Book Title: Dayaprerit Hatya Itar ane Jain Tattvadrushti
Author(s): Ramanlal C Shah
Publisher: Z_Jintattva_Granth_1_002039.pdf and Jintattva_Granth_2_002040.pdf
Catalog link: https://jainqq.org/explore/249449/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dayAprerita hatyA - itara ane jaina tattvadRSTi jagatamAM janmanI jeTalI samasyAo hoya che tenA karatAM mRtyunI samasyAo ghaNI vadhAre rahevAnI. saMsAramAM janma-maraNanuM cakra pratikSaNa cAlyA kare che. mRtyu kALakrame naisargika rIte AvyA vinA rahevAnuM nathI. enA AvavAnI samayAvadhi pahelAM akasmAta, khUna, rogacALo, yuddha, dukALa, pUra vagere dvArA akALe, anicchAe e Ave che. svecchAe potAnA jIvanano acAnaka aMta ANavAnA prayAso AtmahatyA dvArA thAya che. duniyAnA keTalAka dezomAM AtmahatyA kAyadesara gaNAya che ane keTalAka dezomAM kAyadAnI dRSTie e guno lekhAya che. vRddha, bImAra, vikalAMga, bhayaMkara virUpa, lAcAra ke azakta mANasanuM vedanAne kAraNa jIvana jyAre asahya, bojArUpa ke nAlezIbharyuM banI jAya che ane mRtyu vahAluM ke chuTakArArUpa lAge che ane tenI vedanA najare jovI e bIjAone duHkhamaya lAge che tyAre dayAnA bhAvathI prerAIne enA jIvanano aMta ANavo ke kema e praznanI carcA aDhI hajAra karatAM vadhu varSathI thatI AvI che. A prakAranI ghaTanA mATe yUthaneziyA (yuthenejhiyA euthanasia), mercy killing, dayAprerita hatyA, dayAprerita mRtyu vagere zabdaprayogo thayA che; joke te darekamAM thoDo thoDo arthaphera rahyo che, to paNa teno mukhya dhvani to eno e ja rahyo che. euthanasia mULa grIka bhASAno zabda che. eno sAdo artha thAya che saraLa ane zAMta mRtyu. oNksapharDa DikzanarImAM eno artha Apyo che 'euthanasia-gentle and easy death; bringig about of this especially in case of incurable and painful disease." samaya jatAM yuthaneziyA zabda thoDA vizALa arthamAM vaparAvA lAgyo. je mANasanI zArIrika pIDA asahya hoya ane jenA jIvaleNa dardano koI ja upAya na rahyo hoya ane mRtyu najIka AvI rahyuM hoya evA dardInA jIvanano, mAnavatAnI dRSTie, dayAbhAvathI prerAIne Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dayAprerita hatyA itara ane jaina tattvaSTi jherI davA ApIne ke anya rIte, vahelo aMta ANavo enuM nAma yUtheneziyA. aDhI hajAra varSa pUrve prAcIna grIsamAM pleTo, eNrisTaoNTala, saoNkreTIsa vageree A praznanI chaNAvaTa karI hatI. senekAe kahyuM hatuM ke "Just as I choose a ship to sail in or a house to live in, so I choose a death for my passage from life." - yUtheneziyAno A prazna ghaNo nAjuka che. emAM eka bAju lAgaNI ane bhAvanA rahelAM che, to bIjI bAju buddhi ane tarka rahelAM che. eTale ja enI carcA Ajadivasa sudhI cAlyA karI che. keTalAke enuM samarthana karyuM che to keTalAke eno virodha paNa karyo che. dAktaro, nyAyAdhIzo, rAjyakartAo, samAjasevako, arthazAstrIo, manovaijJAniko, dharmAcAryo vagere kyAreya A viSayamAM sarvasaMmata thayA nathI, kAraNa ke emAM dharma, nIti, sadAcAra, tabIbI nItimattA ane AcArasaMhitA, kAyado ane nyAya, sAmAjika pratyAghAto, Arthika saMjogo, gerarItinAM bhayasthAno, mAnasazAstrIya prazno ityAdi ghaNI bAbato saMkaLAyelI che. 309 yUtheneziyA mATe I. sa. 1931-32mAM iMglaeNnDamAM DaoN. kilika milArDe jhuMbeza upADI hatI ane te mATe eka sosAyaTInI sthApanA karI hatI. tevI ja rIte I. sa. 1938mAM amerikAmAM yUtheneziyA sosAyaTInI sthApanA thaI hatI, paraMtu iMglaeNnDe ke amerikAe tene kAyadesaranI mAnyatA ApI nahotI. apavAdarUpa ekAda-be dezo sivAya duniyAnA tamAma dezomAM yUtheneziyA kAyadesara guno lekhAya che ane te mATe sajA thAya che. koIka kissAomAM samagra paristhitine lakSamAM laI nyAyAdhIze gunegArane mAphI ApI hoya te judI vAta che. yUtheneziyA jevA grIka zabda mATe vakhata jatAM aMgrejImAM mercy killing jevo zabdaprayoga pracalita thayo che. paraMtu e zabdaprayoga mATe badhA saMmata nathI, kAraNa ke mercy ane killing e baMne zabdo paraspara viruddha arthavALA che ane killing zabda bahu bhAre ane Akramaka svarUpano lAge che, eTalA mATe keTalAka mercy cnding jevo zabdaprayoga sUcave che, paNa te pracalita thayo nathI. gujarAtImAM 'dayAprerita hatyA' jevo zabdaprayoga thAya che. paNa temAM 'hatyA' zabda bhAre lAge che. 