravya khAte saMbaMdha nahIM rakhatA hai, aisA likha kara sAdhAraNa khAte le jAnekA Apane ThaharAyA hai. 3 : devadravya kI vRddhi bahuta ho gaI hai, isa liye abhI deva dravya baDhAne kI jarUrata nahIM hai, aisA likhA hai, 4 devadravya kI vRddhi ke liye bolI bolane kA car3hAvA karanekA , pATha koIbhI zAstra meM nahIM hai, aisA likhA hai. " 5 1. pUjA AratI vagairaha ke bolI bolane ke caDhAve kA dravya sAdhAraNa khAte meM le jAne meM koI prakAra kA zAstrIya hai, aisA likhA hai. doSa nahIM AtA 6. svapna utArane vagairaha kA dravya deva dravya nahIM ho sakatA isaliye. sAdhAraNa khAtemeM lejAne kA ThaharAyA hai. *
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ 7 dhArmika rivAja dezakAlAnusAra phirate Aye haiM, usa. muz2ana pUjA AratI vagairaha kA dravya deva dravya meM jAnekA jo rivAja hai usako phiravAkara sAdhAraNa khAte meM lejAne kA. likhA. hai.. : ... . . . : . 8 pUjA AratI vagairaha ke caDhAveko asuvihitoM kA AcaraNa, ThaharAyA hai. eM prabhukI bhaktike kAryoMmeM caDhAvA nahIM hosakatA aisA likhA hai, ityAdi. ApakI likhI aneka bAtoMko meM bahutahI anucita samajhatA hUM, isaliye zAstrArtha karane ko tayAra hUM. Apane mere sAtha isa viSaya meM zAstrArtha karane kA maMjUra kiyA thA aura indaura meM zAstrArtha karane ko bulavAyA hai, aba zAstrArtha ko uDAnA cAhate ho yaha yogya nahIM hai. . 1 saMvat 1978 ke." jaina " patra ke aMka 45. veM meM mere . akele ke sAtha Apane zAstrArtha karane kA maMjUra kiyA thA. aba samudAyika pakSa kA bahAnA lekara zAstrArtha ko uDA dete ho yaha anucita hai. 2 " jaina" patra ke aMka 49. veM meM tAra- samAcAra . chapavAkara, mere ko indora zAstrArtha ke liye celeMja (jAhira sUcanA.) dekara jalda. bulavAyA thA. maiM zAstrArtha liye Idhara AyA to ApaM aba pratiSThA vidvattA: vagairaha ke bahAnoMse zAstrArtha. uDAnA cAhate ho, yaha bhI anucita hai... . 3 // jaina "patra ke aMka 7 veM meM maiM zAstrArtha karane ko indora nahIM AyA, usapara Apa AkSepa karavAte haiM, aba AgayA to 'ADI TeDhI bAtoM se zAstrArtha : uDAne kI kozIza karate haiM, yaha bhI 'anucita hai. . . . . . . . . . . . . . . 4 phAgaNa sudI 10 ko Apane mere ko badanAvara posTa kArDa likhavAyA hai, usameM jaldI indaura Avo aura zAstrArtha karo. zAstrArtha ke liye niyama pratijJA vagairaha bAteM bAdI prativAdI donoM ko milakara tai kara
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ lenekI AvazyakatA batalAI hai. aba saba bAteM tai karanekA yahAMke saMghapara gerakara Apa alaga honekI ceSTA karate haiM, yaha bhI anucita hai. 5 ApakI tarphase caitra vadI 3 ke patra meM, maiM indora zAstrArtha ke liye AyA; usa bAta ko Apa khuzIke sAtha svIkAra karate haiM, aura merese 3 prazna pUchethe, usakA- uttara merI tarapha se Apako milane para zAstrArtha kI anyAnya tayAriyAM karane karavAne kA maMjUra karate haiM. jaba 3 praznoM ke uttara merI taraphase Apako mila gaye, taba Apa. cupa baiThakara yahAM ke saMgha ko zAstrArtha kI tayAriyAM karavAne kA mere akelese kahate haiM aura Apa alaga ho jAte haiM, yaha bhI anucita hI hai.' 6 ratalAma se maiMne Apako rajisTara kArDa bhejakara sApha khulAsA likhAthA ki, Apa logoMne indora ke zrAvakoM ko sikhalAkara zAstrArtha karanekA baMdha rakhavAyA hai, aisI aphavAha logoMmeM sAgarajIke vakta phailIthI. aura yahAMpara bhI aba yahI mAlUma huA hai ki zAstrArtha meM bahuta kharcA. karanA paDegA va bahuta dinataka zAstrArtha calanese usakI vyavasthA karanemeM logoMke saMsArika kAryoMmeM bAdhA pahuMcegI aura Apasa meM jhagaDA ho gayA to baDI muskala hogI. hajAroMkA kharcA, 'hamezA kA virodhabhAva, badanAmI uThAnA paDegI ityAdi bAtoM ke bhaya se yahAM kA saMgha isa zAstrArtha ko. nahIM cAhatA. yaha ApabhI jAnatehI hoMgeM phira bhI zAstrArtha ke liye saMgha para geranA; yaha to jAnabujhakara zAstrArtha uDAnekA rastAlenA yogya nahIM hai. __ . 7 deva dravya saMbaMdhI apanI prarUpaNA ke AgevAn ApahI haiM, isa liye isa viSaya meM Apake sAthahI zAstrArtha karanA yuktiyukta hai. maiM * Apake sAthahI zAstrArtha karanA cAhatA hUM. . magara Apa apanI tarapha se kisIko bhI zAstrArtha ke liye qhaDA kara-sakte haiM. yaha bAta 'bahuta.daphe maiM Apa ko likha cukA hUM, to bhI " Apa hamAre .kisI sAdhu se hI zAstrArtha karanA cAhate haiM" aisA jhUTha likhavAte haiM yaha bhI yogya nahIM hai,
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ .. 8 vidvAn hokara anucita kArya kare to usakA pratikAra karanA hara eka kA kartavya hai. abhI vidvattA, pratiSThA va samudAya se bhI yukti pUrvaka satya ko samAja vizeSa. dekhane, vAlA hai. isa liye Apa vidvattA, pratiSThA va samudAya kI bAta likhakara zAstrArtha uDAnA cAhate haiM yaha bhI sarvathA anucita hai. . . . . . . . . . . . 9 ..anyAnya bAtoM ko Age lAnA choDakara satyagrahaNa karane kI va jhUTha kA micchAmi dukkaDaM dene kI pratijJA. kariye, aura nyAya ke anusAra pratijJA, madhyastha, sAkSI va samaya niyata karake anya tayAriyoM ke " liye donoM saMpase milakara saMgha ko sUcanA denekA maMjUra kariye. ...1. vizeSa sUcanA:- yahAM ke ' svayaMsevaka maMDala ke AgevAn zrIyuta hIrAlAlajI jindANIne donoM tarpha se : patravyavahAra baMdha karake isa viSayakA zAMtipUrvaka zAstrArtha honeke liye koI bhI rastA nikAlane kA kahA thA, yaha bAta donoM pakSavAloM ne maMjUra kI thI. maiMne unhoMke upara hI vizvAsa rakhakara kahA ki Apa jo yogya vyavasthA kareMge vaha mereko. mAnya hai, taba unhoMne Apa logoMkI tarphase salAha lekara do sAkSI Apa kI tarphase, do sAkSI merI tarphase aura eka madhyastha niyata karake zAstrArtha . karane kA ThaharAyA thA. maiMne usa bAtako svIkAra kiyA thA. Apane bhI pahile to anumati dI phira pIchese nAmaMjUra kiyA aura bIca meM saMgha kI ADa lI yaha bhI Apake yogya nahIM hai. . . . . . .'.'2 sAgaraMjI ke samaya se, Apako yahAM ke saMgha kI * vyavasthA mAlUma hI thIM to phira Apane saMgha kI anumati liye binA mereko zAstrArtha ke liye jaldI kyoM bulavAyA? bulavAneke vakta anumati na lI, aba zAstrArtha ke vakta saMghakI bAta bIcameM lAte haiM, yaha bhI anucita haiH / 3: ApakA aura merA to prItibhAva hI hai. isa zAstrArtha meM koI. aMgata kAraNaM nahIM haiM: Apa sAdhAraNa khote ko puSTa karanA cAhate /
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ haiN| vaise hI maiM bhI cAhatA hUM. magara devadravya kI Avaka. ko sAdhAraNa khAte le jAne saMbaMdhI ApakI navIna prarUpaNA vyavahArika dRSTi se aura zAstrIya dRSTise bhI anucita honese isa viSaya kA vizeSa nirNaya hone ke liye zAstrArtha karanA paDatA hai. isa liye Apa ko ucita hai ki zuSka vivAdakI hetu bhUta anyAnya bAne vIcameM lAnA choDakara. dharmavAdake liye pratijJA, madhyastha vagairaha vyavasthA karaneko jaldI se svIkAra kareMge, . 4 merA zAstrArtha Apake sAtha hai, ApakI tarphase koI bhI patra likhe, magara maiM to Apako hI likhuMgA. jabataka ki Apa pratijJA karake apanI tarphase zAstrArtha karanevAle munikA nAma na likha bhejeMge. : maherabAnI karake UparakI tamAma bAtokA alaga alaga khulAsAH likhanAjI. saMvat 1978 caita vadI 10; muni-maNisAgara, indora. . indora siTI, caita vadI 10, 2448. - zrIyuta maNisAgarajI, ___Apa kA 'caube kA cIhA' milA.. jo manuSya eka daphe yaha likhatA thA ki ' maiM indorakI rAjyasabhA meM zAstrArtha karane ko taiyAra hU~" vaha Aja indora ke seThiyoM ko ekatrita kara zAstrArtha kA nizcaya nahIM kara sakatA hai, yaha kitane Azcarya kI bAta hai ? saMghako 'ekatrita karane kI garna hamako nahIM paDI hai| yadi Apako zAstrArtha kara vijaya patAkA pharrAne kI sAta daphe garna paDI ho, to Apa saMgha ko ekatrita kAraye aura hamako bulAiye / jisa gAMva meM zAstrArtha karanA hai, usa gAMva kA bhI saMgha zAstrArtha meM sammilita nahIM hotA hai, to phira tumhAre sAtha thUka uDAne meM, phAyadAhI kyA hai ? . : . .. . bAkI AcArya mahArAja zrI kI patrikA meM Apane jo jo anucita bAteM dekhI haiM, vaha Apa ke buddhi vaiparalyakA pariNAma hai, yaha bAta
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAstrArtha ke samaya Apa ko bakhUbI samajhA dI jaaygii.*| ApakA " . .. ... vizAlavijaya. . ... zrImAna . . ... . zrImAn vijayadharmasUrijI, .... ApakI tarpha se patra milA. yadyapi anya bAtoM meM Apa yogya haiM, magara isa viSaya saMbaMdhI to upadeza kI jagaha Agraha pakaDa liyA hai isa liye Apa nyAya mArga ko va apanI vidvattA ko dopI banA rahe haiM. .1 mere caitra vadI 10 ke patra ke pratyeka bAtakA khulAsA javAba Apa nahIM de sakate haiM, agara de sakate hoveM to aba bhI dIjie. 2 .sAgarajIke samaya madhyastha niyata kara pratijJA va sAkSI banAye - bAda donoM milAkara anya tayAriyAM ke liye yahAM ke saMgha ko sUcanA dene kA niyama Apane svIkAra kiyA thA. aba mere sAmane usI niyama : - ko bhaMga kara ke Apa anyAya mArga para kyoM jAte haiM ? . 3 yahAM ke saMghameMse Apake kaI bhakta aise bhI dekhe. gaye haiM ki '. vo loga ApakI isa bAtako ucita nahIM samajhate haiM, aMgIkAra bhI nahIM karate haiM, to bhI zAstrArtha meM apane gurukI bAta halakI na hone pAve; isaliye zAstrArtha honA nahIM cAhate haiM. aisI dazA meM yahAM ke saMgha kI ADa lenA, yaha kitanI kamajorI hai.. . . . . 4 Apane hI zAstrArya ke liye indora zahara - pasaMda kiyA hai, aura merekobhI Apane hI zAstrArtha ke liye indora bulavAyA hai, magara . yahA~ ke-saMghane mereko zAstrArtha ke liye nahIM bulavAyA. isaliye yahAM ke saMgha ko kahane kI mereko koI jarUrata nahIM hai| yadi Apa apanI bAta * na saMgha bIcameM paDe, na zAstrArtha karanA par3e aura na ina bAtoM kA khulAsA karane kA avasara Ave, na hamArI pola : khule. kaisI kapaTa tAkI caturAI hai. mANisAgara / . . . . .
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ ko saccI samajhate ho to vagara bilaMga zAstrArtha karane kA svIkAra kariye. isa nyAya mArga ko choDakara anya vAtoM kI ADa lekara apanI jhUThI vAtakA bacAva karanA cAhate ho so kabhI na ho sakegA. Apane navIna' prarUpaNA karake jaina samAja meM keza phailAyA hai, aura zAsana ko baDI . bhArI hAnI pahuMcane kA kAraNa kiyA hai. isaliye yA to zAstrArtha kA strIkAra kariye yA apanI prarUpaNA ko pIchI khIMcakara jaina samAjase micchAmi dukkaDaM dekara isa viSaya saMbaMdhI keza ko itanesehI samApta kariye. 5 satyagrahaNa karanekI aura jhUThakA micchAmi dukkaDaM dene jitanI bhI ApakI AtmAmeM nirmalatA abhItaka nahIM huI hai, isaliye Apako yaha bAta bahuta bAra likhane parabhI Apane abhItaka isa vAtako svIkAra, nahIM kiyA aura mukhya vAtako uDAneke liye vyartha anya anya bAteM likha kara zAstrArtha se pIche haTate haiM. ' na saMgha vIcameM paDe aura na hamArI bAta khule ' aisI cAlabAjImeM kucha sAra nahIM hai. yadi ApakI AtmA 'nirmala ho to, jaise Apa anya jAhira sabhA bharate haiM, usameM yahAM kA saMgha AtA hai, vaisehI isa zAstrArthakI bhI jAhirasabhA bharaneko divasa vartamAna'patroM meM jAhira kariye, usameM yahAM kA aura anyatra kAbhI bahuta saMgha sabhAmeM AvegA. vyartha saMghakI Ar3a lekara zAstrArtha se pIche kyoM haTate ho? ... 6 / / maiM indora kI rAjyasabhA zAstrArtha karane ko tayA hUM.. yaha bAta Apane mere kaunase patraM Uparase likhI hai, usakI nakala bhejiye. . nahIM to jhUTa kA micchAmi dukkaDaM dIjiye... .. 7. Apane jainapatrameM "maNisAgara nA patro thI mAlama paDe cha ke te zAstrArtha kare taima jaNAtuM nathI." mere liye aisA chapavAyA hai. maiM zAstrArtha karanA nahIM cAhatA hUM: una patroMkI nakala bhejiye, aMgara to tIna roja meM chapavAkara jAhira kariye, nahIM to jhUTha chapavAne kA micchAmi dukaDaM dIjiye, .. . "
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8 maiMne caitra vadI 3 ke patrameM " madhyastha pakSameM logoM kI zaMkA dUra karane ke liye maiM zAstrArtha karanA cAhatA hUM " ityAdi sApha khulAsA likhA hai. jisapara bhI ' vijayapatAkA pharrAne kA Apane jhUTha hI likhavAyA hai, isakA bhI Apako micchAmi dukkaDaM denA cAhiye. 9 saMyati jana hote haiM, vo to zAstrArtha meM zAMtipUrvaka upayogase satyakA nirNaya karate haiM, aura asaMyati midhyAtvI jana hote haiM, vo loga satyakA nirNaya karanA choDakara vyartha Apasa meM thUka uDAkara kleza 'bar3hAte haiM. baDe aphasosa kI bAta hai ki Apa itane vaDe hokara ke bhI saMyati ke mArga ko choDakara asaMyati midhyAtviyoM kI taraha thUka uDAneko mere sAtha kaise tayAra hogaye ho. isa anucita bAtakA bhI Apako micchAmi dukkaDaM denA yogya hai. 1 . 10 sAmAnya sAdhu hotA hai, vaha bhI mithyA bhASaNase apane mahAvrata bhaMga, loka niMdA aura parabhavameM durgatikA bhaya rakhatA hai, magara Apa itane bar3e hokara ke bhI mithyA bhASaNa kA aura apanI bAtako badalane 'kA kuMchabhI vicAra nahIM rakhate haiM. zAsanakA AdhArabhUta AcArya pada hai. Apane usa pada ko dhAraNa kiyA hai, jisapara bhI apanI bAtakA khyAla nahIM rakhateM haiM, yaha kItanI aphasosa kI bAta hai. dekho jaina patrake lekhoM ko aura phAgaNa zudI 10 ke posTa kArDa va caitra vadI 3 ke 'patrako Apa apanI bAtako satya karanA cAhate ho to mere sAtha zAstrArtha kariye, nahIM to mere ko dhokA vAjI se indora bulavAyA aura aba zAstrArtha nahIM karate usakA bhI micchAmi dukkaDaM dIjiye. + 11 ApakI tarpha se mereko vizAlavijayajI ke nAma se patra likhane meM Ate haiM, magara una patroM ko dekhanevAle anumAna karate haiM ki aise akSara va bhASA "vizAlavijayaMjIkI na hogI kiMtu "vidyAvijayajI vagairaha anyakI honA saMbhava hai isa liye Apako sUcanA dI jAtI hai
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ ki, vo patra yadi khAsa vizAlavijayajI ke hI likhe hue hove to usake nirNaya ke liye Apa samaya deM usa samaya, maiM 1-2 zrAvakoM ko bhejeM. unhoMke sAmane unase likhavAyA jAve, usase zaka dUra ho. yadi vo patra vizAlavijayajI ne na likheM hoMge to kapaTatAse jhUThA nAma likhavAne saMbaMdhI Apako va likhanevAle donoMko micchAmi dukkaDaM denA par3egA. vizeSa sUcanA-zAstrArtha meM ApakA aura merA vAdI prativAdIkA saMbaMdha hone se itanA likhanA paDatA hai. isa meM nArAja hone kI koI bAta nahIM hai, magara Apa bImAra haiM isaliye mere patroM se yadi kucha. bhI vizeSa takalIpha hotI ho to thoDe roja ke liye patra vyavahAra baMdha rakhA jAve, isa meM koI harakata nahIM hai. isa bAta kA javAba avazya likhavAnAjI. saMvat 1979, caitra zudI 9. ha. muni-maNisAgara, indora. . indora sITI, vaizAkha va. 2, 2448. zrIyuta maNisAgarajI, . tumhArI patra milA hai. tumhArI yogyatA (!) ko yahAM kA saMgha acchI taraha jAna gayA hai. isa se tumhArI dAla nahIM. galatI, to hama kyA kareM ? lekina usa krodha ke mAre, tumhAre patra se mAlUma hotA hai ki, tumhArI jIbha laMbI ho rahI hai. Apa Apa ke gurujI ko kahakara usakA kucha upAya karAve; nahIM to phira yadi vizeSa laMbI ho jAyagI to duHkha ke sAtha usakA upAya hamako karanA paDegA. basa, tumhAre isa patrakA uttara to itanAhI kAphI hai / ApakA hitaiSI-vizAla vijaya. . zrImAn vijayadharma sUrijI,.. .. patra ApakA milA. apanI prarUpaNA- zAstrArthameM sAbita kara sakate * nahIM, isa liye phajUla jhUThI jhUThI bAteM likhate ho.. maiMne. yahAM ke saMgha
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ :. ko zAstrArtha karavAne kA kahA hI nahIM hai. dAla nahIM galanekA jhUTha kyoM likhate hoM. zAstrArtha se pIche haTakara apanI ayogyatA kauna dikhalAtA. haiM, yaha to saba bAteM prakaTa honese indora kA aura sarva zaharoM kA saMgha acchI taraha se jAna legA. mereko kisI taraha kA krodha nahIM haiM, krodha kI kAi bAta likhI bhI nahIM hai. isa liye krodha kA bhI Apa jhUTha hI likhate ho. zAstrArtha kI bAtoM ke sivAya anya koIbhI maiMne vaisI bAta nahIM likhI hai. isa liye jIbha lambI hone kA bhI Apa jhUTha hI likhate ho. . . vizeSa sUcanA - vyartha kAla kSepa aura kleza ke hetu bhUta Apa ke. aise jhUThe patravyavahAra ko vaMva kariye. zAstrArtha svIkAra ke sivAya anya, phajUla bAtoM kA javAba Agese nahIM diyA jAyegA. agara apanI bAta saccI samajhate ho to 3 roja meM mere putrakI pratyeka bAta kA khulAsA aura zAstrArtha kA svIkAra kariye, nahIM to saba patravyavahAra aura usakA nirNaya chapavAkara prakaTa kiyA jAyegA. usa meM ApakA jhUThA Agraha jaMga jAhira hogA, vizeSa kyA likheM. saMvat 1979 vaizAkha vadI 9. hastAkSara muni-maNisAgara, indora.. : . Upara ke tamAma patra vyavahArase satyake pakSapAtI pAThakagaNa acchI tarahase samajha sakeMge ki mere patroMkI pratyeka bAtoMkA nyAyapUrvaka pUrApUrAH jabAva denA to dUra rahA; magara eka vAtakA bhI javAba de sake nahIM, aura jaina patra meM va haiMDabila meM mere liye jhUThI jhUThI bAteM chapavAkara samAja ko ulTA samajhAyA, merepara jhUThe AkSepa kiye, usakA micchAmi dukaDe bhI diyA nahIM aura apanI prarUpaMNA ko zAstrArtha meM sAbita karane kI bhI himmata huI nahIM. usase zAstrArtha karane kI bAteM karanA chor3akara
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ jhUThI jhUThI anya bAta likhakara kleza baDhAnekA hetu karane lage. isaliye phajUla aise jhUThe patravyavahAra ko baMdha karanA paDA // yaha bAta to prasiddha hI hai ki AtmArthI mahAnpuruSa hote haiM vo to apanA jhUThA Agraha choDakara tatkAla apanI bhUlakA micchAmi dukkaDaM dete haiM, va bhavabhIru honese lokalajA na rakhate hue satya vAta grahaNa karate haiM. aura isa lokake svArthI, bAhya ADaMbarI va abhinivezika mithyAtvI hote haiM, vo to apane jhUThe Agraha ko kabhI choDate nahIM, unhoMko apanI bhUlakA micchAmi dukaDaM. denA vaDA muzkila hotA hai. isaliye mUlaviSayakI vAtako choDakara viSayAMtara se yA vyaktigata AkSepase, krodha va niMdAke kAryoMmeM paDakara kleza baDhAne lagate haiM, aura apanI jhUThI vAtako jamAne ke liye aneka taraha kI kuyuktiyoMse dRSTirAgI bhole jIvoMko bhramameM DAlakara apanI bAta jamAne kI kozIsa karate haiM. aura vivAdastha zaMkAvAlI bAtoMkA pUrApUrA nirNaya na honase bhaviSyameM samAja ko baDA bhArI dhakkA pahuMcatA hai. eka matapakSaH jaisA hAkara samAja meM hameza kleza hotA rahatA hai.iMsa viSayameM bhI aisA na. ho, isaliye usakA nivAraNa karane ke liye aisI vivAdastha zaMkAvAlI bAtoMkA pUrApUrA nirNaya samAja ke sAmane rakhanA yogya samajhakara sarvataraha kI zaMkAoMkA samAdhAna pUrvaka aba Age * usakA nirNaya batalAyA. jAtA hai. isako. pUrApUrA upayoga pUrvaka avazya bAMcaM, satyasAra grahaNa kareM aura anyabhavyajIvoMko satya bAta samajhAne kI kozIza kareM, usase tIrthaMkara bhagavAn kI bhaktikA aura devadravyakI rakSA honekA vaDA bhArI lAbha hogA. vizepa kyA likheN...|
