Book Title: Bhav Manjusha
Author(s): Kumarpal Desai
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Catalog link: https://jainqq.org/explore/034272/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ GSGGSSORIGSSSB GSHST TRUSSSSSSSSSSSSSSS S SSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSC husk Me Medak MkeMedyo pArakI mA pAvara li TI kamabaLadIyAna kumArapALa desAI bhAvamaMjUSA Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvamaMjUSA lekhaka kumArapALa desAI prakAzaka zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha 33, mahamadI mInAra. e.bI.sI. TrAnsaporTanI bAjumAM, 14mI khetavADI, muMbaI-40004 phona : 23820296 I-meIla : shrinjys @ gmail.com Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Bhav-Manjusha by Kumarpal Desai Published by Shri Mumbai Jain Yuvak Sangh kiMmata : rU. 150 pahelI AvRtti : 2017 0i kumArapALa desAI pRSTha : 8+I52 ISBN: nakala : 1000 : prakAzaka : zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha 33, mahamadI mInAra, e.bI.sI. TrAnsaporTanI bAjumAM, 14mI khetavADI, muMbaI-400 008 phona : 23820296 i-meIla : shrinjystagnail.com : prAptisthAna : zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha 33, mahamadI mInAra, e.bI.sI. TrAnsaporTanI bAjumAM, 14mI khetavADI, muMbaI-40000 phona : 23820296 i-meIla : shrinjes@gmail.com insTiTayUTa oNpha jainolojI bI-101, samaya epArTamenTa, AjhAda sosAyaTI, AMbAvADI, amadAvAda-380015 phona : 079-26762082. gurjara sAhitya bhavana ratanapoLanAkA sAme, gAMdhImArga, amadAvAda 380001 phona : 079-22144663,22149660 e-mail: goorjar@yahoo.com.web: gurjarbooksonline.com gUrjara sAhitya prakAzana 102, laeNnDamArka bilDiMga, TAiTeniyama, siTI senTara pAse, sImA haoNla sAme, 100 phUTa roDa, prahalAdanagara, amadAvAda 380015, phona : 26934340, 98252 68759 - gurjarpraakaashaan(2gmail.com arpaNa khaMta, puruSArtha ane nItimattAthI udyogamAM apratima siddhi meLavanAra, sevApravRtti ane vidyApravRttinA sahayogI, dharmaparAyaNa ane gurubhakta AtmakalyANanA mArganA pathika evA zrI sI. ke. mahetA (dIpaka nAiTrAiTa)ne sAdara samarpaNa * kumArapALa desAI * bhagavatI pheseTa sI/16 , baMsIdhara esTeTa, bAlaDolapurA, amadavAda-380 004 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 zrI mahAvIra vANI it jevI rIte baLelAM bIjamAMthI pharI aMkura phUTatuM nathI tevI rIte karmarU pI bIja baLI gayA pachI bhavarU pI aMkura utpanna thatuM nathI. zrI dazAzrutaskaMdha sutra, 5-15 prAraMbhe jaina darzanamAM bhAvano savizeSa mahimA che. je kaMI kriyA karo pachI te dAna Apo, sArI bhAvanA sevA, karma karo ke tapa karo e badhAnI pAchaLa bhAva kendrasthAne che. e bhAve ja kevaLajJAna apAve che ane bhAva ja bhavabhramaNano aMta ANI zake che. e bhAvanI suvAsa jIvanamAM pragaTe eTale e dharmakriyAmAM navo prANa phUMkAya che. sAdhaka ke mumukSunA hRdayamAM bhAva jAge eTale bhItaranuM parivartana thAya che. e bhAvane AdhAre e sAdhanAnI pagadaMDIe cAlIne eka pachI eka sopAna sara karato hoya che. jIvananI kasoTInA prasaMgomAM A bhAva ja vyaktine Apatti ane saMgharSo sAme aDIkhama rAkhe che ane e bhAvane AdhAre ja e jIvananI agniparIkSAmAM uttIrNa thato hoya che. evA prasaMgone AlekhatuM 'bhAvamaMjUSA' pustaka sahu koIne sparzI jaze. bhAva koI sImIta sAMpradAyikatAmAM vasato nathI. eno nivAsa to mAnavajIvananI guNagarimAmAM che ane tethI vyaktinI aMtaryAtrAmAM A kathAo upayogI banaze. A pustaka mArA parama snehI, vaDIla ane satkArya mATe sadAya preratA zrI sI. ke. mahetAne arpaNa karatAM huM dhanyatA anubhavuM chuM. enA vitaraNanA saMdarbhamAM gurjara ejansI ane zrI manubhAI zAhano temaja zrI muMbaI jaina yuvaka saMghano AbhArI chuM. bhagavAna mahAvIranI zAzvata vANIno paricaya karAvavAnA hetuthI ahIM judA judA AgamazAstromAMthI maLatI hRdayasparzI vANI AlekhI che. A pustakamAMthI jaina dharmanI AdhyAtmika UMcAI arpatI bhAvasamRddhino vAcakane Atma-sparza thaze, to mAro prayatna sArthaka mAnIza. - kumArapALa desAI 3-4-2017 amadAvAda Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukrama 1. kSamAnuM khIlyuM kamaLa 2. mAtA sauthI moTuM tIrtha 3. sAttvika prasannatAnI vasaMta veramAMthI vidyA bhaNI bhAvatuM bhAtuM , puNya vecAya nahIM 7. sAcuM sAmaiyuM 8. AMsu ane aMtaranI zuddhi 9. jJAna mATe upAsanA 10. dharmacakravartInuM asIma rAja 11. sarvasvanuM samarpaNa 12. sadA doDato lobhI 13. bAra varSanA pULA 14. motIzAnI TUMka 15, senAno saMhAra zAne ? 16. birudanuM sArthakya 17, saddharmanuM sAruM pariNAma 18. A to che vIrano dharma 19, AtmAnI samIpa vasIe ! 20. kevo vinaya ! kevo baMdhuprema ! 21. bhavya maMdira ne bhukhI janatA 22. bhAvanAno mahimA 23. ahiMsAnI agniparIkSA 24. nokara mArA jevo 25. ahaMkAranA hAthI para 26. ApaNA svAmI 27. AtmasAdhanAno kaparo paMtha 28. bhAvanAnA bhUkhyA bhagavAna 29. mRtyu banyuM mahotsava 30. mahAmAtya vAhaDanI dRSTi 31. mAge te mAgaNa kahevAya, sAdhu nahIM ! 32. AtmabaLanI oLakha 33. dhananI kedamAM gUMgaLAya che dharma ! 34. chAza jevo deha ane ghI samAna AtmA 35. nagaranI ijjata 36. munivezano mahimA 37. AnaMdadhanako kyAM ? 38. deha chabIno moha 39. mIThI vANI 40. rAganuM rakta : virAganuM teja 41. dharma eTale aMtaranI Arata 42. muMbaI nagarI che smazAna 43. Atmika jahAjanI saphara. 44. zAsananA siMha 45. dumane ta2phe heta 46. 'gujarI javuM' eTale zuM ? 47. saMsAramAM sadA anAtha 48. pAMca mahAna saMkalpo 49. alabhya ladhutA 57. AtmAnI gItA 51. adhyAtmavIrano maMtra Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 0 s = - y Ta - V - - - * - kSamAnuM khIlyuM kamaLa * - para. bhakti ane bhUkhamaro 53. vArasa mATe Arasa 54. AtmasamarpaNanI kalA papa. na jIvo, na maro 56. gRhatyAga ane rAjatyAga pa7, tArA hAthe rAjatilaka 58. bhakSaka banyo rakSaka 59. ghora saMhArane badale puNyavaMtA sarjana 60. zULIne sthAne siMhAsana 61. ahiMsAnI sarvaprathama dhoSaNA 62. pahelI pUjAno lAbha 93. badho prabhAva deva, guru, dharmano 94. jaMge medAnano jAdugara kapa. pUrNa ahiMsAnuM pAlana 66. udAzAnuM ghI 67. auSadhI nirmANanuM gupta rahasya 68. dAna caDe ke tyAga - - * - R is dUis << - = = = S - kSamAM dharmanuM smaraNa thatAM ja kuragaDu muninuM nAma tarata ja smaraNapaTa para Avaze. kUra eTale bhAta ane gaDUA eTale eka jAtanuM pAtra. munizrI kuragaDu savAre pAtra bharIne bhAta lAvIne vApare, tyAre ja emane thoDIghaNI svasthatA AvatI hatI. roja pAtra bharIne bhAta vAparatA hovAthI bIjA sAdhuo emanI majAka karatA hatA. kUragaDu munithI bhUkhyA rahevAya nahIM. roja thoDo AhAra to joIe ja, tethI thAya zuM ? keTalAka tapasvI sAdhumahArAjo kuragaDu muninA A AhArane joIne ene 'nitya khAuM' kahetA. temAM paNa emanA ja gacchamAM bIjA cAra sAdhuo to mahAtapasvI hatA. eka sAdhu mAsakSamaNa (eka mahinAnA satata upavAsa) karatA hatA. bIjA sAdhu be mahinAnA, trIjA sAdhu traNa mahinAnA ane cothA sAdhu cAra mahinAnA upavAsa karatA hatA. AvA upavAsI sAdhuo muni kUragaDunI mazkarI karatA, te durvartanane bhUlIne muni kuragaDue emanI sAdhusevA cAlu rAkhI. teo anya sAdhuonI tapazcaryAno dveSa paNa karatA ke nahIM, balake emanI tapazcaryAnI aharniza anumodanA karatA hatA. potAnI maryAdAthI vAkepha hovAne lIdhe tapasvI sAdhuonI khaDe page vaiyAvacca karatA hatA. munioe karelI niMdAne 1 0i bhAvamaMjUSA Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAtA sauthI moTuM tIrtha AtmaniMdA ane AtmavizleSaNamAM parivartita karI detA hatA. Ama emanA hRdayamAM satata kSamAvRttinuM jharaNuM vahetuM hatuM. eka vAra saMvatsarI mahAparvanA divase potAnI tIvra sudhAne saMtoSavA mATe munirAja gocarI vahorIne lAvyA. badhA sAdhuone batAvIne vinayathI kahyuM ke, A gocarImAMthI Apane kaMI vAparavAnI abhilASA hoya to vAparo." A zabdo kAne paDatAM ja anya sAdhuo emanA para krodhe bharAyA... "parvanA AvA divase tame bhojana karo cho te bAbata to tiraskArapAtra ane zaramajanaka che. kintu bIjAne A rIte vAparavAnuM kaho cho te to ati dhikkArapAtra ane AghAtajanaka gaNAya.'' gusse thayelA munioe emanA pAtramAM moMmAMthI baLakhA kADhIne nAkhyA. Ama chatAM kuragaDu munine saheje gusso thayo nahIM, balake kSobha thayo ke sAdhuonI vaiyAvacca karavAne badale temanI vinaMtI kodhanuM kAraNa banI. Ama AtmaniMdA anubhavatA munirAja zukladhyAnamAM caDIne tarata kevaLajJAna pAmyA. devatAo paNa emanA kevaLajJAnano mahotsava UjavavA doDI AvyA. emanI TIkA karanArA cAre tapasvI munio Azcaryacakita banI gayA. sAcA bhAvatapasvI kevaLajJAnI kUragaDu munine khamAvavA lAgyA. jIvanamAM sanmAna maLe tyAre to sahu koI saujanya dAkhave, kintu jIvanamAM apamAna, anyAya ane upahAsa maLe tyAre cittamAM samatA jALavanArI vyaktio ja sAcI kSamA ApI zake che. samatAnA sarovaramAM ja kSamAnuM kamaLa Uge che. che na daime rANI trizalAnI kUkhamAM vardhamAna che. jANe ratnAkaranA peTamAM lAkheNuM motI! peTamAM garbha pherapha thAya che. mAtAne to ghaDI ghaDI akaLAmaNa thAya che; paNa eya mIThI mIThI lAge che ! aMdarano garbha vicAre che ke mAre kAje mAtA keTalI vedanA sahe che. haju eNe mAruM mukha dIThuM nathI chatAM mArI keTalI khevanA rAkhe che ! Ama vicArI garbha pharato baMdha thaI gayo. mAne akaLAmaNa ekadama ochI thaI gaI ! tananI akaLAmaNa ochI thaI, paNa mananI akaLAmaNa ekAeka vadhI gaI. manamAM dhrAsako paDyo ke zuM mArA garbhane kaMI amaMgaLa thayuM ke pharakato baMdha thaI gayo! trizalA mAtAe to vilApa karavA mAMDyo ! dUra dUra AMbAvADiyAmAM kokila Tahukato hato. e kAnane karkaza lAgyo. malayAcalano maMda sugaMdhI zItala pavana vAto hato. e dehane bALavA lAgyo. rAjA siddhArtha ghaNuM samajAve : 're rANI trizalAdevI! evAM te zAM asukha tamane UpajyAM ?" paNa trizalAnI 1 zrI mahAvIra vANI in zatru athavA mitra badhAM prANIo para samabhAva dRSTi rAkhavI te ahiMsA che. zrI uttarAdhyayana sutra 19, 25 bhAvamaMjUSA che re 3 % bhAvamaMjUSA Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAttvika prasannatAnI vasaMta AMkhamAMthI AMsu na aTake. AnaMdane ThekANe zoka prasarI gayo. trizalA rANI kahe : "are, mArA pUrvajanmanAM pApa phUTyAM, nahi to AvuM na bane, A bhavamAM to meM koInuM AMkha-mAthuM dukhADyuM nathI, paNa parabhavamAM meM vanane viSe agni lagADyo haze, kAM paMkhInA mALA pADyA haze, kAM sarovara phoDavA haze, kAM taLAvanAM pANI sukAvyAM haze. nahIM to Ama bane ?" trizalAnuM karamAyeluM mukhakamala joI rAjabAganAM phUla paNa karamAvA lAgyAM. caNa caNatAM sUDA-popaTe moMmAMthI caNa kADhI nAkhI. AMgaNAmAM mora ema ne ema moM DhALIne UbhA rahI gayA. arere ! trizalAdevI jevI mAtA raDatI hoya, tyAre ApaNAthI kema hasAya ? pazuo cAro choDI beThAM ! rAja mahelamAM cAlatAM nATako baMdha paDyAM. vINAmRdaMga bAjatAM baMdha thaI gayAM! tyAM to - na jANe, A badhI paristhiti pArakhIne garbha pharakyo. bharyA jaLAzayamAM matsya hAle tema ! mA hasI paDI ! tyAMnI duniyA hasI paDI ! garbhamAM rahelA AtmAe vicAryuM : "mAtAno putra tarapha kevo ajaba prema che! emAM duHkha ene sukha lAge che ! mRtyu ene jIvana lAge che ! saMsAramAM mAtAnI sevAthI moTo koI dharma nathI. mAtAne sukha Upaja che ema huM karIza. temanI rajA vinA pravrajyA (dIsA) nahIM lauM." mAtR devo bhava ! saMsArano e pahelo pATha bhagavAna mahAvIre jagata para AvatAM pUrve Apyo. e pachI emanA jIvanamAM mAtA, pitA, moTA bhAI ane kulamAnA dareka pratyeno Adara pragaTa thAya che. rAjA vajubAhunI kIrti rAjyamAM comera prasarelI hatI. A rAjA aharniza prajAnI sukhAkArInAM kAryomAM DUbelA rahetA hatA. emaNe rAjyamAM Thera Thera auSadhAlayo ane dharmazALAo banAvyAM. lokone pANInI muzkelI na paDe e mATe gAmegAma taLAva ane kUvA khodAvyA. rastAo vizALa banAvyA ane Thera Thera pANInI parabo paNa karI. rAjyamAM jyAM jAo tyAM rAjA vajabAhunA nAmanI takatI maLe. emAM emanI prajApremanI yazagAthA AlekhAI hoya. ATalAM badhAM sevAkAryo karyA hovA chatAM rAjA vajubAhunA cittamAM saheje zAMti nahotI. emaNe dhAryuM ke A sevAkAryonI suvAsathI potAno AtmA ullasita raheze, paraMtu emane AnaMdane badale satata ajaMpAno anubhava thato hato. AvuM kema ? rAjA vajabAhu AnAthI satata ciMtita rahetA hatA. eka vAra rAjyamAM eka mahAtmAnuM Agamana thayuM. rAjAe emanI AgaLa potAnI AMtaravedanA pragaTa karI. che. emaNe kahyuM, "jIvananI pratikSaNa lokasevAnAM kAryomAM gALuM chuM. tema chatAM mArA jIvanamAM kema koI AnaMda prApta thato | | zrI mahAvIra vANI in A lokamAM satya ja sAra tattva che, te mahA-samudrathI paNa adhika gaMbhIra che. zrI pravyAkaraNa sutra, 2, 2 bhAvamaMjUSA che ? 