'dayAprerita jIvana-aMta' jevo zabdaprayoga paNa spaSTa arthasUcaka jaNAto nathI, kAraNa ke bImAra vyaktie pote nahi, paNa Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 380 jinatattva bIjAe A kRtya karavAnuM hoya che. euthanasial ane mercy killing vacce thoDo arthaphera haze, to paNa ekabIjAnA paryAya tarIke te vaparAya che. mAnavIne jema sanmAnapUrvaka ke gauravapUrvaka jIvavAno adhikAra hovo joIe tema sanmAnapUrvaka ke gauravapUrvaka jIvanano aMta lAvavAno-maravAno adhikAra paNa hovo joIe, e tarka sAco hoya topaNa dayAprerita hatyAnI bAbatamAM e tarka keTalo sAco che ane keTalo bhrAmaka che e vicAraNIya che. manuSya potAnA jIvanano mAlika che. e arthamAM potAnA jIvanano aMta ANatAM eTale ke AtmahatyA karatAM ene rokavAnuM saheluM nathI. AtmahatyAnA svarUpano ane enAM vividha pAsAMono vicAra ahIM karavA jatAM lekha dhaNo moTo thaI jaze, eTale tenI vicAraNA na karatAM, koIka vyakti dayAnA bhAvathI prerAIne anya vyaktinI hatyA kare to te keTale aMze yogya che - phakta teno vicAra mAtra keTalIka apekSAe ahIM karIzuM. have to mota Ave to sAruM, ke jethI jaladI chUTAya'-evo bhAva ke vicAra jyArathI mAnavajAtamAM janmyo haze tyArathI eTale ke hajAro varSathI athavA AdikALathI eka athavA anya prakAre A prakAranI vicAraNA thatI AvI che. dayAprerita hatyA e zabdo ja keTalAkanI dRSTie parasparaviruddha che. jyAM hatyA che tyAM dayA hoI zake nahi ane jyAM sAcI dayA che tyAM vyaktinI hatyAno bhAva janmI zake nahi. eTale A viSayane dayAprerita hatyAne badale 'nirdayatA-prerita hatyA" tarIke ja darzAvavo joIe ema keTalAkane lAge che. hatyA zabdamAM krUratAno bhAva hovAne kAraNe keTalAka loko 'dayAprerita mRtyu evo zabdaprayoga kare che, paraMtu e zabdaprayoga bhrAmaka nIvaDavAno saMbhava che, kAraNa ke tyAM svAbhAvika mRtyunI vAta nathI, paraMtu bIjA koIka dvArA acAnaka jIvanano aMta ANavAnI vAta che. eTale e mATe "mRtyu" karatAM hatyA' zabda vadhu yogya manAya che. dayAprerita hatyAnA kissAomAM paNa judA judA prakAranI paristhiti pravartI zake che, jema ke (1) asahya pIDA bhogavatI bImAra vyaktinA jIvanano aMta ANavAno nirNaya evI vyaktinI AjIjIpUrvakanI vinaMtIthI, enI pUrepUrI saMmatithI karavAmAM Ave. (2) bImAra vyakti maMda buddhinI hoya, enA Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dayAprerita hatyA - itara ane jena tadaSTi 381 magajane nukasAna thayuM hoya, enI vicAravAnI ke nirNaya levAnI zakti ja na rahI hoya, enI pAse vAcA na hoya athavA vAcA cAlI gaI hoya, enA astitvanI bhautika dRSTie kazI ja upayogitA na rahI hoya, balake ethI ghaNAMne trAsa thato hoya teve vakhate vyaktinA hitano vicAra karI svajano ane dAktaro sAthe maLIne e nirNaya kare. (2) vyaktinI zArIrika ane mAnasika yAtanA ghaNIbadhI hoya tyAre enI icchA jANyA vagara ke ene jaNAvyA vagara svajano ane dAktaro enA jIvanano aMta ANavAno nirNaya kare. alabatta, A prakAra ghaNo gaMbhIra che ane manuSyavadhanA gunA tarIke te lakhI zakAya che. dayAprerita hatyAnA viSayanI vicAraNA, bhautikavAdIo eka rIte karavAnA, dharmanetAo bIjI rIte karavAnA. vaLI samAjazAstrIo, vaijJAniko ane tabIbo judI judI rIte eno vicAra karavAnA. darekane potapotAno judo dRSTikoNa hoya e svAbhAvika che. duniyAnI vadhatI jatI vastI ane vadhatI jatI saMkhyAonA pariprekSyamAM loko bhinna bhinna rIte eno vicAra kare e svAbhAvika che. ApaghAta ane garbhapAtanA jevo ja A vivAdAspada viSaya rahevAno. jema jema vijJAna pragati karatuM jAya che, jIvanane laMbAvavAnI ane pIDAne ochI karavAnI navI navI zodho thatI jAya che, sAmAjika paristhiti ane raheNIkaraNI