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ khAsa jarUrI sUcanA. . devadravya saMbaMdhI vivAda kA mere sAtha zAstrArtha karanA maMjUra kiyA, isake liye hI khAsa mereko indora bulavAyA, magara zAstrArtha meM satya grahaNa karane kA va jhUTha kA micchAmi dukaMDaM denekA svIkAra kiyA nahIM. tathA zAstrArtha karanevAle kisIbhI munikA nAmabhI jAhira nahIM kiyA. aura mere patroMkA nyAya se kuchabhI javAba na deMkara, phajUla ADI TeDhI bAteM likhakara apanA bacAva karane ke liye " tumhArI jIbha lambI ho rahI hai; usakA kucha upAya karAveM, yadi vizepa lambI ho jAyagI to duHkha ke sAtha usakA upAya hamako karanA paDegA / " ityAdi vAkyoMse krodha, niMdA, aMgata AkSepa va mArAmArI jaisI pravRtti karane kI tayArI batalAI aura zAstrArtha kI vAta ko saMgha kI ADa lekara uDAdA. maiM. pahile hI caitra vadI 10 ke patrakI 5-6 kalama meM, tathA caitra sudI 9 ke patrakI 3-4-5 kalama meM sApha khulAsA likha cukA hUM. ( dekho patravyavahAra ke pRSTha 13-16-17) usa prakAra kI vyavasthA hone se".na... saMgha bIca meM paDe, na zAstrArtha hama ko karanA paDe aura na hamAre jhUThaMkI pola khule " isaliye vArabAra haraeka patrameM saMghakI bAta likhanA aura zAstrArtha se muMha chupAnA. yaha to prakaTahI kapaTavAjIse apanI kamajorI jAhira karanA hai, pAThaNagaNa isa bAta kA ApahI vicAra karasakate haiM. .. aura dUsarI bAta yaha hai ki yaha zAstrArtha Apasa meM sAdhuoM sAdhuoMkA hI hai, zrAvakoM zrAvakoMke ApasakA nahIM hai. isaliye sAdhuoM ko hI milakara isakA nirNaya karanA cAhiye. aura zrAvaka loga . to jaise vyAkhyAna meM satya dharma aMgIkAra karane ko Ate haiM, vaise hI isa zAstrArtha kI sabhA meM bhI zrAvakoM ko satyake abhilApI jijJAsu ke rUpa meM AnA yogya hai aura yahAM ke kaI zrAvaka to Apa ke bacAva ke liye
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAstrArtha ko cAhAtehI nahIM. to bhI yahAM ke saMgha kI sammati kI ADa lenA yaha kitanI bar3I bhUla hai. aura jaina itihAsake pramANase va duniyA bharake vAdI, prativAdiyoM ke dhArmika yA neyAyIka zAstrArtha ke niyamake pramANa se bhI yahI pAyA jAtA hai ki vAdI prativAdIke sAtha zAstrArtha karanekA maMjUra karaleveH usa ke bAda jaba prativAdI Akara vAdI ko zAstrArtha ke liye AmaMtraNa kareM, taba vAdIko usake sAtha avazya hI zAstrArtha karanA paDatA hai magara vahAM kisI taraha kA bahAnA nahIM batalA sakatA. agara usa samaya kisI taraha kA bahAnA batalAkara zAstrArtha na kare to usakI hAra sAbita hotI hai. isa nyAya se bhI jaba mere sAtha zAstrArtha karane kA maMjUra kara liyA aura maiMne yahAMpara. Akara zAstrArtha karanevAle muni kA nAma mAMgA . va satyagrahaNa karane kI sahI mAMgI, taba bIca meM saMgha kA bahAnA batalA .kara zAstrArtha nahIM. kiyA. isa para seM bhI pAThakagaNa vicAra leveM ki isa zAstrArtha meM kisakI hAra sAbita hotI hai. . .. zrImAn-vidyAvijayajI ko sUcanA. Apane AnaMda sAgara jI ke Upara pauSa zudI 15, 2448 ke roja indora meM eka heMDabIla chapavAkara prakaTa kiyA thA, usameM Apake sAmane pakSavAle AnaMdasAgarajI vagairaha meM se koI bhI sAdhu Apake sAtha zAstrArtha karane ko bAhara nahIM Aye. usa saMbaMdhI Apa likhate haiM ki, (eka mANasAgara ke sivAya anya kisIne bhI abhItaka zAstrArtha kI icchA pragaTa nahIM kI. usako liMkhA gayA ki tuma indora Ao, hama indora jAte haiM. vaha na to abhItaka indora AyA aura na usane zAstrArtha kA svAda cakhA.) isa lekhameM na indora AyA aura na zAstrArtha kA svAda cakhA ' aisA AkSepa Apa merepara * karate haiM; aba maiM zAstrArtha kA ye. usa abhItaka o, hama
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ svAda cakhane ko indaura Apake sAmane AyA to Apane muMha chupAliyA, aura apane nAmase patra likhanemeM bhI Dara gaye. yaha kaisI bahAdurI. . aura ApakI sahI vAle phAgaNa zudI 10 ke posTa kArDa meM Apane zAstrArtha ke liye niyama pratijJA vagairaha vAteM donoM pakSavAloM ko tai karane kA svIkAra kiyA thA. vo ApakA vacana havA khAtA kahAM calA gayA. aura Apane mere liye-zAstrArtha karane ko na Ave, zAstrArtha na kare, vyartha patra likhA kareM usapara kuttekA dRSTAMta likhA thA. aba vyartha patra likhakara dUsare kI ADameM zAstrArtha se kauna bhagatA hai, aura vo kuttekA dRSTAMta kisa para barAbara ghaTatA hai, usakA vicAra : pAThakagaNa svayaM kareMge, usake sAtha sAtha Apa bhI karaleM. . .. . .... . . pAThakagaNako sUcanA. .. . . uparake patravyavahAra meM zAstrArtha saMbaMdhI mukhyatAse 9 vAteM.. maiMne vivAdastha ThaharAIthIM, unhIM bAtoMkA zAstrArtha meM nirNaya honevAlA.thA. magara unhoMne zAstrArtha kiyA. nahIM. isaliye inhIM 9 vAtokA khulAsA aba likhA jAtA hai, yadyapi zrImAn vijayadharma sUrijIne apane devadravya saMbaMdhI vicAroM kI 4 patrikAoMmeM yaha 9 bAteM Age pIche likhI haiM, / paraMtu maiM to patra vyavahAra ke anukrama mujava yahAMpara. - nirNaya likhanA * cAhatA hUM. usameM bhI svapna utArane ke dravyako devaMdravyameM lejAnA yA 'sAdhAraNa khAte, isa bAtakA sabase mukhya vaDA bhArI vivAda hai. isaliye maiM bhI pahile isa vAtakA nirNaya batalAtA hUM, pIche anya saba bAtoM kA anukrama se nirNaya batalAne meM..AvegA. . . . PAR
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ // OM zrIpaMcaparameSTibhyo namaH / / devadravyake zAstrArthakA dUsarI daphe patravyavahAra. vaizAkha zudI 1 ke roja zrImAn vijayadharma sUrijIne bahuta zrAvakoM ke va mere parama pUjya guru mahArAja zrI 1008 zrI upAdhyAyajI zrImAn mumatisAgarajI mahArAja ke sAmane donoM pakSa tarpha se 4 sAkSI banAkara zAstrArtha karane kA aura usa meM apanI jhUTha Thahare to usakA micchAmi dukkaDaM. denekA maMjUra kiyA thA. isa vAtapara maiMne unhoMko patra bhejA vaha yaha hai: zrImAn vijayadharma sarijI-Apane kala zAmako bahuta zrAvakoM ke sAmane donoM pakSa tarpha se 4 sAkSI banAkara zAstrArtha honekA kahA hai agara yaha bAta Apako maMjUra ho to zAstrArtha karanevAle munike nAma ke sAtha do sAkSI ke bhI nAma likha bhejeM pIche maiM bhI do sAkSI ke nAma sikhUgA. zAstrArtha kA samaya, sthAna, niyama, madhyastha vagairaha bAtoM kA usake sAtha khulAsA ho jAve to zAstra maMgaMvAne va dezAMtara se AnevAloM ko sUcanA dene vagairaha bAtoM kA subhItA hove, isaliye isa bAtakA jaladIse javAba milanA cAhiye. agara zAstrArtha honA Thahara jAve to patra vyavahAra to chapa cukA hai, magara Age usakA nirNaya chapavAnA baMdha rakhA jAve / vizeSa sUcanAH-devadravya saMbaMdhI iMdora kI rAjya sabhAmeM zAstrArtha karane kA merA likhA huvA poSTa kArDa logoMko batalAkara kyoM bhrama meM gerate ho. devadravya ke zAstrArtha ko jAhira sUcanA to Apane Asoja mahine ke jainapatra meM prakaTa karavAyI thI aura kArtika zudI 10 ko maiMne Apa ke sAtha devadravya saMbaMdhI zAstrArtha karane kA maMjUra kiyA thA aura yaha poSTa kArDa to. dhUliye, meM Apake kiye huve paryuSaNA ke zAstrArtha ke liye tophAna saMbaMdhI ratalAma se ASAda sudImeM maiMne Apako
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ likhA thA. paryuSaNA kA zAstrArtha saMbaMdhI vAtako devadravya ke zAstrArtha meM lAkara bhole jIvoMko mAyA vRtti se bahakAnA chor3a dIjiye, vizeSa kyA likheM. saMvat 1971 vaizAkha zudI 2. muni-maNisAgara, iMdora. - isa patra ke javAba meM unakA patra AyA vaha yaha hai:zrIyut maNisAgarajI, .. 'vai. zu. 1 ke dina saMghake AgevAna gRhasthoM ke samakSa tumhAre gurujIne svIkAra kiyA thA ki saMghake AgevAna gRhasthoM ke samakSa Apa aura hama devadravya saMbaMdhI vAda-vivAda kareM. usameM yadi saMgha jAhira zAstrArtha ke liye ApakI hamArI yogyatA dekhegA, to apanI icchAnusAra prabaMdha karegA. aba Apako sUcanA dI jAtI hai ki Apake gurune maMjUra kiye anusAra Apa apanI yogyatA dikhAnA cAhate haiM to vai. zu. 9 zukravAra ke dina dupaharako 1 baje zeTha ghamaDasI juhAramala ke noharemeM AveM. aura usa samaya 'Ane ke liye ApabhI saMghake AgevAnoM ko sUcanA kareM. iMdora siTI vaizAkha su. 7, 2448.. . vidyAvijaya. Uparake isa patrameM 4 sAkSI banAne kI bAtako uDAdI. zAstrArtha karane vAle Apa yA anya kisI munikA nAma likhA nahIM. apanI taraphase do sAkSI ke nAmabhI likhe nahIM. zAstrArtha karanevAle kA nAma batAye vinA tathA do sAkSI neme vinA maiM unake sthAnapara jAkara kisake sAtha vivAda karUM aura nyAya anyAya kA va satya asatya kA phaisalA kauna. deve. isa bAtakA khulAsA hone ke liye maiMne vaizAkha sudI. 8 ke roja unako patra bhejAthA usakI nakala yaha hai. . . . . . zrImAn-vijaya dharma sUrijI-patra ApakA milA. 1 .. satya grahaNa karanekA, jhUThakA micchAmidukkaDaM denekA, zAstrArtha karanevAle munikA nAma aura ApakI tarpha se do sAkSI ke nAma jAhira.
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ kyoM nahIM karate. mere patrakI bAtoMkA nyAya se khulAsA jabAba likha sakate nahIM aura anya anya ADI TeDhI bAteM likhakara bhole jIvoM ko kyoM bhramameM DAlate ho ? 2 mere guru mahArAja zrImAn upAdhyAyajI zrI 1008 zrI mumati sAgarajI mahArAjane jAhira zAstrArtha karanA choDakara khAnagI meM zAstrArtha karanekA kahA hI nahIM hai, vyartha jhUTha kyoM likhate ho. aura jAhira zAstrArtha karane kI bAta ho cukI hai usIkA patra vyavahArabhI chapacukA hai, isaliye khAnagI apane sthAnapara zAstrArtha karaneko ApakA kahanA hI sarvathA nyAya viruddha honese pramANabhUta nahIM ho sakatA. 3 mere guru mahArAjake samakSa bahuta zrAvakoM ke sAmane Apane donoM pakSa tarpha ke 4 sAkSI banAkara zAstrArtha karanekA kahA hai. isa apane bacana kA pAlana karanA hoto do sAkSIke nAma likho agara kSaNa kSaNameM badalanA hI cAhate ho to ApakI marajI. . 4 satya grahaNa karane kI aura jhUThakA micchAmi dukkaDaM denekI sahI huebinA javAna mAtrase khAnagImeM isaviSaya kI koIbhI bAta nahosakegI. 5 ApakI sahI va zAstrArtha karanevAle munikA aura do sAkSI kA nAma jAhira honese tIsarI madhyastha jagahapara niyamAdi banAne ke liye maiM Aneko tayAra hUM. 6 ApakA aura merA prItibhAva hai isaliye Apake. sthAnapara Ate haiM, phirabhI AyeMge magara jAhira rUpameM zAstrArtha honekA Thahara gayA hai; isaliye isaviSayameM khAnagI bAteM karane ke liye maiM nahIM AsakatA. 7 vaizAkha sudI 1 ke roja paryupaNA saMbaMdhI zAstrArtha vAla mere likhe huye pahile ke poSTa kArDa ke adhUre adhUre samAcAra logoMko. vatalAkara Apa ulaTA pulaTA samajhAne lage, jaba eka videzI zrAvaka : madhyasthapane usa lekhakA satya bhAvArtha batalAne lagA, taba Apane usake
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ Upara baDA bhArI krodha karake usa nirAparAdhI zrAvaka ko apane sthAnase / bAhira nikAlane kA ekadama hukama karadiyA aura apane padakI, sAdhu panekI maryAdA ko bhUlagaye ( isa banAvako dekhakara logoMko bahuta burA mAluma huA paraMtu ApakI zarmase kucha bole nahIM. magara Apake nyAyakI sahanazIlatA kI yogyatA ko acchI taraha samajha gaye ) usI taraha yadi satya kahane se mere parabhI Apa yA Apake anuyAyI kisI taraha se krodhameM Akara anartha khaDA kara baiThe yA manamAnA jhUTha likha deveM to kyA bharosA? isa kAraNase maiM Apake sthAnapara isa viSayasaMbaMdhI nahIM AsakatA. 8 satyagrahaNa karanekI sahI vagairaha bAteM tai hue binA hI pahile se saMgha ko sUcanA dene kA kahanA hI phajhUla hai. aura jaba mere sAtha zAstrArtha karane kA maMjUra karaliyA zAstrArtha ke liye hI indora jaladise mereko bulavAyA, taba se hI isa zAstrArtha meM merI yogyatA sAbita ho cukI hai. aba phajula vArabAra yogyatA ayogyatA kI aura saMgha kI ADa lenA yaha to apanI kamajorI chupAne kA khela khelanA hai. . 9 itane para bhI seTha ghamaDasI juhAramalajI ke nohare meM Apake sthAna para hI mereko isa viSaya ke zAstrArtha ke liye volAne kI Apa icchA rakhate haiM, to maiM Aneko tayAra hUM. magara vahAM kisI taraha kI gaDavaDa na hone pAve isa bAta kI saba taraha kI jokhamadArI kI sahI makAnake mAlika seTha pUnamacaMdajI sAvaNaMsukhA ke pAsase bhijavAiye aura mere sAtha kauna vivAda karegA unakA nAma likhiye, ApakI tarpha se eka sAMdhuke sivAya anya kisIko bIcameM bolanekA haka na hogA, tathA khAlI javAna kI bAtose kAma na calegA. saba lekhA vyavahArase savAla-javAba hoMge. agara usameMbhI jitanI ApakI bAteM jhUThI ThahareM utanI bAtoMke Apa micchAmi dukaDaM deMge yA nahIM ina saba bAtoM kA khulAsA Apake hAthakI / sahI se 24 ghaMTe meM bhejiye, maiM Ane ko tayAra hUM mereko koI inakAra
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ nahIM hai. yaha dharmavAda honese anukramase saba bAtoMkA khulAsA karanA paDegA. magara 1-2 vAtoMke khulAsese kAma nahIM calegA, yaha khAsa dhyAnameM rakhanA. sambat 1979 vaizAkha zudI 8. hastAkSara muni-maNisAgara, indora. Upara ke patrakA kuchabhI javAba diyA nahIM. aura jAhira sabhAmeM yA khAnagImeM vaizAkha sudI 9 ke roja apane sthAnapara nyAyase satya grahaNa karane vagairaha vAtoMkI sahI karake apanI 4 patrikAoMkI jhUThI prarUpaNA ko sAvita kara sake nahIM tathA apanI jhUThI prarUpaNAko pIchI khIMcakara sarva saMghase apanI bhUlakA micchAmi dukkaDaM detebhI lajjA AI isaliye sAdhudharma kI maryAdA choDakara gAliyoMke halake anucita zabda likhakara heDabilakA khela zurU kiyA aura mereko vaizAkha sudI 15 ko dUsarI daphe phirabhI apane sthAnapara zAstrArtha ke liye bulAyA taba usa samayapara bhI maiM vahAM zAstrArtha liye jAneko taiyAra thA. isaliye niyamAnusAra sahI ke liye unhoM ke pAsa AdamIke sAtha patra bhejA so liyA nahIM, vApisa karadiyA, taba usa patrako phira bhI dUsarI bAra rajiSTarI karavA kara bhejA usa patrakI nakala yaha hai. zrImAn--vijaya dharmasUrijI, ApakA heMDabIla milA.. 1 AdarmAke jaise jaise vacana nikaleM taise taisehI usakI jAtikI, kulaMkI aura AtmAke pariNAmoM kI parIkSA jagata karatA hai. ApanebhI apane guNoMke anusAra gAliyoM kA bharA huA haiMDabIla chapavAkara nATakoM ke heDavIloMkI taraha bAjArameM cipakAkara indora ko apanA khUba paricaya batalAyA. aise kAmoMse hI zAsana kI hilanA, sAdhuoMparasaM. aprIti logoMkI hotI hai. Apake bhakta logahI Apake heDabIla kI ApakI vANIkI ceSThA dekhakara khUba haMsarahe. haiM, to phira dUsare haMse. usameM kahanAhI. kyA hai ? maiM Apake jaisA karanA nahIM cAhatA. isaliye heMDabIla chapavAkara javAba na detA huA, Apako panase hI javAba detA hUM..
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 maiM vaizAkha sudI 9 ke roja Apake sthAnapara zAstrArtha karane ke liye Aneko tayAra thA. magara mere vai. zu. 8 ke patra meM likhe pramANe niyamAnusAra Apane apanI sahI bhejI nahIM. aura makAna ke mAlika ke pAsase bhI sahI bhijavAi nahIM, cupa baiThagaye. aura aba apanI kamajorI chupAne ke liye gAliyoMkA dhaMdhA le baiThe, khaira abhIbhI usa karAra mujaba Apa sahI bhejiye aura makAna ke mAlikake pAsasebhI sahI bhijavAiye tathA 4 sAkSiyoM meMse do sAkSI ke nAma Apa likheM. to maiM dUsarI vakta phirabhI do sAkSI lekara pUrNimA ko Apake Thaharane ke sthAnapara zAstrArtha karane ke liye Aneko tayAra hUM. " 3 yaha sAmAjika vivAda hai isameM gaccha bhedakA koI saMbaMdha nahIM hai. deva dravyake zAstrArtha karanekI zakti na honese gaccha ke nAmase logoMko bahakAnA yahabhI sarvathA anucita hI hai. 4 cupa hue, maunI pUrNimA ko Apake' prathama jAhira zAstrArtha karanemeM cupa hue, dUsarI vakta vaizAkha sudI 9 ke roja Apake sthAnapara zAstrArtha karanemeMbhI mahAtmA bana gaye.? aba tIsarI vakta phirabhI maiM to sthAnapara Aneko tayAra hUM : niyamAnusAra 24 ghaMTe meM apanI sahI jaladI bhejiye. avasara para mauna karake baiThanA aura pIche gAliyoMkA saraNA lekara bhAgiyegA nahIM." . 1 1. 5 isa zAstrArtha meM saMgha kI sammati lenekI ADa lenAbhI phajUla hai. kyoMki yahAM ke saMgha ke AgevAn to khulAsA kahate haiM ki zAstrArtha ke liye hamane bulavAyA nahIM hai. hamArI salAha liye . binAhI apanI marajIse zAstrArtha' karanekA svIkAra karake patra likhakara bulavAyA hai. aba . hamArA nAma bIca meM kyoM lete haiM, apanI zakti ho to zAstrArtha kareM nahIM to cupa baiTheM, 1 "
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ 31 6 mere sAtha zAstrArtha karane kA maMjUra kara liyA usake liye hI jaldI se indora bulavAyA. aba apanI 4 patrikAoM kI khoTI khoTI vAtoM ko zAstrArtha meM sAbita karane kI himmata nahIM aura apanI prarUpaNA ko pIchI khIMcakara sarva saMghase micchAmi dukkaDaM dete bhI lajjA AtI hai. isaliye yogyatA ayogyatA ke nAma se muMha chupAkara zAstrArtha se pIche haTakara kyoM bhagate ho. pahile zAstrArtha maMjUra karatI vakta ApakI buddhi kisa jagaha zakkara khAne ko calIgaI thI. aba yogyatA ayogyatA kA va yahAMke zAMta svabhAvI bhale saMgha kA aura gAliyAMkA saraNA lekara apanI jhUThI ijjata kA bacAva karane ke liye bhAge jA rahe ho, yahI ApakI bahAdurI jaga jAhira hogI. " 7 bAra bAra apanI yogyatA ke abhimAna kI bAta likhate thoDA vicAra karo. devadravyako bhakSaNa karake anaMta saMsAra baDhAnevAlI, bhole jIvoM ko bhagavAn kI pUjA AratI ke car3hAve kI bhakti meM aMtarAya karanevAlI, devadravya ke lAkhoM rupayoM kI Avaka ko nAza karanevAlI, 'hajAroM logoM ko saMzaya meM geranevAlI, bhaviSya meM maMdira, mUrti, tIrthakSetroM kI baDI bhArI AzAtanA karanevAlI, aura apane pada kI sAdhupane . . kI maryAdA choDakara gAliyoM se zAsana kI hilanA karAnevAlI va apane * - puSTa karanevAlI, aisI ApakI samAja meM se kisIko bhI aisI. yahI deva guru va zAsana rakSaka devoM durAgrahako abhinivezika mithyAtva se yogyatA Apake pAsahI khakhA, jaina yogyatA kA aMzamAtra bhI mata ho, se merI prArthanA hai. . * zAstrArtha se phala kyA aura hAranevAle ko daMDa kyA ? : 8 zAMtipUrvaka nyAya se zAstrArtha hokara nirNaya ho jAve to hajAroM logoM kI zaMkA miTe, samAja kA kleza miTe, devadravya kI Avaka rUkI hai so AvegI, devadravya ke bhakSaNa ke pApa se samAja bacegA, devadravyakI
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ Avaka jyAde hone se jIrNoddhAra tarthirakSA vagairaha bahuta bar3e bar3e lAbha hoMge. aura isa zAstrArtha meM jisakI prarUpaNA jhUThI Thahare usa hAranevAle ko rAjyadvArI yA Apasake klezakI-makazIjI, aMtarIkSajI, sametazikharajI, giranArajI vagairaha meM se koI bhI eka baDe tIrthakI AzAtanA miTAne kA daMDa diyA jAvegA aura jaba taka karAra mujaba tIrthakI AzAtanA nahIM miTAvegA taba taka usako saMgha bAhira rahanA paDegA. isa karAra se bhI yadi ApakI 4 patrikAoMkI saba bAtoM ko satya ThaharAne kI himmata ho to zAstrArtha kariye. nyAya mArgakA ullaMghana kara diyA aura gAliyAM para Agaye, micchAmi dukkaDaM deneke lAyaka rahe nahIM. isaliye yaha karAra likhanA paDA hai. agara icchA ho to maMjUra karo. saMvat 1979 vaizAkha sudI 13. hastAkSara muni--mANisAgara, indora. * Upara ke saba lekhase sarva zrIsaMgha ApahI bicAra kara sakatA hai ki isa zAstrArtha se tIrtharakSA vagairaha kA zAsana ko kitanA baDA:bhArI lAbha hotA. maiM unhoM ke sthAnapara unake bulAnese vaizAkha sudI 9ke roja tathA pUrNimAke roja donoM bakhta zAstrArtha karaneke liye jAneko tayAra thA. magara unhoMne 4 sAkSI banAkara nyAyase zAstrArtha karanekA maMjUra kiyA nahIM. satyagrahaNa va hArane vAleko tIrtha rakSAkI zikSA karane vagairaha bAtoM kI sahIbhI dI nahIM. aura krodhase gAliyoMpara Akara apanI maryAdA bhUlagaye. niyamAnusAra jAhira sabhAmeM yA unake sthAnapara khAnagI meM zAstrArtha kiye binA vyartha yahAMke saMghakA aura gAliyoMkA saraNA lekara pUrNimA ke roja bhI Thahare nahIM bar3I hI phajara vihAra kara gaye. isa prakArakI vyavasthA se sarva saMgha unake nyAyakI aura satyatAkI parIkSA ApasehI kara levegA iti zubham. saMvat 1979 vaizAkha sudI .15. .. ... .. hastAkSara muni-maNisAgara, indaura.