5 % bhAvamaMjUSA Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nathI ? manamAM satata eka prakAranI atRpti rahe che ane AtmAmAM aharniza becenI. AnuM kAraNa zuM ?" mahAtmAe kahyuM, "rAjana, Aje tamArA nagaramAM bhikSA arthe nIkaLyo, tyAre meM joyuM ke dareka jagAe tamArA nAmano DaMko vAgI rahyo che. anAthAzrama hoya ke prANIonuM AzrayasthAna hoya, badhe ja rAjA vajrabAhunI kIrtigAthAnA zilAlekho dRSTigocara thayA che. koI taLAvanA kinAre, to koI kUvAnA kAMThe paNa tamArA nAmanI takatIo jhUlatI jovA maLI." rAjA vajrabAhue kahyuM, "sAcI vAta che. prajAnI sukhAkArI mATe huM sadaiva tatpara rahuM chuM. bIjA rAjAo rAjabhaMDArano upayoga bhogavilAsamAM kare che, jyAre huM AvAM prajAlakSI sAttvika kAryo karuM chuM." mahAtmAe kahyuM, "rAjana, rAjA vajrabAhunA uttaramAM emano sUkSma aham pragaTa thato hato. sevA sAthe sanmAnanI bhAvanA rahelI hatI. Ane sAttvika kArya na kahevAya. sAttvika kArya to e ke jenI pAchaLa koI icchA ke kAmanA na hoya. tamArAM kAryonI pAchaLa to tamArI kIrtinI kAmanA rahelI che. tame auSadhAlaya banAvo cho, paraMtu tamAruM lakSa to tamArI prazasti para che. AvI kIrti-prazastinI AkAMkSAnuM baMdhana tamane kAryano AnaMda ke zAMtinI anubhUti ApatuM nathI. jo aMtarano ullAsa meLavavo hoya to kazAya prayojana vinA kArya karo. evuM niHsvArtha kArya ja tamane sAttvika prasannatA Apaze." rAjA vajrabAhue potAnA kIrtilekho toDavAnI AjJA ApI. e pachI prajAkArya karatAM emane aMtarano AnaMda prApta thavA lAgyo. 11 zrI mahAvIra vANI 1 vizvanAM badhAM prANIo mATe parigraha samAna bIjI koI jALa nathI, baMdhana nathI. zrI praznavyAkaraNa sUtra, 1, 5 bhAvamaMgA ba 6 8 veramAMthI vidhA bhaNI AcArya haribhadrasUrijI . emanA be ziSyo hatA haMsa ane paramahaMsa. banyuM evuM ke A baMne ziSyonI dharmajhanUnIoe hatyA karI. dharma mAnava haiyAMne joDe che paraMtu dharmane nahIM samajanAra dharma dvArA mAnava haiyAne toDe che. ziSyonI hatyAnA AdhAtathI haribhadrasUrijInuM hRdaya khaLabhaLI UThyuM. AvA ziSyonI vinAkAraNe thayelI hatyAno UMDo AghAta AcAryazrInA dilamAM lAgyo ane emAMthI badalAnI Aga jAgI. AcAryae anya dharmanA 1444 vidyArthIo ane adhyApakone UkaLatA telanI kaDAImAM jIvatA bhUMjI nAkhavAno vicAra karyo. AcAryazrIe upAzrayanA daravAjA baMdha karyA. moTI bhaThThI saLagAvI. enA para kaDAImAM tela nAkhyuM ane pachI potAnA maMtrabaLe e adhyApako ane vidyArthIone AkarSita karIne AkAzamAM UbhA rAkhyA. AcAryazrInA veranI vAtanI jANa yAkinI mahattarAne thaI. eka AcAryane hAthe Avo nRzaMsa hatyAkAMDa ! yAkinI mahattarA vege cAlIne upAzrayamAM AvyAM. upAzrayanAM dvAra baMdha hatAM. AcArya haribhadrasUrie potAnI mAtA samAna yAkinI mahattarAne kahyuM, "hAlamAM mArI kriyA cAle che. thoDA samaya pachI Avajo." 7 3 bhAvamaMjUSA Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvatuM bhAtuM yAkinI mahattarAe daDha avAje kahyuM, "mAre tamAruM jarUrI kAma che. tatkALa daravAjo kholo." daravAjo khUlyo. yAkinI mahattarAe vinayapUrvaka AcAryazrIne vaMdana karyA ane pachI kahyuM, "AcAryazrI, ApanI pAse prAyazcitta levA AvI chuM. mane Apa prAyazcitta Apo." prakAMDa vidvAna AcArya haribhadrasUri potAnI jAtane yAkinI mahattarAnA putra tarIke oLakhAvatA hatA, kAraNa ke e ja yAkinI mahattarAno eka zloka teo samajI zakyA nahIM ane emano vidvattAno ahaMkAra khaMDita thayo hato. aMte vidvattAmAM parAjita thatAM rAjapurohita vidvAna haribhadra jinadattasUrijI pAse dIkSA lIdhI. mAtA samAna sAdhvI sAme cAlIne zenuM prAyazcitta levA AvI che te jANavAnI zrI haribhadrasUrine jijJAsA jAgI. yAkinI mahattarAe kahyuM ke cAlatAM cAlatAM ajANatAM emanA paga nIce eka deDako dabAI gayo. eka paMcendriya jIvanI hiMsAthI emano AtmA apAra vedanA anubhave che. A hiMsAnuM prAyazcitta cAhe che, kAraNa ke jo AloyaNA karyA vinA kadAca temanuM AyuSya pUrNa thaI jAya to to virAdhaka banI jAya. AcArya haribhadrasUrie jarA UMcA avAje kahyuM, "oha ! tame paMcendriya jIvanuM dhyAna rAkhI zakyAM nahi ? enuM tamAre prAyazcitta karavuM ja paDaze." yAkinI mahattarAe prAyazcittano vinayapUrvaka svIkAra karIne kahyuM, "mArAthI ajANatAM thayelA eka tiryaMca paMcendriya jIvanI (deDakAnI) hiMsAnuM prAyazcitta to mane maLyuM, paraMtu tame 1444 manuSyonI jANI-joIne hiMsA karI rahyA cho tenuM prAyazcitta zuM thaze ?" yAkinI mahattarAnA A zabdo sAMbhaLatAM ja AcAryazrI haribhadrano krodha zAMta thaI gayo. adhyApako ane vidyArthIone maMtrabaLe bolAvyA hatA, temane pAchA mokalI ApyA. potAnA duSkRtya karavAnA vicAranA prAyazcitta rUpe kSamA Adi guNone pragaTa kare tevA 1444 graMthonI racanA karI. pArAvAra krodha pAvana kSamAmAM palaTAI gayo, veranI bhAvanA vighAnA tapamAM badalAI gaI. munirAja kalyANavimalane sAmAnya mAnavInI vedanA sadAya korI khAtI. - sAdhunI naja2 zrImaMta para nahIM paNa sAmAnya mAnavI para hoya, evA A sAdhune thatuM ke zatruMjayanI yAtrA karIne AvanArane bhUkhathI herAna parezAna thavuM paDatuM. dharmanA AcAra pramANe pavitra DuMgara para kazuM khavAya nahIM, tethI zrImaMto to yAtrA pUrNa thaye taiyAra bhojana ArogavA besatA, paraMtu sAmAnya mAnavInuM zuM ? eka vAra muni kalyANavimale joyuM ke yAtrAethI pAchA pharyA bAda eka chokarAne kakaDIne bhUkha lAgI hatI, tyAre enA pitAe tarata kazuM na maLatAM vaDanA lAlaghUma TeTA ApyA hatA, bALaka e mIThAInI jema khAI gayo. bhUkha AgaLa mAnava ke pazu sarakhA. A dRzya joIne muni kalyANavimalane apAra du:kha thayuM. e pachI nAharajI nAmanA dharmapremIe seva-mamarA ke seva-gAMThiyA jevuM bhAtuM ApavAnuM zarU karyuM. | bhAvanA to umadA hatI, paNa ATalA bhAtAthI peTa na bharAya. eka vAra amadAvAdanA nagarazeTha yAtrA karIne nIce UtaratA hatA tyAre munirAje kahyuM, "calo, taLeTIe bhAvamaMjA ne 8 e b mA kaMpa Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puNya vecAya nahIM jaIne sahunI sAthe bhAtuM jamo." zeThe joyuM ke seva-gAMThiyAthI peTa bharAtuM nahotuM. e pachI DhebarAM apAtAM. gharaDAo cAvI zakatA nahIM. bALakone bahu bhAve nahIM. have karavuM zuM ? munirAje sAmAnya mAnavIonI muzkelInI vAta karI. gharaDAonI DhebarA cAvavAnI parezAnInI vAta karI. A sAMbhaLIne himAbhAI zeTha bolI UThyA, ApanI vAta sAcI che. bhAtuM ApavuM e to bhAvanAnuM kAma che. emAM evuM puNya raheluM che ke thAkyo-pAkyo AdamI bhAtuM khAIne aMtaranA AzIrvAda Ape tethI have AjathI eka moTo lADavo ane seva-gAMThiyA ApIzuM. eno baMdobasta huM karAvIza." muni kalyANavimalanI karuNAmayI AMkhamAM AnaMda pragaTa thayo. zrImaMta hoya ke sAmAnya mAnavI sahu hAthe thALI le, bhAtuM laIne eka paMgate besIne jame che, dharmanA rAjyamAM to sahu sarakhA. A vAtane ghaNo vakhata vItI gayo. paraMtu Aje pAlitANA zaherathI zatruMjayanI taLeTIe jatAM e muninI derI mAnava karuNAno saMdeza Ape che. sAcI sAdhutA sadAya sAmAnya mAnavInAM du:kha-dardane jotI hoya che. A lokanA mAnavInI upekSA karIne mAtra paralokanI vAto karatA nathI. ene pRthvI paranuM jIvana sAruM karavuM che. e pachI e svarganI vAta kare che. sAco sAdhu potAnI AsapAsa samAja tarapha AMkha mIMcIne mAtra svakalyANanI vAta nahIM kare. enI eka AMkha AtmakalyANa tarapha haze ane bIjI AMkha janakalyANa tarapha haze. pArakAnI pIDA pachI te mAnavI hoya - enA aMtarane valovatI raheze. bhagavAna to bhaktanI bhAvanAnA bhUkhyA che. hRdayamAM dharmanA sAcA sneha vinA karoDonuM dAna karanAra karatAM sAcI bhAvanAthI eka koDInuM dAna karanAra mahAna che. jainadarzane pratyeka dharmaAcaraNamAM dravya ane bhAva ema be bheda darzAvyA che. bhAvanAzUnya hRdayathI karavAmAM AvatI kriyA te dravya, bhAvanApUrNa hRdayathI karavAmAM AvatI kriyA te bhAva, bhIma kuMDaliyanuM jIvana hRdayanI sAcI dharmabhAvanAnuM mahimAgAna kare che. | vi. saM. 12 13mAM zrI zatruMjaya tIrthanA mULa jinAlayano mahAmAtya vAhaDe jIrNoddhAra karAvyo. pratiSThAno barAbara raMga jAmyo hato. A pratiSThAmAM TImANAno ati garIba cIMtharehAla jaina bhIma paNa Avyo hato. te kuMDalAnA ghIno vepArI hato. teNe potAnA gAmathI cha drammanuM ghI lAvIne saMghamAM pherI karI. Ane pariNAme ene eka rUpiyo ane sAta drammanI kamANI thaI. AmAMthI eka rUpiyAnAM phula kharIdIne eNe prabhupUjA karI. Avo bhavya pratiSThA mahotsava karAvanAra mahAmAtya vAhaDanAM darzana karavAnI bhAvanAthI bhIma maMtrI rAjanA taMbu pAse Avyo. nirdhanatAthI gherAyelA bhImane maMtrIne maLatAM saMkoca thato hato. 11 9 bhAvamaMjUSA 11 zrI mahAvIra vANI II AtmA sAdhakane UMcI ke nIcI koI paNa sthitimAM na to harSa pAmavuM joIe ke na to krodhita thavuM joIe. zrI AcArAMga sUtra, 1, 2, 3 bhAvamaMjUSA bha 10 Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMtrI mAnavapArakhu hatA. emaNe A garIba bhImane potAnI pAse ardhaAsana para besADyo. enA jIvanano itihAsa jANI lIdho. maMtrI vAhaDe bhAvathI kahyuM, bhIma, tuM mAro sAdharmika bhAI che. mAre yogya kaMI kAma hoya to jarUra kaheje " kAraNe koI kleza nathI vahoravo." Ama chatAM maMtrI vAhaDe rakama svIkArI nahIM. cheka rAta sudhI baMne vacce rakajhaka cAlI. rAtre kapardI yakSe kahyuM, "tArI puSpapUjAthI prasanna thaIne A dhana ApyuM che. eno tAre mATe ane dAna kAje upayoga kara. have samRddhi sadAya tArI sAthe raheze." bIje divase bhIma kuMDaliyoe bhagavAna RSabhadevanI suvarNaratno ane puSpo vaDe lAkheNI pUjA karI. kapardI yakSanI paNa pUjA karI. eno bhaMDAra chalochala bharAyelo rahyo. A bhIma kuMDaliyoe zrI zatruMjaya mahAtIrtha para bhImakuMDa baMdhAvyo. A samaye tIrthoddhAranA vahIvaTadAra tIrthoddhAranI rakama pUrI karavA TIpa karatA hatA. teo bhIma pAse AvyA. enI pAse sAta dramma hatA. e saghaLI mUDI eNe TIpamAM ApI dIdhI. kevo virala tyAga ! kevI anupama bhAvanA ! kevI bhavya dharmaprIti ! mahAmAtya vAhaDa A garIba mAnavIno virATa tyAga joIne prasanna thaI gayo. TIpanI yAdImAM emaNe bhIma kuMDaliyAnuM nAma paheluM lakhAvyuM. sAthe zreSThIone kahyuM paNa kharuM, "juo, AnuM nAma tyAga ! cha drampanA ghImAMthI eka rUpiyo ane sAta drammanI kamANI karI. rUpiyAnAM puSpothI prabhupUjA karI. bAkInA sAta dramma TIpamAM lakhAvyA. ene AjanI prabhubhaktimAM