badalAtI jAya che, Arthika samasyAo UbhI thatI jAya che, sarakAranI javAbadArIo vadhatI jAya che, tabIbI sAravAra ati kharcALa ane bojArUpa banatI jAya che, tema tema dayAprerita hatyAno viSaya navA navA saMdarbhamAM jovAya che. moTAM kuTuMbo karatAM betraNa sabhyonAM nAnAM kuTuMbomAM A prazna vadhu gaMbhIra banI rahe che. duniyAmAM jaina, hindu, bauddha vagere keTalAka dharmo janmAntaramAM ane karmanA siddhAMtamAM mAne che. bIjI bAju yahUdI, khristI ane islAma dharma punarjanmamAM mAnatA nathI, eTale dayAprerita hatyAnA viSayanI carcA punarjanmamAM mAnatA dharmanI dRSTie eka prakAranI rahevAnI ane punarjanmamAM na mAnanArA dharmanI dRSTie judA prakAranI rahevAnI. vaLI jeo dharmamAM ke AtmAmAM bilakula ja mAnatA nathI evA bhautikavAdIonI dRSTi paNa A bAbatamAM judI rahevAnI. Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 382 jinatattva pazcimanA samRddha dezomAM vasatA ane punarjanmamAM na mAnanArA, svakendrI bhautikavAdI vicAraNA dharAvanArA, potAnA vartamAna aMgata jIvanane sukhasagavaDamaya banAvavAnI icchA rAkhanArA lokomAM yUthaneziyAno pracAra vizeSa jovA maLaze. je keTalAka dezomAM tamAma tabIbI sAravAra sarakAra taraphathI apAya che evA dezomAM bhAre sarakArI kharce AvA dardIonI nirarthaka jiMdagI laMbAvAya te sAme sarakArI karaverA bharanArAo taraphathI UhApoha paNa thAya che. e dezomAM gupta rIte, pakaDAyA vinA yUthaneziyAno amala thato hoya evA aneka kissAo prativarSa bane che. pakaDAya ane sajA thAya evA kissAonI saMkhyA paNa ochI nathI hotI. koIe kaMTALI jaIne potAnA svajananI prANavAyunI ke khorAka mATenI naLI kheMcI kADhIne tenuM vaheluM mRtyu nipajAvyAnA kissAo pakaDAyA che ane te mATe sajA paNa thaI che. dayAprerita hatyAnA viSayamAM yuvAna vyaktinI hatyA ane vRddha vyaktinI hatyAno vicAra paNa judI judI rIte thavo joIe. zArIrika pIDAthI bahu ja ribAtI yuvAna vyakti pote kyAreka ema kahetI hoya che ke have to mota jaladI Ave to chUTuM ' e ja vyakti potAnuM darda zamI jatAM ane roga maTI jatAM pharI pAchI svastha banI jAya che ane ene ema lAge che ke te vakhate mRtyu na AvyuM te sAruM thayuM; mRtyunI samIpa jaI AvavAnA kAraNe pachIthI tenI jIvanadRSTi paNa badalAI jAya che. evI rIte bacI gayelI keTalIka vyaktio zeSa jIvana vadhu sArthaka rIte jIvI zake che. keTalIka vAra vyakti pote dardathI bahu ribAtI hoya, Aga ke akasmAtathI cahero vikarALa banI gayo hoya, zarIra cItarI caDe evuM dugaMdhamaya banI gayuM hoya to paNa ene potAne maravuM gamatuM nathI. bIjI bAju sagAMsaMbaMdhIone ema thAya ke have e vyakti du:khamAMthI chUTe to sAruM. AvI jyAM visaMgata paristhiti hoya teve vakhate paNa dayAprerita hatyAnI chUTavALA kAyadAno geralAbha levAya athavA binajarUrI utAvaLa thaI jAya evI zakyatA rahe che. vaLI, bImAra vyaktinA thAkelA ke maMda paDelA cittanI asvasthatAne kAraNe nirNayanI asthiratA paNa rahevAno saMbhava hoya che. asvastha hoya tyAre pote mRtyu vAMche ane svasthatA Ave tyAre potAne jIvavuM game evI vAraMvAra badalAtI paristhitimAM hatyAno nirNaya levAnuM keTale aMze DahApaNabharyuM che te prazna paNa rahe che. Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dayAprerita hatyA itara ane jaina tattvadRSTi 383 koIka vyaktine jyAre asahya zArIrika pIDA thatI hoya tyAre motanI icchA kare paNa khAvAnuM ApavAmAM Ave tyAre ene game, ene bhAve, emAM eTalo ja rasa paDe, to te vyaktinI mRtyunI icchA kSaNika ane saMyogavazAt che ema samajAya. vastuta: ene jIvavuM game che evo ja artha thAya. AvI visaMgata paristhitimAM enI mRtyunI icchAne keTalI gaMbhIra gaNavI e vicAraNIya prazna che. eka tarapha potAnA jIvanano aMta ANavo che ane bIjI bAju potAnA jIvananuM poSaNa paNa karavuM che evI beya icchAo eka sAthe athavA vArApharatI na thAya evuM nathI. jIvana ane mRtyunI samasyA ApaNe dhArIe chIe eTalI saraLa nathI. manuSyanA cittanA vyApAro keTalA badhA caMcala