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI caturvidha sarva saMghako jAhira banA. indorake saMghane apane zaharameM devadravyakI carcAsaMbaMdhI kleza baDhAnevAle koIbhI haiMDavila chapavAne nahIM, aisA ThaharAva karake tA. 23-1-22 ke. roja eka heDavila prakaTa kiyA thA usameM vijayadharmasUrijI jaba taka indora meM ThahareM taba taka apane ziSyoMkI mArphata keza baDhAnevAle koI bhI heDabila nahIM chapavAne deMge, aisA karAra chapavAyA thA. vaha iMdaura ke saMghakA ThaharAva tathA vijayadharma sRrijI kA bacana karAra ina donoM bAtoMkA bhaMga huA. vaizAkha zudI 10 ke roja unhoMkI tarpha se vidyAvijayajI ke nAmase eka heDabila prakaTa huAhai, usameM sAdhu mahAtmAoMke avAcya aura , anArya bhApAke zabda likhe gaye haiM usakA namUnA nIce mujava hai: " prasiddhI kI icchA pUrNa karane ke liye bahuta se manuSya kyA kyA nahIM karate ? loga bhale hI 'jIvarAma bhaTake nAtedAra' kaheM, paraMtu usa nimittase bhI prasiddhI to hogI. holI ke tyohAra meM kaI loga vicitra vepa banAkara prajApati ke ghoDoMpara kyoM caDhate haiM ? isaliye ki ve yaha samajhate haiM ki-isa nimittase bhI hamArI prasiddhI to hogI. hamako loga rAjA [ holIkA rAjA ] kaheMge. basa, isI prakAra jaina samAja meM bhI kaI nirakSara loga prasiddhI ke liye siratoDa prayatna kara rahe haiM. aura khAsaM ' kara ke devadravyakI carcA meM aise kaI logoMne vilameM se muMha nikAlA hai.' lekina aise vina jokhamadAra allaTappuoM ke vacanoMpara jaina samAja kabhI dhyAna nahIM de sakatI ityAdi " aura usake nIce vaizAkha zudI 15 ke . roja apane sthAnapara mereko zAstrArtha ke liye bulAnekA chApA hai. isa haiMDabila meM devavyakI carcA meM bhAga lenevAle * sarva AcArya, upAdhyAya, pravartaka, gaNi, panyAsa va sarva munimaMDala, una sabako Upara ke : vizeSaNa diye haiM aura sabakI baDI bhArI avajJA kI hai. isa haiMDabila ko.
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ dekhakara indora ke saba-saMghako bahuta burA mAlUmahuA taba saMghane AgevAn seThiyoM kI aura anya sadgRhasthoM kI 36 sahIyoMvAlA :eka vinaMtIpatra chapavAkara prakaTa kiyA aura vijayadharma sUrijI ke isa anucita kartavyapara apanA asaMtoSa jAhira kiyA. usa. vinaMtIpatrakI nakala nIce mujaba hai:pUjyapAda AcArya zrImAn vijayadharma sarijI se namra vinaMtI, . devadravya kI carcA bAbada Apasa meM kleza baDhAne vAle gAlIgaloca ' ke va galIca bhASA ke heMDabIla nahIM chapavAne kA tArIkha 23 / 1 / 22 ke roja " devadravya kI carcA aura indaura kA saMgha' nAmaka zIrSaka ke . heDabIla meM indaura meM ThaharAva ho cukA hai. yaha bAta Apane bhI svIkAra. karalI thI va usa vizvAsapara hI Apake kathAnusAra yahAM ke saMgha ke AgevAnoMne sahiyeM dI thIM. zrImAn AnaMdasAgarasUrijI ke aura Apake va muni maNisAgarajI ke aura Apake ApasameM jaisA patra vyavahAra huA thA vaisA donoM ne chapavAyA, usameM hama logoM ko koI ujara nahIM lekina vaizAkha zudI 10 ke dina ApakI tarapha se eka heDabIla chapakara pragaTa huA hai aura bAjArameM lagavAyA gayA hai va bAMTAgayA hai. usameM hama gRhasthI loga bhI jaise apazabda nahIM likha sakate vaise galIca bhASA ke halake zabda Apa sAdhu mahAtmA hote hue bhI Apane likhe haiM. usa se bAz2Ara meM zAsana kI hilanA horahI hai. Apa hama logoMko zAMti rakhane kA sadaiva upadeza dete haiM aura Apa khuda aise kleza baDhAne vAle kArya karate haiM yaha dekhakara hama logoM ko bar3A aphasosa huA hai . isa samaya hiMdU musalamAnoM meM saMpa horahA hai. aise avasara meM hamAre dharma guru aise ghRNita zabdoM ke heDavIla chapavAkara jAhira kareM yaha baDe duHkha kI bAta hai. Apane hamalogoM se maMjUra kiyA thA ki AyaMdA koI heDabIla : pragaTa nahIM kiyA jAvegA. hama Apake bacana ke vizvAsapara rahe the. Aja hamArA vo vizvAsa bilakula bhaMga hogayA. aise haiMDabIla chapavAkara Apane apanA
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ apamAna karavAyA aura anya darzaniyoM meM bhI ApakI baDI hilanA huI hai. ataeva Apase jAhira vinaMtI hai ki Apa apanA heMDabila vApasa lIjiye. aise heDavila para hama loga apanA asaMtoSa jAhira karate haiM. vizeSa kyA arja kareM. vizeSa vinaMtI-yahAM para zAstrArtha na hone kA pahile se hI nizcaya ho cukA hai tisapara bhI Apane zAstrArtha karanekA maMjUra karaliyA aura saMgha kI sammati liye vinA muni maNisAgarajI ko bulavAyA.. aba jaba ki vo Agaye to saMgha kI bAta bIcameM kyoM lAte haiM. ApakI icchA ho to zAstrArtha kareM yA na kareM, bIcameM saMgha kA nAma badanAma karanekI koI AvazyakatA nahIM hai. tArIkha 105 / 22 1 paratApacaMda hiMmatarAma 2 zivacaMda koThArI. 3 harakacanda zAMtidAsa 4 dIpacaMda bhaMDArI 5 suganacaMda tejakaraNa surANA 6 saradAramala mUlacanda 7 jItamala koThArI 8 canda koThArI 9 jorAvaramala vAgamala 10 phaujamala bacchAvata 11 nandarAma jaDAvacaMda 12 cAMdamala uttamacanda 13. surajamala nAhaTA 14 sAgaramala mehatA 15 mAnamala siremala . 16 hIrAcaMda javaracanda 17 phojamala zrImAla . .18 harakacanda nemIcanda .19 zikharacanda chAjeDa : : 20 mehatA. sobhAgasiMga 21 kastUracanda pokharanA . . .22 pratApacanda dhUlajI 23 amaracanda dIpacanda . . . 24 bAgamala sAMDa. . : : 25 saradAramala catara . . 26. pemacaMda asalAjI * , 27 hIrAlAla motIlAla . .. 28 hIrAlAla mehatAH
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ m 29 lallUbhAI bhAIcanda . 30 metA pItAMvara kevalacaMda 31 bhAgIratha chAjeDa . 32 saubhAgamala mehatA . 33. misarIlAla pAlarecA . 34 manAlAla koThArI 35 amolaka khoDIdAna 36 lakhamIcaMda amaracaMda Upara kA vinaMtI patra jaba chapakara prakaTa huA tava vidyAvijayajIne dIrgha vicAra kiye vinAhI ekadama mana mAnA ' maNisAgarajIkA eka aura utpAta ' nAmaka heDavila chapavAkara prakaTa karavAyA. usameM likhA ki * yaha saba sahiyeM maNisAgarane karavAI haiM, usa meM saba seThiyoMkI sahI nahIM hai, isa vinaMtIpatra ke sAtha saMghakI kuchabhI jokhamadArI. nahIM hai, AcArya mahArAja jaina dharma kI rakSA ke liye apane prANoMkI Ahuti deneko tayAra haiM. jinhoMne rAjA mahArAjAoM ko pratibodha dekara jainadharma ke prati anurAga baDhAyA hai. maNisAgarako hamane indora se nahIM bulAyA dhUliye se bulAyA hai, galIca bhASA hamArI nahIM hai, maNisAgarakI hai, zAsana kI hilanA hamane nahIM karavAI hai, mANisAgara ne karavAI hai. aisI vinaMtIko hama raddIkI TokarIke svAdhIna karate haiM aisA vidyAvijayajIne . jyeSTha vadI 2ke roja heMDabila chapavAkara apane bacAvake liye pratyakSa jhUThI. jhUThI bAteM likhakara bhole logoMko bharamAne kA sAhasa kiyA taba usapara maiMne eka vijJApana chapavAkara prakaTa kiyA thA usakI nakala yaha hai: : .:. . vidyAvijayajI kA mRSAvAda. . . . 1 . jyeSTha badI 2 ke 'roja eka heDabila chapavAkara vidyAvijayajI ne likhA hai ki "maNisAgara ko hamane indaurase nahIM bulAyA dhUliyA se bulAyA hai," yaha pratyakSahI mRSA hai. kyoMki dekho abhI phAgaNa .sudI 10 ke roja seTha ghamaMDasI juhAramala ke noharemeM se vidyAvijayajIne khAsa poSTakArDa likhakara mereko vadanAvarase zAstrArtha ke liye indora jaldI se
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ AnekA aura zAstrArtha karanekA likhA hai usakI nakala devadravyasambandhI zAstrArtha ke patra vyavahAra ke pRSTha 8veMmeM chapacukI hai. va unhoMke hastAkSara kA khAsa poSThakArDa bhI merepAsa maujUda hai. jisako zaka ho.ve merepAsa Akara bAMca leveM. 2 usI poSTakArDa meM unhoMne zAstrArtha ke liye niyama, sAkSI, madhyastha vagairaha vAteM donoM ko milakara karalene kA sApha khulAsA likhA thA. aba vo badala gaye. yaha dUsarA mRpAvAda haiM. . * 3 vaizAkha sudI 10 ke roja unhoMne eka heDavila chapavAyA hai usameM sAdhu dharmakI maryAdAke viruddha galIca, avAcya va anArya bhASA likha kara zAsanakI va apanI hilanA karavAI hai, aura apane guNa prakaTa kiye haiM. yaha bAta indaura ke logoM ko prakaTahI hai. jisaparabhI maNisAgarane galIca bhApA likhakara zAsanakI hilanA karavAI hai, aisA likhA yaha bhI tIsarA pratyakSa mRSA bhASaNa hai. maiMne Ajataka koI bhI vaisI bhASA kA yA kisI taraha kA heMDabila indorameM chapavAkara prakaTa kiyA hI nahIM hai, yaha bAta indorakA sarva saMgha acchI tarahase jAnatA hai. 4 indorase hI poSa badI meM bhAvanagara ke jaina patrameM vidyAvijayajI ne tAra samAcAra chapavAkara mereko zAstrArtha ke liye caileMja (jAhira sUcanA) dIthI. avamaiM zAstrArthakeliye AyA to nyAyAnusAra.niyama, sAkSI, madhyastha vagairaha vyavasthA karake zAstrArtha karate nahIM. yaha cauthA mRSAvAda hai. 5 usI tAra samAcAra meM " maNisAgara hajusudhI indora Avela : nathI. ane temanA patrothI mAlUma paDeche ke te zAstrArtha kare tema jaNAtuM nI," aisA chapavAyA hai. maiM zAstrArtha karanA nahIM cAhatA una patroMkI nakala Ajataka batalA sake nahIM, aura jhUTha chapavAnekA micchAmi dukkaDaM . detebhI lajA karate haiM. yaha pratyakSa hI pAMcavI mAyA mRSA hai. .. :
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ phUTa 6 devadravya saMbaMdhI indorakI rAjya sabhA meM maiM zAstrArtha karaneko tayAra hUM. aisA Apane poSa sudI 15 ke apane haiMDabilameM chapavAyA hai. yaha chaThThA sRSAvAda hai. maiMne aisA likhA nahIM hai. agara likhA kahate haiM to patrakI nakala prakaTa kareM, vyartha bhole logoMko bhramameM geranA yogya nahIM hai. 7 * Apake jyeSTha vadI 2 ke haiMDabilameM "maNisAgarajIkA eka aura * utpAta " yahabhI pratyakSa sAtavI mRpA hai. maNisAgarane aisA koIbhI utpAta nahIM kiyA hai kiMtu vijayadharma sUrijIne sarva jaina samAja meM utpAta. khaDA kiyA hai aura devadravya ko nAza karane kA bakheDA phailAyA hai, maiM to usa utpAta ko zAMta karane ke liye va devadravya kI rakSA karane ke liye Apa ke bulAne se zAstrArtha ke liye idhara AyA hUM, yaha sarvatra prasiddha hI hai. 8 Apane vyeSTha vadI 2 ke apane haiMDabila meM vinaMtIpatrake sAtha * saMghakI kuchabhI jokhamadArI nahIM hai. aisA likhA sobhI AThavAM mRSAvAda hai sahI karanevAle saMgha ke aMdara haiM, Apake anucita bartAva ko rokane kA sarva jainImAtra kA haka hai usa vinaMtI patra meM saba sammata haiM. agara indora ke saMgha ke jo jo AgevAn yA sadgRhastha Apa ke vaizAkha sudI 10 ke haiMDabila ko acchA samajhate hoveM aura aise avAcya va sAdhuke nahIM likhane yogya zabda likhane kI. unhoMne Apako salAha dI hove aura 23-1-22 ke roja vAle haiMDabila ke indorake saMgha ke ThaharAva ko bhaMga karane meM sammata hoveM to Apane jina jinake nAma apane jyeSTha badI 2 ke haiMDabila meM chApe haiM unhoMke hastAkSara kI sahI prakaTa karavAiye. nahIM to ApakA likhanA saba jhUTha sAbita hogA aura AyaMdAbhI ApakA lekha saba jhUThA samajhA jAvegA.. 9 : maiMne vinaMtI patra meM kisI kI bhI sahI karavAI nahIM hai. Apane apane guru mahArAja kA vacana bhaMga kiyA aura indorake saMghake " .
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ ThaharAva kA bhI bhaMga kiyA taba usapara indora ke nivAsiyoMne jAhira rUpa meM rAtri ko vajAra meM sahIyeM karavAI haiM yaha bAta to prakaTahI hai jisa para bhI merepara sahI karavAne kA Aropa rakhate haiM, yaha bhI ApakA navamA mRpA vAda hI hai. 10. ina saba bAtoM meM yadi vidyAvijayajI satyavAdI ho to24 ghaMTemeM pUrA pUrA khulAsA prakaTa kareM. nahIM to lokalajjA choDakara apane mRSAvAda kA jAhira rUpa meM micchAmi dukkaDaM dekara zuddha hoveM va apanI AtmAko nirmala kareM. aura yadi zAstrArtha karanA cAhate ho to apane guru mahArAja kI sahI lekara jAhira meM AveM. phira pIche se jhUThA jhUThA chapavA kara apanI ijjata rakhaneke liye prapaMcabAjIse bhole logoMko bharamAnekA dhaMdhAna le baiThe. maiM yaha vijJApana chapavAnA nahIM cAhatA thA magara Apane do heMDavila chapavAkara usa meM bahuta anucita zabda likhe tathA jhUThI jhUThI bAteM likhakara vahuta logoMko saMzaya meM gere, isaliye unhoM kI zaMkA dUra karaneke liye mereko itanA likhanA paDA hai saMvat 1979 jyeSTha vadI 9. muni-maNisAgara, indora. . isa vijJApana patra kA kuchabhI javAva diyA nahIM, apane no (9) mRSAvAdoM ko satya sAvita kara sake nahIM va una bhUloM kA jAhira rUpa : meM micchAmi dukaDaM dekara apanI AtmAko nirmala bhI kiyA.. nahIM aura apane gurumahArAjakI sahI lekara , zAstrArtha bhI kiyA nahIM, cupa. hokara kala roja yahAMse vihAra karagaye, usa para se unakI AtmA meM satyatA, nirmalatA va zAstrArtha karane kI kaisI yogyatA hai, usa bAtakA vicAra Upara ke saba lekhase sarva saMgha Apa hI kara levegA. . .. : . aura saMghakI vinaMtI ko mAna nahIM diyA va apanI pratyakSa bhUla: kA bhI svIkAra nahIM kiyA va jyeSTha vadI 2 ke apane heMDabila meM jhUThI
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ jhUThI bAteM likhakara apane durAgraha ko choDA bhI nahIM. tavaM usapara saMghake AgevAn gRhastha tarpha se eka sUcanA patra prakaTa huA vaha yaha hai:zrImAna vidyAvijayajI mahArAja, ___ Apake jyeSTha vadI 2 ke heMDabila ko dekhakara hameM atyanta Azcarya va kheda huA kyoM ki Apa usa meM likhate haiM ki vicAre maNisAgarajIne kucha gRhasthoM ke hastAkSara karavAkara tArIkha 10-5-22 ko eka heMDabila nikAlA hai. mahAtman, to kyA Apa yaha bAta sapramANa sAbita kara sakate haiM ki zrImAn maNisAgarajI mahArAjane hI gRhasthoM se hastAkSara karavAkara vaha heMDabila nikAlA hai ? ... Apa likhate haiM ki indora ke kucha gRhasthoM ke hastAkSara se hI tArIkha 10-5-22 kA heMDabila chapA hai usa meM ekAdha AgevAn ke sivAya anya kisI AgevAna kI sahI nahIM hai to kyA heMDabila para sahI karanevAle gRhastha saMgha meM nahIM kahalA sakate? yadi kahalA sakate haiM to kyA unakI prArthanA mAnane yogya nahIM haiM ? Apa ke heDabila para se sApha jAhira hotA hai ki saMghakI vyAkhyA meM dhanI mAnI logoMkA hI samAveza ho sakatA hai anya kA nahIM to . kyA yaha bAta zAstrokta aura pramANa bhUta hai ? . :: : Apane jo pahalA heMDabila anucita bhASA meM vaizAkha sudI 10. ko nikAlA hai usa meM jina jina AgevAna gRhasthoM ke nAma likhe haiM. unakI sammati Apane avazyahI lI hogI aisA hameM pUrNa vizvAsa hai.. ''Apa likhate haiM ki AcArya zrIvijayadharmasUrijI mahArAja jaina dharma kI rakSA ke liye apane prANoM kI Ahuti deneko taiyAra rahate haiM aura jinhoMne rAjA mahArAjAoM ko pratibodha kara jaina dharma ke prati anurAga baDhAyA hai, aise paramopakArI AcArya mahArAja se hamArA namra nivedana hai
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ ki ve makasIjIkA jhagaDA nipaTavAkara apanI, aura apane samAja kI kIrti jagajAhira karake mAlava deza meM padhArane kI sArthakatA karale. . . ___yaha saubhAgya kI bAta hai ki aba AcArya mahArAja kI prakRtI acchI hogaI hai aura ve vihAra bhI kara sakate haiM. hameM pUrNa vizvAsa hai ki anya mahArAjAoM ke sadRzya zrImaMta gavAliyara nareza ko bhI pratibodha dekara isa tIrthakI, AzAtanA dUrakara samAjakA kleza miTAkara hI AcArya mahArAja Age vihAra kareMge kAraNa ki yaha kArya Apake gurumahArAjasarIkhe prabhAvazAlI evaM paropakArI mahAtmAse hI sugamatApUrvaka ho sakatA hai. Apa anta meM apane ucca vicAroMkA pramANa dete hue likhate haiM ki aise heMDabila aura aisI vinaMtiyAM raddIkI TokarI ke hI svAdhIna karane lAyaka ginate haiM: Apako saMghakI vinaMtI raddI kI TokarI ke svAdhIna karane meM kuchabhI saMkocaM nahIM huA lekina kyA isake sAthahI sAtha Apane apane pUjya gurumahArAjaka pavitra nAma ko bhI [ jinake nAma vinaMtI kI gaI thIM aura jinake Apa AjJAkArI ziSya haiM ] raddIkI TokarIke svAdhIna kara diyA hai ? isase janatAko ApakI vizAla. buddhi kA paricaya mila gayA. - astu. kahAMtaka likhA jAya: saMghakai namra prArthanA patra ko raddIkI TokarI meM DAlakara saMghakI orase Apane AcArya mahArAjasahita apane sAdhu maMDalako raddIkI TokarIke svAdhIna karaneke yogya sAbita kara liyA hai. isake liye Apako anekaMzaH sAdhuvAda-dhanyavAda haiM. tA. 20-5-22. . ....: . . . . . ... saMghake AgevAna grahasthaH / : Uparake tamAma patravyavahAra ke lekhase, saMghakI vinaMtIke lekhase aura '. Upara ke sUcanA patrake lekhase zrIvijayadharmasUrijo apane parivArasahita indorameM apanI nyAya zIlatAkI, sAdhu dharmake maryAdA kI, aura devadravyake * zAstrArtha meM satyatA. kI kaisI zobhA prApta karake yahAMse kala roja dupahara hastha...
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ kara ko AgarA zahara kI tarapha vihAra karagaye, usakA vicAra pAThaka ApahI kara leMge. saM. 1979 jyeSTha vadI 11 somavAra muni - maNisAgara indora. vijaya dharmasUrijI kI kapaTa bAjI. .i : 1 pahile mere sAtha devadravya saMbaMdhI zAstrArtha karanekA maMjUra kiyA thA taba to maiM saba bAtoM meM yogya thA aba zAstrArtha karane ke samaya ayogya kahate haiM. yaha kaisI kapaTabAjI hai. ** 2. jaba indaura se phAgaNa sudI 10 ke roja poSTakArDa likhavA kara mere ko badanAvara se zAstrArtha ke liye indora jaldI AnekA likhabAyA aura usameM zAstrArtha ke liye niyama, pratijJApatra, sadhyastha vagairaha bAteM donoMne milakara karalene kA likhA thA taba to indaura ke saMghakI sammati lenA bhUlagaye the. aba maiM unake likhepramANe AyA aura zAstrArtha karaneke liye taiyAra huA jaba apanI pratijJA mujaba zAstrArtha kI zakti nahIM huI taba saMghako sammati lenekI ADa lete haiM yahakaisI kapaTabAjI hai. ... 3 vaizAkha sudI 9 ke roja mereko apane sthAnapara zAstrArtha karaneke liye bulAyA thA. jaba maiMne vyavasthA saMbhAlane ke saMbaMdha meM sthAnake ( makAna ke ) mAlika kI sahI mAMgI taba bhijavAI nahIM aura Apane bhI satya nirNaya hove so grahaNa karane vageraha niyama maMjUra kiye nahIM, cAra ( 4 ) sAkSI banAye nahIM, zAstrArtha karanevAle muni kA nAmabhI batalAyA nahIM, saba bAtoM meM cupakI lagAdI. phira aba bolate haiM hama to zAstrArtha ke liye taiyAra the. yaha kaisI kapaTa bAjI hai. 1 4 vaizAkha sudI 15 ke roja phirabhI mereko apane sthAnapara zAstrArtha karane ke liye dUsarI vakta bulAyA paraMtu krodha meM bhabhaka gaye the, apanI maryAdA bAhara hogaye the. taba maiMne satyagrahaNa karane kI va hAranevAle ko tIrtha rakSAkI zikSA karane vagairaha niyamoM kI sahIkeliye patra bhejA so
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ liyA nahIM, satya asatya nyAya anyAya ke phaisale denevAle. sAkSI neme nahIM, vyavasthA saMbhAlane saMbaMdhI makAna ke mAlika kI sahI bhijavAI nahIM aura gAliyoM kA saraNA lekara pUrNimAkI baDI phajara hI mAMDavagaDha kI yAtrAke nAmase vihAra karagaye. phira bolate haiM hama to zAstrArtha karane ko tayAra the yaha kaisI kapaTa bAjI hai. 5 apanI kalpanA mujaba bAteM likhakara prakaTa karanA sahaja bAta hai, paraMtu jaba apane sAmane prativAdI Akara usakA khulAsA karane ko taiyAra hove taba una bAtoMko zAstrArthase sabhAmeM sAvita karanA baDA muzkila hotA hai, aura pIche loka lajjA choDakara apanI bhUlako svIkAra karane meM bhI baDI muzkila samajhate haiM, isaliye apanI bAtako rakhane ke liye aneka tarahake prapaMca karane par3ate haiM. eka jhUThake pIche aneka jhUTha bolane paDate haiM, eka kapaTake pIche aneka kapaTa karane par3ate haiM. yaha bAta devadravya ke zAstrArtha ke mAmale meM bhI pratyakSatayA dekhane meM AtI hai. hama zAstrArtha karane ke liye taiyAra haiM, taiyAra haiM, aisI bAteM karate haiM. magara zAstrArtha saMbaMdhI nyAya ke anusAra niyamAdi banAneke liye patra bhejeM unhoMko hAthameM lete bhI Darate haiM aura usakI suvyavasthA karane meM mauna haiM. agara sacce dilase nyAya ke anusAra zAstrArtha karaneko cAhate ho to phira satyagrahaNa 'karanekI, jhUTheko zikSA karanekI sahI karane aura sAkSI, madhyastha, niyamAdi banAnameM itanI bhAga nAsa kyoM karate haiM. zAstrArthakI bAteM karane meM to muMha chupAte haiM aura phajUla bAteM likhavAkara kleza baDhAnemeM Age hote haiM, yaha kaisI kapaTabAjI hai. isakA vicAra pAThakagaNa ApahI karaleMge. . vijayadharmasUrijI kA vaDA bhArI anartha / .. : : - vItarAga prabhu ke bhaktaloga apane bhAvase, zaktike anusAra bhagavAn kI bhAktike liye pUjA, AratI, svagna, pAlanA vagairahake caDhAve bolate haiM,
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ unase hI devadravya kI vRddhi hotI haiM aura bahuta maMdiroM meM pUjA AratIkI sAmagrI va pujArI naukaraM vagairahake kharca tathA bhagavAnke AbhUSaNa, maMdiroM kA jIrNoddhArAdi kArya calate haiM. yehI devadravya kI Avaka ke mukhya sAdhana haiM. unase hI bahuta zaharoM meM aura gAMvaDoM meM bhagavAn kI pUjA AratI ke kAma calate haiM. jaina samAja meM bahuta se logaM sthAnakavAsI va terApaMthI ho jAne se bahuta maMdiroM meM pUjA AratI nahIM hotI; baDI bhArI. AzAtanA ho rahI hai agara yaha devadravya kI Avaka kA sAdhana bhI baMdha ho jAve to jina jina maMdiroM meM. isa sAdhanase sevA pUjA va jIrNoddhArAdika ke kAma calate haiM una una maMdiroM meM bhI pUjA sevA AratI jIrNoddhArAdi kAma ruka jAyage aura bhagavAn kI. AzAtanA kA vaDA bhArI anartha khaDA ho jAvegA. aura jAna bUjha karaH pratyakSa meM devadravyaMkI Avaka kA bhaMga karanevAleko va devadravya ke bhakSaNa karane vAleko zrAddhavidhi, Atmaprabodha vagairaha zAstroM meM anaMta saMsArI mithyAtvI kahA hai. khAsa.vijayadharmaH sUrijI eka jagaha likhate haiM ki-pUjA- AratI vagairaha ke caDhAve kA rivAja maMdiroM kI rakSAke liye gItArtha pUrvAcAryoMne aura saMghane milakara ThaharAyA hai. dUsarI jagaha * phira likhate haiM kipUjA AratI ke caDhAve ke rivAja ko zurU karanevAle pUrvAcAryoM kI maiM bAra bAra prazaMsA karatA hUM.. tIsarI jagaha likhate haiM ki bhagavAn kI . bhaktike liye bhale (, acche.) nave nave ucita rivAja sthApana karo. cauthI jagaha likhate haiM ki-bhagavAnkA bhakta hokara bhagavAnko arpaNa kiyA huA dravya khAjAve yaha to dekhItA. pratyakSa anyAya hai, pAMcavI jagaha likhate haiN| ki 15 karmAdAnAdi kuvyApAra varja kara devadravyakI vRddhi karanA, (pUjA AratIke caDhAvakA rivAja bhagavAnkI bhakti, devadravyakI vRddhi, bhaktoMkA.. AtmakalyANa karanevAlA va. 15 karmAdAnAdi kuvyApArarahitaM aura gItArtha . AcaraNAM se ucitahIM hai, to bhI abachaDI jagaha apane kathana meM pUrvI..