rasa che. kAlanI kazI phikara nathI. dharmakArya pratyeno eno dharmasneha to juo !" vAhaDa maMtrIe bhIma kuMDaliyone traNa rezamI vastro ane pAMcaso drammanI bheTa ApI. bhIme hasIne kahyuM, "maMtrIzvara, A nAzavaMta saMpattinA lobhamAM huM mAruM puNya vecI na zakuM. tame pUrvabhavamAM AvuM puNya karyuM tethI Aje AvI sthitimAM cho. to pachI mAruM saMcita puNya zI rIte ApI zakuM ? A to chetarAmaNI karyA jevuM kahevAya.' maMtrI vAhaDa AvAM vacano sAMbhaLI khUba prasanna thayA. emaNe pAnanuM bIDuM ApIne bhImanuM sanmAna karyuM. bhIma kuMDaliyo ghera Avyo to roja eno hisAba lenArI karkazA nArIe kazuM na pUchavuM. banyuM hatuM evuM ke enA gharanI gamANamAM gAya bAMdhavAno khIlo kADhIne barAbara nAkhavA jatAM ene cAra hajAra sonAmahora maLI hatI. potAnI A vAta ati harSabhera bhIma kuMDaliyone kahI. bhIma kuMDaliyoe kahyuM, "A to mArI prabhupUjAnuM phaLa che. A 2kama to ApaNe tIrthamAM vAparavI joIe." bIje divase saMghamAM AvIne maMtrI vAhaDane A rakama ApI to maMtrIe A 2kama levAno sApha inkAra karyo. bhIma kuMDaliyoe kahyuM, maMtrIzvara, mArI pAse eka baLada che te basa che. A dhana rAkhIne mAre vinA 11 zrI mahAvIra vANI jevI rIte lokhaMDanA caNA cAvavA kaThina che, tevI rIte ja saMyama-sAdhanAnuM pAlana paNa kaThina che. zrI sUtrakRtAMga sutra, 1, 8, 26 bhAvamaMjUSA be 12 11 13 7 bhAvamaMjUSA Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAcuM sAmaiyuM dazArNadezanA rAjavI bhadrane khabara maLyA ke bhagavAna mahAvIra emanI rAjadhAnI tarapha AvI rahyA che tyAre emanA AnaMda ane utsAhano pAra na rahyo. emaNe vicAra karyo ke bhagavAna mahAvIranuM evuM sAmaiyuM karuM ke jagata AkhuM e joIne stabdha banI jAya. are ! khuda prabhu mahAvIra paNa enI bhavyatAne joI rahe, bhale mukhethI nahIM to kaMI nahIM paNa aMtarathI dhanyavAda Ape. mahArAjA bhadra e khaMDiyA rAjAone potAnA sainya ane samRddhi sAthe hAjara thavA pharamAna karyuM. nagarInA ekeeka cokane suzobhita karyA. zerIone sajAvI. prajAjanone uttama vastro sAthe hAjara thavA kahyuM. dhajA ane patAkAothI AkhA nagarane zobhAyamAna karyuM. bhagavAna mahAvIra dazArNa nagarImAM pravezyA tyAre mahArAjA bhadra potAnI hAthIsenA, azvasenA sAthe vaMdana karavA AvyA, manamAM garva hato bhavya sAmaiyuM karyAno. cittamAM AnaMda hato anupama vaibhava batAvavAno. mahArAjA bhadra potAnA hAthI parathI nIce UtarIne jue che to khUNAmAM eka adbhuta hAthI Ubho hato. e hAthIne eka nahIM balka sAta sUDho hatI. khuda devarAja iMdra hAjara hatA. mahArAjA bhadra mUMjhAI gayA. emaNe kahyuM, "prabhu, mane kazuM samajAtuM nathI. mArI AkhI gajasenAnI barAbarI kare evo A eka hAthI che kono ?" bhagavAna mahAvIre kahyuM, "juo, samRddhi namratAthI, rUpa cAritrathI, dhana dAnathI ane jIvana tyAgathI zobhe che. aMtaranI khoja vagaranI ke mananI namratA sivAyanI samRddhi ke sattA e to DubADanArI che, tAranArI nathI, svAgata vastumAM nathI, bhAvamAM che." mahArAjA bhadrane potAnI jAta para apAra zarama jAgI. enI icchA to sAmaiyAthI mitrone samRddhi batAvavAnI ane duzmanone DAravAnI hatI. bhaktine khUNe UbhelA devarAja indranI apAra samRddhi joIne jhAMkhA paDI gayelA mahArAjA bhadrae kahyuM, "prabhu, kyAM dIpaka ane kyAM sUraja !" kUvAnA deDakA jevo garva huM dhAraNa karato hato. Aje mAro garva gaLI gayo. aphasosa eTalo ke Apano bhakta hovA chatAM ApanuM sAcuM sAmaiyuM karI zakyo nahIM. prabhu mahAvIre kahyuM. "AmAM zarama ke nAnapa nathI. jene doSanI pratIti thAya che te mahAmAnava che. tArA doSanI oLakha ja tane tAraze." ane sAce ja dazArNadezanA mahArAjA bhadra tarI gayA. keTalAMya varSa purANI A ghaTanA Ajeya marmabhedaka lAge che. sAmaiyAMo aMtaranA bhAvanI abhivyaktine badale sattA ane samRddhinAM varavAM pradarzanarUpa banI gayAM che. dharma jyAM sudhI dhananI bhulabhulAmaNImAM aTavAyelo rahe che tyAM sudhI dharmane nAme adharma ja posAya che. sattA ane saMpatti e satya dharmanA kALajhALa duzmano che. e sattAnI godamAM bese ke pachI saMpattinAM vAjAM vagaDAve tyAre dharma vidAya laI cUkyo hoya che ane dharmanA vezamAM adharma vyApI cUkyo hoya che. koI sAmaiyAmAM Dolato hAthI juo tyAre tamane koIne garva jhUlato jovA maLaze. benDavAjAnA avAjamAM tamane sAcI bhaktino madhura avAja gUMgaLAvavAnI koziza dekhAze. A vakhate rastA para nAcatAM strIpuruSane jozo to temAM saMsAranI kSudratAnuM pradarzana dekhAze. philmI dhUnomAM bhAvonI tucchatA jaNAze ane UchaLatAM nANAMmAM garIbInI majAka dekhAze. koI vAra A sAmaiyuM dilathI joIe. sAcuM sAmaiyuM e dhana zaktinuM pradarzana nahIM paNa sAcI bhaktinuM darzana che. bhAvamaMjUSA le 14 5 % bhAvamaMjUSA Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AMsu ane aMtaranI zuddhi A saMsAranI samaja ApanAra rAjavI zA mATe rAjapATa choDIne cAlI nIkaLyA haze ? prajAne AvA rAjavInA kAramA viyoganI vedanA thatI hatI. mAtA marudevAne jIvanasaMdhyA TANe putranA darzanathI thatAM prabhAtanA sukhanA anubhavano viraha thaze e vAta akaLAvatI hatI ane devI sumaMgaLA to eka ja vAta karatI ke mane sAthe laI jAo pachI te pravAsa jIvanano hoya ke mRtyuno. pahADa jevo putra bAhubali rAjA RSabharAjano mArga rokIne Ubho rahyo. rAjAnI baMne putrI suMdarI ane brAhmI UbhA UbhA AMsunI pALa racI rahyAM hatAM. rAjA RSabharAje rahyuM, "AMsune Ama na vAparo. AMsune aMtaranI zuddhi mATe vAparo !" Aja sudhI samAjamAM rahyo. saMsArane eka zAsana ApyuM. have jagatane eka navuM zAsana ApavuM che. jemAM mahelane badale AkAza mAruM AzrayasthAna banaze. UMDI khINo mArI zerIo thaze. Aja sudhI svajana ane snehI vacce jIvyo. mAna ane apamAna gaLato rahyo. have eka mahAsvapnane sAkAra karavuM che. jemAM satata jAgRti ane anaMta ekAMta mArA sAthI banaze. sAgaramAM mAchaluM sarakI jAya ema rAjA vRSabharAja mahela ane sattA, svajano ane snehIo - sahune tyajIne mahAprayANa AdaravA mATe adhyAtmanA mArge araNyanI vATe cAlI nIkaLyA. e divase jagatane pahelI vAra bhautika vastuonI maryAdA samajAI. enI pAra AvelA eka nirbhaya, niHspRha ane nitya nUtana evA vizvano aNasAra maLyo. rAjA bharAja yogI banyA ane tIrthaMkara RSabhadeva thayA. da rAjA RSabharAje rAja tyajavAno vicAra karyo. pRthvInA nAtha pRthvI choDIne vanaaraNyamAM cAlyA jAya te kone game? vaLI rAjA RSabharAja e to evA rAjavI hatA ke jemaNe mANasamAM mANasAI jagADI. pRthvI para pazunI mAphaka jIvatA mAnavImAM bhAvanAnI prabhutA ANI. samAjane nIti ApI ane rAjyanI paddhati ApI. AvA rAjA RSabharAje rAjamahela choDIne, sattAno tyAga karIne saMyamadharmano svIkAra karavAnuM nakkI karyuM. prajA vicAramAM paDI. eNe vicAryuM ke rAjA RSabharAja pAse je sAhyabI che e meLavavA mATe to Akho saMsAra marI paDe che tyAre teo zAne kAje ATalI virATe sattA ane vizALa saMpatti tyajI jAya che ? manuSyajAtinA prAraMbhakALanA A samaye prajAne dharma ke adhyAtmanI koI oLakha nahotI. hajI mAMDa mAMDa samAjanI racanA thaI hatI. enuM baMdhAraNa ghaDAyuM hatuM. bhAI-bahenanAM lagna thatAM hatAM. e rivAja dUra thaIne vizva sAthe sagapaNa bAMdhavAnuM kAma thayuM hatuM. rAjA RSabharAja Adi pRthvInAtha kahevAtA hatA ane emaNe prajAne jIvananuM ghaNuM jJAna ApyuM. A jIvananI, 11 zrI mahAvIra vANI | medhAvI puruSa dhyAnayogano svIkAra kare che ane dehabhAvanAnuM sarvathA visarjana kare che. zrI sUtrakatAMga sUtra, 1, 8, 26 bhAvamaMjapA e 16 13 13 chi bhAvamaMjUSA Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna mATe upAsanA dharma e dIpaka che ane enuM ajavALuM che jJAna. dharmanA upAsakane jJAnanI upAsanA kadIya na pAlave. eka samaye sAva garIba dazAmAM jIvato lalliga ati dhanavAna banyo. eNe dhanano upayoga dharma kAje, jJAna kAje karavAno nirdhAra karyo. manamAM thayuM ke evA graMthonI racanA thAya, je dharmanI mahattA ane vyApakatA batAve. lalliganA sadbhAgye ene haribhadrasUri jevA mahAna zAstrakArano meLApa thayo. lallige emanA zAstrasarjananA kAryamAM mokaLA mane saMpatti ApavA mAMDI. AcArya haribhadrasUrijI divase to zAstra racanA karI zake, paraMtu rAtre emanuM kArya thaMbhI jAya. sAcA sAdhuthI prakAzano upayoga na thAya. bIjI bAju kAma eTaluM badhuM hatuM ke divasa nAno paDato hato. AcArya haribhadrasUrinI vimAsaNa lalliga kaLI gayo. eNe vicAra karavA mAMDyo ke kaMIka evo upAya zodhuM ke jethI AcAryazrInI sAdhutAnI maryAdA jaLavAI rahe ane koI nirdoSa vyavasthA thAya.. - lalligane khabara paDI ke eka evuM ratna maLe che je rAtre paNa dIpakanI jema prakAza Ape. A ratna atyaMta kImatI hovAthI e meLavavA mATe puSkaLa dhana ApavuM paDe tema hatuM. paraMtu dhanano savAla lalliganI dharmabhAvanAne rokI zake tema nahoto. koIe lalligane salAha paNa ApI ke ATaluM badhuM kImatI ratna lAvIza, to pachI tArI pAse zuM raheze ? AthI AcAryazrInuM zAstrasarjana divasa ane rAta avirata cAlu rahe enI phikara rahevA de ! bIjAe vaLI salAha ApI ke emanAM zAstrasarjananI pAchaLa tuM ATaluM badhuM dhana kharce che e pUratuM che. have vadhu dhana vAparavAnI jarUra nathI. Ama ne Ama jJAnanI pAchaLa dhana vAparatAM tuM nirdhana thaI jaIza. lallige kahyuM, "are ! jJAnanI pAchaLa dhana vAparatAM nidhana thaI jAuM to paNa tene huM moTuM sadbhAgya mAnIza. mAre mATe dharma ArAdhya che. jJAna mArI upAsanA che. dhana hoya ke na hoya tethI emAM kazo bheda paDavAno nathI." lalliga peluM kImatI ratna levA nIkaLyo. moM mAgyA dAma ApIne e ratna kharIdI lAvyo. aDhaLaka saMpatti kharcAI, paraMtu enA aMtaramAM avarNanIya AnaMda hato. e mahAmUluM ratna lAvIne guru haribhadrasUrIzvarajI mahArAja ne ApavA gayo. upAzrayano khUNekhUNo jhaLahaLI UThyo ane ratnanA prakAzamAM zAstraracanAnuM kAma vegIluM banyuM. eka pachI eka graMtho racAvA lAgyA. lalligane potAnuM dhana ane jIvana baMne kRtArtha lAgyAM. enI bhAvanAne sahu koI naMdI rahyA. dharmane sIdho saMbaMdha jJAna sAthe che. sAcuM jJAna e ja dharmane ajavALe che. enAthI ja jIvananI ane dhananI sAcI kRtArthatA sadhAya che. 11 zrI mahAvIra vANI | je sAdhaka saMpUrNa vizvane samabhAvapUrvaka jue che te koInuM priya karato nathI ane koInuM apriya karato nathI. zrI sUtrakRtAMga sUtra, 1, 10, 6 bhAvamaMjUSI le 18 1e fo bhAvamaMjUSA Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmacakravartInuM asIma rAja puSya nAmano mahAsAmudrika vyaktinAM pagalAM parathI enuM jIvana ane bhAvi kahI zakato hato. enA jJAna mATe samagra bhAratavarSamAM enI ajoDa nAmanA hatI. eka vAra pAvana gaMgAnA taTanI retI para be pagalAMnI hAra aMkAyelI joI ane stabdha banI gayo. mahAsAmudrika puNe thaMbhIne retI para paDelAM pagalAM nIcA vaLIne barAbara nIrakhyAM. enA Azcaryano pAra na rahyo. are, A to koI cakravartInAM pagalAM lAge che. enI rekhAo keTalI badhI prabhAvazALI che ! sAmudrika zAstra jene uttama gaNe che evI keTalI badhI nizAnIo che ! mahAsAmudrika puNe e pagalAMnI Aju bAju ane pAchaLa najara pheravI. e joto hato ke bIjAM koI pagalAM A retImAM kema dekhAtAM nathI. cakravartI hoya to enI pAchaLa to caturaMga senA hoya. A cakravartInI pAchaLa kema koI senA dekhAtI nathI? enA AzcaryanI avadhi to tyAre thaI ke A cakravartInI pAchaLa koI bIjAM pagalAM paNa dekhAtAM nahotAM. ' are, emanA para chatra dharanAranAM pagalAM paNa zodhyAM jaDyAM nahIM, mahAsAmudrika vicAramAM paDyo. zuM potAnuM zAstra khoTuM ke pachI enuM jJAna adhUruM ? puSyane potAnA jJAna para pUro vizvAsa hato ane tethI ja pagalapagaluM sAdhato e AgaLa vadhyo. Akhare nizcita ThekANe AvI pahoMcyo ane joyuM to ene apAra AghAta thayo. enI najare rAjavaibhavathI zobhatA koI cakravartI dekhAyA nahIM, paraMtu najara. sAme eka nagna yogI dekhAyA. are, koI sAmAnya rAjavIne mAthe hoya evuM chatra paNa emanA mastaka para nathI. oha, emanA paga to sAva ughADA che. deha para alaMkAra ke AbhUSaNa zuM balake vastra paNa nathI. kapALe hAtha daIne mahAsAmudrika puSya besI gayo. manomana thayuM ke Aje enAM zAstro khoTo Tharyo. potAnA jJAna vizeno vizvAsa saMpUrNapaNe DagI gayo. evAmAM A ghora jaMgalamAMthI nIkaLelI koI vyaktie yogI mahAvIrane oLakhyA. bAre vahANa DUbI gayAM hoya evI rIte lamaNe hAtha daIne beThelA puSyane joyA. puSyae emane parezAnI kahI tyAre pelI vyaktie kahyuM, mahAsAmudrika puSya, nathI ApanAM zAstro khoTAM ke nathI Apa khoTA ? A vyakti e koI sAmAnya vyakti nathI paNa cakravartI paNa jenA caraNamAM zira jhukAve evA tyAgI prabhu mahAvIra che. bhAvi tIrthaMkara che. cakravartInAya savAI cakravartI che. cakravartInuM rAja sImAbaddha hoya A dharmacakravartInA rAjane koI sImA hotI nathI." dharmacakravartI mahAvIranA zAsanane kyAM sImA che ? emaNe prabodhelo anekAMtavAda Aje AkhI sRSTinA vicArakone ajavALI rahyo che. AtmanAzanA mArge doDatI duniyAne have samajAya che ke AtmaghAtamAMthI bacavuM hoya to mahAvIranI ahiMsA sivAya bIjo koI Aro ke ovAro nathI. pRthvInA graha para sauthI vadhu nukasAna mAnavIe karyuM che, have mAnavajAtane samajAya che ke mahAvIranuM 'parasparopa graho jIvAnAm" eTale ke "jIvo e kabIjA para AdhArita che.' e sUtra keTaluM mahAna ane zAzvata satyarUpa che. parigrahathI herAna-parezAna mAnavI Aje aparigrahanA Adarza bhaNI AzA ane saMtoSa mATe mITa mAMDIne beTho che. A che dharmacakravartIno prabhAva. 21 % bhAvamaMjUSA bhAvamaMjUSA tra 20 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharI zake ? evAmAM dAsI bhUpalAne thayuM ke enI pAse bahumUlo hAra che. enA jIvananI saghaLI saMpatti emAM samAyelI che. A bahumUlo hAra prabhucaraNe dharI dauM. moTI bhIDane vIMdhatI bhUpalA AgaLa AvI. potAno bahumUla hAra prabhucaraNe dharI dIdho. jevI AvI hatI tevI pAchI pharIne mAnava maherAmaNamAM samAI gaI. maMtrIzvara vastupALa ane tejapALa A nArInI bhAvanAne joI rahyA. anupamAdevI aMtaramAM UMDA vicAramAM DUbI gayAM. sahu vicAravA lAgyA ke ApaNe to bahoLI saMpattino eka aMza Apyo che jyAre A nArIe sarvasva ApyuM che. sAcI bhakti sadAya samarpaNa mAge che. dharmane dhananI jarUra nathI balka sevAnI jarUra che. vaibhavanI jarUra nathI paNa bhAvanAnI jarUra che. bAhya utsavo karatAM AMtara mahotsavo jarUrI che. 11 sarvasvanuM samarpaNa vikramanA teramA saikAnI A vAta che. A samaye sUrya ane caMdranI joDa jevA gujarAtanA be maMtrI vastupALa ane tejapALanI vIratA ane dharmabhAvanA sarvatra guMjatAM hatAM. eka vAra mahAamAtya vastupALa ane tejapALa zrI zatruMjaya mahAtIrthano saMgha kADhIne nIkaLyA. A saMgha Thera Thera Adara-satkAra pAmato AgaLa vadhato hato. emAM sAdhusaMto hatA. dhanapatio hatA. amIramAM amIrathI mAMDIne aMdanAmAM adanA mAnavIo hatA. zrI zatruMjaya mahAtIrthanA devAdhideva bhagavAna AdIzvaranAM sahue darzana karyA. prabhucaraNe sahu bheTa dharavA lAgyA. vastupALano bhAI tejapALa prabhune namyo. anupamAdevI ane lalitAdevIe prabhune mahAmUlI bheTa dharI. jANe prabhucaraNe bheTa dharavAno pravAha na cAlyo hoya ! A saMghamAM vastupALanI dAsI bhUpalA paNa AvI hatI. e dUra UbhI UbhI darzana karatI hatI. bhaktithI bharyuM bharyuM vAtAvaraNa bhUpalAnA hRdayamAM paNa bhAva jagAvI gayuM. ene paNa prabhucaraNe bheTa dharavAnuM mana thayuM. | manamAM vicAre ke eka dAsI zuM bheTa ApI zake ? jyAM ' amUlya bheTono varasAda varasato hoya tyAM pote prabhune zuM 1 zrI mahAvIra vANI ! bIjA loko baMdhana ane baMdha dvArA mAruM damana kare che, enI apekSAe te sAruM che ke huM saMyama ane tapa dvArA potAnA AtmAnuM damana karuM chuM. zrI uttarAdhyayana sutra, 1, 13 bhAvamaMjUSA je 22 16 23 6 bhAvamaMjUSA Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ doDyo, vardhamAnanA caraNAraviMdamAM paDIne bolyo, "oha, Apa sahu koIne emanuM manavAMchita ApyuM ane mAro zo aparAdha 12 sadA doDato lobhI yogI vardhamAnanA deha para che iMdrae ApeluM ekamAtra devadUSya vastra, rAja kumAra vardhamAna sarvasvano tyAga karIne nIkaLyA hatA. potAnI pAsenuM saghaLuM dAnanI gaMgAmAM vahAvI dIdhuM yogI vardhamAne potAnA khabhA para rahelA devadUSya vastranA be bhAga karyA eka TukaDo somazarmAne Apyo ane vastrano bIjo TukaDo potAnA khabhA para nAMkhyo. somazarmA vaizAlInA vastronA tRNanAra zekhara pAse pahoMcyo tyAre e vastra tuNanAre kahyuM ke A to devatAI vastra che. enAM mUla AMkI zakAya nahIM, paNa jo tuM bAkInuM adhuM vastra laI Ave to tuM nyAla thaI jaIza. AnuM kAraNa e che ke pRthvI para Aja sudhI koI khUNAnAre AvuM vastra vadhyuM nathI ane koI tRNanAre tukyuM nathI. somazarmAno lobha ane jaMgala tarapha laI javA lAgyo ane bhagavAna mahAvIra pAse emanA zarIra para raheluM bAkInuM devadUSya mAMgavA gayo. somazarmA e eka arthamAM lobhanuM jIvaMta udAharaNa che. mAnavIno lobha evo che ke ene satata asaMtoSathI doDAve rAkhe che. atRptithI e kaLAve che. A lobhane kadI kyAreya koI pUrNavirAma hotuM nathI, e sadA alpavirAma para jIve che. | sarvasva dAna ApIne saMnyAsa lenAra mahAvIre somazarmAne devadUSano artho bhAga Apyo chatAM saMtoSa na thayo. bAkIno bhAga levA jatI vakhate enI zarama ane saujanya para lobhe vijaya meLavyo. e samaye A ja gAmano somazarmA nAmano brAhmaNa bIje gAma bhikSA mAgavA gayo hato ane khAlI hAthe pAcho pharyo. eNe jANyuM ke siddhArthanA putra mahAvIra vardhamAne potAnA nagaramAM suvarNa ane raNanI dAnagaMgA vahevaDAvI, tyAre pote potAnuM nagara choDIne bIjAM gAmomAM yAcanA mATe gayo hato. eka varSa sudhI vardhamAna mahAvIranI dAnagaMgAe aneka vAcakonA jIvanamAM navI AzA jagADI hatI, tyAre moDe moDe Avelo somazarmA yAcanA karavA pahoMcyo paraMtu eTalA samaya sudhImAM to mahAvIra vardhamAne ghanaghora araNya tarapha prasthAna karyuM hatuM. somazarmAe vicAryuM, potAnA ja nagaramAM muzaLadhAra megha varasyo ane enI jamIna sAva korIkaTa rahI. mahAvIra vardhamAnanA zarIra para ekamAtra vastra hatuM, che chatAM lobha ane garajane akkala hotI nathI. somazarmA 1 jhI mAgIra vANI . je puruSa durjaya-saMgrAmamAM daza lAkha yoddhAo para vijaya prApta kare che. enI apekSAe je pote potAnI jAtane jIte che, te eno parama vijaya che. zrI uttarAdhyayana sUtra, 20, 48 bhAvamaMjaya ma 24 25 % bhAvamaMjUSA Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 bAra varSanA pULA sAMjanuM pratikramaNa cAlatuM hatuM tyAre eka zrAvake haLavethI zrI navijayajI mahArAjane vinaMtI karI. "sAheba, ApanA ziSya zrI yazovijayajI mahArAja kAzImAM gahana abhyAsa karIne AvyA che. emaNe varSo sudhI zAstragraMthonA gahana jJAnanuM pAna karyuM che. Aja amArI evI bhAvanA che ke bAra bAra varSa sudhI kAzImAM abhyAsa karanAra ApanA vidvAna ziSya zrI yazovijayajI mahArAja sajhAya bole. Apane amArI vinaMtI che ke Apa kRpA karIne emane Adeza Apazo.* guru zrI nayavijayajIe zrI yazovijayajIne pUchyuM, kema bhAI ! sajhAya bolazo ?" zrI yazovijayajIe vinayapUrvaka kahyuM, "gurudeva, mane sajajhAya kaMThastha nathI." A sAMbhaLatAM ja pelA zrAvakanI talavAranI dhAra jevI jIbha saLavaLI UThI ane te bolyo, "tyAre zuM kAzI jevA kAzImAM bAra varSa rahIne ghAsa kApyuM ?" - A zabdoe eka sannATo janmAvyo. sahune lAgyuM ke ke ANe AvAM kaTuvacana bolavAM joItAM nahotAM. paraMtu sAdhu to samatAnA dhAraka, zrI yazovijayajI mahArAje kazo pratyuttara vALyo nahIM. kaTu vANI sAMbhaLanAranA manamAM krodha jagADe. kaTuvacano vicArazIla mAnavInA cittamAM ciMtana jagADe. AvuM eka ciMtana zrI yazovijayajI mahArAjanA cittamAM cAlyuM. emane thayuM ke pote saMskRta ane prAkRtanA gahana graMtho bhaNyA. nyAyanA kaThina graMthomAM pAraMgata banyA, paraMtu sAmAnya janasamudAyane ethI zo lAbha maLyo? saMskRta ke prAkRta jANanAranI saMkhyA bahu thoDI hoya. janasamUhane to pracalita bhASA ja samajAya. zrI yazovijayajIe to eka vairAgyamaya sajajhAya banAvavAnuM zarU karyuM. hRdayamAMthI vairAgyabhAvanuM jharaNuM vahevA lAgyuM ane te zabda rUpe pragaTavA lAgyuM. bIje divase sAMje pratikramaNamAM zrI yazovijayajI mahArAje potAnA sadguru pAse Adeza mAgIne sajhAya zarU karI. vAtAvaraNamAM vairAgyano rasa chalakAvA lAgyo. sajhAya lAMbI hatI tethI keTalAka zrAvakoe savAla paNa karyo ke hajI keTalI paMktio bAkI che ? upAdhyAya yazovijayajIne mukhethI to sajhAya saratI ja gaI. tyAM sudhI e sajhAya cAlI ke jyAM sudhI pelA zrAvake kahyuM, "mahArAja , hajI keTalI sajhAya bAkI che ? upAdhyAya zrI yazovijayajIe uttara vALyo, "bhAI, Aje to bAra varSamAM pedA thayelA ghAsanA pULA ekasAthe baMdhAya che. mAtra varSabharanuM ghAsa hoya to paNa tenA pULA bAMdhavA mATe ghaNo vakhata jAya. jyAre A to bAra bAra varSanA zAsanA pULA bAMdhavAnA che." upAdhyAya zrI yazovijayajInI Takora zrAvaka samajI gayo. eNe emanI kSamA mAgI. kaTuvacano mATe mApha karavA vinaMtI karI. - zrI yazovijayajIe sajhAyanI DhALa pUrI karI. paNa e samayathI loko samaje tevI gujarAtI bhASAmAM racanAonI saravANI vahevA lAgI. kaDavI jIbha dharAvanAra zrAvakanI Takora upAdhyAya zrI yazovijayajInI racanAone vadhu vyApaka banAve che. zrAvakanI TIkAno vaLato uttara ApavAne badale emaNe e TIkAne potAnI siddhimAM pheravI dIdhI. bhAvamaMjuma ba 26 23 % bhAvamaMju Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 motIzAnI TUka paryuSaNanA pavitra divasomAM motIzA zeThanuM prANapaMkheruM dehano mALo choDI gayuM. copana varSanA sAhasika motIzA zeThanuM avasAna thatAM muMbaImAM moTI haDatALa paDI. emanAM patnI divALIbAI ane putra khImacaMdabhAI vicAra karavA beThAM. pitAe lakheluM vila kholyuM to e vilamAM lakhyuM hatuM, "jo amAruM mRtyu thAya to zatruMjaya tIrthanuM ame dhAreluM sarva kArya pUruM karavuM te amArA vArasane pharajarUpa che." motIzA zeThanuM vila vAMcIne divALIbAIe vaidhavyano zoka traNeka mAsamAM dUra karyo ane dharmakAryamAM mana parovyuM ane motIzA zeThanI bhAvanA mujaba zatruMjaya tIrtha para "motIzAnI TUka'ne nAme oLakhAtI jagA zilpa ane sthApatyanI kalAkArIgarIthI zobhatAM devAlayothI jIvaMta banI gaI. mAnavInI bhAvanAno sAco AMka jema enuM mana che tema enuM vila paNa che. vyaktinA hRdayamAM rahelI icchAno paDagho enA vilamAM pragaTa thato hoya che. motIzA zeThanA vilamAM emanI dharmabhAvanA hatI to pUjya zrImoTAnA vilamAM gAmaDAMomAM nizALanA oraDAo bAMdhIne prajAne beThI karavAnI bhAvanA hatI. vila e mAtra mAnavInI aMtima icchA nathI paNa mAnavInA samagra vyaktitvanuM pratibiMba che. dika dha. ke muMbaInA zAhasodAgara motIzA zeThe siddhigiri (pAlitANA) para evAM derAsaro bAMdhavAno nirdhAra karyo ke jene joIne mAnavInA hRdayamAM adhyAtmanA bhAva jAge. Ane mATe emaNe mahuvAnA kuzaLa sthapati rAmajI sutradhArane bolAvyo ane kahyuM ke apUrva maMdirAvali racavI che. zatruMjaya para jaIne jagyA nakkI karo. zatruMjaya parvata be pAMkhavALo che. eka pAMkha para zrI AdIzvaranAthanuM mukhya jinAlaya che. ane bIjI pAMkha para bIjAM derAsaro che. sthapati