ane saMkula hoya che enI pratIti Ave vakhate thAya che. asahya pIDA bhogavatI je vyakti kharekhara mRtyunI icchA jAgratapaNe dharAvatI hoya te vyakti potAnA jIvanano aMta bIjAo dvArA ANavAmAM Ave evI icchA karavAne badale pote svecchAe AhAra-pANI levAnuM sadaMta2 baMdha kare to tenA jIvanano jaladI aMta AvI zake che. temAM kAyadAno koI prazna Avato nathI. je mANaso atizaya vedanA bhogavatI vakhate ema bolatA hoya che ke 'he bhagavAna ! have to mota Ave to sAruM', evA keTalAka yuvAno ke vRddho jyAre kharekhara mRtyu AvIne UbhuM rahe che tyAre tenAthI dUra bhAgavAno vicAra karatA hoya che. je keTalAka loko aMtima avasthAnuM darda, AkharI mAMdagI ke terminal diseasenA tabakkAmAM hoya che, ane mRtyu have becAra divasamAM potAno koLiyo karI jaze evo bhAsa thAya che tyAre atyaMta asvastha thaI jAya che. alabatta keTalAka evA paNa hoya che ke jeo te samaye jAgrata avasthAmAM samAdhipUrvakanI zAMti anubhavatA hoya che. paraMtu temanI TakAvArI ghaNI ochI hovAnI. koIka vAra evA banAva paNa joyA ke sAMbhaLyA che ke jyAre koI eka vRddha vyakti bImAra hoya, bebhAna avasthAmAM hoya ane DaoNkTaronI TIme badhA ripaoNrTane AdhAre evo abhiprAya Apyo hoya ke A vyakti have gaNatarInA kalAkomAM ja potAno deha choDaze, paraMtu saunA Azcarya vacce evI ghaTanA bane che ke e bebhAna vyakti bhAnamAM Ave che, AMkha khole che, upacAro thatAM Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 384 jinatattva enA zarIramAM pharI pAchuM cetana Ave che ane svastha thaI e ghare jAya che. enuM Arogya pAchuM sAruM thAya che ane ghaNAM varSa sukhethI te pasAra kare che. vRddha hovA chatAM paNa navajIvanarUpe maLelAM e varSo jIvanane vadhu kRtArtha kare che. koIka vAra evI ghaTanA paNa banatI sAMbhaLavA maLe che ke potAnA kuTuMbanI eka vRddha vaDIla vyakti mAMdI paDe che. tene haoNspiTalamAM rAkhavAmAM Ave che. tenuM jIvana bacAvI levA mATe upacAro karavAmAM Ave che, paraMtu e upacAra bahu moMghA hoya che, chatAM nachUTake mana vagara e karavA paDe che. athavA ka2vAnI sagAMsaMbaMdhIo taraphathI pharaja pADavAmAM Ave che. mRtyu pAmanAra vyakti pAMca-paMdara divasa tabIbI upacArothI vadhu jIve che, paraMtu ethI enuM kuTuMba Arthika rIte pAyamAla thaI jAya che. kyAreka te kuTuMba moTA devAmAM UtarI paDe che. eve vakhate gharanAM svajanone janAra vyakti mATe eTalo badho utkaTa sneharAga nathI hoto ane Arthika takalIphane kAraNe potAnA kuTuMbanI vyakti mATe 'maratA gayA ane amane mAratA gayA' evo bhAva teo anubhave che. kuTuMbanIjano potAnA bhAva lokabhayane kAraNe vyakata nathI karatAM, paraMtu manamAM to ema icche ke janAra vyakti have jaladI chUTe to sAruM. vRddha, bImAra ane ribAtI vyaktinA jIvanano enI icchAnusAra jaladI aMta ANavAnA nIti-siddhAMtano durupayoga thavAno paNa saMbhava rahe che. bImAra vyaktine kAraNe potAne mAthe cAkarI karavAnI AvI paDelI taklIphamAMthI chUTavAno Azaya to hoya ja che, paraMtu te uparAMta e vyaktinAM mAlamilakatano vAraso meLavavAnI utAvaLa paNa hoya che. kyAreka vArasAno haka dharAvanAra eka karatAM vadhAre vyakti hoya ane teomAM mAMhomAhe vArasA mATe jhaghaDA cAlatA hoya tyAre dayAprerita hatyA jo kAyadesara hoya to teno koI geralAbha uThAvI jAya evI zakyatA rahe che. alabatta, AvA durupayogane aTakAvavAnA upAyo na thaI zake ema nathI. pazcimanI suzikSita prajAmAM paNa kevI kevI gerarIti sagAMsaMbaMdhIoe ane dAktaroe apanAvI che enA prasaMgo vAMcavAsAMbhaLavAmAM Ave che. pazcimamAM eka dAktare to evI rIte keTalAMne kevI rIte mArI nAkhyAM te aMge pote karelA ekarAra vize graMtha lakhyo che. keTalIka vAra pIDAnAzaka davAono Dojha irAdApUrvaka vadhArI daIne dardInuM vaheluM mRtyu dAktaroe nipajAvyuM hoya che ane chatAM te vAta gupta rAkhI hoya che. lokonI Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dayAprerita hatyA - itara ane jaina tattvadaSTi 385 dRSTie to dAktaroe