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ para virodha (visaMvAda ) Ane kA vicAra bhUlakara likhate haiM ki... pUjA AratIkA caDhAvA kleza nivAraNa ke liye hai. usa dravya ke sAtha bhagavAn kA koI saMbaMdha nahIM hai vo devadravya nahIM ho sakatA. isa liye sAdhAraNakhAtameM lejAvo usase duHkhI zrAvaka-zrAvikAdikake upayogameM A sake. aisA likhakara bhole jIvoMke pUjA, AratI vagairahake caDhAveparase bhAva utAra diye, bhagavAn kI bhakti meM aMtarAya kiyA, devadravya kI Avaka meM baDA bhArI dhakkA pahuMcAyA, aisI prarUpaNA se hajAroM loga saMzaya meM gira gaye haiM. isaliye bahuta logoMne caDhAvA bolane kA baMdha kara diyA hai. kadAcit koI bolate haiM to dete bhI nahIM haiM usase vo pApameM DUbate haiM. bhaviSya meM dravyake abhAvase maMdiroM meM pUjA AratI honA bhI muzkila hogA. vijayadharmasUrijI apanI yaha bar3I anartha kI karanevAlI prarUpaNA ko sAbita kara sakate nahIM. pAchI khIMcakara samAja kI samAdhAnIbhI karate nahIM aura una se isa bAta kA zAstrArtha se khulAsA pUchanevAloM para gAlAgAlI, niMdA IrSA se samAja meM kleza phailAte haiM. tathA apanI jhUThI prarUpaNAke pakSameM bhole logoMko lAneke liye pUjA AratI Adi caDhAveke rivAja ko asuvihita arthAt agItArtha ajJAniyoMkA calAyA huA ThaharA kara suvihita gItArtha kalikAla sarvajJa zrIhemacaMdrAcArya vagairaha mahArAjAoM kI va tapagaccha kharataragacchAdi sarva gacchoM ke hajAroM prabhAvika pUrvAcAryoM kI tathA abhI sarva gacchoMke AcArya, upAdhyAya, sarva sAdhumaMDalakI bar3I bhArI AzAtanA kararahe haiM. aura pUrvAcAryoMke AcaraNAkI bAMtako uDAkara Agama paMcAMgoM ke nAma se bAla jIvoM ko bahakAte haiM. dekho zAsana ko lAbhakArI sarva saMgha sammata gautArtha pUrvAcAryoMkI AcaraNAko na mAnanevAloM ko yA utthApana karanevAloM ko taMpagaccha nAyaka zrImAn * deveMdrasUrijI . mahArAja viracita 'dharmaratna prakaraNa vRtti ' vagairaha zAstroM meM mithyA dRSTi ninhava kahA hai. vijayadharma sUrijIne garIba zrAvakoMko devadanya
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ khilAkara anaMta saMsArI vanAnakI bhAva hiMsAkA baDA bhArI anartha khaDA kiyA hai, ityAdi kAraNoMse yA to 'pUjA, AratI ke caDhAve kleza nivA. raNa ke liye va usakA dravya devadravya nahIM ho sakatA yaha rivAja amuka samaya asuvihita ajJAniyoMne calAyA hai, ' ityAdi apane visaMvAdI jhUThe kathana ko sAbita karake batAyeM athavA apanI prarUpaNA ko pIchI khIMcakara samAja kI samAdhAnI kareM agara sAbita karake na vatAveM aura pIchI bhI na khIMce tathA hamezA sAla darasAla jagaha jagaha para vizeSa kleza baDhAte raheM to ye yadyapi vidvAn va AcAryapadadhAraka haiM aura sAhitya kA,pracAra, jAhira lekcara vagairaha kArya karate haiM to bhI abhI va bhaviSyameM zAsanako hAnikAraka honese saMbonasaneke lAyaka nahIM haiM. isabAtakA sarva munimaMDala ko aura sarva zaharoM ke sarva saMghako avazya vicAra karanA cAhiye, nahIM to bhaviSyameM jaise sthAnakavAsI va terApaMthiyoM se maMdiroMko, tIrthoMko, va zAsana ko dhakkA pahuMcA hai, vaisehI inasebhI pahuMcanekA kAraNa khaDA hojAvegA aura ekamata pakSa jaisA hokara samAjameM hamezA kleza hotA rahegA aura devadravyakI baDI bhArI hAni pahuMcegI. usa pApake bhAgI [apana kyoM bure baneM, karegA so pAvegA, aisI abhI] unakI upekSA karanevAle hoMge. . . jaina zAsanakI maryAdA. . sarvajJa vItarAga bhagavAnke avisaMvAdI zAsana meM koIbhI sAdhu apanI matikI kalpanA se eka zabda mAtrabhI zAsana kI maryAdAke viruddha prarUpaNA karatA to pahile usako samajhAkara rAstepara lAnemeM AtA thA, kabhI samajhAne parabhI nahIM mAnatA aura apanI kalpanA kA Agraha nahIM choDatA to usako ninhava karake saMghabAhara karanemeM AtAthA. phira koI bhI jainI usakA sanmAna,saMsarga,vaMdana, pUjanAdi kuchabhI vyavahAra nahIM karatAthA, isaliye avisaMvAdI zAsanakI maryAdA barAbara calI AtI thI. ninhavoMkA adhikAra uttarAdhyayana aura AvazyakAdi sUtroMkI TIkAoM meM prasiddha
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ . hI hai tathA ninhavoM kA satkAra karanevAloM ke liye mahAnizIthAdi AgamoMmeM yahAMtaka likhA hai ki, sAdhu--sAdhvI--zrAvaka-zrAvikA jo koI parapAkhaMDIkI prazaMsA kare, jo ninhavoMkI prazaMsA kare, jo ninhavoMke anukUla bhApaNa kare, jo ninhavoMke sthAnapara jAve, jo ninhavoMke sAtha zAstra saMbaMdhI pada--akSara kI prarUpaNA kare, jo ninhavoMko vaMdana pUjana kre| jo ninhavoMke sAtha sabhAmeM AlApa saMlApa kare vo paramAdharmI hove, saMsAra meM paribhramaNa kare. ninhavoMko kisI tarahakI bhI sahAyatA denevAle tIrthakara gaNadharAdi mahArAjAoMkI AzAtanA karane vAle hote haiM. isaliye samyaktvadhArI AtmArthiyoMko vizeSAvazyaka ke vacanAnusAra to ninhavoM kA muMha dekhanAbhI yogya nahIM hai. sUyagaDAMgasUtrake 13 veM adhyayana kI niyukti ke pramANa se gItArtha pUrvAcAryoM kI nirdoSa AcaraNAko nahIM mAnanevAle ko jamAli kI taraha ninhava kahA hai. aura devadravya kI ucita rItise vRddhi karanevAloM ko yAvat tIrthakara gautra bAMdhanekA phala AtmapravodhAdi zAstroM meM kahA hai. bhagavAn kI pUjA--AratI--svapnapAlanA--rathayAtrA vagairaha bhaktike kAryoM ke caDhAvoM se devadravya kI vRddhi hotI hai, jaina zAsana kI unnati hotI hai aura bhakti se caDhAve lenevAloMkA kalyANa hotA hai. isa gItArtha pUrvAcAryoMkI AcaraNAkA niSedha karanevAlA bhI ninhavoMkI paMktimeM ginane yogya hai. usa ninhavako jitanI sahAyatA denA utanAhI bhagavAnkA, zAsanakA, sarva saMghakA gunhA karanA hai. usakA phala isa bhavameM kAyakleza, dhananAza va apakIrti aura para bhavameM saMsAra meM paribhramaNa hotA hai. isaliye AtmahitaiSI sajjanoMko aisA karanA hitakArI nahIM hai. vizeSa kyA likheM. . zrIcaturvidha sarva saMgha ko aMtima nivedana. . vijayadharmasUrijI aura unhoMko maMDalIvAle kahate the ki-dekho. aMdAja 400 sAdhuoM meM AcArya, upAdhyAya,' pravartaka, panyAsa, gaNi
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 aura bahuta vidvAn munijana maujUda haiM, to bhI hamAre sAmane devadravya ke vivAda saMbaMdhI zAstrArtha karane ko koI bhI khaDA nahIM huA, isaliye hamArI vAta satya hai, unhoMkA Agraha jhUThA hai. eka AnaMdasAgara sUrijI indorameM zAstrArtha karaneko Aye the so bhI Thahara sake nahIM. Dara se mAMDavagaDhaM tIrtha kI yAtrA ke bahAne. vihAra kara gaye, ityAdi bAtoM se bhole logoM ko bahakAte the, aura jaba taka.maiMbhI indora zAstrArtha ke liye nahIM AyA thA taba taka.to maNisAgara zAstrArtha karane ko AtA nahIM, AtA nahIM ityAdi bAteM karate the paraMtu jaba maiM zAstrArtha ke liye indora unake sAmane AyA to unake munimaMDala meM se vidvattA ko va apanI satyatAkA abhimAna.rakhanevAloM meM se koI bhI sAdhu mere sAtha zAstrArtha karaneko khaDA nahIM ho.sakA aura jAhira sabhA meM yA khAnagI meM unhoMne unake sthAnaparanyAya keanusAra.zAstrArtha karanA maMjUra kiyA nahIM.. kisI tarahase bhI Ar3ITeDhI vAtoM ke jhUThe jhUThe vahAne lekara zAstrArtha se bhagane ke raste liye haiM. isaliye aba maiM unhoMkI jhUThI jhUThI prarUpaNA kI. mukhya mukhya saba bAtoMkA nirNaya batalAtA hUM aura sarva muni mahArAjAoMko va sarva zaharoMke tathA sarva gAMvoM ke sarva saMgha ko jAhira vinaMtI karatA hUM ki isa nirNaya ko zaharoM zahara, gAMvoMgAMva aura pratyeka dezameM jAhira kareM. usase hajAroM loga saMzaya meM gire haiM unhoMkA uddhAra ho, samAja kA kleza miTe aura bhagavAn kI bhaktike, devadravya kI rakSAke, vRddhike lAbhake bhAgI hoM. iti zubham / zrIvAra nirvANa samvat 2448. vikrama samvat 1979 jyeSTha zudI 1. hastAkSara parama pUjya upAdhyAyajI zrImAn mumatisAgarajI mahArAja kA . laghu ziSya muni-maNisAgara, indora (mAlavA). .
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAsananAyaka zrIvarddhamAna svAmine namaH devadravya kA saMkSepa meM sArarUpa nirNaya. . (sAdhAraNa khAtemeM abhI dravya kI bahuta truTi honekA kAraNa aura usakI vRddhi ke upAya vagairaha bahuta bAteM Age likhane meM AgI. magara yahAM to devadravya kI Avaka ko sAdhAraNa khAte meM lejAne saMbaMdhI zrImAn 'vijayadharma sUrijI kI anucita bAtoM kA khulAsA likhane meM AtA hai.) ... pAThakagaNa isako pUrApUrA avazya baaNceN| . 1 svapna utArane kA dravya. devadravya hotA hai yA.. - . .. sAdhAraNa dravya hotA hai ? : .. gRhastha avasthA meM bhagavAn logoMko dravyAdi dAna dete the, vaha dravya logoM ke upayoga meM AsakatA thA.. usI taraha svapna. utArane kA va ghoDIyA pAlanA vagairaha kArya bhI bhagavAn ke gRhastha avasthA kI kriyA rUpaM hone se usakA dravya bhI sAdhAraNa khAtameM rakhanA yogya hai. usa se sAta kSetroM meM usakA upayoga ho sake, yaha kahanAbhI sarvathA anucita hai. 1 . dekhiye, bhagavAn to rAjyadharma va paropakAra dRSTise logoMko dravyAdi dAna dete the, isa liye vaha dravya logoMke upayoga meM AsakatA thA, magara apane loga to svapna utArane vagairaha kArya bhagavAn ke upara upakAra buddhise nahIM karate haiM, kiMtu anaMta upakArI; mokSadAtA, vItarAga
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ [2] bhagavAn kI sevA bhakti apane Atma kalyANa ke liye karate haiM, dekhiye trizalAmAtA ke caudaha svapnoMke adhikAra saMbaMdhI kalpasUtra kI kalpadruma kalikA' nAmA TIkA kA pATha :, 2 "he rAjan ! caturdata gajAvalokanAt caturdhA dharmopadeSTA / bhaviSyati, vRSabhadarzanAd bharatakSetra samyaktvavIjasyavaptA bhaviSyati, siMha darzanAd aSTakarmagajAn vidrAvayiSyati, lakSmIdarzanAd saMvatsaradAnaM datvA pRthvI.pramuditAM kariSyati, tIrthaMkara lakSmIbhoktA ca bhaviSyati. puSpamAlA darzanAt tribhuvana janA asya AjJAM zirasi dhArayiSyati, caMdra darzanAt pRthvImaMDale sakalaM bhavya lokAnAM netra hRdayA''lhAdakArI ca bhaviSyati, sUryadarzanAt pRSThe bhAmaMDala dIptiyukto bhaviSyati, dhvaja darzanAd agre dharmadhvajaH caliSyati, kalaza darzanAd jJAna-dharmAdi saMpUrNo bhaviSyati, bhaktAnAM manoraMtha pUrakazca. panasaro darzanAd devA asya vihAra kAle caraNa yoradhaH svarNAnAM padmAni racayiSyaMti, kSIrasamudra darzanAd jJAna-darzanacAritrAdi guNa ratnAnAmAdhAraH dharma maryAdA dhartA ca bhaviSyati, devavimAna darzanAt svargavAsinAM devAnAM mAnya ArAdhyazca bhaviSyati, ratnarAzi darzanAt samavasaraNasya vapratraye sthAsyati, nidhUmA'gni darzanAd bhavya jIvanAM kalyANa kArI, mithyAtvazIta hArI ca bhaviSyati. . atha sarveSAM svapnAnAM phalaM vadati. he rAjan ! eteSAM caturdazaM . svapnAnAM avalokanAt caturdaza rajjvAtmaka lokasya mastake sthAsyati" - 3 bhAvArtha-he rAjan ! cAradAMtavAlA hAthI dekhanese cAra prakAra ke dharmakA upadeza karanevAlA hogA, vRSabha dekhanese bharatakSetrameM samyaktva. rUpaHbIjake bone vAlA hogA, siMha dekhanese ATha karmarUpa hAthiyoM kA vidArana karanevAlA hogA, lakSmI dekhane se saMvatsarI dAna dekara pRthvIko harSita karanevAlA aura tIrthaMkararUpa lakSmIko bhoganevAlA hogA. puSpamAlA sAta.
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ dekhanese tIna jagata ke loga puSpamAlA kI taraha inakI AjJA mastakapara dhAraNa kareMge, caMdra dekhanese pRthvI maMDalameM sarva bhavya jIvoM ke netra aura hRdayako AlhAda ( harSa ) utpanna karanevAlA hogA, sUrya dekhanese unake pIche dIptiyukta bhAmaMDalako dhAraNa karanevAlA hogA, dhvaja dekhanese unake . Age dharmadhvaja calegA, pUrNa kalaza dekhanese jJAna-dharmAdi saMpUrNa guNayukta aura bhakta janoMke saMpUrNa manorathoMkA pUrNa karanevAlA hogA, padma sarovara dekhanese devatA inhoMke bihAra meM paroMke nIce svarNake kamala raceMge, kSIra samudra dekhanese jJAna-darzana-cAritrAdi guNa ratnoMkA AdhAra bhUta aura dharma maryAdA kA dhAraNa karanevAlA hogA, deva vimAna dekhanese cAroM nikAya ke svargavAsI devoMko mAnya karane yogya aura ArAdhana karane yogya hogA, ratnarAzI dekhanese kevala jJAna hone para samavasaraNa ke tInagaDha ke madhya bhAgameM virAjamAna honevAlA hogA, nidhUma agni dekhanese bhavya jIvoMke kalyANa karanevAlA aura mithyAtvarUpa zItako nAza karanevAlA hogA. ___aba sarva svapnoMkAsArarUpa phala kahate haiM, he rAjan ! ina caudaha svamoMke dekhanese ApakA putra caudaha rAjaloka ke mastakapara baiThanevAlA hogA, arthAt sarva karma kSaya karake mokSameM jAnevAlA hogA. isa prakArase kalpasUtrakI kalpalatA-subodhikAdi sarva TIkAoMmeM aise hI bhAvArthavAlA pATha samajha lenA. 4 aba dekhiye. paryupaNAparvameM prAyaH sarva jagahapara kalpasUtra TIkAoM sahita bAMcane meM AtA hai, usameM UparakA viSaya saMbaMdhI pATha bhagavAn mahAvIra prabhuke janma adhikAra vAMcane ke dina sunane meM AtA hai. usa dina vAra prabhuke Upara mujaba guNoMkI smaraNarUpa . bhakti ke liye aura devadravyakI vRddhike liye svapna utAre jAte haiM, isaliye unakA dravya vItarAga prabhakI bhAktike sivAya anya khAtemeM kharca karanA sarvathA anucita hai,
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ [4] 5 bhagavAn ke mAtA pitA jo utsava karate haiM, vaha tIrthakara bhagavAn vItarAga prabhukI bhakti ke liye nahIM karate, kiMtu aisA guNavAn hamAre putra huA hai; hamAre kulakA udyota karegA; hamAre kulakI vRddhi * karegA, ityAdi guNoMse apane putrakI prIti se janmAdi utsava karate haiM. aura apana loga jo cyavana kalyANaka saMbaMdhI svapna utArane vagairaha kA utsava karate haiM, vaha rAjyaputra jAnakarake rAjakumArakI bhakti ke liye nahIM karate, kiMtu tIrthaMkara bhagavAn jAnakara Upara mujaba vItarAga prabhuke guNoMkI bhakti ke liye karate haiM. isaliye bhI usa saMbaMdhI jo dravya AMve vaha dravya devadravyarUpa honese maMdirAdimeM bhagavAn kI bhakti meM laganA yogya hai. jisaparabhI usa dravyako sAdhAraNa khAtemeM rakhakara haraeka kAryameM upayoga karanese devadravyake nAzakA aura bhakSaNakA doSa AtA hai. 6 bhagavAnkA pAlanAmeMbhI nArela vagairaha rakhakara vIraprabhukI sthApanA karane meM AtI hai, pIche bhagavAn ke pAlane ke nAmase caDhAvA hotA hai. pAlane kA caDhAvA lenevAle bhI bhagavAnkA pAlanA samajhakara caDhAvA lete haiM magara rAjakumArakA pAlanA samajhakara caDhAvA na to kiyA jAtA hai, aura na liyAhI jAtA hai usase unakA dravya bhI zrIvIra prabhuko arpaNa hotA hai. isaliye vaha devadravya hI ginA jAtA hai unako sAdhAraNa khAte meM kahanA yaha kitanI baDI annasamajhakI bAta hai.... . ..7 . jabataka bhagavAn gRhastha. avasthA meM raheM, dIkSA na leveM, taba taka unhoM ke. mAtA. pitAdika apanA putra samajhakara unase apane putrakA vyavahAra rakhate haiM. dIkSA lene bAda unake mAtA pitA bhI bhagavAn samajhakara vaMdana pUjanAdi vyavahAra karate haiM magara * bhakta janoM ke Atma kalyANa ke liye bhagavAn kI bhakti karane meM to tIsare bhavameM tIrthaMkara nAma gautra bAMdhe tabase hI vaMdana. pUjanAdi karane yogya bhagavAn ho cuke
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ isaliye devaloka se mAtA ke garbhameM Aye tabahI " samaNe bhagavaM mahAvIre paMca hatthuttare hotthA" arthAt ' zramaNa..bhagavaMta zrImahAvIra svAmI ke pAMca ka yANaka hastottarA nakSatrameM hue, aisA vacana khAsa sUtrakArane AcArAMga sUtrameM, sthAnAMga sUtrameM aura kalpasUtrAdi AgamoMmeM sApha khulAsA pUrvaka naigama nayakI apekSA se mUla pAThameM kathana kiyA hai. isI taraha se devaloka se garbhameM Aneke samaya indramahArAja bhI tIrthaMkara bhagavAn jAna karake hI vidhipUrvaka pUrNa bhakti sahita " namutthu NaM " karate haiM, aura janma samaya meru zikharapara snAtra mahotsava tathA naMdIzvara dvIpameM aTThAI mahotsava karate haiM. yaha adhikAra kalpasUtrAdika meM prasiddha hI hai. : .. .8 aurabhI dekho, apane loga abhI vartamAnameM janma saMbaMdhI snAtra pUjAkA mahotsava karate haiM, vaha tIrthaMkara bhagavAn samajha karake hI karate haiM. usameM phala, naivedya yA nagada rakama vagairaha jo kucha caDhAne meM AtI hai, vaha saba devadravyameM ginI jAtI hai magara janma saMbaMdhI maho, tsava gRhastha avasthA kI kriyA samajha kara usa dravyakA upayoga apane nahIM karasakate aura anya kisIkobhI usakA upayoga nahIM karavA sakate, jisaparabhI usakA upayoga apana kareM, anyase karAveM, to devavyake bhakSaNa ke doSI baneM. taisehI svama aura pAlanA ke kAryabhI gRhastha avasthAkI kriyA samajhakara unakA dravya anya kAryoMmeM lagAveM to devadravya kI hAnI karane ke.doSI baneM.. . ___9 aurabhI dekho vicAra karoM, zreNika rAjAkA jIva abhI to prathama naraka meM hai, tIrthakara huAbhI nahIM hai, AgAmI utsarpiNI kAlameM tIrthakara honevAlA hai, abhI to sirpha tIrthaMkara nAma gautra bAMdhA huA hai tobhI unakI pratimA padmanAbha tIrthakara rUpameM udayapura . vagairahaM zaharoM meM pUjIjAtI hai, unake Age caDhAyA huA dravya devadravya ginA jAtA hai, magara anya kAryameM upayoga nahIM A sakatA
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 pArzvanAthasvAmI tIrthaMkara to abhI hue haiM magara jaba unhoMne tIrthaMkara nAma gautrabhI bAMdhA nahIM thA tabase hI gaI cauvIzI se hI bhAvI tIrthakara honevAle jAnakara pArzvanAthasvAmikI pratimA tIrthakara rUpameM pUjanoM zurU hogayA thA unako caDhAyA huA dravyamI devadravyameM hI ginA gayA hai. .. 11 aba vicAra karanA cAhiye ki tIrthakara huebhI nahIM tobhI unhoM kI bhakti ke liye caDhAyA huA dravya devadravya hotA hai, to phira sAkSAt tIrthakara hogae unhoMkI bhakti ke liye svapna utArane vagairahameM caDhAyA huA dravya devadravya hove usameM kahanAhI kyAhai ? isako sAdhAraNa khAtekahanA yahato pratyakSameM devadravyako anyakhAte lejAnekA doSI bananA hai| - .12 agara kahA jAya ki svama aura pAlanA vagairehakA caDhAvA harIphAI yAne dekhAdekhIse karate haiM isaliye usakA dravya sAdhAraNa khAte lejAne meM koI doSa nahIM, aisA kahanAbhI sarvathA anucita hI hai. kyoMki dekhiye-eka zrAvakane bhagavAna kI 8 prakAra pUjA bhagAI to unakI dekhAdekhI kI harIphAI se dUsare ne 17 bhedI bhaNAI to bhI unakA dravya deva dravya hone se sAdhAraNa khAtemeM nahIM ho sakatA. aura bhI dekho-eka zrAvaka ne guru mahArAja ko vastra, kaMbala, pustakAdi vahorAye, to unakI dekhAdekhIkI harIphAIse dUsarene usase bhI bahuta vizeSa vastra, pAtra, kaMbala, pustakAdi vahorAye to bhI vo guru dravya hone se guru mahArAja ke hI upayoga meM A sakatA hai magara harIphAI ke nAma se sAdhAraNa nahIM ho sakatA aura anya kisI gRhasthI ke upayoga meM bhI nahIM A sakatA. isI taraha koI bhagavAna kI bhakti ke liye, koI deva dravyakI vRddhi ke liye, koI dekhAdekhI kI harIphAI ke liye, koI nAmake liye, koI samudAya kI zarma vagairaha koIbhI kAraNa se svapna, pAlanA, AratI, pUjA " vagairaha kAryoMke caDhAve bole magara yaha saba kArya bhagavAnkA bhakti ke liye kiye jAte haiM, usase inakA dravya devadravya hotA hai. isaliye harIphAIke