rAmajIe parvatanI be pAMkha vaccenI khINa pasaMda karI. e khINamAM baso phUTa UMDo khADo hato. emAM kutAsara taLAva hatuM. A khADo pUravo e bhagIratha kAma hatuM. paraMtu motIzA zeTha to moTuM kAma karavA nIkaLyA hatA. emaNe e khADo pUrIne azakyane zakya banAvyuM. e pachI to derAsara taiyAra thavA lAgyuM. jotajotAmAM sAta varSanAM vahANAM vahI gayAM. | vikrama saMvata 1892nA vaizAkha mAsamAM motIzA zeThanI tabiyata bagaDI. A catura mAnavIe motane joI lIdhuM. eka bAju bhagIratha dharmakArya ane sAme AyuSyano aMta. vikrama saMvata 1892nA bhAdaravA suda ekamanA roja 11 zrI mahAvIra vANI | AtmAnA varNanamAM samasta zabda khalAsa thaI jAya che tyAM tarkane paNa koI sthAna nathI ane na to buddhi ene sArI rIte grahaNa karavAne zaktimAna thAya che. zrI AcArAMga sutra, 1, 5, 6 bhAvamaMjUSA che 28 29 % bhAvamaMjUSA Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 senAno saMhAra zAne ? dharmIne ghera dhADa paDe tevuM rAjarSi udayananA jIvanamAM banyuM. avaMtinA rAjA caMDapraghota udayananA rAjamAM AvyA. analagiri nAmanA bhayaMkara hAthI para AvIne e udayananA mahelanI suMdara dAsIne ane enA devamaMdiranI caMdanakASThanI pratimAne corI gayA. A dAsI koI sAmAnya dAsI na hatI. caMdanakASThanI devapratimA koI sAmAnya devapratimA nahotI.. udayananI priya patnI prabhAvatIe aMtima zvAsa letI vakhate rAjAne eTalI ja vinaMtI karI hatI ke A pratimAnI premathI pujA karajo. enuM sadA pUjana karatI kujA dAsIne sAcavajo. udayana devapratimAne nihALI patnIno viyoga ocho karato hato. pratimAnuM pUjana karanAra kunjA dAsI tanamanathI devamaMdiranI sevikA banI rahI. dhasI ane enI sAthe pratimA uThAvI jaIne avaMtipati caMDapradyote eka kAMkare aneka pakSI mAryo. vAta evI banI hatI ke kujA dAsIne rAjarANI thavAnA koDa jAgyA. evAmAM gAMdhAra dezathI eka gRhastha A daivI mUrtinA darzane Avyo, paNa pravAsanA zramathI ane havA-pANInA ekAeka parivartanathI bImAra paDI gayo. potAnA prabhunA bhakta gRhasthanI durdazA joIne kujjA dAsIne dayA AvI ane eNe khUba sevA-suzruSA karI ene sAjo karyo. e gRhastha upakAra vALavA dAsIne atyaMta sauMdaryavAna banAve tevI suvarNaguTikA ApI. guTikA evI ke e lenAra vyaktino deha rUpathI chalakAI UThe. kadarUpI dAsI ekAeka svarUpavAna banI gaI. rANI jevI zobhavA lAgI ane rANI thavAno bhAva jAgyo. maharSi udayana to saMsAramAM jaLakamaLanuM jIvana jIvatA hatA tethI dAsIe avantipati caMDapradyotane saMketa karyo. mahAkAmI caMDapraghAta A taka cUke kharo ? e dAsInuM haraNa karIne gayo. dAsI potAnI sAthe jenI roja pUjA karatI hatI te caMdanakASThanI pratimA laIne AvI. rAjarSi udayanane A samAcAra maLyA tyAre emanuM citta khaLabhaLI UThyuM. caMDapradyote mArA dharma ane rAjanI AbarU lUMTI lIdhI, eno rAjadharma kaheto hato ke caMDapradyote enI lAja luMTI che, e have zatru thayo che. zatruno saMhAra ja ghaTe. rAjarSi udayanane rAja daMDa hAkala karavA lAgyo ke roLI nAkha ujjayinIne ! keda karI gardana mAra enA rAjAne ! vivekI ane dharmI udayanane khyAla hato ke AvezamAM AvIne yuddha khelavAmAM nyAya sAthe anyAya thaI jAya che. sadoSanI sAthe aneka nirdoSanAM rakta reDAya che. bhagavAna mahAvIranA bhakta evA rAjavI udayane pahelAM potAnA dUta mokalyA. paraMtu caMDapradyota ene enI kAyaratA mAnI beTho. Akhare udayane sainya sajja karyuM. eNe jeTalI hiMsA ochI thAya teTaluM yuddha khelavAnuM nakkI karyuM. be rAjA vaccenA dvayuddhathI kAma sarI jAya tevuM karyuM. avantinA raNamedAnamAM rAjarSi udayana ne rAjA caMDaraghota be bharyA meghanI. jema bAkhaDI paDyA. potAnI zakti para gumAna dharAvanAra rAjA caMDapradyota rAjarSi udayananA dvandrayuddhanA AhavAnane pAchuM pheravI na zakyo. yuddhanI AkhIya paristhitimAM navuM ciMtana umerAyuM. A dvandrayuddhamAM sAtvika vRttivALA udayanano vijaya thayo. caMDapradyotanuM gumAna UtarI gayuM. mAnavIe potAnI icchAonI pUrti mATe yuddho khelyAM che. eka rAjA bIjA rAjA sAme yuddhe caDe tyAre rAjAnI e lAlasA aneka sainikonA saMhAramAM bhAvamaMjUSA ba 30 3 b varSanA Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa pariName che. itihAsa kahe che ke A yuddhakhora jagatane jaina dharme eka navI dRSTi ApI. eNe pahelAM to kahyuM ke mAnavIe kharuM yuddha to potAnA AMtarazatruo sAme karavAnuM che. jyAre rAjAo yuddha karavA mATe ati utsuka banatA tyAre eNe kahyuM ke tamArI lAlasA mATe hajAro sainikono nAza zA mATe ? keTalIya strIone vidhavA banAvavAno koIne adhikAra kharo ? saMpattino sarvanAza rAjAnI lAlasAne kAraNe thAya te yogya gaNAya ? AthI eNe eka navI vicAraNA ApI ke je be rAjA vacce yuddha laDAtuM hoya e baMne ekabIjA sAthe laDe paraMtu enI senAnA saMhAranI kazI jarUra nathI. cha 1 zrI mahAvIra vANI 11 jIva jJAnathI padArthone jANe che. darzanathI zraddhA rAkhe che. cAritrathI Azravano nirodha kare che ane tapathI karmone jhATakIne dUra karI de che. zrI uttarAdhyayana sUtra, 28, 35 bhAvamaMjUSA e 32 21 16 birudanuM sAceMya gurunA anaMta upakArano badale vALavo zI rIte ? gujarAtanA pratApI rAjavI kumArapALanA manamAM A vicAra rAta-divasa ghoLAto hato. gurue jIvana ApyuM, prANa bacAvyA, emanA AzIrvAde vizALa rAjyanA rAjavI banyA. guru evA che ke emane rAjya ApIe to paNa levA taiyAra nathI. koI paNa samRddhi ApIe to paNa eno sparza karavA taiyAra nathI. are ! rAjAnA gharanuM bhojana paNa e svIkAratA nathI. vidvattAnA sAgara samA A gurudeva zrI hemacaMdrAcArya tarapha potAnI bhakti kaI rIte pragaTa karavI ? Akhare samrATa kumArapALe vicAra karyo ke A kalikAlamAM emanA jevA jJAnI koI che nahIM. AthI darabAra bharIne emane 'kalikAlasarvajJa'nuM biruda ApyuM. rAjA kumArapALe bhavya darabAra yojavAnuM nakkI karyuM. vikhyAta rAjapuruSone AmaMtraNa ApyuM. bIjA aneka rAjavIo, sAmaMtone bolAvyA. pratiSThita zreSThIone nimaMtraNa ApyuM. AvA darabAramAM potAnA ziSyo sAthe zrI hemacaMdrAcArye praveza karyo. sahue UbhA thaI vaMdana karyA. rAjavI kumArapALe 33 60 bhAvamaMjUSA Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saddharmanuM sAruM pariNAma kahyuM ke, "zrI hemacaMdrAcAryajInI barobarI kare tevo vidvAna A jamAnAmAM koI nathI. teo yuga vidhAyaka che, jJAnanA mahAsAgara che. tethI Apa sarvanI samakSa gurudevane 'kalikAlasarvajJa'nuM biruda apAyeluM huM jAhera karuM chuM." sabhAmAM birAjamAna brAhmaNa paMDite UbhA thaIne A vAtane anumodana ApatAM kahyuM ke sAce ja zrI hemacaMdrAcAryanA jeTalI vidvattA, temanA jeTaluM tapobaLa ane tIkSNa buddhi dharAvanAra ame Aja sudhI koIne joyA nathI. teone 'kalikAlasarvajJa'nuM biruda ApyuM te paNa sarva rIte yogya che. A samaye zrI hemacaMdrAcAryanA suMdara mukha upara tejano prakAza laherAvA mAMDyo. emaNe dhIra-gaMbhIra avAje kahyuM, rAjana, A biruda e to mAre mATe moTI javAbadArI banaze. A kalikAlamAM jagatakalyANano mahAmArga jevo prabhu mahAvIrano patha sahune darzAvavAno raheze. mArI to bhAvanA e che ke pratyeka A mArga grahaNa kare ane AtmakalyANa sAdhe." pratyeka biruda sAthe eka javAbadArI joDAyelI hoya che. vyaktine maLatuM mAna e enA jIvanamAM ene zuM meLavavAnuM che enI dIvAdAMDI che. AthI pratyeka mAna ke sanmAna vyaktine mATe navo paDakAra laIne Ave che. kalikAlasarvajJa hemacaMdrAcAryae ajoDa vidvattA batAvI aneka graMtho lakhyA ane potAne maLeluM A mAna sAcuM TheravyuM. AN hara zrI zatruMjaya mahAtIrthanI yAtrA karatA munirAja zrI cAritravijayajInA manamAM satata eka vicAra cAle che ke jema hiMdu graMthonA jJAnanuM vidyApurI kAzI tema jainonuM pAlitANA kema na hoya ! munirAjanI najara samakSa kAzInAM Thera Thera patharAyelAM sadAvrato, nAnAM nAnAM vidyArthILo, eka dhotI ane eka aMguchAbhera gaMgAnA tIre besIne abhyAsamAM tallIna banelA vidyArthIonuM dRzya najare taravare che. pharI emanA mAnasapaTa para eka bIjuM dazya UpasI Ave che. eka tarapha gaMgAno pavitra pravAha kalakala nAde vahI rahyo che ane bIjI bAju vidyArthIo ane adhyApakonA maMtroccArathI madhura vAtAvaraNa sarjAya che. kAzInA yAtrAdhAme AvatA hajAro yAtriko ahIM Ave ne jAya. emanA dhananI madadathI A vidyAlayo cAle ane e vidyAlayamAMthI diggaja vidvAno bahAra Ave. munirAja zrI cAritryavijayajI vicAre che ke kAzImAM bane te pAlitANAmAM kema na thAya ! yAtrikono ahIM paNa eTalo ja pravAha satata vaheto hoya che. maMdiramAM mUkelI badAma ekaThI karo to eno paNa nAno zo DuMgara Ubho 1 zrI mahAvIra vANI ll je sAdhakone kAmanAo para vijaya prApta karI lIdho che teo vastutaH mukta puruSa che. zrI AcArAMga sutra, 1, 2, 2 bhAvamaMjUSA che 34 3pa bhAvamaMjUSA Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thAya. ahIM maMdiranA ghaMTArava saMbhaLAya ne sAthosAtha aneka tyAgI sAdhu-sAdhvIono lAbha paNa maLe. kAzImAM joyelAM chAtrAlayo emanI najara sAme taravaratAM hatAM. nAlaMdA, takSazilA ane mithilAno itihAsa emanA AMtaramanamAM guMjato hato. zrIlaMkAmAM cAlatI bauddha vidyApITho ane AryasamAjanAM lAhora, jalaMdhara, kAMgaDI AdimAM cAlatAM gurukuLonI vAta emaNe sAMbhaLI hatI. zatruMjaya tIrthanI yAtrAe A tIrthadhAmane vidyAdhAma banAvavAnA emanA vicArone preraNA ApI. koIe munirAjane ema paNa kahyuM ke A maphatanI mAthAkUTa rahevA do. vANiyAnA chokarA paMDita thayA hoya ema banyuM che kharuM ? to koIe vaLI ema paNa kahyuM ke vidyA to brAhmaNo bhaNe athavA to sAdhu mahArAjo bhaNe. zrAvakane to dravya sAthe ja nisabata hoya. AvA aneka avarodha munirAja cAritravijayajInA raste AvyA. paraMtu pratyeka avarodha emane kAryasiddhi mATe vadhu tatpara banAvato hato. Akhare vi. saM. 1968nI jJAnapaMcamInI savAre pAlitANAnI motIzAnI meDInA trIjA mALe zrI yazovijaya jaina saMskRta, prAkRta pAThazALAnI sthApanA thaI. e samaye muhUrta mATenuM zrIphaLa paNa vahorA vepArInA copaDe udhAra lakhI maMgAvavuM paDyuM hatuM. paraMtu copAsa viTaMbaNA vacce munirAja cAritravijayajI eTaluM ja kahetA, sadkarma karatA jAva, pariNAma sAruM che. upAdhyAyazrI yazovijayajI para vizvAsa rAkhyo, banyuM paNa evuM ke A saMsthA dhIre dhIre vikasavA lAgI ane aneka vidvAno ApanArI banI. jJAna e dIpaka che. e dIpaka vinA prakAza kyAMya patharAvAno nathI. zrI cAritravijayajI mahArAje pAtharelo prakAza aneka vidvAnone sarjanAro banyo. 