barAbara upacAra karyA che evo dekhAva thAya che, paNa hakIkatamAM to te khUna ja hoya che. keTalIka vAra koI akasmAtane kAraNe magajane thayelA nukasAnane lIdhe mANasa bebhAna thaI jAya che. dAktaro magajanA riporTanA AdhAre kahe che ke, kaMI camatkAra thAya to judI vAta che; nahi to magajanA riporTa pramANe e vyakti have kyAreya pAchI bhAnamAM AvavAnI nathI. evI vyakti jyAM sudhI enuM hRdaya cAle che tyAM sudhI jIve che. ene mATe bIjA tabIbI upacAro paNa bahu karavAnA rahetA nathI. evI keTalIka bebhAna vyaktio be divasa, pAMca divasa ke pacIsa divasathI mAMDIne cha-ATha mahinA ke be, pAMca ke sAta varSathI vadhu samaya sudhI bebhAna avasthAmAM jIvatI rahI hoya ane e rIte deha choDyo hoya evA prasaMgo bane che. amerikAmAM kAranA akasmAtamAM bacI gayelI, paNa magajane thayelI IjAne kAraNe bolyA cAlyA vagara gharamAM paDI rahelI potAnI dIkarI nAnsIne sAta varSa sudhI sAcavyA pachI thAkelAM mAtApitAe enA jIvanano aMta ANavA mATe nyAyAlayanI paravAnagI mAgI hatI e kissAe tyAM ghaNI cakacAra jagAvI hatI. AvI vyaktinI bIjI kazI upayogitA na hovA chatAM enuM astitva koIka kuTuMbane AzvAsanarUpa rahyA kare che. koIka kuTuMbane te bojArUpa lAge che, to koIka kuTuMbane te bhayaMkara mAnasika yAtanArUpa lAge che. jema davA ApIne dardathI ribAtA mANasanA jIvanano aMta lAvavAnuM vicArAya che, tema davA ApIne mANasanA jIvanane laMbAvavAno prazna paNa vicArAya che. tabIbI nItizAstra pramANe dAktare dardIne jivADavAnA badhA ja prayAsa prAmANikapaNe karavA joIe. kensara ke evAM bIjAM jIvaleNa dardane kAraNe athavA evA koI akasmAtane kAraNe dardI maraNapathArIe hoya, moDhethI te khorAka laI zake tema na hoya, zvAsa vaDe prANavAyunI naLInI jarUra hoya, zaucAdi mATe paNa naLInI jarUra hoya, asahya pIDA bhogavato hoya, mRtyunI ghaDIo gaNAtI hoya, evA dardInI nasa vATe ijekzana dvArA poSaka pravAhI ApavAmAM Ave to tenuM AyuSya laMbAvAno saMbhava che. alabatta, te thoDA kalAka ke thoDA divasa vadhu jIve to tethI tenA ardhajAgrata jIvanamAM kazo ja pharaka paDavAno nathI. to tevA dardIne dAktare nasa vATe ke naLI dvArA poSaka Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 389 jinatattva pravAhI ApavuM ke na ApavuM ? tabIbI nItizAstra kahe che ke dAktaranI pharaja dardIne vadhumAM vadhu jivADavAnI che. jo evo poSaka khorAka na Ape to dAktara potAnA kartavyamAM cUke che. keTalAka dezomAM to te kAyadesara guno gaNAya che. AvA dardIonI bAbatamAM mukhya traNa paristhiti hoI zake che : (1) poSaka khorAka ane anya auSadhopacAra dvArA dardIne vadhumAM vadhu samaya sudhI jIvato rAkhavo, (2) poSaka khorAka ane auSadhopacAra vinA dardIne potAnI meLe jIve tyAM sudhI jIvavA devo ane (3) jherI davAnA ke evA kaMI upAya dvArA dardIne pIDAno, asahyayatAno ane sAthe sAthe enA jIvanano aMta ANavo. A traNe paristhiti vacce pAtaLI bhedarekhA che, paraMtu dAktaranuM kartavya to dardIne vadhu jIvavAmAM madadarUpa thavAnuM che. AvA prayAso ane prayogo bhAvi saMzodhana mATe paNa upakAraka bane che. keTalIka vAra keTalAka vRddha mANasono aMtakALa najIka AvI rahyo hoya che ne dAktaronA abhiprAya pramANe bebhAna avasthAmAM rahelI e vRddha vyakti keTalo vadhu samaya kheMcI zakaze e anizcita hoya che. teve vakhate paNa e vyaktinAM svajano ema icchatAM hoya che ke evI bebhAna avasthAmAM paNa potAnA svajananuM jIvana jeTaluM lAMbuM TakI zake teTaluM sAruM. e vakhate teo jo potAnI Arthika zakti sArI hoya to e mATe moMghAmAM moMdhI davAo ane moMghAmAM moMghA anya upacAro paNa karAve che. bebhAna avasthAmAM rahelI e vyakti sAthe vAtacItano koI vyavahAra thavAnI zakyatA nathI. bImAra vyakti potAnAM svajanone najare joI zake ke oLakhI zake evI zakyatA paNa rahI nathI hotI. eTale ke bImAra vyaktinuM jIvana parAdhIna, vyavahAru upayogitA vinAnuM, niSkriya ane kharcALa hovA chatAM te vadhumAM vadhu samaya jIve evo bhAva enAM