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ [] bahAne se sAdhAraNa kabhI nahIM ho sakatA. agara harIphAI ke nAma se svapnAdika ke devadravyako sAdhAraNa khAtemeM kara liyA jAya to usI taraha harIphAI se maMdira, upAzraya banAye gaye hoveM unhoMko garIba gRhasthiyoMke rahane ke ghara banAne kA prasaMga Ane se dharmanAza karane ke mahAn doSakI prApti hogI. isaliye aisA kabhI nahIM ho sakatA. aura aisA kahanevAlA bhI zAstroM ke rahasya ko nahIM jAnanevAlA hone se ajJAnI ThaharatA hai. unake likhane se yA kahane se dharmanAza kA hetubhUta aisA anucita mArga AtmArthiyoM ko aMgIkAra karanA kabhI bhI sarvathA yogya nahIM hai. . 13 agara kahA jAya ki svama utArane kA zAstra meM to nahIM likhA phira kaise utAre jAte haiM ? isa bAtakA javAba yaha hai ki zAstra meM to kalpasUtra ko paryuSaNAke dina zAma ko pratikramaNa kiye bAda rAtri meM sarva sAdhu kAussaga dhyAna meM khaDe khaDe sunate the aura eka vRddha gItArtha sabako sunAtA thA. aisA nizIthacUrNi, paryuSaNAkalpa niyukti vRtti vagairaha zAstroM meM khulAsA likhA hai, magara zrAvakoMko sunAnekA kahIMbhI nahIM likhA. tobhI gItArtha pUrvAcAryoMne dharmapravRttikA vizeSa lAbha kA kAraNa jAnakara paryuSaNA parva meM vyAkhyAna samaya sabhAmeM bAMcanA zurU kiyA, usase hI Aja paryuSaNAmeM itanI dharma kI pravRtti abhI dekhane meM AtI hai. yaha adhikAra kalpasUtrakI kalpalatA, kalpadrumakalikA, subodhikAdi TIkAoM meM prasiddha hI hai. isI taraha svapna va pAlanA vagairahake rivAja bhI bhagavAn kI bhakti ke liye aura devadravya kI vRddhi ke liye maMdiroM kI sAra saMbhAra rakSA jIrNoddhArAdika mahAn vizeSa lAbha ke liye gItArtha pUrvAcAryoM ke samaya se calA AtA hai. dharmavRddhike hetubhUta gItArtha pUrvAcAryoMkI AcaraNAkA rivAja AtmArthiyoMko mAnya karanA hI zreya"kArI hai isaliye 'zAstrameM khapna utAranekA nahIM kahA. aisA kahakara bhole. 'jIvoMko bhramameM geranA aura dharmakAryameM vighna karanA, maha sarvathA anucita
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ [8] hai, ataeva devaMdravyake bhakSaNa yA vinAzase anaMta saMsAra paribhramaNakA bhaya rakhanevAle AtmArthiyoM ko ucita hai, . ki svapna, aura pAlanA vagairaha ke . devadravya ko sAdhAraNa dravya samajhakara kisI prakArase aMzamAna bhI apaneM yA anya ke upayogameM lAnakA vicAramAtra bhI na kareM. ... :- : 14 agara kahA jAya ki svapna utArane vagairaha - kArya karane ke pahilesehI zurUvAtameM usakA dravya devadravyameM nahIM le jAnekA aura sAdhAraNa khAtemeM le jAnekA ThaharAva kara diyA jAye to pIche koI doSa nahIM AvegA. yaha kahanA bhI aMna samajhakA hI hai kyoMki bhagavAn kI 'bhaktimeM koI bhI kalpanA nahIM ho sakatI. jisaparabhI vaisA kare to vo bhagavAn kI bhakti nahIM, kiMtu dharmaThagAI kI dhUtAI kahI jAyagI: bhagavAn kI bhaktimeM arpaNa karI huI vastu Atma kalyANa mokSarUpa. phala dene vAlI hai, usameM anya kalpanAkaranI anucita hai. dekhiye kisI zrAvakane apane dravyase lAkhoM yA karoDoM rupaye kharca karake mukuTAdi AbhUSaNa banA kara bhagavAnko arpaNa karadiye hoveM vo saba devadravya ho jAnese usako kAma paDe taba apane yA anya ke upayoga meM lene kI - pahile karI huI : kalpanA nahIM cala sakatI. vaise hI svapnAdikakA dravya bhI bhagavAn vIra prabhu paramAtmA ko arpaNa hotA hai vo saba devadravya ho jAne - se usameM pahile karI huI kalpanA kabhI nahIM cala sakatI. jisaparabhI ajJAnavaza koI vaisA karegA to bhagavAn se dharmaThagAI karanakA va devadravya ke bhakSaNa karane kA dopI banegA. . . . . . . " 15 eka hI dravyakA upayoga bhagavAn kI bhaktimeM yA sAdhAraNa khAte meM eka jagaha para ho sakegA magara donoM jagaha para nahIM ho sakegA. usI dravyase bhagavAn kI bhaktikA lAbha le lenA aura usI dravyase sAdhAraNa khAte kA bhI lAbha le lenA yaha kabhI nahIM bana sakatA. isaliye bhagavAnkI bhaktikA lAbha lenA hoto sAdhAraNa khAte ke lAbha lene kI AzA choDa do
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ [9] aura sAdhAraNa khAte kA lAbha lenA hoto bhagavAn kI bhakti ke lAbha kI AzA. choDa do. donoM bAteM paraspara viruddha hone se ekasAtha ekahI .. dravyase. nahIM bana sakatI. jisameM bhI sAdhAraNa khAte meM bolA huA dravya to devadravya meM jA sakatA hai magara bhagavAn kI bhakti ke nimitta bolA huA dravya devadravya honese sAdhAraNa nahIM ho sakatA. isaliye bhagavAnkI bhakti vagairaha dharma kAryoMmeM pahilese anya kalpanA karanekA bAla jIvoMko sikhalAne vAle dharma ke ucchedana karane ke hetubhUta baDe bhArI anarthake doSI banate haiM. Aja bhagavAna kI bhaktirUpa svapna ke dravyameM aisI kalpanA karI.to kala koI bhagavAn ke maMdira ko gRhasthIke ghara . banAne kI kalpanA karegA tathA koI apanI AvazyakatA paDanepara maMdira becakara dravya ikaTThA karanekI kalpanA kara levegA. aura koI. to bhagavAn ko caDhAe hue cAMvala, phala, naivedya Adika vastuoMmeM yA muniyoM ko vahorAe hue vastra-AhArAdi meM bhI vaisI kalpanA karake pIche apane garIba bhAIyoM ke upayoga meM lAnekA dhaMdhA le baiThegA. isase to * dharma kI maryAdA ullaMghana karanekA mahAn anartha khaDA hogA. isaliye devagurukI bhaktirUpa dharmakArya meM to ekahI dRSTi rakhanA yogya hai. bhaviSyameM bhayaMkara anartha kI hetubhUta aisI kalpanA karanekA kisI bhI bhavabhIrUko yogya nahIM hai. isa bAtakA. vizeSa vicAra. tattvajJa.pAThakagaNa svayaM kara sakate haiM, . , . .. .. ... . 1.6: * kaI AcArya upAdhyAya panyAsa va munimahArAja bhI svapna utArane ke dravyako jJAna khAtemeM yA sAdhAraNa khAtameM rakhavAkara: pustaka likhavAne meM. yA lAyabrerI pAThazAlA vagairaha kAryameM aura garIba zrAvakAdikako dilAne vagairaha kAryameM kharca karavAte haiM, magara Uparake vRtAMtase vaha devadravya bhakSaNa va vinAzake doSI banate haiM isaliye una mahArAjAoM ko cAhiye ki Agese vaisA na karAveM aura anAbhoga se vaisA karavAyA hove to usako sudhArane kA upayoga karanA yogya hai. .
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ [10] 17 aba satya tatvAbhilASI janoMko merA yahI kahanA hai ki bhagavAn gRhastha avasthA meM dAna dete the vaha to paraupakAra buddhi se dete the, isaliye logoM ke upayoga meM A sakatA thA aura apana loga to. svapna utArane vagairahake kArya bhagavAn kI bhakti ke liye arpaNa rUpa meM karate haiM isaliye isakA dravya bhagavAnkI bhaktima hI laga sakatA hai. magara anya khAte nahIM laga sakatA. jisaparabhI abhI isake dravyako sAdhAraNa khAtemeM lejAne kA jo Agraha karate haiM vo loga Upara mujava bhaktisaMbaMdhI vyavasthA ko samajhe binA deva dravyake bhakSaNa ke doSI logoM ko banAte haiM aura Apa bhI banate haiM. yaha sarvathA hI anucita hai. 18 Uparake lekhakA sArAMza:-gRhastha avasthAmeM bhagavAn nahIM mAnakara sirpha rAjakumAra hI mAnakara una ke janmasaMbaMdhI . snAtra pUjAkA mahotsava karate ho,usameM caDhAye huve phala naivedya yA nagadAdi dravya apane . upayoga meM lesakate hoveM ? tathA padmanAbhAdi tIrthaMkara : mahArAja, abhI hue bhI nahIM haiM, sirpha nAma gautra bAMdhA hai, unhoMkI pratimAH ke Age car3hAye hue dravyAdi apane upayoga meM Asakate hoveM ? tabato svapna utAnekA dravyamI sAdhAraNa khAtemeM karanemeM koI harakata nahIM hai. magara. gRhastha avasthA meM bhI bhagavAn samajhakara janma saMbaMdhI snAtra pUjAkA mahotsava karate haiM usameM caDhAye huve dravyAdi devadravya honese apane upayoga meM nahIM A sakate tathA padmanAbhAdika kI pratimAko bhI bhagavAn samajhakara unake sAmane caDhAye hue dravyAdi devadravya honese apane upayoga meM nahIM Asakate. usI taraha zrIvAraprabhuko bhI bhagavAn samajhakara unhoM kI bhakti ke liye svapna utAre jAte haiM, unakA dravya devadravya hone se sAdhAraNa "khAtemeM nahIM ho sakatA. jisaparabhI koI karegA to vo devadravya ke bhakSaNa kA doSI banegA. yadyapi svapna bhagavAn kI mAtA ne dekhe haiM magara apana'
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ [11] loga to bhagavAna kI bhakti ke liye svapna utArate haiM isaliye usakA dravya devadravya hotA hai. usa dravyako koI svapna khAte ke nAma se rakkhe to bhI bhagavAna kI bhakti ke sivAya sAdhAraNa khAtemeM nahIM laga sakatA. 19 pAThakagaNa zrImAn vijayadharma sUrijI ke vicAroM kA eka namUnA dekhe apane hAtha se zrAvakoM ko kyA likhate haiM. * " zrI nayAzaherathI li. dharmavijayAdi sAdhu sAtanA zrIpAlapura tatra devAdi bhaktimAn maganalAla kakkala dozI yogya dharmalAbha vAMcazI tamAro patra malyo che. ghI saMbaMdhi prazna jANyA pratikramaNa saMbaMdhi tathA sUtra saMbaMdhi je bolI thAya te jJAna khAtAmA levI vyAjabI che, supana saMbaMdhi dhonI upajano svapna banAvabAM pAra| vanAva, vigeremAM kharaca karavo vyAjabI cha. vAkInA paisA devadravyamA levAnI rIti prAyaH sarva ThekANe mAlama paDe che. upadhAnamAM je upaja thAya te jJAna khAte tathA keTalIka nANAM vigerenI upaja devadravyamAM jAya che vizeSa tamAre tyAM mahArAjazrI haMsavijayajI mahArAja vIrAjamAna cha teozrIne pUchezo. eka gAvano saMgha kalpanA kare te cAlI zake nahI. sAdhu sAdhvI zrAvaka zrAvikA malI caturvidha saMgha je karavA dhAre te karI zake. Aja kAla sAdhAraNa khAtAmAM vizeSa paizo na hobAthI keTalAka gAmamAM svapna vigairenI upaja sAdhAraNa khAte levAnI yojanA kare che parantu mArA dhAryA pramANe te ThIka nathI. devadarzana karatAM yAda karazoH" / zrImAn vijayadharma sUrijIne kAzI ( banArasa) meM bahuta abhyAsa kiyA, duniyA meM phira karake Aye, bahuta zAstra va yuktivAda dekhA. pahile svapna ke dravya ko devadravya kahate the aba apane pahileke vicAroM ko badala kara kalpanA mAtra se usI dravya ko devadravya sAtha saMbaMdha nahIM ' rakhane kA kaha kara sAdhAraNa khAte meM lejAne kA likhate haiM, bhole logoM
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ [12] ko upadeza karate haiM so yaha kauna se zAstra pramANa se yA 'yukti se kahate haiM usakA khulAsA Upara kI 19 kalamoM ke saba lekha ke sAthahI kareM. agara buddhihI phira gaI ho to isa bAta meM hama kucha bhI kaha sakate nahIM. pAThakagaNa Apa hI tattva bAta ko vicAra leMge. . zrImAna-vijayadharma mUrijI-Upara ke lekhakI 19 kalamoM ko pakSapAta rahita hokara Apa pUrIpUrI- paDhiye, nyAyayukta satya hove unako grahaNa kariye aura svapna va ghoDIyA pAlane ke caDhAve ke devadravya ko sAdhAraNa khAte meM le jAne saMbaMdhI ApakI anucita prarUpaNA ko pIchI khIMcakara apanI bhUlakA sarva saMgha samakSa micchAmi dukkaDaM dIjiye nahIM to uparakI 19 bAtoMkA pUrApUrA khulAsA kariye. vizeSa kyA likheM. 2-pUjA AratI meM caDhAvA kleza nivAraNake liye hai yA ___ bhagavAna kI bhakti ke liye hai ? zrImAn vijayadharma sUrijIne maMdira meM bhagavAna kI pUjA , AratI. kI bolI ke caDhAvekA mukhya hetu kleza nivAraNa kA ThaharAyA hai yaha sarvathA anucita hai kyoMki bhagavAn kI pUjA AratI ke caDhAve meM mukhya hetu kleza nivAraNa kA nahIM, kiMtu bhagavAn kI bhakti, devadravya kI vRddhi, jaina zAsana kA udyota aura apanI AtmA ke bhAvoM kI vizeSa nirmalatA hone se parama kalyANarUpa mokSa kI prApti kA kAraNa hai, dekhiye : 20 apane anubhava se bhI yahI mAlUma hotA hai, ki bahuta bhAvika jana apane manameM aisI bhAvanA rakhate haiM ki Aja amuka parvakA / divasa hai, isaliye merI zaktike anusAra Aja .10-20, yA 100200 rupaye bhagavAn kI bhakti ke liye devadravya meM denA aura Ama to.
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ [13] bhagavAnkI pahilI pUjA-AratI maiM karUM to merA kalyAMNa-maMgala hove, varSabhara bhagavAn kI bhakti meM jAye isI nimitta se merA dravya bhagavAn kI bhakti meM lagegA to merI kamAI kI mahenata saphala hogI ityAdi zubha bhAvanA se bhagavAn kI bhaktikeM liye hI bolI bolane kA car3hAvA hotA hai. 21 Aja baDe parvakA dina hai, mahAbhAgyazAlI hogA jisakI nyAyapUrvaka sukRta kI kamAI hogI, aura jisakA mahAn puNya kA udaya hogA, usa bhAgyazAlI ko Aja bhagavAn kI pahilI pUjA-AratI karane kA lAbha milegA aura usakA hI dhana Aja vaMDe dina meM bhagavAn kI bhakti meM lagegA isa prakArase caDhAve ke samaya samAja kI tarpha se kahane meM bhI AtA hai isaliye bhI pUjA AratI vagairaha kI bolI bolanekA mukhya hetu bhagavAn kI bhakti aura devadravya kI vRddhi kA hI siddha hotA hai. * 22 bhagavAnkI pUjA AratIke caDhAve ke samaya bhAva caDhate rakho, nANA ( dhana ) milegA magara r3hANA ( avasara ) nahIM milegA. Aja amuka mahAparvakA divasa hai, lakSmI asthira haiM, bhagavAnkI bhaktikA lAbha lIjie ityAdi kathanase bhI bhagavAnkI bhaktihI dekhane meM AtI hai. * 23 parva ke dinoM meM baDe baDe AdamiyoMko ikaTThe hokara bhagavAn kI bhakti liye baDA baDA car3hAvA bolate huve dekhakara garIba AdamiyoM ke bhAva bhI bahuta nirmala ho jAte haiM. manameM vicAra karate haiM ki dhanya hai ina baDe AdamiyoM ko, jinhoMne pUrva bhavameM 'sukRta kiyA hai isaliye inako yahAM para sarva prakAra kI sAmagrI milI hai. isase itanA dravya kharca 'karake bhI pahilI bhakti yaha Aja karate haiM, maiMne pUrva bhavameM sukRta nahIM kiyA isaliye garIba huA hUM, prabhu bhakti ke liye aisI sAmagrI me re ko nahIM milI. yadi pUrva bhavameM maiM bhI sukRtaM karatA to mere ko bhI isa " bhava meM sarva sAmagrI milatI to maiM bhI isa se jyAde dravya bhagavAn ko 1 *
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ [14] arpaNa karake Aja aisI bhakti kA lAbha lene ko .samartha hotA.. isa prakAra apanI AtmAkI niMdA aura prabhu bhakti karanevAloM kI anumodanA karanemeM AtmA ke bhAvoMkI vizeSa vRddhi honese bhagavAnkI pUjA AratI kiye binA aura caDhAvekI bolI bolakara utanA dravya bhagavAnko arpaNa kiye binA bhI zubha bhAvanAse bhavya jIva apanA Atma kalyANa kara sakate haiM. usameM pratyakSa tayA mukhya kAraNa bhagavAnkI pUjA AratI kA caDhAvA hI samajhanA cAhiye. - 24 bahuta zaharoM meM aura gAMvaDoMmeM parvake dina sarva saMgha maMdirameM yA upAzrayameM vyAkhyAna samaya ikaThA hotA hai. usa samaya bhagavAnkI pUjA vagairaha kA caDhAvA bolA jAtA hai, usa meM paraspara hajAroM rupayoMkA car3hAvA bolane kA utsAha dekhakara kabhI kabhI anya dhArmika logabhI bhagavAnkI aura bhagavAnkI bhaktike liye hajAroMkA caDhAvA bolanevAloM kI baDI bhArI prasaMzA karate haiM ki dekho ina logoMko apane bhagavAnpara kitanI baDI bhArI bhakti hai ki usameM dhanako to kaMkara ke samAna ginakara bhagavAnkI pUjA bhaktimeM itanA dravya arpaNa kara dete haiM. ityAdi jaina zAsanakI prasaMzA karAnekA hetubhUtabhI caDhAvAhI hai, usakI prasaMzA karanevAloMkobhI samyaktvakI prApti honerUpa mahAn. lAbhakAkAraNa hotA hai. 25 agara kahA jAya ki pUjA AratIke samaya dhanavAn nirdhana : Upara AkramaNa na kareM isaliye caDhAvA . karanekA rivAja ThaharAyA hai to aisA kahanAbhI sarvathA anucita hai. dekhiye dhanavAna seThiye baiThe huebhI ' : unhIMke naukara yA anya sAdhAraNa AdamI thoDese dAmoMmeM caDhAvA lekara bhagavAnkI pahilI pUjA AratI khuzIke sAtha kara sakate haiM aura dhanaghAn seThiye pIchese pUjA AratI karate haiM. yaha bAta bahuta bAra apane pratyakSameM bhI dekhanemeM AtI hai, isaliye pUjA AratI ke caDhAvemeM mukhya . hetu eka eka ke Upara AkramaNa karanerUpa leza nivAraNakA nahIM kiMtu
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ [15] bhagavAnkI bhakti, deva dravyakI vRddhi aura AtmAke kalyANa kAhI mukhya . / hetu hai. isaliye kleza nivAraNa kA kahanA pratyakSa jhUTha hai. : 26 agara kahA jAye ki-caDhAvA hone se dhanavAn seThiye caDhAvA lekara pahilI pUjA AratI kara lete haiM usase garIba AdamiyoM ko pahilI pUjA AratI kA lAbha nahIM milatA, isaliye yaha rivAja anucita hai. aisA kahanA bhI yogya nahIM haiM kyoMki dekho khAsa bhagavAn ke samavasaraNa meM bhI vyavahAra dRSTi se rAjA, maMtrI, seThiye, senApati dhanavAn loga ityAdi Age baiThakara bhagavAn kI sevA bhakti pahile karate the aura garIba loga pIche baiThakara bhagavAn kI sevA bhakti pIchese karate the magara lAbha to apanI apanI bhAvanA ke anusAra sabako hI yathAyogya milatA thA. isI taraha dhanavAn seThiye caDhAvA lekara pahile pUjA AratI kareM aura garIba loga zAMtipUrvaka apanI zubha bhAvanA se pIche kareM tobhI. usa meM koI harakata nahIM hai. garIba logoM ko to puNyavAnoMko caDhAvA lekara pahilI pUjA karate dekha kara, devadravya kI vRddhi aura unakI bhakti dekha kara anumodanA se vizeSa lAbha lenA cAhiye. usa me nArAja hone kI koI bAta nahIM hai. pahilI pUjA meM aura pIche kI pUjA meM jiyAdA kama lAbha nahIM hai, kiMtu lAbha to apanI apanI bhAvanA ke anusAra hai. tobhI caDhAvese pahilI pUjA karanevAleko devadvvakI vRddhikA jo vizeSalAbhamilatA hai usakI anumodanA karanA yogya hai. jisake badale'. nArAja honA yaha to baDI ajJAnatA hai, isameM klezakI koI vAtahI nahIMhai. . 27 pUjA AratI vagairaha ke caDhAve meM dhanavAn kA yA garIba, AdamIkA koI kAraNahI nahIM hai. dekhiye-dhanavAn , lobhI tathA bhagavAn kI bhaktikA aMtarAya karmavAlA ho to kucha bhI caDhAvA nahIM bola sakatA aura garIba AdamI dAtAra tathA bhagavAn kI bhaktikA lAbha lenevAlA ho to vo apanI zakti aura bhAvanA ke anusAra caDhAvA bola sakatA hai.
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ [16]: isaliye bhagavAn kI bhakti meM 'dhanavAn kA. aura garIvaM kA bheda batalA kara bhole logoMko jhagaDeke mArga meM gairanekA likhanA sarvathA anucita hai.. / 28 agara kahA jAve ki dasa vIsa AdamI sAtha meM bhagavAnkI pUjA karane ko jAveM taba pahilI pUjA kauna kare usa meM jhagaDA ho jAye isaliye usakA nivAraNa karane ke liye caDhAvA hotA hai. yaha kahanA bhI sarvathA anucita hai, kyoM ki 'dekhiye-jisa maMdira meM prAmAdika kI jAgIra se pUjA kI sAmagrI va jIrNoddhArAdika ke liye pUrIpUrI deva dravya kI Avaka hove aura jisa maMdira meM kahIM kahIM pUjA AratI ke caDhAvekA abhI rivAja bhI na hove usa maMdirameM 10-20 to kyA magara 100-200 AdamI sAtha meM pUjA karane ko jAte haiM tobhI saba koI apanI apanI yogyatA mujaba anukramase zAMtipUrvaka pUjA karate . haiM magara klezakA koI kAraNa nahIM hotA, to phira 10-20 AdamI meM kleza kaise ho sakatA hai. jisa jagaha bhAva pUrvaka zAMtise apanI Atma nirmalatA ke liye tIna jagatake pUjyanIya vItarAga paramAtmAkI bhakti karanA hai vahAM to klezakA koI kAmahI nahIM hai kiMtu anasamajha loga maMdirameM vItarAga prabhuke daravArameM bhI kleza karaleveM to unhoMke karmoMkA doSa hai: caDhAvAto sIrpha bhagavAnkI bhakti ke liye aura deva dravyakI vRddhike liye pUjA karanevAloMke java bhAva caDhate ho taba hotA hai, anyathA nahIM ho sakatA. isaliye prabhu pUjAmeM caDhAvA pratyakSahI bhakti kA kAraNa hai, klezakA nahIM. usako kleza nivAraNa kA kahanA sarvathA. mithyA hai. 'agara kisI vesamajhane kisI jagahapara kabhI kleza karabhI liyA to kyA huA. usako sarva jaMgaha. evam hamezA klezakA kAraNa kahanA kitanI / baDI bhUla hai. isa bAtako pAThakag2aNa ApahI vicAra sakate haiM..