1 zrI mahAvIra vANI 11 je ekane jANe che, te badhAne jANe che ane je badhAne jANe che te ekane jANe che. zrI AcArAMga sUtra, 1, 3, 4 bhAvamaMjUSA 2 36 23 18 A to che vIrano dharma anoDiyA gAmanA keTalAka loko adAvatane kAraNe Ajola gAmanI bheMso ane gAyone dhAkadhamakIthI laI javA lAgyA. A samaye gAmanA zikSaka bahecaradAsane kAne bUMgiyAno avAja paDyo. emano majabUta deha TaTTAra thaI gayo. AMkhomAM eka camaka AvI. tarata ja kachoTo bhIDyo. moTI chalAMga lagAvI hAthamAM lAMbI lAkaDI laIne bahAra nIkaLyA. kyAM zAMta ane svastha bahecaradAsa mAstara ane kyAM anyAyano sAmano karavA nIkaLelA bahecaradAsa mAstara ! emanI moTI moTI AMkho bhalabhalAne DAratI hatI. sAganA soTA jevo nakkara ane paDachaMda deha paDakAra jhIlavA thanaganato hato. vaLI hAthamAM lAkaDI ghUmatI hatI. re ! kyAM AtmAnI vAto karatA becaradAsa ane kyAM hAthamAM lAkaDI ghumAvatA bahecaradAsa. AjolanA lokone vahelAsara khabara paDI jatAM gAmamAM Dhora coravA AvelA bhAgI gayA. Aphatane vakhate bAraNAM baMdha karIne besanArAoe bahecaradAsa mAstaranI majAka karI. koIe ema paNa kahyuM ke pALe che jaina dharma, paNa hAthamAM lAkaDI laIne nIkaLyA hatA. A sAMbhaLatAM ja bahecaradAsa mAstaranI AMkho aMgArA 37 60 bhAvamaMjUSA Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmAnI samIpa vasIe ! varasAvavA lAgI. emaNe kahyuM, "A to vIrano dharma che, lAcArano nahIM. potAnI jAtanI rakSA mATe pArakA para AdhAra rAkhavo paDe e lAcAra kahevAya. pArakAnA oziyALA banIne jIvavA karatAM to marI javuM bahetara che." mAnava medanImAM rahelA eka jaina sajjane pUchyuM, "mAstarasAheba, jaina dharma e to ahiMsAno dharma, tame Ama hiMsaka zastra sAthe bahAra paDyA teno amane aphasosa che." "aphasosa to mane thAya che. jIvadayAnA bahAnA heThaLa ane ahiMsAnAM oThAM heThaLa tame tamArI kAyaratAne DhAMkavAnI koziza karo cho e joIne !" tamArI lAcArI ane bhIrutAne AvI khoTI rIte paMpALazo mA ! A ghara, A dukAno, A upAzrayo ane A derAsaronI zI rIte rakSA karazo ? kyAreya itihAsa vAMcyo che kharo ? aDhAra aDhAra mahAna jaina bhUpAloe jarUra paDe talavAra uThAvI che ane vakhata Ave talavAranI dhAra para cAlavA jeTaluM kaparuM saMyama vrata paNe laI joyuM che. jaina dharma e to vIrano dharma che, je vIra nathI, te mahAvIrano upAsaka kema kahevAya ? bahecaradAsanI TIkA karanArAone potAnI bhUla samajAI. bahecaradAsa to thoDI vAra pachI paNa pAchA e ja adhyAtmanI carcAmAM DUbI gayA. emanA TIkAkAro potAnI bhUla badala mAphI mAgavA AvyA. bahecaradAse emane mokaLe mane Adara Apyo. A bahecaradAsa mAstara AgaLa jatAM 130 graMthonA racayitA, mahuDI tIrthanA sthApaka ane aDhAre AlamanA avadhUta samA AcArya buddhisAgarasUri bhUkhI-sUkI dharatI AkAzanAM raDyAM-khaDyAM vAdaLone pokAre che : "he megha ! jaLa Apa ! zItaLatA Apa ! dAvAgnimAM javuM chuM. aMtara mAre hariyALI rahI nathI !" baLyo-jaLyo mAnavI bAhya nivRttine nimaMtraNa Ape che : he parvAdhirAja ! ahIM Avo ! zAMti Apo ! cena Apo ! vairAgnimAM jIvanabhara baLyo chuM. aMtare leza paNa hariyALI rahI nathI ! mAyAe bAMdhyo che, tRSNAe tapAvyo che, made nacAvyo che. kAma ane krodhe kakaLATa macAvyo che. AnaMdarU 5 jIvana khuda bojArUpa banyuM che, vera, dveSa ane svArthanI mArI talavAra jabbara che, paNa e ahirAvaNa - - mahirAvaNa jevI che. jeTalA zatru saMhAre che, eTalA ja sarje che !! zatrutAno suMdara nikAla mAgIe chIe, te parvAdhirAja! tArI pAse. daiSanI vAdaLIo nivArI devA mAgIe chIe, he tIrthaMkara ! tArI samIpa. svArthanI vela para have paramArthanAM phaLa nipajAvavA icchIe chIe. he parvadeva ApanI pAse! ane A mATe jagakalyANanA kartA parama maharSio zrI, paryuSaNa parvanuM vidhAna kare che. A parvane ane AtmAnA AnaMdane pichAno ! je A parvAdhirAjane aMtaranA umaLakAthI upAsaze ene mATe saMsAra kuMbhArano dhagadhagato nibhADo 39 % bhAvamaMjUSA banyo. 11 zrI mahAvIra vANI ll he puruSa, tuM pote potAno nigraha kara, svaye nigrahathI tuM samasta du:khothI mukta thaI jaIza. zrI AcArAMga sutra, 3, 3, 118 bhAvamaMjUSA che 38 Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nahi, paNa koI zItala samIra laherAvatuM sarovara banI raheze ! Aje satata pravRtti e ja mAnavInuM jIvana banyuM che ! ene zAMti nathI, virAma nathI, kaze cena nathI. yaMtra paNa paLa-vipaLa dhamadhamatuM baMdha thatuM haze, paNa mAnavInA manane koI virAma nathI ! e cAlatuM dekhAtuM nathI, chatAM satata cAle ja jAya che ! e UbhuM najare paDe che, chatAM doDatuM ja hoya che. parvAdhirAja paryuSaNa kahe che ke je mAro sAco artha samaje, e ja sAcI rIte mArI upAsanA karaze. eka rIte kahuM to varSanA 365 divasa mahattvanA nathI. paryuSaNanA A mUlyavaMtA ATha divasanI paNa jarUra nathI. saMvatsarInA ekanA eka mahAmUlA divasanI paNa khevanA nathI. phakta kSamApanAnI AMtarajyotithI aMtara ujamALa bane eTale beDo pAra ! saMsAra svarga bane ! paryuSaNano Adeza che AtmAnI najIka vasavAno ! AtmAnI najIka javA mATe kAma, krodha, mada, moha vagere kaSAyo choDavA paDe ! A mATe jJAnanI ArAdhanA karIe ! bAhyADaMbarano tyAga karIe ! gADariyA pravAhe aneka paryuSaNa patAvyAM ane ApaNe magazILiyA paththara jevA ja rahyA ! AcAranI sugaMdha, jJAnanuM teja, tapanuM baLa ane jIvamAtra taraphanI maitrImAM ApaNe AgaLa vadhyA nahi. emAM pragati sAdhavI Avazyaka che. e mATe Aje ja vicArIe ke huM koNa chuM ? kevuM che mAruM jinazAsana ? jIte te jina. jinane pUje te jaina. jIte eTale saMsAra tarI jAya. viSayone namAvI jAya. ahamno aMta ANe. aTakacALuM ne caMcaLa mana kAbUmAM rAkhe. kharo jaina kadI parAbhava anubhavato nathI. enI hAramAMya jIta chupAyelI hoya che. haraeka hAra ene mATe pragatinuM sopAna bane che. AnuM kAraNa e ke enA bhAthAmAM viveka, vinaya ane vIratAnAM traNa amogha zastro che. vivekathI e sAra-asAra jANe che. vinayathI e tAdAtmya sAdhe che. vIratAthI adharmane hAMkI kADhIne dharmane pALe che. jaina dharma e koI koma ke nAtano dharma nathI. A to vizvadharma che. aMtaranI tAkAta keLavavA para bhAra ApanAro ane AtmAne oLakhavAno satata yatna karato dharma che. saMsArano saMgrAma pratyakSa baLo sAthe hoya, jyAre jainano saMgrAma parokSa baLo sAthe hoya che, AthI ja jainane koI vADA ke sImA nathI, baMdhana ke dIvAlo nathI. cAre varNa ane covIse jAtio. are ! Akho saMsAra A bhAvanAne bhAvamaMgA vjha 40 25 aMtaramAM sanmAnIne jaina kahevaDAvI zake che. paryuSaNa parvano mukhya Adeza jagata mAtranA jIvo sAthe maitrI sAdhavAno che. maitrI vyavahArazuddhi ane manazuddhi vagara prApta thatI nathI, eTalA mATe ja paryuSaNa parvane AdhyAtmika parva kahyuM che. A parvanA ATha divasomAM dharmazravaNa karavuM khAsa agatyanuM che. prathama traNa divasa karavA yogya kartavya vize sAMbhaLe ane pachInA cAra divasa kalpasUtra artha sAthe sAMbhaLe. je koI kalpasUtranA mULa bAraso zlokanA zravaNathI vaMcita rahyA hoya te chellA ane AThamA divase saMvatsarIe kalpasUtra (bArasAsUtra) sAMbhaLe. ve2kathA A divase kadI na kare. sAMje pratikramaNa karIne sAcA dilathI kSamApanA kare. sArI rIte ane sAcI rIte ArAdhelA A parvane bhagavAna mahAvIre ati mahAna kahyuM che. upamA ApatAM teo kahe che "namaskAramAM jema navakAra maMtra moTo che, tIrthamAM jema zatruMjaya tIrtha mahAna che, dAnamAM abhayadAna mahAna che. dhyAnamAM zukladhyAna mahAna che, ratnamAM ciMtAmaNi ratna mahAna che, ema parvomAM paryuSaNa parva mahAna che." g 11 zrI mahAvIra vANI 1 jevI rIte jaLathI utpanna thayela kamaLa jala vaDe lipta thatuM nathI tevI rIte sAdhake paNa kAma-bhogamAM lipta na thavuM joIe. zrI uttarAdhyayana sUtra, 25, 26 41 6 bhAvamaMjUSA Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 kevo vinaya ! kevo baMdhupremAM kuTuMbavatsala vardhamAnanA hRdayamAM samasyAonI ajaba sitArI vAge che. AsapAsanuM jagata sukhane mATe AMdhaLI doTa mUke che, paNa sukhaprAptino A mArga to emane duHkhamaya ane pApa-parigrahamAM Asakta lAge che. rAjalAlasA ane lobhavRttithI cAlatAM yuddhoe deza-dezanA sImADAone lohIthI raMgI dIdhA che. chala-prapaMcoe mAnavahRdaya para prabhutva jamAvyuM che. bahArathI sukhI lAgato jIva aMtaramAM Adhi, vyAdhi, upAdhi, vedanA ane valopAta anubhave che. mAnavIne jIvananA aMta sudhI saMsAranA rAga-dveSanI kaThapUtaLI banIne nAcato joIne vardhamAnanuM hRdaya vyathA anubhave che. vidyA vivAdanuM sAdhana banI hatI. strI kAmavAsanAnI dAsI gaNAtI hatI. zudronI yAtanA apAra hatI. vardhamAna A badhuM joIne vicAramAM DUbI jAya che. yuganI Aha emanA aMtarane pokAra kare che. e pokAra che pRthvIne preraka banavAno, pramAdanI nidrAmAM sUtelA mAnavImAM AtmajAgRti ane adhyAtma jagADavAno ! rAjA siddhArtha ane rANI trizalAe vRddhAvasthAne kinAre pahoMcyA bAda prasthAnanI sarva taiyArI karI. snehIjanonI vidAya lIdhI. putra-putrIone jIvanakalyANano mArga cIMdhato upadeza Apyo. mRtyu e ja gatano anivArya bhAvi krama che, tema sahune samajAvyuM ane te aMge zoka na karavA kahyuM. potAnAM pAponI AlocanA karI. prAyazcitta laIne AtmAne nirmaLa banAvyo. e pachI anazana AdarIne besI gayA. mukhethI na khAvuM, na pIvuM; basa, mAtra eka 'jaya prabhu pArzva'nuM raTaNa cAle. DAbhanA Asana para besIne cAre prakAranA AhArano tyAga karI emaNe saMthAro karyo. A mahAna daMpatI potAnI pAchaLa lIlI vADI mUkIne vidAya thayAM. cotarapha zokanuM vAtAvaraNa sahune gherI vaLyuM.. aThThAvIsa varSanI vayanA vardhamAne have mahAprasthAnanI taiyArI karavA mAMDI. mAtA-pitAnA snehanuM baMdhana dUra thayuM hatuM. saMsAramAM rahIne virAganI sAdhanA cAlatI hatI. have saMsAra choDIne virAganI dhUNI dhakhAvavI hatI. Ane mATe potAnA bhAI naMdivardhana pAse AvyA. rAja kAjamAM sahuthI kharAba vera bhAI-bhAI vacce hoya ! eka milakatanA be bhAgIdAra ! eka mArgamAMthI haTI jAya to bIjAne sihAsana vare, paraMtu ahIM naMdivardhana ane vardhamAna vacce apAra prema hato. naMdivardhananA vardhamAna para cAra hAtha hatA. emaNe joyuM ke nAno bhAI have judI taiyArI kare che. emaNe emane kahyuM, "A rAja tane ApavA mAguM chuM." vardhamAne kahyuM, "rAja-rAja vaccenA sAMkaDA sImADA mane gamatA nathI. mAruM rAja to prema ane dayAnuM che. ene mATe mAre saMsAra choDIne javuM che." nAnA bhAInI vAta sAMbhaLIne naMdivardhana vicAramagna banI gayA. emaNe kahyuM, "priya vardhamAna, tamArI bhAvanA huM jANuM chuM. e paNa jANuM chuM ke vizvane ajavALavA AvelI jyotine A mahelamAM huM lAMbo samaya rAkhI zakavAno nathI, paraMtu mAtA-pitAnI vidAyanA viyogano ghA hajI tAjo ja che. have mArAthI baMdhuviyoga sahana thaI zake tema nathI. mArI vinaMtI che ke thoDo samaya thobhI jAo." rAja kumAra vardhamAna kahe : "moTA bhAI, tamAre vinaMtI karavAnI na hoya. tamArA premano mArA para adhikAra che. tamArI icchA e mArA mATe AjJA samAna vyAkuLa naMdivardhane kahyuM, "to vadhu be varSa saMsAramAM rahI jAo." vardhamAne moTA bhAI naMdivardhananI icchAne mAna ApIne vadhu be varSa saMsAramAM rahevAnuM svIkAryuM. rAjamahelamAM tapasvInA Azrama jevuM vAtAvaraNa prasarI rahyuM. vizALa mahelanA ekAMta bhAgamAM moTA bhAgano samaya ciMtana ane bhAvamaMjUSA 42 26 43 9 bhAvamaMjUSA Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubhadhyAnamAM gALavA lAgyA. brahmacaryanuM pUrNarUpe pAlana karatA. potAnA cittane sadA Urdhva bhAvamAM lIna rAkhatA. krodha, moha jevA AMtarazatruo sAme satata AtmajAgRti rAkhatA. teo amAsuka AhAra letA. rAtribhojanano sarvathA tyAga karyo hato. bhoganI vacce emaNe tyAgano mahimA jagAvyo. vaibhavanI vacce emaNe virAganI ArAdhanA karI batAvI. nagarajano vicAre che : vAha ! kevo baMdhuprema ! kevo vinaya ! bhAI bhAI vacce prema hajo to Avo ! 