svajanone thAya che, kAraNa ke potAnA vahAlA svajanano viyoga e ghaNI vasamI ghaTanA che. jyAM sudhI zarIramAM prANa hoya tyAM sudhI e prANa rahyA kare evA kudaratI bhAva temane thAya che. A batAve che ke jIvaMta svajana sAtheno saMbaMdha keTalo badho mUlyavAna che. eka vakhata prANa jAya, AtmA cAlyo jAya pachI khAlI paDelA nazvara dehanI kazI ja kiMmata nathI. e dehanuM visarjana thAya che. cetana tattva e ghaNI mUlyavAna vastu che. dardI bhale bebhAna avasthAmAM hoya, enA vadhu jIvavAthI ene ke enAM sagAMone kazo ja lAbha na thavAno hoya, balake enA vadhu jIvavAthI ghaNAMne takalIpha paDavAnI hoya to paNa jIvane Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dArita hatyA - itara ane jaina tattvadRSTi 387 mAravAnI kriyA, cetanatattvane harI levAnI ghaTanA bhayaMkara aniSTa manAya che. dayAprerita hatyAnA vadhupaDatA upayogathI manuSyajIvanamAM, samAjajIvanamAM jaDatA, bhAvavihInatA, niSpharatA vadhavA lAgaze. zabanI aMdara prANa pUravAnI zakti jo mANasa pAse na hoya to jIvatA zarIramAMthI prANatattva laI levAno adhikAra paNa mANasane maLato nathI. jevI rIte AvI koIka vyaktinI bAbatamAM enAM svajanone e vadhu samaya jIve evo bhAva thAya che tevI rIte potAnA prANapyArA dharmanetA, samAjanetA ke rASTranetA vagerenA jIvananA aMtakALe enA bhakto, anuyAyIo, cAhako vageremAM paNa evo bhAva thAya che. te vakhate e vRddha, bImAra ane binaupayogI paraMtu prANapriya vyaktinA jIvanano aMta jaladI Ave to sAruM evo bhAva ekaMdare enA cAhakavargamAM udabhavato nathI hoto, e batAve che ke jIvaMta vyaktinI kiMmata keTalI badhI che ! keTalAka vakhata pahelAM evI eka carcA cAlI hatI ke vRddho samAjane mATe Arthika rIte bojArUpa che. je dezanI Arthika sthiti nabaLI hoya tevA dezomAM kazuM na kamAtA ane ArAmathI khAtApItAM evAM vRddha mAtApitA saMtAnone mAthe Arthika dRSTie bojArUpa banI jAya che. raheThANa vagerenA prazno paNa temane satAvatA hoya che. eve vakhate vRddhoe svecchAe jIvana pUruM karI nAkhavuM joIe. arthAt saraLa upAyathI AtmahatyA karI nAkhavI joIe athavA saraLa upacAra vaDe bIjAoe temanA jIvanano aMta ANavo joIe ke jethI teo samAjane bojArUpa na rahe; paraMtu AvA praznamAM paNa ghaNAM pAsAM rahelAM che. je vRddhoe athAga parizrama karIne potAnI AjIvikA calAvavA uparAMta vizeSa saMpatti ekatra karI hoya te vRddhone nivRttinA samayamAM potAnI saMpattino upayoga karIne jIvavAno haka kharo ke nahi ? vArasAnI lAlacathI saMtAno ema icchatAM hoya ke vRddha mAtA-pitA saMsAramAMthI jaladI vidAya le to potAne maLanArI saMpatti jaladI potAnA hAthamAM AvI jAya. e rIte vicAranArAM saMtAnone vRddha mAtApitA ke anya vRddha vaDIlo bojArUpa ja lAgavAnAM, paraMtu temAM sAmAjika, Arthika, dhArmika ke naisargika nyAyaSTi rahelI nathI. yuvAno pote jyAre vRddha thAya che tyAre temane A dRSTi vadhu sArI rIte samajAya che. keTalAke evo mata vyakta karyo che ke je vRddho upayogI jIvana jIvatAM hoya te vRddhoe potAnA jIvanano vahelo aMta ANavAnI jarUra nathI. paraMtu Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 308 jinatattva A upayogitA eTale zuM ? keTalAMka vRddho samAjopayogI kAryo karatAM hoya che, keTalAMka vRddho kuTuMbamAM rahIne paNa upayogI thatAM hoya che, to keTalAMka vRddho sakriya kazuM kArya na karatAM hovA chatAM mAtra potAnI hAjarIthI ja kuTuMbanAM aneka sabhyone hUMpha ane jarUra paDye mArgadarzana Ape che. kyAreka emanI hayAtInA kAraNe ja keTalAMka khoTAM kAmo thatAM aTakI jAya che. keTalAka mANasone mATe vaDIlavRddha vyaktio otharUpa hoya che ane emanI hayAtI daramiyAna anya keTalAka sabhyo nirbhayatA anubhave che. eTale 'upayogI vRddho'nI vyAkhyA bAMdhavAnuM saheluM nathI. ghaNI judI judI dRSTie, judA judA prakAranI upayogitA siddha karI zakAya che. eTale binaupayogI vRddhoe samAjanA ane kuTuMbanA hitamAM Atmavilopana karavuM joIe athavA bIjAMoe temane karAvavuM joIe