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ [17] 3 bhagavAnakI pUjA AratIke cahAve. kA dravya devadravya ke . . sAtha saMbaMdha rakhatA hai yA nahIM? .. bhagavAnkI pUjA AratIkI bolI bolanekA dravya devadravyake sAthameM saMbaMdha nahIM rakhatA hai aisA likhakara vijayadharmasUrijIne usa dravyako sAdhAraNa khAtemeM lejAnekA ThaharAyA hai, so sarvathA anucita, hai, dekhiye : 29 jaise maMdira meM bhagavAn ke sAmane akSata (cAvala), phala, naivedya (miThAI ) vagairaha caDhAne meM Ate haiM, una meM svAbhAvika hI arpaNa buddhi hotI hai, ve saba devadravya ke sAthahI saMbaMdha rakhate haiM, vaisehI pUjA AratI vagairaha ke caDhAve meM bhI jitanA dravya bolA jAve utane dravyameM Upara ke kAraNa se svAbhAvikahI bhagavAn ko arpaNa karane kI buddhi hotI hai. isaliye vo saba dravya devadravyake sAtha pUrA pUrA dRDha saMbaMdha rakhatA hai. - 30 maMdirameM bhagavAnke sAmane sAthiye Upara yA khAlI pATeke Upara jitanA dravya caDhAneke liye rakhkhAjAve utanA bhagavAnke saMbaMdhase vo devadravya hotA hai, vaisehI AratI pUjAmeM jitanA dravya denekA boleM utanA dravya bhagavAnke sAtha saMbaMdha rakhatA hai. isaliye vo saba devadravya hotA hai. - 31 anaMta upakArI vItarAga prabhUkI bhaktimeM jitanA dravya arpaNa karUM utanAhI. thoDA hai, aisI bhAvanAse hI pUjA, AratI vageraha ke caDhAve hote haiM. isaliye unakA dravya devadravyake sAtha saMbaMdha rakhatA hai. 32 jitane caDhAve hote haiM, ve saba prasaMgAnusAra saMbaMdhavAle hote haiM isaliye jisa prasaMga se jisake saMbaMdhameM caDhAvA kiyA jAve usakA dravyaM usa caDhAve ke sAtha saMbaMdha rakhanevAle sthAna ke khAte meM jAtA hai. dekhiye, kisIne paryuSaNA. parvake dinoM meM kalpasUtrako apane ghara rAtri jAgaraNa karane ke liye lejAnekA caDhAvA liyA to vaha svAbhAvika tayAhI jJAna khAte ke sAtha saMbaMdha rakhatA hai, isaliye usakA dravya jJAna
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ [18] khAte hI jAvegA tathA kisIne bhaktivaza guru ke sAmane kuchabhI dravya caDhAyA hove athavA guruko denekA kahA hove to vo dravya guru khAte ke sAtha saMbaMdha rakhatA hai, isaliye guru dravya kahA jAtA hai: yadyapi guruko dravya rakhane kI zAstroMkI AjJA nahIM hai, tobhI usa dravya se vastra, pAtra, . kaMbalAdi vastueM guruko vahorA sakate haiM. yA gilAna (rogI) sAdhuke auSadhAdika ke upacArameM kharca karasakate haiM. isI taraha maMdira meM bhagavAna ke sAmane bhagavAn kI pUjA AratI vageraha bhaktike liye hI caDhAve hote haiM. veM saba bhagavAnke sAtha saMbaMdha rakhanevAle..hote haiM. unase unakA dravya bhagavAnko arpaNa hotA hai. isaliye vo saba dravya devadravyahI kahA jAtA hai. . 33 agara kahA jAya ki jaise zAMtisnAtra-pratiSThAdika kAryoM meM bhagavAna kI pUjA ke liye miThAI banAnemeM AtI hai, usameM se jitanI pUjAmeM jurUrata paDe utanI bhagavAn ko caDhAte haiM aura zeSa bAkIrahIhove . usakA apana loga bhI upayoga kara sakate haiM. taisehI bhagavAn kI pUjA AratI ke caDhAvekA dravyabhI bhagavAn ke kAryameM kharca kareM aura sAMdhAraNaM. khAtemeM rakhakara miThAI kI taraha apane yA anya kisI ke upayogameM leveM. to koI doSa nahIM hai, aisA kahanA bhI sarva prakAra se ayogya hI haiM. kyoMki dekho zAMtisnAtra-pUjA-pratiSThA meM jo miThAI banAnemeM AtI hai, vaha to vahAMpara laDaMke vagairaha koI jhUThI na karane pAveM yA malina zarIra, vastrAdivAlI strI vagairaha koI vahAM jAne na pAve isaliye alaga caukA / banavAkara sIrpha pavitratA zuddhatAke liyehI apane yA saMghake dravyase banAne meM AtI hai, usameM se jitanI bhagavAn kI bhaktike liye 'pUjAmeM caDhAne meM AveM utanI bhagavAn ko arpaNa hotI hai. aura zeSa ( bAkI ) rahI huI apane upayogameM le sakate haiM. * magara pUjA AratIke. caDhAvemeM to . unakA saMba'dravya bhagavAnko - arpaNa ho jAtA hai, isaliye vaha saba deva dravyahIM ThaharatA hai, usameM se thoDAsA aMza mAtrabhI apane upayogoM nahIM
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ [19] le sakate haiM. isaliye apane dravyase banIhuI miThAI kI bAta bhole. jIvoM. ko batalAkara pUjA AratI ke caDhAve ke devadravya ko sAdhAraNa. khAte meM -- karake sarva kAryoMke upayogameM lAnekA kahanevAle ajJAnI samajhane cAhiye. ____34 agara kahA jAya ki jaise bhagavAnkI aMgaracanAH (AMgI) karate haiM taba bhakta loga apane gharake lAkhoM yA karoDoM rupayoM kI kImata ke javAhirAta ke AbhUSaNa vageraha bhagavAn ke aMga Upara caDhAte haiM aura pIche AMgI utArane ke bAda ve saba AbhUSaNa vagairaha apane ghara ko lejAte haiM, usI taraha bhagavAn kI pUjA auratIke caDhAvekA dravyabhI yadyapi bhagavAn kI bhakti nimitta bolate haiM aura vo bhagavAn ko arpaNa hotA hai tobhI pIchA lekara sAdhAraNa khAtameM rakhanese sabake upayogameM Ave usameM koI dopa nahIM, aisA kahanA bhI ucita nahIM hai. kyoMki dekhiye, bhagavAn kI aMga racanAmeM to sIrpha aMgaracanA rahe taba taka eka dinake liye apane gharake AbhUSaNAdika bhagavAnakI bhakti meM alpakAlake liye rakhate haiM magara hamezAke liye arpaNa nahIM karate. isaliye karAra mujaba samaya pUrA hone bAda pIche apane gharako lejAsakate haiM. magara. bhagavAnkI pUjA AratIke caDhAvekA dravya to bhagavAnkI bhakti meM AbhUSaNAdika kI taraha alpakAla ke liye vAparane ko nahIM dete. kiMtu pUjya paramAtmA samajhakara bhaktise hamezA ke liye arpaNa karate haiM.. usa dravyako sAdhAraNa khAtameM rakhakara haraeka kAryameM upayoga nahIM karasakate. bhaktimeM alpakAla ke liye vAparaneko diye hue AbhUSaNoM ke dRSTAMtase bhagavAnkI pUjA AratIke arpaNa kiye hue devadravyako sAdhAraNa khAtemeM lenekA kahanA pratyakSahI jhUTha hai... . 35 agara kahA jAya ki pUjA AratI ke caDhAve kA Adeza saMgha detA hai, isaliye usa dravyakA mAlikabhI Adeza denese saMghahI ThaharatA hai. isaliye saMgha cAhe vahAM usa dravyakA upayoga kara sakatA hai, yaha kahanAbhI sarvathA anucitahI hai kyoMki dekhiye jaise saMsAra vyavahAra meM
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ [20] * prajAke AgevAn paMcaloga logoMko lAkhoM karoDoM rupayoMkA lene denekA Adeza (hukma) karate haiM magara mAlika nahIM ho sakate. taisehI dharma vyavahArameM bhI bhagavAn kI bhakti ke liye pUjA, AratI, svapna, pAlanA vagairaha kAryoMke caDhAvekA Adeza denemeM saMghato vizvAsapAtra TUsTIpanemeM svayaMsevaka maMDalarUpa hone se Adeza de sakatA hai, usa dravyako ughAI kara sakatA. hai, bhagavAn kI bhAktimeM usa dravyakA upayoga kara sakatA hai aura usa dravyakI rakSA sAra saMbhAlabhI kara sakatA hai magara Adeza denese mAlika nahIM ho sakatA tathA bhagavAn kI bhakti ke sivAya anya kisI jagaha apanI bharajI bhujaba usa dravyakA upayogabhI kisI taraha se nahIM kara sakatA. tisapara bhI ajJAnavaza yA kisI ke bhramAne se usa devadravyakoM Adeza deneke bahAne sAdhAraNakhAtekA samajhakara saMgha kisIbhI anya kArya meM upayoga kare to vo vizvAsapAtra TUsTIpane meM svayaMsevaka maMDalarUpa deva dravyakA rakSaka nahIM kahA jAvegA kiMtu vizvAsaghAta se deva dravyakA nAza karanevAlA hI kahA jAvegA. aura devadravyake nAza karane vAleko zAstrakAra mahArAjoM ne anaMta saMsArI kahA hai. isaliye bicAre bhAleM. bhaktoMkoM bhagavAn kI bhakti va devadravya kI. rakSA karane se mokSagAmI banAne ke badale devadravyake nAza karanevAle anaMta saMsArI banAnekA upadeza denevAle saMgha ke hitakartA nahIM kiMtu ahita (droha) karanevAle samajhane cAhiye. .. 36 : aurabhI dekho vicAra karo jaina zAsana kI unnati ke liye deva guru dharma kI bhakti ke liye va apane Atma kalyANa ke liye saMgha kisIko maMdira banAnekA, pratimA baiThAnekA, pratimAjIke AbhUSaNAdika banAne kA aura kisIko sAdhu honekA yA sAdhuko vastraM, pAtra, kaMbala, rajoharaNa (oghA.) tathA AhArAdi vahorAne kA Adeza: (hukma.) detA hai. unase bhaktike aura una kAryoMkI anumodanAke lAbhakA bhAgI hotA haiM. magara unhIM kAryoMkA ( vastuoMkA ) mAlika kabhI nahIM ho sakatA..
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ [21] isI taraha saMgha pUjA AratI vagairaha kAryoMke caDhAve kA Adeza detA hai: usase bhaktike va anumodanA ke lAbhakA bhAgI ho sakatA hai, magara usa dravya kA mAlika kabhI nahIM ho sakatA. 37 agara kahA jAya ki-pahilI pUjA AratIke Upara apanA. hakka jamAne ke liye caDhAvA bolate haiM, isaliye usake dravyake ' sAtha bhagavAnkA koI saMbaMdha nahIM ho sakatA, aisA kahanA bhI pratyakSa hI jhUTha hai. dekho-caDhAvA lenevAle bhagavAnkI pahilI bhaktikA lAbha lene ke irAdese hI caDhAvA lete haiM. yadyapi bhagavAnkI pUjA. AratImeM lAbha to hai hI magara parvake divasoMmeM cahAvA lekara pahilI pUjA AratI karane vAloMke vizeSa adhika zubha bhAva hote haiM. apane manameM vicAra karate haiM ki Aja hamAre ahobhAgya haiM, itane baDe baDe AdamI maujUda honeparabhI prabhukI.pahilI pUjA AratI kA lAbha hamako milA. isaliye Aja hamAre bhAgya khule, bhagavAnkI hamAre Upara baDI bhArI kRpA huI, Aja hamAre duHkha, daridra, roga, zokAdika saba gaye, hamArI AtmA pavitra huI. ityAdi zubha bhAvanA. caDhAvA lekara pahilI pUjA AratI karane se hI baDhatI hai. aura kAraNa se kArya hotA hai. isaliye caDhAvA lekara pUjA karanese bhagavAnkI bhakti ke, devadravyakI vRddhike va vizeSa vizuddha bhAva caDhanese mahAn nirjarAke baDe baDe lAbha milate haiM, aura Atma zuddhike, mokSa prAptike parama kalyANarUpa utkRSTha hetu haiM magara apanA hakka jamAnekA hetu nahIM. isaliyeHcaDhAveke dravyake sAtha khAsa bhagavAnkAhI saMbaMdha hai aura hakka jamAkara koI jAgIrI nahIM.lenA hai kintu bhakti se bhagavAnko apanA dravya arpaNa karanA hai. tisaparabhI haka jamAne ke nAmase bhole logoMko bahakAnA anucita hai...... . 38 . dekhAdekhI kI harIphAI ke nAmase pUjA, AratIke caDhAveke / dravyako devadravya se niSedha karanA yahabhI baDI bhUla hai: kyoMki dekhiye-- apane nAmake svArtha ke liye pustaka chapavAne ke liye ' yA :koImI
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ [22] saMsthA ke phaMDa meM rakama bharavAne ke liye eka seThiyene 500) rupaye bhare, dUsarA saiThiyA 100) rupaye bharane lagA, taba amuka seThane 500) rupaye bhare haiM, Apa to unase bar3e haiM, nAmI haiM, dAtAra haiM, dAnavIra haiM, isa liye Apako to unase dUne yA caugune bharane cAhiyeM, una se kamatI bharanA Apako zobhatA nahIM. Apa abhI kaMmatI bhareMge, ApakI dekhA dekhI dUsare logabhI kamatI kamatI bhareMge to isa kArya ko baMDA bhArI. dhakkA pahuMcegA, Apa vicAra to kariye isa kArya meM baDA lAbha hai, isa bhava meM nAma aura para bhava meM sadgati ityAdi bAtoM se ApahI seThiye logoMko dekhAdekhI; hoDAhoDI, harIphAI sikhalAkara uMce caDhAkara apanA svArtha pUrA karate haiM. paraMtuM maMdirameM vItarAga bhagavAnkI bhaktikeliye loga apanI zubha bhAvanAse pUjA AratI kA caMDhAvA bolate haiM unako dekhA dekhI, hoDA hoDI, harIphAIke nAma se burA batalAte haiM, usaparase bhole logoMke bhAva utArate haiM, bhagavAn kI bhakti meM aMtarAya bAMdhate haiM, devadravya kI Avaka meM hAni karate haiM, yaha kitane baDe bhArI anyAyakI bAta hai. " - 39 aura bhI dekho isa kAlameM sAmAyika, pratikramaNa, pauSadha, devapUjA, tIrthayAtrA, sAhamivAtsalya, vyAkhyAna zravaNa,prabhAvanA, gurubhakti, upavAsa, chaTha, ahamAdi tapasyA, vrata, paJcakkhANa, maMdira, upAzrayaM, dharmazAlAdi banAne aura pAThazAlA, vidyAlaya, kanyAzAlA, lAyabrerI, gurukulAdika saMsthAoM ke phaMDameM rakama bharavAne vagairaha bahuta dharma kArya dekhAdekhI se vizeSa hote haiM aura khAsa ApahI 'amuka aisA karatA hai tUM kyoM nahIM karatA hai / ityAdi dekhAdekhI ke upadeza dekara. logoMse dharma kArya karavAte haiM. unameM jaise kArya kareM vaise zubhapariNAmoM se loga lAbhabhI uThAte haiM. aura pahilebhI rAjA,mahArAMjA, cakravartI,seTha, senApati vageraha mahApuruSoM ke sAthameM hajAroM yA lAkhoM loga unhoMkI dekhAdekhI se saMyama dharma aMgIkAra karate the aura usase hI apanA AtmasAdhana kara lete.
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ [23] the. yaha bAta to zAstrapramANoM se pratyakSa hI dekhanemeM AtI hai tisaparabhI vijaya dharma sUrijI bhagavAn kI pUjA AratI ke caDhAve ke deva dravyako dekhAdekhI ke nAmase niSedha karate haiM so yaha baDI bhUla hai. . 40 agara kahA jAya ki pUjA AratI ke caDhAve bhagavAn kI bhaktike liye devadravyakI vRddhike liye karanemeM Ate haiM to phira gAMvagAMvameM zahara zaharameM unake ThaharAvameM pharaka kyoM dekhA jAtA hai ? isa bAtakA javAba yaha hai ki dekho khAsa 24 hI tIrthaMkara mahArAja bhavya jIvoM ke hita ke liye mokSa mArgakA upadeza dete the magara unameM bhI kriyAke bhedaM hone se 22 tIrthakara mahArAjoMke sAdhu savAlakSa rupayoMke mUlyavAlI ranakaMvala va paMcavarNake bahumUlya vastra grahaNa karate the aura Adi aMtake doM tIrthakara mahArAjoMke sAdhu alpa mUlyavAlI kaMbala va jIrNa prAyaH zvetamAnoM petavastra grahaNa karate haiM. isI taraha pratikramaNa, vihAra, mahAtratAdika unhoMkI kriyA meM puruSa vizeSa se bAhya bheda dekhe jAte haiM magara savakA dhyeya to mokSa sAdhana kA ekahI hai tathA paryuSaNA parvameM kalpasUtra ke varaghoDe caDhAnemeM, vyAkhyAna zravaNa karanemeM, prabhAvanAdi karanemeM gAMvogAMva zaharoM zaharameM alaga alaga rivAja dekhanemeM Ate haiM. magara saMbakA. dhyeya to kalpasUtra pUrA sunanekA va parva ArAdhana kA ekahI hai. aurabhI dekho vicAra karo sAdhuoM ke va zrAvakoMke hamezA karanekI khAsa jurUrI kriyA bhI kAladopa se vA gacchAdi bhedase alaga alaga dekhanemeM AtI hai, to bhI usameM mokSa prAptike liye sabakA dhyeya to ekahI hai. isI taraha pUjA AratI ke caDhAve meM bhI gAMvagAMva ke saMgha ke anukUla hove, bhagavAna kI bhakti vizeSa hove, devadravya kI AvakameM subhItA hove vaise alaga alaMga rivAja dekhane meM Ate haiM. mag2ara sabakA devadravyakI vRddhirUpa. dhyeya to ekahI hai.. isaliye pUjA AratI ke caDhAve ke alaga alaga :rivAja. dekhakara kutarka karanA aura bhole. jIvoMko bhramameM geranA yaha bar3I bhUla hai.