21 bhavya maMdira ne bhUkhI janatA vRddhAvasthAnA kAMThe UbhA rahIne gujarAtanA vIra mahAmaMtrI vastupALa potAnA bhUtakAlIna jIvana para dRSTipAta kare che. siddhi ane kIrtinI Toca para birAjelA A mahAmaMtrIne potAnA divaMgata bhAI luNiganuM smaraNa vyathita kare che. vastupALa-tejapALe yuddhanA medAna para apratima vIratA dAkhavIne amara siddhi hAMsala karI hatI. dharmane mArge saMpatti vahAvIne amara kIrti meLavI hatI, chatAMya vastupALanA manamAM satata eka vasavaso raheto hato ke moTA bhAI luNigane mATe hajuM kazuM dharmakArya thaI zakyuM nathI. mahAmaMtrI vastupALe Abu parvata para luNiganI smRtimAM atyaMta kalAtmaka devamaMdira sarjavAnuM nakkI karyuM. vaLI evuM jinAlaya racavuM hatuM ke jyAM ArasapahANamAM kalAnI devI saghaLAM sAja ane soLe zaNagAra sajIne nRtya karatI hoya. evI racanA karavI hatI ke bhAvika mAnavIne lAge ke e saMgemaramaranA svarga vacce Ubho che ! lUNiganI smRti jALavavA mATe Abu parvata para jinAlayanI racanAnuM kAma zarU thayuM. mazahUra zilpI zobhana potAnA kArIgaro sAthe UMcA Abu ka parvata para Avyo ane eNe jhaDapabhera kAma zarU karyuM. mahAmaMtrI vastupALe vicAryuM ke teo cheka vRddhAvasthAe 11 zrI mahAvIra vANI | je manuSya pratimAsa dasa-dasa lAkha gAyonuM dAna Ape che, enI apekSAe kaMI paNa na denAra saMyamIno saMyama zreSTha che. zrI uttarAdhyayana sUtra, 9, 4 bhAvamaMjUSA meM 44 45 o bhAvamaMjUSA Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvanAno mahimA pahoMcI cUkyA che. have AyuSyano bharoso nathI. tyAre A kAma jhaDapI gatie thavuM joIe, tene badale ghaNI maMda gatie cAle che. jo kAma ATaluM dhImuM cAlaze to kAryasiddhi jovA pote jIvatA nahIM hoya. AthI vastupALe A kAma tvarita gatie AgaLa dhapAvavA kahyuM. vastupALanA laghubaMdhu tejapALanAM patnI anupamAdevI emanI bhAvanA ane kAryakuzaLatAthI jANItAM hatAM. emaNe A vAtano bheda pAmavA prayAsa karyo. gokaLagAyanI gatie cAlatA kAmanuM mULa kAraNa jANavA prayatna karyo. emaNe joyuM to Abu parvata para kaDakaDatI ThaMDIne kAraNe zilpIo jhaDapathI kAma karI zakatA nahotA. parvata para pahoMcatAM pArAvAra muzkela paDatI hatI. vaLI mAMDa mAMDa kAma zarU kare tyAM bhojanano samaya thaI jato. badhA rasoInA kAmamAM lAgI jatA. pagAra eTalo ocho hato ke pauSTika khAvAnuM posAya nahIM. Ama sAmAnya bhojana karIne vaLI kAma zarU kare tyAM sAMja paDavA Ave. TADhamAM AkhuM zarIra thIjI jAya. Ave vakhate zilpIonAM AMgaLAM kyAMthI kAma karI zake ! anupamAdevIe vicAryuM ke maMdiranuM kAma e rIte thAya ke jyAM koInuMya mana dubhAya nahIM. mUrti ghaDanArA zilpIo du:khI hoya to e mUrtimAM kaI rIte bhAva lAvI zake ? AthI anupamAdevIe zilpIo mATe khAsa bhojanAlaya UbhuM karyuM. thAkelA zilpIonA mardana mATe mANaso rAkhyA. divasa ane rAtanA kAmanA zilpIo judA judA rAkhyA. anupamAdevI to kahe ke jemAM sahu koI rAjI emAM ja deva rAjI . anupamAdevInI sUcanA pramANe vyavasthA goThavAI gaI ane Abu girirAja para lUNigavasahI nAme bhavya, manohara ane kalAtmaka prAsAda taiyAra thayo. e Aje paNa luNiganI amara smRtinuM smaraNa karAve che. Ama, dharmakArya sAthe mAnavatAne joDavI joIe. maMdiranA pUjArI peTa pUratuM khAvA pAmato na hoya to te kaI rIte prabhu pratye bhAvanA rAkhI zakavAno che ? dharmasaMsthAno gumAsto rAta-divasa kAma karato hoya ane chatAM sAva najIvI rakama meLave te dharmabhAvanA kaI rIte jALavI zakavAno ? girirAja zatruMjaya para mahAmaMtrI vastupALa, maMtrI tejapALa ane dharmAcAryo ane yAtriko AvyA hatA. gujarAtanA A maMtrIzvare saMgha kADhyo hato ane A pAvana girirAja para iMdrotsava UjavavAnI taiyArI thatI hatI. rAjapuruSo ane zreSThIo ahIM sAmAnya mAnavInI mApha ka IzvaranI sevApUjAmAM DUbelA hatA. A samaye zatruMjayanI najIkamAM AvelA TimANaka gAmamAMthI TIlo nAmano sIdhosAdo zrAvaka ahIM Avyo hato. zrAvaka atyaMta garIba hato paNa prabhubhaktithI samRddha hato. enA aMtaramAM bhagavAna pratye keTalIya bhAvanAo UbharAtI hatI. Avo TIlo ghI vecavAno vepAra karato hato. eNe jANyuM ke gujarAtanAM be maMtrI vastupALa ane tejapALa saMgha laIne AvyA che tyAre enA manamAM emane jovAno bhAva jAgyo. girirAja zatruMjaya para AvIne eNe prabhubhakti karI ane pachI utsavanI puSpamALAnI bolI bolAtI hatI tyAM AvIne Ubho rahyo. koIe hajAra dramma kahyA to koIe be hajAra dramya kahyuM. Ama bolI vadhatI gaI ane lAkho dramma sudhI pahoMcI gaI. koNa jANe kema TIlAnA manamAM evA bhAva jAgyA ke bhAvamaMya ne ke 43 % bhAvamaMjUSA Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ potAne indrotsavanI puSpamALA paheravAnI taka maLe to ! manamAM potAnI jAta mATe hasavuM paNa AvyuM. thayuM ke alyA TIlA ! AvA te manoratha karAtA haze ! ghera hAMllAM kustI kare che ane ahIM puSpamALA paheravAno vicAra jAge che ? vicArane koI varNa hoto nathI. jAti, jJAti ke garIba amIranA koI bheda hotA nathI. TIlAnA bhoLA hRdayamAM avanavA bhAva jAgatA hatA. prabhubhakti karanAruM e bhoLuM hRdaya hatuM. AvA bhoLA hRdayanI bhAvanAnA paDaghA haMmezAM paDatA hoya che. AthI bhoLA hRdayano bhAvanAzALI TIlo medanI vacce doDyo ane AgaLa AvIne bolyo, "mAreya bolI bolavI che. huM paNa bhagavAnano bhakta chuM." janasamUhanI najara TIlA para paDI. cAre bAju moTo gaNagaNATa zarU thaI gayo. koIe kahyuM, "are ! AnA dedAra to juo. daridratAnI jANe jIvatIjAgatI mUrti." bIjo bolI UThyo, "hAlata sudAmA jevI che ane vaibhava zrIkRSNano meLavavo che. Ama te kAMI thatuM haze ?" koIe kahyuM, "A te nAnA moMe moTI vAta che. gajavAmAM pUrA so dramma paNa nathI ane AvI moTI bolI bolavA nIkaLyo che." koIe TIlAne pAgala mAnyo. ene koIe rasto Apyo nahIM. TIlo pharI karagarI rahyo. eNe AjIjI karIne kahyuM, "mArI para dayA karo. mAreya bhagavAnanA caraNe mArI bheTa dharavI che." janamedanImAM beThelA mahAmaMtrI vastupALanI najara karagaratA TIlA para paDI. enA bhoLA caherA para sAcA dilanI bhAvanAnI rekhA hatI. evA avAjamAM bhaktinI Arata hatI. enI vANImAM utkaTa prabhurAga hato. A joIne mahAmaMtrI vastupALe TIlAne bolAvyo. TIlAe kahyuM ke Aje e enI pAse je kaMI dhana che te sarvasva nyochAvara karavA cAhe che. mahAmaMtrI vastupALe vicAryuM ke lAkhonI bolI bolanArA pAse aDhaLaka dhana che ane temAMthI thoDuM dhana ApavA cAhe che. emane mATe emanI vipula saMpattino nAno bhAga che. jyAre TIlo to potAnuM sarvasva samarpaNa karavA mAge che. enI bhAvanAnAM mUla thaI zake tema nathI. dharma e dhananA trAjave toLAya nahIM e to bhAvanAnA kAMThe jokhAya. AthI maMtrIzvara vastupALuM TIlA zrAvakanI bolI mAnya bhAvamaMjUSA 48 29 rAkhI. TIlAe potAnA jIvananI saghaLI mUDI jevA bAra rUpiyA maMtrIzvaranA hAthamAM mUkI dIdhA. TIlAnA kaMThamAM bahumAnapUrvaka indramALA paherAvavAmAM AvI. devamaMdirano raMgamaMDapa TIlAnI samarpaNanI bhAvanA ane maMtrIzvaranA hRdayanI vizALatA anubhavI rahyo. e divase dhanasaMpattine badale bhAvanAno mahimA thayo. dharma e bhAvanAmAM vase che. bhavyatA, samRddhi ke mahotsavomAM nahIM. 1 zrI mahAvIra vANI 1 huM samasta jIvonI kSamA mAguM chuM ane badhA jIva mane kSamA pradAna kare. mArI sarva jIvo sAthe maitrI che. koInI sAthe mAro vaira-virodha nathI. zrI dazavaikAlika sUtra, 10, 13 49 60 bhAvamaMjUSA Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23 ahiMsAnI agniparIkSA cotarapha vera ane hiMsAnI Aga bhabhUkatI hoya tyAre enI vacce ahiMsAnI agniparIkSA thaI zake. bhagavAna mahAvIre kahyuM ke jema meruthI UMco parvata nathI, AkAzathI vizALa bIjuM kaMI nathI e ja rIte ahiMsAthI moTo koI dharma nathI. bhagavAna mahAvIra prajAne bhAvanAo ApatA hatA. ane sAthosAtha e bhAvanAone potAnAM jIvanakAryothI sAkAra karatA hatA. mAtra UMcI bhAvanAno zo artha ? e bhAvanA tyAre ja sArthaka bane jyAre mAnavInA AcaraNamAM e Uge. bhagavAna mahAvIre rADha nAmanI anArya bhUmimAM vihAra karavAnuM nakkI karyuM. jyAM cotarapha hiMsAno hAhAkAra hato. vela ane latAonI jema naramuMDa mALAo laTakI rahI hatI. jaMgalI loko vAghanI boDamAM rahetA hatA. emane mATe mAnavarakta emanuM madhura pINuM ane naramAMsa e miSTa bhojana hatuM. hiMsaka prANIothI bharelI A bhUmi jIvatA motanI bhUmi hatI. AvI bhUmi para bhagavAna mahAvIra ane emano ziSya gozAlaka utsAha ane umaMgathI vihAra karatA hatA, AMkhamAM bhayano paDachAyo ke Darano thaDakAro nahoto. kIDIonA jALAthI deha Akho cALaNI jevo vIMdhAI gayo hato paraMtu raktanA lAla raMge emAM raMgoLI pUrI hoya tema kazI phikara nahotI. kUtarAo doDIne pagamAMthI mAMsanA locA kADhI letA hatA chatAM mahAvIranA caherA paranI eka rekhA paNa badalAtI nahotI. ziSya gozAlake mahAvIrane kahyuM : "A zvAnone nivAravA ekAda daMDa hAthamAM rAkhIzuM ?" zramaNa bhagavAna mahAvIre kahyuM, "hAthamAM daMDa hoya ke hathiyAra baMnemAM hiMsAnI bhAvanA sarakhI che. ApaNe ahiMsakane vaLI pratikAranA sAdhananI zI jarUra ? ahiMsA e ja ApaNo pratikAra, e ja ApaNuM zastra ane e ja ApaNuM bI. - guru-ziSya AgaLa vadhyA. dUra dUra dekhAtI eka pallI pAse teo jaI pahoMcyA. tyAM to dhULa-rAkhano eka vaMToLiyo jAgyo. e vaMToLiyAmAM vAgoLanI jema UDato UDato eka bihAmaNo bhIla Avyo, rakhAvIne siphatathI zramaNa mahAvIranI pIMDInuM mAMsa kApI gayo. mahAvIre ziSyane hasatAM hasatAM kahyuM, "saMsAramAM sahu zarIranI zaktino mahimA gAya che; mAre AtmAnI anaMta zaktino mahimA pragaTa karavo che !" eTale ja lokoe Apane 'mahAvIra 'nuM upanAma ApyuM che ne ! paNa gurudeva ! mAruM mana to ghaNI vAra DagI jAya che, hoM.' Arya gozAlake nikhAlasa rIte kahyuM.. vatsa ! manane DagatuM rokavA eka kalpanA ApuM. saMgrAmanA mokhare rahenAra hAthInI vRtti dhAraNa kara. e hAthI game teTalA bhAlA bhoMkAya, tIra vAge, khADATekarA Ave, paNa kartavyane khAtara zarIranI mamatA chAMDI AgaLa ja dhapya jAya che ! basa evo vicAra kara." AvA rADha pradezamAM bhramaNa mahAvIre cha mAsa sudhI vihAra karyo. kyAMka gocarI maLI ke na maLI paNa enI ciMtA nahotI. ahiMsA kAjenI agniparIkSAmAM AtmasuvarNanI kasoTI thaI. bhAvamaMjUSA ba 50 pa 5 bhAvamaMjaya Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vepAra vagere karI zakato nathI. tethI gharakAma kare che paNa tethI enI upekSA na thAya." zrImanAM A vacano sAMbhaLI koIke kahyuM, "keTalAka loko A nokarono kasa kADhI nAMkhatA hoya che. enA pagAra karatAM enI pAsethI bamaNuM kAma karAvatA hoya 4 nokara mArA jevo zrImad rAjacaMdra bhAratanA mahAna adhyAtmapuruSa. emane tyAM saurASTranA morabI gAmano vatanI lallu nokara kAma karato hato. ghaNAM varSo sudhI lallue zrImad rAjacaMdrane ghera kAma karyuM. umaMgabhera kAma kare , hasatA cahere doDadhAma kare. evAmAM eka vAra lallune gaLAmAM gAMTha nIkaLI. enuM zarIra ogaLavA mAMDyuM. tAva rahevA mAMDyo. tabiyata sAva lathaDI gaI. A samaye zrImad rAjacaMdra lallunI sevA karavA lAgyA. zeTha nokaranI saMbhALa levA lAgyA. vakhata thAya tyAre bhojana Ape, barAbara auSadha Ape. A joIne badhAne Azcarya thatuM. zrImanI sAthe emano anuyAyI varga hato. teo zrImad pAsethI jJAna meLavatA hatA ane zrImad pratye ananya gurubhakti dharAvatA hatA. nokaranI cAkarI karatA joIne koIe zrImanne kahyuM, "are, A zuM kahevAya! nokaranI te sevA thatI haze ? nokara eTale nokara. eNe to ApaNI sevA karavAnI hoya, ApaNe enI sevA-cAkarI karavAnI na hoya." A sAMbhaLI zrImad rAjacaMdre kahyuM, "nokara tarIke rahenAra enI garIba sthitine kAraNe ane paisAnA abhAvane lIdhe nokarI karato hoya che. e Arthika paristhitine kAraNe A sAMbhaLI zrImad bolyA, "zeTha nokara pAsethI pagAra karatAM vizeSa lAbha meLavavAnI vRtti rAkhe to te zeTha te nokarI karatAM halako gaNAya, bhIkha mAganAra karatAM vadhu pAmara mANasa kahevAya.'' koIe kahyuM, "he sadguru deva ! nokara tarapha kevI bhAvanA rAkhavI joIe ?" zrImade kahyuM, "zeThe nokara pratye evI bhAvanA rAkhavI joIe ke A paNa mArA jevo thAya. vaLI nokara para kAmano ghaNo badho bojo hoya, tyAre enA kAmamAM madadarUpa banavuM joIe." koIe pUchyuM, "tame lallunI ATalI badhI saMbhALa kema lo cho ?" zrImade kahyuM, "Aja sudhI eNe mAruM kAma karyuM, mane enI sevA karavAmAM AnaMda che. mAre enA jIvanano aMta ocho duHkhadAyI banAvavo che.'' nokara lallunI tabiyata