tevo vicAra eTalI saraLatAthI svIkArya bane evuM lAgatuM nathI. aMte to eno nirNaya vRddha ne enA svajane ja karavAno rahe che. eTale e viSayamAM sarvamAnya dhAro ghaDI zakAya evI saMbhavitatA rahetI nathI. keTalAka loko AmaraNa upavAsa upara UtaratA hoya che. koI dhArmika, sAmAjika, rASTrIya ke evA koIka gaMbhIra praznonI bAbatamAM potAnI icchAnusAra kArya na thatAM keTalAMka tenA virodhamAM mAraNAntika anazana karavAnuM jAhera kare che. AvA prasaMgomAM ghaNIkharI vAra becAra upavAsa pachI samAdhAnano koI rasto zodhAya che. beya pakSane samAdhAnanI garaja rahe che. anazananI jAherAta karavI e sahelI vAta che, paraMtu prAmANikapaNe anazanane vaLagI rahevuM e eTalI sahelI vAta nathI. upavAsanA bIje-trIje divase ja anazana karanAra vyakti samAdhAnarUpe AvelI vacagALAnI koI paNa darakhAsta tarata svIkArI le che athavA potAnA taraphathI tarata svIkArya bane evI darakhAsta vahetI mUkavAmAM Ave che ane samAdhAnano mArga zodhAya che. upavAsa 52 UtaravuM ane koIka praznanI bAbatamAM potAnA jIvanano aMta ANavo e dhamakI ghaNI moTI che; paraMtu e bAbata dekhAya che eTalI sahelI nathI. je koI vyaktie Ano thoDo paNa anubhava karyo haze te A bAbatamAM judo ja abhiprAya Apaze. keTalIka vAra upavAsa para UtaranAra vyakti sAcI bhAvanAthI ke vaTane khAtara kharekhara mRtyu pAme che, paraMtu tyAre enuM mRtyu aneka prazno jagADe che. je pakSe nyAya hoya che te pakSane paNa anyAyI ane doSita Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dayAprerita hatyA - itara ane jaina tattvadRSTi 389 TharAvavAnI koziza thAya che, kAraNa ke vyaktinuM jIvana e ghaNI mahattvanI bAbata che. vaLI je vyakti AmaraNa upavAsa upara Utare che te vyaktinA cittamAM upavAsa daramiyAna udbhavatA zubhAzubha bhAvo ke vicAro paNa mahattvanA banI rahe che. dveSa ane dhikkArathI dhamakirUpe upavAsa upara UtarIne ane Atmazuddhi mATe upavAsa para UtarIne jIvanano aMta ANavo e be vacce ghaNo pharaka che. AvI rIte potAnA jIvanano aMta vyakti pote ANe che. bAhya saMjogonuM dabANa hoya che to paNa vyakti jo nirdhAra kare to potAne mRtyumAMthI bacAvI zake che. jaina dharmamAM jIvanalIlA saMkelI levA mATe saMlekhanAsaMthAro-anazananI kriyAvidhi che, paraMtu te AtmahatyA nathI, kAraNa ke temAM koI rAgadveSa, nirAzA, niSphaLatAnI ke azubha adhyavasAyonI vAta nathI, te zubha dharmabuddhithI, guru ke saMghanI AjJA laI, aneka lokanI hAjarImAM, dehanuM poSaNa aTakAvIne, pAMca prakAranA aticArathI rahita, deha ane AtmAnI bhinnatA tathA dehanI nazvaratA ane AtmAnI amaratAne lakSamAM rAkhI svecchAe ullAsapUrvaka karAtI zuddha dharmakriyA che. e vakhate saMthAro lenArAne saMthArAnI vidhimAM sahAya karanArA, emane AtmabhAvamAM sthira rAkhavA mATe zAstrazravaNa ityAdi karAvanArA, nirdhAmaNA" (nijhAmaNAM) karAvanArA dayAprerita hatyA kare che ema nahi kahI zakAya. A dRSTibiMdune barAbara samajavA mATe "saMthArAnI dharmavidhino savigata abhyAsa karavAnI AvazyakatA rahe che. dayAprerita hatyAnA viSayamAM jena tattvasiddhAMta kaMIka juddha ja rIte vicAre che. jaina dharma janma-janmAMtaranA siddhAMtamAM ane karmanA siddhAMtamAM mAne che. jaina dharmanI dRSTie koIkanA paNa prANanuM haraNa thAya arthAt bIjA mANasanA jIvanano hetupUrvaka aMta ANavAmAM Ave to te hiMsA che. prakRti pravyavarapavi hiMsA evI hiMsAnI vyAkhyA ApavAmAM Ave che. eTale dayAprerita hatyA ke game te prakAranI hatyA hoya to tene jaina dharma skUla prANAtipAta tarIke ja oLakhAve che ne tene gheSarUpa, pAparUpa, vratabhaMgarUpa gaNAve che. jaina dharma to eTalI hada sudhI kahe che ke AvI bImAra ane ribAtI vRddha vyaktinI dayAnA bhAvathI hatyA karavI temAM vastuta: sAcI dayA ja nathI. eTaluM ja nahi, paNa evI vyaktine mATe manamAM ema vicAravuM ke have tenuM jaladI mota Ave to sAruM - evo vicAra paNa bhAvahiMsArUpa gaNAya che. Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 jinatattva yathAkALe je thavAnuM haze te thaze evI samatvabuddhi ja vicArazIla vyaktie eve prasaMge dharAvavI ghaTe. vaLI jaina dharma ema mAne che ke dareka jIvane potapotAnAM zubhAzubha karma bhogavavAnAM rahe che. temAM paNa nikAcita karma avazyapaNe bhogavavAM paDe che. eka janmanAM zeSa azubha karmano udaya pharIthI kayA janmamAM Avaze te nizcitapaNe kevaLajJAnIo sivAya koI kahI zake nahi. eTale je koI azAtA vedanIya prakAranAM azubha karmano udaya Avyo hoya te karma bhogavI levAya teTaluM ja sAruM. anyathA e karma anya bhavamAM to bhogavavAno rahe ja che. kyAreka vipAke e vadhu bhayaMkara rIte bhogavavAnAM paNa AvI zake che. vRddhAvasthAmAM, aMtima avasthAmAM na bhogavelAM e azAtA vedanIya karma anya bhavamAM yuvAnImAM jo e udayamAM AvyAM to te ethI paNa vadhu bhayaMkara nIvaDavAno saMbhava rahe che. alabatta, badhuM bhavitavyatA anusAra ja thAya che, to paNa eka vyaktine ribAtA joIne tenA jIvanano aMta ANavAthI te vyaktinA vartamAna jIvananA dardane kadAca aTakAvI zakAya, paraMtu e AtmAnA anya bhavomAM udayamAM AvanArA zeSa azAtA vedanIya karmane aTakAvI zakAtuM nathI, eTale dayAprerita hatyA karavA jatAM te vyaktinuM A janma pUratuM kAca hita thAya to paNa tenA "AtmAnuM to ahita ja thavAno saMbhava che. vaLI tevuM karanAra vyakti potAnA AtmAnuM paNa ahita kare che. vaLI jaina dharmanA ahiMsAnA sUkSma siddhAMta anusAra rAga-dveSanI je pariNati thAya che te ja jo hiMsArUpa gaNAya to dayAprerita hatyA e paNa eka prakArano rAga ja che. eTalA mATe te hiMsArUpa ke doSarUpa ja gaNAya che. keTalAka loko manuSya pratye dayAnI vAta kare che, paraMtu teone prANIo pratyenI dayAno prazna eTalo gaMbhIra lAgato nathI. haDakAyA kUtarAne ke laMgaDA ghoDAne ke bImAra ane pIDAtA prANIne mArI nAkhIne enA jIvanano aMta ANavAmAM kAyaghanI daSTie koI vAMdho Avato nathI. pachI tyAM dayAno bhAva hoya ke na hoya. ghaNI vAra to tyAM vyavasthAnI ane e bAbatano jhaTa nikAla lAvavAnI ja vAta hoya che. keTalAka loko prANIone mArI nAkhavAmAM nirdayatA na AcaravI joIe evo mata dharAvatA hoya che. nirdaya rIte prANIone mArIne taiyAra karavAmAM AvatAM prasAdhano ke mojazokhanI cIjavastuo na vAparavAnI teo bhalAmaNa kare che. teTale aMze te sAruM che. Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dayAprerita hatyA - itara ane jaina tattvadaSTi 391 pAzcAtya jagatamAM keTalAka loko pazuone nirdayatAthI ribAvIne mArI nAkhavAno virodha kare che, paraMtu katalakhAnAmAM svayaMsaMcAlita yaMtro dvArA mArelAM pazuonuM mAMsa khAvAmAM ke prayogazALAmAM pazuone mArI nAkhavAmAM emane kaMI vAMdho jaNAto hoto nathI. ahIM dayAnI vAta bahu ja sapATI uparanI ane bahu sImita pramANamAM rahelI hoya che. emAM tAttvika siddhAMtanI baha gahana vAta nathI. vaLI evI nirdayatAno virodha karanArAonI pravRtti mukhyatve paMcendriya prANIo pUratI ja sImita hoya che. vAMdA, maccha2, mAkhI, garoLI, sApa, vIchI, kIDI, maMkoDI vagerene mArI nAkhavAmAM rahelI nirdayatAnI koI vAta emane jaNAtI ke sparzatI nathI. prANIone AtmA hoto nathI eTalI hada sudhInI mAnyatA paNa AvA keTalAka loko dharAve che. jaina dharma manuSyanI dayAprerita hatyAno asvIkAra karavA uparAMta prANIonI paNa dayAprerita hatyAno asvIkAra kare che. bIjAnA prANane, dehathI chUTA pADavAnI irAdApUrvaka karelI kriyA ja jaina dharmane asvIkArya che. eTaluM ja nahi, jeno deha najare dekhAto nathI evA sUkSma jIvonI hatyA ke vanaspatimAM pAMdaDuM, phaLa, phUla ke DALa vageremAM rahelA ekendriya jIvanI dayAprerita hatyA paNa jaina dharmane asvIkArya che. jo sUkSma jIvonI bAbatamAM jaina dharmanI A mAnyatA hoya to manuSyanI dayAprerita hatyAno jaina dharma kema svIkAra karI zake ? potAne mATe ke anya koI mATe "sukha AvyuM jIvita na vAMchavuM ne duHkha Avye mRtyu na vAMchavuM' evI samaSTinI bhalAmaNa jaina dharma kare che. jaina dharmanI A AdhyAtmika tattvadRSTi che.