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ [24] . . 41 Upara ke lekha kA sArAMza: dUsare prakaraNa kI 20se / 28 taka 9 kalamoM ke lekha se tathA tIsare prakaraNa kI 29se 41 taka 13 kalamoM ke lekha se yaha bAta acchI tarahase sAbita hotI hai ki bhagavAnkI pUjA AratI vagerahake caDhAve kevala prabhubhakti ke liye, devadyakI vRddhike liye, vaM apane Atmahitake liye karanemeM Ate haiM aura unakA saba . dravya bhagavAnako arpaNa hotA hai, vo saba devadravyake sAtha saMbaMdha rakhatA hai. isaliye caDhAve kA jitane dravyase Adeza leveM utanA dravya usI samaya se hI devadravya hojAtA hai. usake bAda jitanA vilaMbase deve utanAhI vyAMjakA doSa lagatA hai, yaha vAta to sarva jaina samAja meM prasiddhahI hai. jiMsaparabhI 'pUjA AratI ke caDhAve kleza nivAraNake liye haiM aura unakA dravyaM devadravyake sAtha saMbaMdha nahIM rakhatA hai, aisA likhakara usa. dravyako sAdhAraNa khAtemeM lejAne saMbaMdhI vijayadharmasUrijI kA va unhoMke ziSyAdi anuyAyiyoM kA kahanA, likhanA va upadeza karanA pratyakSahI jhUTha hai, aura bhole jIvoM ke bhagavAnkI bhaktimeM, Atma kalyANa meM vighna DAlanevAlA va devadravyako hAni kAraka hone se saMsAra vRddhi kA hetubhUta baMDehI anartha kA karanevAlA hai isaliye vo saba yadi bhavabhIrU AtmArthI hoveM to unhoMko apanI bhUlakA sarva jaina saMghake samakSa micchAmi dukaDaM dekara zuddha honA yogya hai, Age unhoMkI icchAkI bAta hai. . . vijayadharmasUrijI khAsa likhate haiM ki bhagavAnako arpaNa kiyA huA devadravya kisI anya jagaha nahIM laga sakatA to phira pUjA AratI vageraha caDhAve meM arpaNa kiyA huA devadravyako sAdhAraNa khAtameM lejAnekA phajUla jhUThA Agraha karake devadravya ke vinAzase saMsAra paribhramaNakA bhaya kyoM bhUla gaye haiM, isa bAtakA vizeSa vicAra pAThaka gaNa ApahI karaleMge.. -
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ . 4 abhI devadravyakI ddhi bahuta hogaI hai yA nahIM? . devadravya kI vRddhi bahuta hogaI hai isaliye abhI devadravyakI vRddhi karanekI jarUrata nahIM hai, aisA vijayadharmasUrijIkA likhanA sarvathA jhUTha hai. . - 42 pahile rAjA, mahArAja, baladeva, vAsudeva, cakravartI, zeTha, senApati, sArthavAha vagairaha lAkhoM, karoDoM, yA araboM rupaye apane gharase kharca karake jIrNoddhArAdi kArya karate the, aura motI, mANikya, svarNa, ratnAdikase bhagavAn kI hamezA pUjA karate hue unase devadravyakI iMddhi karate the tathA svarNa ke jinamaMdira va ratnoMkI jina pratimA bharavAtethe, saMprati rAjA jaise mahAn puNyazAlI puruSane savAlakSa jIrNoddhAra karavAye, savAkaroDa jina biMba bharavAye, unakI sAra saMbhAla prabhU bhAkti kI vyavasthAke liye karoDoM rupayoM kI apane rAjyakI vArSika Avaka kharca kI thI tathA usa samaya jaina samAjameM hajAroM karoMDa patI seThaM sAhukAra apane gharake karoDauM rupaye bhagavAn kI bhaktimeM kharca karanevAle maujuda the, usa samayabhI bhaktajanoM ke bhagavAnkI. bhaktimeM va AtmakalyANameM vighna DAlane 'rUpa abhI devadravyakI vRddhi bahuta hogaI hai aba usakI vRddhi karanekI jarUrata nahIM hai. aisA kahanekA kisInebhI sAhasa nahIM kiyA thA, tisaparabhI abhI isa paDate kAlameM vijayadharma sUrijI devadravyakI vRddhi bahuta hogaI hai aba usakI vRddhi karanekI jarUrata nahIM hai, aisA likhakara devadravyakI vRddhi karanevAle bhakta logoMke Atma kalyANa rUpa bhaMgavAna kI bhaktioM va jIrNoddhArAdi kAryoMmeM vighna DAlate haiN| yaha baMDI bhArI bhUla hai, pUrva samayakI apekSA se abhI devadravya bahuta kama hai. .. ,43 abhI hindusthAnameM anumAna 36 hajAra jina maMdira maujuda kahe jAte haiM unhoM ke jIrNoddhArAdika kAryoMmeM abhI anumAna 4.0.yA 50, karoDarupayoM kA kharca hosake aura . tIrtha kSetrAdi sarva zahara tathA sarvagAMvaDoMke z2inamaMdiromeM AbhUSaNAdiva rokaDaM saba milakara anumAna
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ [26] . 3-4 karoDa devadravya hogA usa apekSA sabhI abhI devadravya bahuta kama hai, jisako jyAde kahake usakI Avaka ko dhakkA pahuMcAnA yogya nahIM hai. . 14 hindusthAnameM sarva jagahake jina maMdira milakara anumAna 2.3 lAkha pASANa ke jina. biMba aura paMca tIrthI, cauvIsI, siddhacakra va caraNa pAdukA to lAkhoM kI saMkhyA meM maujuda haiM, unhoM kI pUjA, AratI meM kamameM kama anumAna 8-10 lAkha kA vArSika kharca lage aura pUjA, AratI, svapna, pAlanA, ratha yAtrA vagairaha ke caDhAve tathA bhaMDArAdika kI Avaka meM saba milakara anumAna 3-4 lAkha kI vArSika Avaka hai, isa hisAbase bhI devadravya bahuta kama hai isaliye mevADa, mAravADa, vagairaha dezoMmeM bahuta jina maMdira apUja rahate haiM yaha bAtato jAhira hI hai, tisaparabhI devadravyako bahuta batalAnA pratyakSa jhUTha hai, agara isa alpa Avaka ko bhI bahuta kahakara baMdha karadI jAvegI to Ageko maMdiroMkI, jina biMboMkI va tIrthoM kI kaisI vyavasthA hogI usakA vicAra sarva saMgha ApahI karasakatA hai. . . . . - 15 agara kahA jAya ki bambaI-amadAvAda vagerahameM devadravya bahuta hai isaliye abhI devadravyakI vRddhi karanekI jarUrata nahIM hai. aisA, kahanA bhI anucitahI hai, kyoMki docAra jagaha devadravya jyAde dekhakara sarva jagaha devadravyako jyAde kahanA yaha baDI bhUla hai. vambaI, ahamadAbAda ke devadravyase hindusthAna bharake saba maMdiroMkA va satra tIrthoM kA kAma kabhI nahIM calasaktA dekhiye jaise 2-4 sAdhuoM ko vidvAn dekhakara koI kahoki aba vidvAna bahuta hogaye haiM, aba vidyA abhyAsa karanekI, usake pIche. dravya kharca karavAnekI va parizrama uThAnekI koI jarUrata nahIM. tathA 2-4 dhana vAn gRhasthoMko dekhakara koI kahe ki abato dhana bahuta hogayA hai aba dhana kamAne kI kisIko jarUrata nahIM haiM aisA kahanevAle ko jaisA nirvivekI samajhA jAtA hai, taisehI 2-4 jagaha devadravya ko vizeSa dekhakara sarva
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ [27] jagaha devadravya bahuta hogayA aba devadravyakI vRddhi karanekI jarUrata nahIM hai, aisA kahane vAloMkobhI vaisehI nirvivekI samajhane cAhiye. agara bambaI, ahamadAbAdameM devadravya bahuta hogayA hove to usako anya tIrthakSetroMmeM va mAravADa, mevADa, mAlavA vagairaha dezoMmeM jina maMdiroM ke jIrNoddhArAdi kAryoMmeM yogyatA mujaba kharca karanekA upadeza denA, aura prabandha karavAnA yogya hai paraMtu bahuta kahakara niSedha karanA yogya nahIM hai. __ 46 agara koI kahe ki devadravyakI bahuta jagaha geravyavasthA horahI hai isaliye aba usako baDhAnekI jarUrata nahIM hai, aisA kahanA bhI ucita nahIM hai. kyoMki bahuta jagaha devadravyakA abhAva honese pUjA AratI nahIM hotI, bahuta jina maMdira jIrNa hogaye haiM, unhoMkA uddhArabhI nahIM hosakatA tathA bahuta jagaha devadravyakI acchI vyavasthAbhI dekhanemeM AtI hai isaliye devadravyakI to abhI bahuta jarUrata hai, paraMtu jaise zveta vastra pahiranevAle sAdhuoMmeM sAdhudharmakI bahuta gairavyavasthA honelagI taba usako sudhArane ke liye pIle vastra pahirane zurU karake sAdhudharma kI acchI vyavasthA calAI. taisehI jahAM jahAM purAne trasTI loga devadravyako geravyavasthA karate hoveM, vahAM vahAM navIna sabhA, maMDala vageraha saMsthA sthApanakarake devadravyakI acchI vyavasthA honeke upAya karane cAhiye pratyeka gAMva, nagarAdikameM apanA 2 sarvasaMgha ikaTThA karake purAne praSThIyoM ke pAsase devadravyakA pUrA pUrA hisAba lenA cAhiye tathA Ageke liye varSa varSameM yA do do varSameM devadravyakI sAra saMbhAla rakSA va ucita rItise vRddhi karane vAle naye naye traSTI banAne cAhiye, daraM varSa paryuSaNA parva Upara eka roja saba saMgha ke samakSa varSa bharake devadravyake jamA kharca ke hisAba kI tapAsa honA cAhiye, 4-5 AgevAnoM kI salAhase agara devadravya vyAje denA paDe to AbhUSaNAdi yA makAnAdi sthApanA rakhe binA kisIko aMgaudhAra diyA na jAve aura vArSika kharca ke jitanA.yA
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ [28 AbhUSaNa, jIrNoddhArAdika ke liye prayojana jitanA dravya rakhakara jitanI jyAde Avaka hove utanI rakama dUsare maMdiroMmeM jahAM pUjA vageraha kI vyavasthA na hove vahAM pUMjA vagerahakI vyavasthA honeke liye yA jIrNoddhArAdika ke liye saMbhAla pUrvaka kharca karanemeM Aye ityAdi rItisaMra vyavasthA honese gairavyavasthA dUra hogI. bhagavAnkI bhakti kA, devavyakI saMbhAla kA baDA lAbha harekako milatA rahegA, dUsare apUja maMdiroMmeM pUjA honekA va jIrNoddhAra kA mahAn puNya hogA aura purAne dRSTI logoMkI bAdazAhI sattA nikalajAnese devadravyakI hAnI honekA prasaMgamI nahIM AyegA isaliye abhI devadravyakI bahuta jarUrata hai paraMtu geravyavasthA dekhakara usako sudhArane ke badale Avaka kA niSedha karanA baDI bhArI bhUla hai. 47 * aMgara kahAjAyaki duSkAlAdikameM svadharmIlogoMke kAmameM deva dravya nahIM AsaktA isaliye deva dravyakI vRddhi karane kI jarUrata nahIM hai aisA kahanA bhI bar3I ajJAnatA hai, kyoMki dekhiye duSkAlameM bhUkheM marate prANiyoMke Upara anukaMpA upakAra buddhi honese sahAyatAdanA mahAn puNyakA hetu hai. aura vItarAga bhagavAn ko dravyAdi arpaNa karanA anukaMpA upakAra buddhi se nahIM kiMtu bhAkti rAgaseM ekaMta nirjarA ke liye mokSa prApti ke hetu bhUtahai. isaliye yathAyogya donoM kAryoM meM apanI zakti va bhAvanA ke anusAra apane gharakA dravya kharca karanA yogya hai. jaise-gRhastha vyavahArameM apane bhAI ko duHkha paDe taba unakA kaSTa dUra karaneke liye apane dravya se sahAyatA dene meM AtIhai, paraMtu apane dravya. kA lobha dazAse bacAva karake dUsareke dravyase sahAyatA dene kI aziA rakhanA nyAya viruddha hotAhai. taisehI-dharma vyavahAra meM bhI duSkAlAMdika meM pIDita apane svadharmI bhAiyoM kA kaSTa dUra karane ke liye apane gharake dravyase sahAyatA denA yogya hai, parantu apane dravya kA lobha dazAsai bacAva karake dUsare ke dravya se ( devadvyase) sahAyatA dene kI AzA
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ 29j rakhanA sarvathA nyAya viruddha hai. aura, ".bhakhkhaMto jina dRcvaM aNaMta saMsArIo bhaNio" ityAdi, arthAt-deva dravyakA bhakSaNa karanevAlA ananta saMsArI hove, aisA zrAddhavidhi va AtmaprabodhAdi zAstroM meM khulAsA kahAhai, deva dravyakA bhakSaNa kare, karAve, yA karane vAle ko sahAyatA deve to bar3A doSa AtAhai. deva dravya kI vRddhi karanA bhagavAn kI bhakti se nirjarA ke liye mokSa kA hetu hai, aura duSkAlameM duHkhiyoM ko sahAyatA denA upakAra buddhise puNya kA. hetu hai. isa bAtakA yadi marma samajha meM Ave, to. deva dravyakA duSkAlameM upayoga karavAne kI kutarka kabhI karane meM na Ave isa bAtakA vizeSa vicAra pAThakagaNa ApahI karasakte haiM. . . 48 Upara ke lekhakA sArAMza:-khAsa vijayadharmasUrIjI eka jagaha likhate haiM ki mAravADa, mevADAdi dezoMmeM saikaDoM jina maMdiroM meM jIrNoddhAra kI pUrI pUrI jarUrata hai, usameM devadravyakI saba rakama kharca ho jAve to bhI saba maMdiroMkA pUrA pUrA jIrNoddhAra nahIM hosake. jaba aisI avasthA hai to phira devadravya bahuta hogayA hai aba devadravya baDhAne kI jarUrata nahIM hai aisA likhakara devadravyakI Avaka ko rokanA, jIrNoddhArAdika kAryoM meM bAdhA DAlanA, bhagavAn kI bhakti meM antarAya karanA yaha kitanA bar3A bhArI anartha hai, isakA vicAra karake vijayadharmasUrijIko apanI isa bhUlako avazyahI sudhAranA ucita hai vizeSa kyA likheM. 5 devadravyakI vRddhi karaneke liye. caDhAve karaneke . . . . . . pATha zAstroMmeM haiM yA nahIM? : -: devadravyakI vRddhi karaneke liye bolI bolaneke caMdAve karaneke pATha koI bhI zAstra meM nahIM hai, aisA vijayadharmasUrijIkA likhanA pratyakSa jhUTha haiM, kyoMki devadravyakI vRddhi karane ke liye bolI bolane ke (caDhAve karane, ke ) pATha bahuta zAstroM meM pratyakSa hI dekhane meM Ate haiM, dokhiye. :
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ [30] zrIkumArapAla prabaMdhameM devadravyakI vRddhi karanekA pATha nIce mujaba hai. 49 "mAlodghaTTanasamaye militeSu zrInRpAdisaMghapatidhU maMtrIvAgbhaTa indramAlAmUlye lakSacatuSkamuvAca / tatra ca rAjA'STau lakSAn, mantrI SoDazalakSIM; rAjA dvAtriMzallakSAna, evaM 'sparddhayA mAlA mUlye kriyamANe kazcitprachannadAtA sapAdakoTiM cakAra / tatazcamatkRto nRpaH proce, dIyatAMmAlA vilokyate mukhakamalaM puNyavataH, iti zRtvA madhumatI vAstavyaM mantri hAMsAdhAru suto jaMgaDa zrAddhaH sAmAnya mAtraveSAkAraH prakaTIbabhUva / taM dRSTvA mantriNaM prAha-nRpo vismayAkulamanAH mantrin ! dravyaM susthaM kRtvA dIyAtAM mAlA / jagaDo'pi rAjavAcAntaH kaSAyitaH sapAdakoTi mUlyaM ratnaM dattvAha-zrIparamArhata bhUpa ! idaM tIrtha sarva sAdhAraNaM, atra ca dravya saMsthamantareNa nahi ko'pi vakti / tatastadvacasA camatkRto rAjA taM zrAddhaM samAliGgaya tvaM mamasaMghe mukhya saGghAdhipatiriti sanmAnandha mAnaM datvA mAlAmarpitavAn tenApi tIrthabhUtA svamAtA paridhApitA // ____ lakSmIvaMtaH pare'NyavaM, baddhasparddhAH zubhazriyaH / svayaMvaraNamAlAvanmAlAM jagRhurAdarAt // 1 // sarvasvenApiko mAlAM, na gRhIyAjjinaukasi / / iha lokepi yatpuNyai, sphuredindrapadaMnRNAm // 2 // evaM kRtArAtrikamaGgaloutpradIpapUjAdyakhilopacAraH / jinaM namaskRtya sa kRtyavettA, prajAguruH prAjalirityuvAca " // 3 // __ 50 Uparake pAThakAsAra yahIhai ki kumArapAla rAjAke saMgha meM zatrujaya tIrtha Upara zrIhemacandrasUrijI Adi prabhAvaka gItArtha pUrvAcAryoMke va sarva saMghakesamakSa kumArapAlaM vagairaha saMghapatiyoM ke ikaThe hue bAda tIrthanAthaM zrIRSabhadeva svAmI kI bhakti meM devadravyakI vRddhi ke liye indramAlA pahirane saMbaMdhI bolI bolanekA caDhAvA hone laMgA, jaba pahile vAgbhaTa maMtrI cAra lAkha rupaye bole, taba rAjAne ATha lAkha bole, phira maMtrIne 16 lAkha bole, rAjA 32 lAkha bole: isa prakAra se indramAlA
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ ko paraspara spardhA pUrvaka arthAt sAmane 2 utsAha sahita caDhAvA horahAthA utanemeM eka gupta puruSa ne indramAlA ke caDhAveke savA karoDa rupaye bole, usako sunakara rAjA Azcaryase camatkAra pAyA huA bolA ki savA karoDa bolane vAleko mAlA deo usase usa puNyavAn ke darzana hoveM, aisA sunakara mahuvA ke rahane vAle hAMsAdhArU maMtrI ke putra sAmAnya veSadhAraNa karane vAle jagaDu zAha khaDe hue, unakI garIba sthiti jaisA sAmAnya veSa AkAra dekhakara rAjAko zakapedA huA isaliye maMtrIse bole ki pahile dravyakI vyavasthA karake pIche mAlA denA. aisA sunakara jagaDa zAha saba saMghake samakSa savAkaroDake mUlyavAlA ranadekara bole, he rAjan ! yaha zatrujaya tIrtha sabake barAbara hai isaliye jisakepAsa dravya hogA aura jisakI bhAvanA hogI vAhI yahAMpara caDhAvA bolagA parantu dravya kI vyavasthA binA koibhI caDhAvA nahIM bolasakatA. aise jagaDuzAha ke bacana sunakarake aura usIsamaya sabake samakSa savAkaroDa rupiyoMke mUlya vAlA ratna denekA dekhakarake rAjA bar3e harSa sahita unake sAtha prema bhakti kA AliMgana pUrvaka bole Apa hamAre saMghameM mukhya saMghapati haiM aisA AnaMda yukta sanmAna dekara indramAlA dI, taba unane bhI vaha mAlA tIrthabhUta apanI mAtAko pahinAI. aura dUsarebhI dhanavAna loga isIprakAra se paraspara caDhAve karake svayaM vara mAlA kI taraha indramAlA ko Adara pUrvaka grahaNa karanelage, zatrujaya jaisI pavitra tIrtha bhUmi meM RSabhadeva jaise tIrthanAthake maMdirameM bhagavAn ko apanA sarva dravya arpaNa karake bhI usa indramAlA ko kauna grahaNa na kare arthAt-saba koI grahaNa kare, jisake puNya prabhAva se isa lokameM bhI indrapadavI prApta hotI hai / isItaraha se arthAt jaise indramAlA oMke caDhAye hue vaisehI pUjA, AratI, maMgaladIpakAdi kAryoMke bhI caDhAve hone pUrvaka tIrthaMkara bhagavAn kI dravyapUjA kiye bAda jinezvara bhagavAn ko namaskAra karake mahArAjA kumArapAla hAtha joDakara bhAvapUMjA vItarAga prabhukI stuti karane lage..
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ [32] * . 51 dekhiye Uparake pAThameM deva dravyaM kI vRddhi karane ke liye bolI bolane kA.( caDhAvA karanekAM) khulAsA pUrvaka pATha hai isaliye devadravya kI vRddhi karaneke liye caDhAvA karanekA pATha kisIbhI 'zAstrameM nahIM hai aisA likhanA vijayadharma sUrijI kA pratyakSa jhUTha hai. . - 52 agara kahA jAya ki UparameM jo pAThaH batalAyA hai yaha to caritAnuvAda hai, arthAt-kumArapAla rAjAke caritrameM kathana hai, parantu vidhivAda meM arthAt deva dravya kI vRddhi ke liye caDhAve bolane aisA pATha vidhivAda ke zAstroMmeM nahIM hai, aisA kahanA bhI. sarvathA anucita hai, kyoMki dekhiye " idaM tIrtha sarva sAdhAraNaM atra dravya musthamaMtareNa. nahi ko'pi vakti" isa. vAkya meM jagaDuzAha ne kumArapAla mahArAjA ko sarva saMghake samakSa sApha kahA hai ki- yaha, zatrujaya tIrtha sabake samAna hai, isaliye jisake pAsa dravya denekA. yoga hogA vohI yahAMpara. caDhAvA bolegA, binA dravya koI caDhAvA nahIM bolasaktA, isa pAThase yahI sAbita hotAhai ki kumArapAla mahArAjA ke pahilese hI devadravya kI vRddhi karaneke liye caDhAvA bolanekI vidhi paraMparAse calIAtI thI aura "mAlod ghaTTana samaye militeSu zrInRpAdi saMghapatiSu maMtrI vAgbhaTa indramAlA mUlye lakSa cataSkamuvAca " isa vAkyameM bhI indramAlA ke caDhAveke samaye rAjA kumArapAla, anya saMghapati, Age vAn. zeThiye aura .sarva saMgha ikaTThA. honeke bAda vAgbhaTa maMtrIne indramAlA ke caDhAveke pahilI daphe 4 lAkha rupaye bole. isa pAThase bhI kumArapAla mahArAjAke pahilese hI caDhAve karane kI vidhikA rivAja calAAtA thA. . aisA sAbita hotA hai isaliye isabAtako khAsa vijayadharma : sUrijI ke paramamAnya zrAddhavidhi graMthameM vidhivAda meM kahA hai, dekhiye usakA pATha:-.. 53." devadravya vRddhayartha prativarSe mAloddhaTTana - kArya, tatra. caindrayAnya vA mAlA prativarSe yathAzaktimAhyA, zrIkumArapAla saMghe mAlodghaTana
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ [33] samaya mantrivAgbhaTAdiSu lakSacatuSkAdi mahUA vAsi saurASTrika prAgvaTa haMsarAja dhAruputro jagaDo malinAGgavastro sapAda koTI cakre" . 54 isapATha meM deva dravya kI vRddhi karaneke liye daravarSa mAlod ghaTana karanekA kahA hai, arthAt-mAlAoMke caDhAve karake deva dravyakI vRddhi karanekA batalAyA hai, usameM indramAlA athavA anyamAlA daravarSa zaktike anusAra zrAvaka ko avazya hI grahaNa karanI cAhiye, kumArapAla mahArAjA ke saMghameM indramAlA ke caDhAve ke samaya pahilI mAlAke caDhAve ke savA karoDa rupaye hue the, isI taraha zrAvakoM ko indramAlAdi ke caDhAve lekara deva dravya kI vRddhi karanI cAhiye. 55 aba viveka buddhi pUrvaka dIrgha dRSTi se vicAra karanA cAhiye ki kumArapAla mahArAjA ke pahile prAcIna pUrvAcAryoM ke samaya se hI caDhAve karake devadravyakI vRddhi karanekA rivAja calA AtA hai, jisako zrAddhavidhi graMtha kArane vidhi vAdameM ginA hai, isaliye usako caritAnuvAda kahakara niSedha karanA yogya nahIM hai| 56 isI taraha se upadeza saptati, tathA caturvizati prabaMdha vagairaha bahuta zAstroMmeM isa caDhAve ke rivAjako vidhivAdameM ginA hai, isa liye caritAnuvAda ke nAmase niSedha kabhI nahIM ho saktA / . 57 jaise brahmacarya kA upadeza karate hue vijaya seTha; vijayA seThAnI. sthUlabhadra muni mahArAja vagairaha ke dRSTAMta se brahmacarya ko vizeSa puSTa kare, usako caritAnuvAda kahakara niSedha karanevAle ko ajJAnI samajhanA cAhiye. taise hI devadravyakI vRddhi karanekA batalAte hue kumArapAla mahArAjA ke saMghameM indramAlAkai dRSTAMta se devadravyakI vRddhikI bAtako puSTa kiyA, usako caritAnuvAda kahakara niSedha karanevAlekobhI ajJAnI samajhanA cAhiye. isI tarahase bharata cakravartIkA saMgha, zatrujaya tIrtha ke.16 uddhAra aura 63 zalAkA puruSoM ke pUrvabhava zubha kartavya vagairaha
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ [34] hajAroM bAteM caritAnuvAdako mAnate haiM tisaparabhI eka devadravyakI vRddhike caDhAveko caritAnuvAda kahakara niSedha karanA yaha kitanA baDA anyAya hai| 58 vijayadharmasUrijI caDhAve ke rivAja ko gItArtha pUrvAcAryoM kI va saMghakI AcaraNA likhate haiM, mAnate haiM, tisapara bhI vidhivAda ke pramANa mAMganekA Agraha karake caritAnuvAdake nAmase caDhAveke rivAjako niSedha karanelage, isaliye maiMne vijayadharmasUrijIke parama pUjya zrAddhavidhi graMthakAra ke vAkya se hI caDhAve ke rivAja ko vidhivAdameM sAbita karake batalAyA hai, paraMtu java jisa bAtameM pUrvAcAryoM kI AcaraNA.mAnya kara lI, taba usa bAtameM vidhivAdake yA bhASya, cUrNi Adi AgamapaJcAGgI ke pramANoM ko mAMganekA Agraha karanA nyAya viruddha hai, kyoMki AcaraNAkI bAtameM to itihAsa kI dRSTise prAcInatA yA lAbha hI dekhA jAtA hai. devadravyakI vRddhi ke liye caDhAvA karanekA rivAja bahuta prAcIna kAlase calA AtA hai, aura jina maMdira va tIrtha kSetroMkI rakSA karanevAlA, zAsanakA AdhArabhUta, mahAn lAbhakA hetu hai. isaliye vidhivAda ke nAmase yA Agama paJcAGgI ke nAma se niSedha karanA bhArI bhUla hai| 59 aurabhI dekho vidhivAdakI kriyAto bhAva zuddha ho athavA azuddha ho kadAcit manake pariNAma vigaDajAveM (malonahojAve) to bhI devasIrAI pratikramaNa, paDilehaNA, rAtri cauvihAra, brahmacarya pAlana karanA vagairaha kriyAeM hamezA niyamAnusAra sarva jagaha para avazyahI karanemeM AtI haiM, so hamezA niyamAnusAra zubhakriyAe~ karate karate pariNAma bhI zuddha hojAte haiM aura mahAn lAbha milatA hai, paraMtu pariNAmoM kI malInatAse vidhivAda kI kriyA kA vyavahAra bhaMgakareMto bhagavAnkI AjJAke virAdhaka hoveM, baDA doSa Ave. isaliye vidhivAda kI kriyA to hamezA karanemeM AtI hai aura caritAnuvAdako kriyA to vidhivAdakI taraha vyavahArase hamezA karanemeM nahIM AtI, kintu kabhI kabhI parva vizeSa avasara Ave aura bhAva zuddhahoveM, caDhate ullAsa
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ [35] ho jAveM, taba kisI kisI samaya para karanemeM AtI hai, usI taraha pUjAAratI-rathayAtrA-pratiSThAdi kAryoM ke caDhAve vidhivAdakI taraha saba jagahapara sava maMdiroM meM aura sava tIrtha kSetroMmeM hamezA karanekA rivAja nahIM hai. paraMtu parva vizepameM yA pUjA AratI Adi kriyA karane vAloM ke bhAva caDhajAveM, devadravyakI vRddhi karanekA lAbha lenekI icchA hove, parvadinameM bhagavAnkI pahilI pUjA AratI Adi ke lAbhako cAhanA hove, aura pratiSThAdi samaya pratimA sthApana, dhvajA ArohaNa va kalaza caDhAne meM apane dravyapara se moha choDakarake bhagavAn kI bhakti meM apanA dravya arpaNa karane kA khAsa vicAra ho| taba caDhAvA bolA jAtA hai, anyathA caDhAvA kabhI bolA jAtA nahIM, isaliye vidhibAda pheva caritAnuvAda ke bhAvArtha ko samajhe vinA aura lAbhAlAma kA vicAra kiye binAhI AratI, pUjA vagairaha ke caDhAvoM ko vidhivAda ke nAmase yA Agama paMcAMgI ke nAmase niSedha karake bhagavAn kI pUjA-AratI vagairahase deva dravya kI vRddhi karane kA aMtarAya karanA AtmArthiyoM ko yogya nahIM hai / 60 uttama puruSoM ke caritroM meM dAna, zIla, tapa, tIrtha yAtrA, saMgha bhakti, jinapUjA, zAsana prabhAvanA, paropakAra, guru sevA, devadravya kI vRddhi, jIrNoddhAra, amArI ghoSaNA vagairaha zubha kAryokA ullekha hove vo saba anumodanIya aura Atma hitake liye apanI zaktike anusAra anukaraNIya yAne aMgIkAra karane yogya hote haiM, jaise zreyAMsa kumAra Adi ke dAna, vijaya seTha, vijayAsANI Adikake zIla, draDhaparihArI vagairahake tapa ityAdi utkRSTa zubha kArya vAraMvAra anumodanIya, zaktike anusAra anusaraNIya haiM. taise hI kumArapAla mahArAjA ke caritrake Uparase 18 . dezameM amArI paDaha, deva guru kI utkRSTa sevA, cha rI pAlate hue tIrtha yAtrA jAnA; saMgha bhaktikaranA, dInoddhAra karanA aura paramArhat vizeSaNa, devadravya kI vRddhi vagairaha kArya vAraMbAra anumodanIya aura zakti ke anusAra
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ [36] anusaraNIya haiM. isaliye ina mahAn uttama puruSoMne caDhAvA karake jo deva dravya kI vRddhi kI thI usa zubha kAryako abhI yathA zakti aMgIkAra karane yogya hai, jisako caritAnuvAda ke nAmase niSedha karanA sarvathA anucita hai. dekho- agara caritAnuvAda ke nAmase zubha kArya bhI niSedha karane meM Ave to hajAroM mahAn puruSoM kI avajJA honese aura dharma kathAnuyoga utthApana karane se utsUtra prarUpaNA kA baDA bhArI doSa Ave. isaliye caritAnuvAdake zubha kArya zakti ke anusAra aMgIkAra karane yogya haiM. paraMtu niSedha karane yogya nahIM haiM. / 61 agara koI kahe ki kumArapAla mahArAjA ke pahile bhI bahuta saMgha pati hue haiM, paraMtu deva dravyakI vRddhi karane ke liye caDhAvA karanekA koI prAcIna ullekha dekhane meM nahIM AtA, isaliye caDhAvA karane kA rivAja navIna mAlUma hotA hai, aisA kahanA bhI ucita nahIM hai. kyoMki dekho jagaDa zAha ke vacanase hI caDhAvA prAcIna sAbita hotA hai yaha bAta Upara kI 52 vI kalama meM khulAsA likha cuke haiM, isaliye caDhAve ke rivAja ko navIna kahanA yogya nahIM hai aura bhI dekho jo bAta sAmAnya hotI hai vaha nahIM likhI jAtI paraMtu jo bAta vizeSa hotI hai vahIM likhane meM AtI hai / pahile ke saMghapatiyoM meM caDhAve kI bAta sAmAnya hogI isaliye nahIM likhI gaI hogI. jaise abhI AratI, pUjA, rathayAtrA, vagairaha ke caDhAve prAyaH sabhI saMghapati yathA zakti avazyahI lete haiM, to bhI sAmAnya vAta gonese unakA ullekha nahIM kiyA jAtA. dekhiye- zrIvIraprabhUke zAsanameM baDe baDe prabhAvaka bahuta AcArya hogaye haiM to bhI sAmAnya bAta hone se saba pUrvAcAryoM ke vistAra pUrvaka ullekha nahIM kiye gaye paraMtu hemacandrAcArya mahArAjane 3 // karoDa zloka pramANe graMthokI racanA karI aura kumArapAla mahArAjA ko jaina dharma kA pratibodha diyA taba kumArapAla mahArAjAne apane 18 deza ke rAjya meM amArI ghoSaNA karavAI, koI bhI pazu pakSI kI hiMsA
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ [37 ] hone pAve nahIM. aura dUsare bhI baDe rAjAoM ko va bAdazAhoM ko upadeza se, dhanase, yA kisI prakArase bhI samajhAkara unhoM ke rAjya meM bhI jIvadayA kI ghoSanA karavAI, bahuta vizeSa kArya kiye isaliye unake caritra meM unabAtoM kA ullekha kiyA gayA hai. zreNika, kauNika, saMpati, vIravikramAdisa vagairaha bahutase jainadharmI rAjA mahArAjAoMne jIvadayA apane apane rAjya meM avazya hI palAIthI, paraMtu sAmAnya bAta hone se unhoMke caritroM meM nahIM likhI gaI. jisapara koI kahe ki zreNikAdi rAjA mahArAjAoM ke caritroM meM jIvadayA palAnekA nahIM likhA, isaliye unhoMne amArI ghoSaNA nahIM karavAI thI, to aisA kahane vAle ko ajJAnI samajhanA cAhiye. kyoMki kadAcit una rAjA mahArAjAoMke vrata paJcakkhANa karane kA yoga hove yA cAritra mohanIya aMtarAya karma ke yoga se nahIM bhI hove to bhI jinezvara bhagavAn ke bhakta hone se apanI apanI yathA zakti jIvadayA kI ghoSaNA apane 2 rAjyameM avazyahI karavAte the isaliye unhoMke caritroMmeM amArI ghoSaNA kA ullekha nahIM kiyA gayA hove to bhI avazya hI samajhanA cAhiye. taisehI pahile ke saMgha patiyoMne caDhAve karake devadravyakI vRddhi avazya hI kI hogI paraMtu sAmAnya vAta hone se unhoMke caritroM meM usakA ullekha nahIM kiyA gayA aura kumArapAla mahArAjA 12 vratadhArI dRDha zrAvaka hue, cha rI pAlate hue vaDA bhArI saMgha nikAlA, utkRSTa bhaktivAle hue, savA karoDa rupayoM kI jagaha pAMca karoDa rupayoM kA caDhAvA lene ko zaktimAna the, to bhI garIba jaise sAmAnya veza AkAra vAle eka puruSane caDhAve kI bolikA savA karoDa dene kI abhilASA jAhIra kI taba unake bhAvadekhakara unakIicchA pUrNakaranekeliye kumArapAla mahArAjAne mAlAunakodilavAI. yaha vizeSabhAkta kI sUcanA karAnevAlA utkRSTakArya honese unakA ullekha kiyA hai, jisakA bhAvArthasamajhe binAhI pahileke saMgha patiyoMne caDhAvAkarake devadravyakIvRddhi nahIMkI aisAkahanA baDI bhUla hai|
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ [38] 62 aura bhI dekhiye-jaise Anada, kAmadevAdi zrAvaka 12. vratadhArI gurubhakta the isaliye ana-vanAdi gurumahArAja ko vahorAte the, to bhI sAmAnya vAta honese unhoMne amuka muniko, amuka vastukA, amuka samaya dAna diyA thA, aisA nahIM likhA hai. usakA marma bheda samajhe binA koI kahe ki Ananda-kAmadevAdi zrAvakoneM gurumahArAjako AhArAdi vahorAye nahIM, agara vahorAye hoveM to usakA lekha batAvo, aisA kahane vAleko ajJAnI samajhanA cAhiye. taisehI kumArapAla mahArAjA ke pahile ke bahuta saMgha patiyoMne caDhAve karake devadravyakI vRddhi avazya hI kI hogI. paraMtu sAmAnya bAta honese nahIM likhIgaI, usakA marma bheda ko samajhe binA koI kahe ki pahile ke saMgha patiyoMne caDhAvA nahIM kiyA thA agara kiyA hove to usakA lekha batAvo, aisA kahane vAleko ajJAnI samajhanA cAhiye / dekhiye pahile ke saMgha patiyoMne apane saMghameM amuka munimahArAja ko AhAra vastrAdi dAna diyA thA aisA bhI nahIM likhA hai, to kyA pahile ke saMghapati apane saMgha ke sAthameM jo jo AcArya upAdhyAya va munimahArAja aura sAdhvI jI hoveM unhoM ko AhArAdi. nahIM vahorAte the, aisA kabhI nahIM hosaktA, kintu yathA avasara avazyahI AhArAdi se bhakti karate the, to bhI sAmAnya bAta honese unhoM ke caritroM meM muni dAna kA nahIM likhA gayA, to bhI avazya hI samajhanA cAhiye. taise hI pahile ke saMgha patiyoM ke caritroM meM caDhAvA karane kA nahIM likhA to bhI tIrtha kI bhakti aura devadravyakI vRddhi karane ke liye caDhAve karane kA avazya hI samajhanA cAhiye paraMtu sAmAnya vizeSa bAta ke bhedako samajhe binAhI niSedha karanA yogya nahIM hai. * 63 . agara kahAjAya ki pahile saMghapati cakravartI bharata . mahArAjAne zatrujaya aura aSTApada tIrtha ke Upara caDhAvA nahIM kiyA isaliye aMbhI caDhAtrA karanA yogya nahIM hai, aisA kahanA bhI sarvathA ve samajha hai, kyoMki usa samaya bharata cakravartIne saba jagaha navIna jinamaMdira banavAye
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ the, svarNa hIrA, mANika, motI Adi ke mukuTAdi AbhUSaNa bhI apanI tarapha se caDhAye the aura jitanA dravya kharca karane kI jarUrata par3atI thI utanA dravya apanI taraphase kharca karate the tathA usa samayake saba zrAvaka loga bhI bhaktivaza pUjA AratI vagairaha kI saba sAmagrI apane 2 gharase maMdirameM prabhUkI pUjA ke liye le jAte the. aura prabhU kI mUrti kA pramArjana, prakSAlana, pUjana Adi saba taraha kI sevA bhakti apane apane hAthoseM hI karate the isaliye usa samaya jIrNoddhArAdi kAryoM ke liye sthAI deva dravya rakhane kI vizepa koI bhI jarUrata par3atI nahIM thI athavA maMdira banavAne vAle maMdira saMbaMdhI sevA pUjA sAra saMbhAla jIrNoddhArAdika saba tarahakA kharca apanI apanI taraphase calAte the isaliye devadravya kI vizeSa jarUrata nahIM paDatI thI athavA AgevAn dhanIka (dravyavAn ) zrAvaka apane nagarake aura AsapAsake satra maMdiroMke kharcekI saba tarahakI vyavasthA apanI 2 taraphase calAte the isaliye bhI usa samaya devadravyakI abhIke jaisI vRddhi karane kI va bhaMDArAdika meM jamA rakhanekI vipeza koIbhI AvazyakatA nahIMpaDatI thI, paraMtu jo pUjAmeM caDhAyA jAtAthA usa devadravya kI maryAdA se navIna maMdira banAne vagairahameM vyavasthA hotI thI. isaliye usa samaya caDhAvA karake deva dravya kI vRddhi karane kI koI bhI bhAvazyakatA nahIM thI. varadeva, vAsudeva, cakravartI, vidyAdhara jaise samartha nI rAjA mahArAjA aura AgevAn dhanIka zrAvaka hote rahate the tabataka / paraMparA se aisI hI vyavasthA calI AtI thI paraMtu jabase paraMparAse jainI jA mahArAjAoM kA abhAva hone lagA aura zrAvaka loga bhI pramAdI kara sevA pUjAke liye pUjArI vagairaha nokara rakhane lage, tabase pUjA va rNoddhArAdi kAryoM ke liye viSeza sthAI devadravya rakhane kI vyavasthA ne lagI taba prAmAdika kI jAgIra, vyApAra ke naphekA vibhAga va caDhAvA rahase deva dravya kI vizeSa vRddhi hone kA zurU huA hai isaliye bharata :
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ [40] cakravartI ke samaya kI bAta kaha kara abhI paraMparAse jainI rAjA mahArAjAoM ke abhAva meM isa paDate kAlameM caDhAvese devadravya kI vRddhi karane kA niSedha karanA baDI bhUla haiM. 64 isI tarahase jinarAjake janmAdi kalyANakomeM 64 iMdrAdi meru parvata ke Upara snAtra mahotsava aura naMdIzvara dvIpameM aThAI mahotsava karate haiM, paraMtu vahAM anAdi maryAdA mujava yathA yogya kramase saba kArya hote. haiM, aura zAzvata caityoM meM jIrNoddhArAdika kAryoM ke liye dravya kI kucha bhI jarUrata nahIM paDatI va anAdi maryAdA viruddha Age pIche kucha bhI kArya koI bhI nahIM kara saktA isaliye vahAM deva dravya kI vRddhi kI jarUrata na hone se caDhAvA nahIM hotA aura yahAM parato abhI paraMparAgata jainI rAjAoMke abhAvase jIrNoddhArAdi kAryoM ke liye dravya kI bahutahI jarUrata par3atI hai . aura yahAM ke jina maMdiroM meM sevA bhakti kA kArya pahile yA pIche koI bhI puruSa kara saktA hai isaliye caDhAveM karake deva dravya kI vRddhi karanemeM AtI hai usake bhedako samajhe binAhI anAdi maryAdA se zAzvata caityoM meM caDhAvA na hone kA kaha kara abhI isa jagaha ke maMdiroM meM bhI jIrNoddhArAdi kAryoM ke liye deva dravya kI vRddhi karane ke liye caDhAvA karane kA niSedha karanA pratyakSa hI ve samajhI hai| 65 kaI loga kahate haiM ki devadravya ikaTThA karane kA rivAja caitya vAsiyoMne calAyA hai paraMtu zAstrIya prAcIna rivAja nahIM hai, aisA kahane vAloMkA pratyakSa hI jhUThahai. kyoMki dekho jaise abhI yatiloga zithilAcArI hokarake aneka tarahase apane AcaraNa meM azuddha parivartana karate haiM paraMtu - unhoM ke sAmane kriyApAtra saMyamI saMvegI sAdhuoMkA samudAya maujUda hone se zAsana kI maryAdA meM kucha bhI pheraphAra nahIM kara sakte haiM. aura deva dravya kI sAra saMbhAla karanA saMyamI sAdhuoMkA kAma nahIM hai kintu zrAvakoM kA kAma hai, to bhI koI koI yati loga abhI deva dravya kI sAra saMbhAla
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ [4] karate haiM. vaisehI kaI sAdhu loga pahile caityavAsI zithilAcArI hokarake apane svArthake liye apane saMyama dharmake viruddha aneka tarahake anucita AcaraNa karate the paraMtu usa samayabhI unhoMke sAmane zuddha saMyamI muniyoMkA samudAya maujUda thA isaliye zAsanakI maryAdAmeM pheraphAra nahIM karasakta the. devadravyakA rivAja pahilesehI calA AtA thA usakI sAra saMbhAla zrAvaka 'loga karate the usake badale caityavAsI loga karane lage the usameM deva dravyakA upayoga apane svArthake liye bhI karane laga gaye the, paraMtu devadravya ikaTThA karane kA navIna rivAja caityavAsiyoMne nahIM calAyA thA, kiMtu prAcIna hI hai. isaliye caityavAsiyoMne devadravya ikaTThA karane kA navIna rivAja calAyA hai, aisA kahakara abhI devadravyakI vRddhi karanekA jo niSedha karate haiM unhoMkI baDI ajJAnatA hai. 66 aurabhI dekho vicAra karo-caityavAsI loga maMdiroM meM rahane lage 1, bhagavAnkI mUrti kI dravyapUjA apane hAthoM se karane lage 2, devadravya khAne lage 3, maMdira va paupadhazAlA Adika ApahI banAne lage 4, bADI vagIcA makAna kSetrAdi rakhane lage 5, sonA cAMdI Adi parigraha dravya rakhane lage 6, jyotipa-nimitta-yaMtra-maMtra-taMtrAdise apanI AjIvikA calAna lage 7, bahuta mulyavAle acche acche vastra pahirane lage 8, ruI vagairahake gAdItakiyA Adi Asana va pathArI rakhane lage 9, sacita jala; phala; tAvulAdika khAne lage 10, hamezA gariSTa puSTa vigayavAlA AhAra pakavAnAdi vAra vAra khAne lage 11, maMdiromeM bhaktike nAmase rAtriko jAne va strI purupoM ko ikaThe karane lage 12, jinarAjakI mUrtikI pratiSThA va snAtra mahotsavAdi kAryoMko maMdiroM meM rAtriko karane lage 13, apane apane gaccha ke nAmase bADA baMdhI karake brAhmaNoMkI taraha yajamAna vRtti karane lage 14, apane bhaktoMko anya zuddha saMyamI muniyoMke pAsameM satyadharma zravaNa karaneko jAne kA niSedha karane lage 15, adhika mahIne ke 30 divasoMko paryuSaNAdi
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ [42] dharma ke kAryoM meM ginatI karane kA niSedha karane lage 16, zrIvIraprabhU ke dUsare cyavanarUpa (garbhApahAra) kalyANakA niSedha karane lage 17, tIrthoM ke paMDokI taraha apane apane gacchake maMdiroMkI AmadanI khAne lage, ityAdi aneka tarahake caityavAsiyoMke anucita kartavyoMkA khaMDana karate hue zrIharibhadrasUrijImahArAja saMbodhaprakaraNAdimeM, tathA zrIjinavallabhamarijImahArAja dharmazikSA va saMghapaTTakAdimeM aura zrIjinadattasUrijImahArAja gaNadhara sArddha zataka, caityavaMdana kulaka, saMdeha dolAvalyAdimeM vistArapUrvaka likha gayehaiM. aise caityavAsiyoMko peTabharAu sAdhvAbhAsoMkA TolAkahA hai parantu saMyamI nahIM mAne haiM tathA devadravya ke bhakSaNa karanevAloMko anaMta saMsAra vRddhikA mahAn pApa batalAyA hai aura ucita rItise bhAvasahita deva dravyakI sAra, saMbhAla, rakSA va vRddhi karake bhagavAnkI bhakti karanevAloMko alpa saMsArI hokara yAvat tIrthakara gautra bAMdhanekA vaDA lAbha batalAyA hai, isa bAtake Uparase sAbita hotA hai ki yadi caityavAsiyoMne devadravya ikaTThA karanekA navIna rivAja calAyA hotA to zrImAn haribhadrasUrijI Adi ukta mahArAja caityavAsiyoM kI upara mujaba aneka anucita vAtoMkI taraha deva dravya ikaTThA karanekI bAtakA bhI avazyahI niSedha karate. jaise-jainazAsana meM abhI cAra sau varSa hue, pustaka likhanevAle luMkelahiyene jinapratimA ko vaMdana-pUjana karaneke utthApana karanekA apanA navIna mata nikAlA aura usakI paraMparAvAloMne DhAIsau varSa hue dinabhara muMhake Upara muhapatti bAMdha kara DhUMDhiyoMke nAmase navIna rivAja calAyA to unoMke sAmane zuddha saMyamI muniyoMne AgamoMke pramANoM se unhoMke jhUThe kalpita matakA khUba khaMDana kiyA aura jinezvara bhagavAnkI pratimAko sAkSAt zrIjinezvara bhagavAnke samAna mAnya karake unako vaMdana-pUjana karanekI anAdi maryAdA sAbita karake vatalAI hai. tathA dinabhara muMhapattiko muMhake Upara baMdhI huI rakhanA kuliMgarUpa zAstraviruddha siddha karake batalAyA aura bolanekI vakhta upa
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ [43] yogase muMha ke Age muMhapatti rakhakara yatnApUrvaka bolane kA AgamAnusAra sAvita karake batalAyA hai. aura unhIM DhUMDhiyoM ke aMdara se bhIkhama nAmaka DhUMDhiyene dayA--dAna utthApanakarake terahApaMtha alaga nikAlA to unake khaMDana ke liye jaina muniyoMne sarva jIvoMke Upara anukaMpA karake yathAzakti duHkha se choDAnerUpa dayA karanekA aura dIna hIna duHkhI prANiyoMko yathA yogya dAna denekA khAsa zrAvaka kA kartavya hai usase paropakArakA puNya va jainazAsana kI zobhA hai aisA khAsa AgamoM ke pramANoMse sAbita karake catalAyA hai. vaisehI yadi devadravya ikaTThA karanekA rivAja navIna calAyA hotA to pUrvAcArya usakA avazyahI niSedha karate paraMtu kisI jagaha niSedha nahIM kiyA, kintu caityavAsI loga devadravyakA bhakSaNa karanelagethe usakAhI niSedha karake zrAvakoM ke liye ucita rIti se usakI vRddhi karane kA batalAyA hai isaliye deva dravya zAstrokta aura prAcIna hI sAbita hotA hai usako caityavAsiyoM kA nAma Age karake abhI niSedha karanA vaDI bhUla hai. 67 isI tarahase kaI loga caityavAsiyoMne jainazAsanameM mUrtikI pUjA zurU karanekA kahakara abhI zrAvakoMke liye bhI zrI jinarAjakI mUrtikI dravya pUjA karanekA niSedha karate haiM unhokI bar3I bhUla hai. kyoMki dekho zrIbhagavatI,jIvAbhigama, jJAtAjI, jaMbUdvIpapannatti, sthAnAMgAdi aneka mUla AgamoMke pramANoMse yaha bAta acchI tarahase sAvita hotI hai ki jaise naMdIzvaradvIpa, meruparvata, vagairaha meM aura devalokAdi zAzvata sthAnoM meM zAzvata-caitya [siddhAyatana-jina maMdira] haiM, vaisehI bharatAdi kSetroMmeM nagarI Adi azAzvatasthAnoMmeM azAzvata caisa [jina maMdira bhI anAdise cale Ate haiM aura mahAnizIthAdi AgamoMke pramANoM se yaha bAta bhI acchI tarahase sAvita hotI hai ki anaMtI utsarpiNI-avasarpigI kAlake pahaleke huMDAavasarpiNI kAlake paMcamaAreke paDate kAlameM kaI sAdhu loga zithilAcArI hokara caityavAsI hogaye the vo loga caityoM [jina maMdiroM meM aneka
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ tarahakI avidhi karane lage the aura saMyamI kahalAte huebhI apanI taraphase caityAdi banAnakA AraMbha samAraMbha karane laga gaye the unhoMke zithilAcAroM ko (avidhi mArga ko, caityAdi banAne ke AraMbha samAraMbha ko) niSedha karake zrAvakoM ke liye caityAdi banAne kA va upayoga pUrvaka vidhi sahita bhAvase dravyaM pUjA karane kA vidhi mArga vaMtalAyA gayA thA. taise hI abhI isa huMDAavasarpiNI ke paMcama kAla meM bhI bahutaM. sAdhu loga zithilAcArI hokara caityavAsI hogaye aura caityoM meM rAtriko pratiSThA-snAtra mahotsavAdi / karane vagairaha aneka tarahakI avidhi karane laga gaye the usakA niSedha karake zrAvakoMke liye vidhipUrvaka jinarAjakI mUrtikI pUjA karanekA batalAyA gayA hai. jaina zAsanameM bhaktivAle zrAvakoMke liye anAdi kAlase jinezvara bhagavAnkI mUrti kI dravya pUjA karane kI maryAdA calI AtI hai, kintuM caityavAsiyoMne navIna zurU nahIM kI hai. saMyamI kahalAte hue bhI. caityoMmeM dravya pUjA svayaM karane lage the, usIkAhI niSedha karane meM AyA haiM.. parantu zrIvakoMke liye niSedha nahIM kiyA gayA hai, isa bAtakA bheda samajhe binAhI jo loga caityavAsiyoMne jinarAja kI mUrtikI pUjA zurU karane kA navIna rivAja calAne kA kahakara pahile jinarAjakI mUrtikI pUjAkA abhAva batalAte haiM, unhoMkI baDI ajJAnatA hai. isa bAta kA vizeSa khulAsA " jina pratimA ko vaMdana-pUjana karane kI anAdi siddhi" nAmaka Ageke lekhase pAThakagaNa ApahI samajha leveMge. . . . . . . ARTAN BRRASS U .' ...
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jinamatimAko badana-pUjana karane kI anAdi siddhi isa prathameM casya hAbdase bhagavatI ThANAMga samAvAsAMgata hAtAnI bAdi mUla AgamoMke pAThAnusAra maMdira-mati janAdi siddha / kiyA hai, jaina zAsanameM sAdhu-sAdhvI-deva-devI aura zrAvaka-zrAvikAe~ / anAdi kAlase jina pratimAko yathAyogya vaMdana-pUjana karate Aye hai| Age karate raheMge, yaha vidhivAdakA anAdi niyama hai paraMtu cAra prabhuke nirvANa bAda boddhAko dekhAdekhI se yA bAraha varSI duSkAla meM navIna zurU nahIM huA hai. aura jaise zakarake hAthI, ghoDe, gAya, gadhe vagairaha khilone banate haiM; vo saba ajIva haiM, to bhI unakA nAna lekara khA to hAthI, ghoDe, gAyakI hiMsAko pApa lagatA hai, tathA ra pattharakI gAyako gAya mArane ke bhAva karake mAre to gAya mArane kI kA hassA lage aura apanI mAtA-bahina va strIko ijjata lenevAlA duSTa zatrukA phoTo dekhanese yA usakA nAma sunanese AdayAM ko romaH / roma meM kaSAya vyApta hokara saMga deSase tIna kokA baMdha hotA hai. taisehI jina maMdira meM jinezvara bhagavAna kI mUrtiko dekhane se jinezvara / se bhagavAna ke anaMta guNa yAda Ate haiN| usase bhakta janoMke roma romameM / bhaktibhAva vyApta hokara jinezvara bhagavAna ke guNoMkA smaraNa karanese / ra anaMta kamaiko nAza hotA hai. aura bhAva sahita pUjA karane se bhagavAna kI / pUjA kA mahAn lAbha milatA hai, ityAdi aneka yuktiyoM ke sAtha isa viSaya saMbaMdhI bebaradAsa kI aura dur3hiye terahApathiyoM kI saba zikAoM kA sarve kuyuktiyoM kA samAdhAna sahita acchI taraha se khulAsA likhane meM AyA hai, yaha pratha bhI sajako bheTa milatA hai. . .. .....
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ ATME to bhI apane winmvironvikrap - jAhira khabara indAra zahara meM muMhAca kI carcA, iMDiyoM kI aura AgamAnusAra muhapattikA nirNaya isa prathama mA janazAsana meM sAdhuko bolaneko muMha Age muhapani rakhakara * yatnapUrvaka upayogaseM, : hai| isa anAdi jinAjJA ko ulnuvana karake liye VbaoNla bhI hamezA muhapatti para apane mAmA - boTa karake kamyuktiya lagAkara kitAye kapAta kara puSTa karate haiM, una saba dvaMdviyoMkI sava zaMkAoMkA saMba samAdhAna sahita / AgamAnusAra murApacikA nirNaya / unakA pakSa chaThA honese nyAyAnusAra sasya gAjAra apanA jhUThA pakSa choDakara sakhavAta agokAra bhI karane kA / apanI hArako sATo ijaca rakhane ke liye banI kA viSayAMtarane gaI: TeDhI dusarI dUsarI bAte bAga meM lAte hai| kapAne Akara rAgaDepa kA bahAnaka liya bhagata niMdA macAna haiM, phira bhaganAte haiM. usakA tAja nadAra muMhapattikA cIkA hAla. ima graMthakI Adi meM pAyA hai| isake dekhanese hUTiyoMko apane zahe. pakSakA kitanA mahAtaka / anchI tarahase anubhava hotA hai, yaha graMtha bhI meTameM hama ... ina ke sivAya anya graMtha bhI praznotara maMjarI 1283 mA / praznottara vicAra, paryuSaNA nirNaya prathamaka, mautA is 6. sAra. aura paryuSaNA bAbata muMbaIko carcA kauraha vana nirNaya ke ... prakAzakoM ke ThikAnase bheTa li Dannnnnan :
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
_