bagaDatI cAlI. potAnA khoLAmAM lallunuM mAthuM rAkhIne cheka aMta samaya sudhI enI sAravAra karI. mahAna adhyAtmapuruSanI karuNAno sahune pratyakSa paricaya thayo. adhyAtmanA zikhare birAje lo mAnavI taLeTImAM vasatA sAmAnya lokonI upekSA karato nathI. enI dRSTimAM rahelI karuNA badhA tarapha samAnabhAve vahetI hoya che. mAnavI jema adhyAtmanI UMcAIe pahoMce che tema tema karuNAnI parAkASThA sAdhe che. bhagavAna buddha emanA para thUkanArA pratye paNa vahAla rAkhe che. bhagavAna mahAvIra vinA kAraNe deza denAra caMDakauzika para vAtsalya varasAve che. zrImad rAjacaMdra jevA adhyAtma puruSa eka sAmAnya nokaranI jatanapUrvaka saMbhALa le che. ane snehathI sevA-suzruSA kare che. bhAvamaMjUSA ma para pa3 ) bhAvamaMjaya Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karI. jhADanA thaDanI jema avicalita rahIne aneka kaSTo sahana karyA. emanA zarIra para paMkhIoe mALA bAMdhyA. ATalI badhI ghora tapazcaryA chatAM emanA hRdayamAM rahelA moTAInA ahaMkAre bAhubaline AtmajJAnathI dUra rAkhyA. nAnakaDo ahaMkAra sAdhanAnA zikhare pahoMcavAnI siddhinI vacamAM moTI zilAnI mAphaka mArgamAM ADo Ubho hato. A samaye bhagavAna RSabhadeve sAdhvI banelI potAnI baMne putrIo brAhmI ane suMdarIne bAhubaline maLavA mATe mokalI. A bahenoe jaIne potAnA bhAIne kahyuM, vIrA morA, gaja thakI Utaro." A zabdo sAMbhaLatAM bAhubali vicAramAM paDyA. A ghanaghora jaMgalamAM gaja kyAMthI hoya ? kadAca kyAMka gaja (hAthI) haze to paNa pote kyAM enA para beThA 25 ahaMkAranA hAthI para bAhubalie sAdhanAno mArga svIkAryo ane eka samayanA pracaMDa zaktizALI vIra Aje yogI banI gayA. bAhubalinA pitA rAjA RSabhadeva yogI RSabhadeva banyA hatA. bAhubalinA so bhAIomAMthI 98 bhAIo tyAgI banyA hatA. bAkInA be te bharata cakravartI ane rAjA bAhubali. je zaktithI vIra hoya te ja tyAgamAM mahAvIra banI zake. takSazilAnA rAjavI bAhubalie sAdhutA to svIkArI, paraMtu emanI sAme eka moTI muzkelI UbhI thaI. emanA manamAM to hatuM ke pitA zrI RSabhadeva pAse jAuM ane sAdhutAno svIkAra karuM. paraMtu bhItaramAM rahelo aham ADe Avato hato. jo e pitAjI pAse jaIne dIkSAno svIkAra kare to emanI agAu sAdhutA dhAraNa karanAra emanA aThThANu nAnA bhAIone vaMdanA karavI paDe. sAdhutAmAM vaya na jovAya. uMmaramAM nAnA-moTAno bheda na karAya. jeNe pahelAM sAdhutA grahaNa karI te moTA ane che e ja pachI sAdhutA grahaNa karanArane mATe vaMdanane yogya. A samasyAne kAraNe ja bAhu balie ekalA AtmasAdhanA karavAnuM nakkI karyuM. atyaMta ugra tapazcaryA bahenonI vAtano marma samajavA bAhubali gaDamathala karavA lAgyA. ekAeka enuM rahasya hAtha lAgyuM ane bAhubaline samajAyuM ke A gaja eTale ahaMkArano hAthI, pote ahaMkAranA hAthI para beThA che ene kAraNe ja AtmajJAna sAMpaDatuM nathI. nAnA bhAIone vaMdana karavAnI namratAne badale moTA hovAnI akaDAI manane gherI vaLI che. bAhubaline brAhmI ane suMdarInI vAtano marma samajAyo. e ahaMkAranA gaja parathI heThA UtarIne nAnA bhAIonA caraNamAM vaMdana karavA cAlyA. tyAre ApoApa AtmajJAnanAM ajavALAM patharAI gayAM. vyaktino nAno zo ahaMkAra enA jIvanamAM kevo avarodharUpa banI jAya che. rAtadivasa e ahaMkAra ja ene gherI vaLe che ane samaya jatAM e ahaMkAra ja enuM svarUpa banI jAya che. mAnavInuM mULa svarUpa khovAI jAya che ane e jiMdagImAM mArga bhUlelA pathika jevo banI jAya che. 1 zrI mahAvIra vANI ll jyAre sAdhaka utkRSTa ane zreSTha dharmano sparza kare che tyAre AtmA parathI ajJAnarUpI kAlimAjanya karmarajane dUra karI nAkhe che. zrI dazavaikAlika sUtra bhAvamaMjUSA be pa4 papa cha bhAvamaMjUSA Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 ApaNA svAmI nagaramAM gobhadra nAmanA eka zeTha rahetA hatA. temane bhadrA nAmanI patnI hatI, zAlibhadra nAmano putra hato. gobhadra zeThanI saMpattinI gaNatarI thaI zake tema nahotI. teono zAlibhadra ekano eka putra hovAthI bahu lADakoDamAM ucheryo hato. pANI mAgyuM tyAM dUdha ApyuM hatuM. atyaMta sukhamAM e duniyAdArIthI sAva ajANa rahyo. e pRthvI para svarganuM sukha bhogavato hato. kALakrame gobhadra zeTha gujarI gayA. mAtAnA hAthamAM kArabhAra Avyo. saMpatti saMpattine vadhAre, ema dhananI koI sImA na rahI. mAtAe putrane vadhu lADakoDamAM ucheravA mAMDyo. rAta-divasa ke TADha-taDakAnuM paNa ene bhAna na rahyuM. zAlibhadranA svargIya sukhanI loko IrSyA karavA lAgyA. enI saMpattinI vAha vAha bolavA lAgyA. emAMya eka banAve to enI kIrtine anekagaNI vadhArI dIdhI. rAjaguhamAM kaMbalono eka vepArI Avelo. kebalo bahu kImatI hatI. e ratnakaMbalanA nAmathI oLakhAtI. sodAgara AkhA magadha rAja mAM pharyo, pATanagara rAja gRhamAM pharyo, rAjA pAse gayo, paNa sahue eTalI moMghI kaMbalo kharIdavAnI potAnI azakti darzAvI. nirAza vepArI pharato pharato bhadrA zeThANInI havelI pAse Avyo. zeThANIe badhI kaMbalo sAmaTI kharIdI lIdhI. vepArI khuza khuza thato cAlyo gayo. A vakhate rAjA zreNike eka kaMbala potAnI rANI mATe maMgAvI. vepArIe kahyuM ke e badhI to zAlibhadra zeThanI mAtAe kharIdI lIdhI che. Apa tyAMthI maMgAvI lo. rAjAno sevaka zAlibhadra zeThanI havelIe Avyo, ne eka kebala mATe rAjAjInI mAgaNI rajU karI. bhadrA zeThANIe namratAthI kahyuM : "are ! tame thoDA moDA paDyA. e ratna-kaMbalonAM to mArI putravadhUo mATe pagalUchaNiyAM banAvI nAkhyAM ? ratnakaMbalanAM pagalUchaNiyAM ! rAjA zreNikanA Azcaryano pAra na rahyo. eNe khuza thaIne, zAlibhadra zeThane potAnA darabAramAM AvavA AmaMtraNa ApyuM. teo saMpattinA A mahAna svAmIne jovA mAgatA hatA. potAnA prajAjana ATalA zrImaMta, eno rAjA zreNikane bhAre harSa ane garva hato. rAjAnA AmaMtraNano javAba vALatAM bhadrA zeThANIe kahyuM : 'mAro putra kadI gharabahAra nIkaLyo nathI. ApanuM bALaka samajI vaDIla tarIke Apa amAre ghera padhArazo to ame pAvana thaIzuM.' rAjA zreNika udAra dilano hato. sAme pagale bhadrA zeThANIne tyAM AvyA. mAtA, uparanA mALa para beThelA putrane bolAvavA gaI. putre kahyuM : 'mA ! emAM mane zuM pUche che ? je joIe te ApIne ene khuza kara !' 'paNa beTA ! e to ApaNA svAmI che, rAjA che, ApaNuM sAruM-narasuM karavAnA adhikArI che, teo udAra che, tane rAjasabhAmAM bolAvyo hato. tAre javuM ja joIe. chatAM mArI vinaMtIthI e ahIM AvyA che. to sAme cAlIne satkAra kara !" zAlibhadrane A zabdonI Thesa vAgI, re ! ATaATaluM hovA chatAM, e kaMI ja nathI ! eka rAjA dhAre to kAle huM rastA parano bhikhArI banI jAuM ? evA dhanano garva zo ? e nAzavaMta dhanane karavuM zuM ? parAdhIna jIvanamAM sukha zuM ? rAjAnI maherabAnI para mArI saMpattino AdhAra ? enI kRpA para mAruM sukha ? na khape e mane !" zAlibhadranA suMvALA jIvanamAM eka kAMTo pesI gayo. e ene vAraMvAra pIDavA lAgyo. evAmAM nagaramAM dharmaghoSa muni AvyA. emaNe rAjAnA paNa rAjA thavAno munimArga darzAvyo. zAlibhadranA dilamAM e vAta UtarI gaI. e dhIme dhIme laukika saMpatti tarapha javA mATe taiyArI karavA lAgyA- evI saMpatti ke jene rAjA ke cakravartI paNa chInavI na zake. bhAvamaMjuSA tra paka pa7 % bhAvamaMjUSA Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvI AdhyAtmika saMpatti meLavavA mATe mAnavIe sahu prathama dehanA AnaMdapramodathI dUra thaIne potAnA AtmAnI samIpa besavuM joIe. deha ane duniyAnI vAto karatAM mAnavIe potAnA AtmAmAM khabaraaMtara pUchavA joIe. A AtmAnA khabaraaMtara pUchavAnuM parva e ja paryuSaNa. bhautikatAnI AMdhaLI doDamAM doDI rahelA mAnavIne AdhyAtmikatAno aNasAra ApatuM parva te paryuSaNa. bahAranI duniyAmAM dhUmatA manuSyane bhItaranI apUrva duniyAno ane AnaMdano khyAla ApatuM parva te paryuSaNa. Aje bhautika saMpatti pAchaLa doDato mAnavI artha ane kAmano gulAma banIne adhyAtmane bhUlI gayo che tene pariNAme enA jIvanamAM kyAMya AnaMda, utsAha ke mastI nathI. sAcA sukhanI prAptino saMtoSa nathI. 27 AtmasAdhanAno kaparo paMthA mahAmaMtrI vastupALe vicAryuM ke tIrthAdhirAja zatruMjayano vahIvaTa tapa, tyAga ane titikSA mATe jANItA koI yatine ApIe to sAruM. e mATe mahAmaMtrIe vijayasenasUri nAmanA AcAryazrIne vinaMtI karI ane AcAryae eka yatine saMbhALa rAkhavAnuM kAma soMpyuM. | tIrthano vahIvaTa barAbara cAlavA lAgyo. devadravyanI barAbara saMbhALa levAmAM AvI. paraMtu keTalAka svArthI sAdhuoe ane take sAdhuoe bhegA maLIne yatine mohamAM DubADI dIdhA. kImatI vastro, taiyAra bhojana, suMdara pAlakhI tathA khuzAmatiyA lokothI yati gherAI gayA. eka vAra maMtrIzvara vastupALa tIrthAdhirAja zatruMjayanI yAtrAe jatA hatA tyAre pAlakhImAM bhAre ThAThamAThathI jatA yati para temanI najara paDI. pAlakhI sAthe cAlanArAomAM keTalAka yatinAM yazogAna karatA hatA to keTalAka emano jayajayakAra pokAratA hatA. mahAmaMtrI vastupALa to A dazya joIne stabdha thaI gayA. paraMtu caherA para saheje aNagamo dAkhavyo nahIM. tiraskArano bhAva AvavA dIdho nahIM. mAtra pAlakhI pAse jaIne yatirAja ne vaMdana karyA ane mAtra eTaluM ja kahyuM ke 11 zrI mahAvIra vANI | jo zramaNa ruNa muninI sevA kare che, te mahAna nirjarA tathA mahAna paryavasAna-parinirvANa kare che. zrI vyavahAra, 10 bhAvamaMjUSA che pa8 paha & bhAvamaMjUSA Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvanAnA bhUkhyA bhagavAna Apa ApanA sthAne pahoMco pachI mane bolAvajo. mAre tIrthanA vahIvaTa aMge ApanI sAthe thoDI vicAraNA karavI che. ATaluM kahI mahAmaMtrI vastupALa to cAlyA gayA paraMtu emanI zAMta, saumya dRSTi, emano svastha cahero ane bhASAno viveka yatine akaLAvavA lAgyAM. A akaLAmaNa vadhu ne vadhu aMtarmukha banatI cAlI ane yatinA dilamAM jhaMjhAvAta jAgyo. eka bAju vastupALanI e dRSTi dekhAya ane bIjI bAju yatinA dilamAM vaMToLa jAge. cittamAM vicAronuM ghamAsANa jAgyuM. kyAreka potAnuM patana korI khAya to kyAreka mahAmaMtrIno vinaya dhrujAvI nAMkhe. yatinA AtmAne Thesa vAgI ane sukhavaibhavamAM DUbeluM mana have potAnA patanane oLakhavA lAgyuM. saMyamanA Urdhva mArgane badale anukuLatA ane sagavaDatAo zodhavA jatAM patananI kevI UMDI khINamAM paDyA eno vasavaso thavA lAgyo. yatirAjane thayuM ke AvI dazA karatAM to mota sAruM. mAyA dekhI je caLe te muni na hoya ! pote kevA calita thaI gayA ! yati A saghaLuM choDIne saMyamane mArge cAlI nIkaLyA. AtmasAdhanAno kaparo paMtha caDhavA lAgyA tyAre paNa mahAmaMtrI vastupALanI dRSTi AMkha AgaLathI khasatI nahotI. zabda karatAM mauna vadhu kAragata nIvaDe che. krodha karatAM sneha vadhu zaktizALI che. krodha nAza karI zake. paNa sneha to nAzanI sAthosAtha navasarjana paNa karI zake, mahAmaMtrI vastupALe krodhane badale snehano sAtha lIdho ane yatinA UMghatA AtmAne maunathI ja gADI dIdho. zabda mAraka che, mauna tAraka che. e divase tAranArA maunano mahimA AtmasAdhanAnA paMthe gayelA yatirAjane samajAya. jIvanamAM kyAreka taDako Ave to kyAreka chAMyaDo ! kyAreka caDatI hoya to kyAreka paDatI. vaizAlInA nagarajano lakSmInI caDatI-paDatInI vAta karatA tyAre jinadatta zeTha ane abhinava zreSThInI vAta karatA. lakSmInI caMcaLatA A baMnenA jIvanamAM pratyakSapaNe jotA. jinadatta zeThano eka jamAno hato. apAra samRddhi hatI. vakhata palaTAyo ane saMpatti sarI gaI. nirdhana banelA jinadatta zeTha jIrNa zeTha banI gayA. bIjI eka vyakti pAse rAtorAta saMpattino Dhaga khaDakAyo. dhanaprAptinI bAbatamAM sahune e abhinava lAgyo. AthI AnuM nAma rAkhyuM abhinava zeTha. ane ekAeka AvelI saMpattine kAraNe abhinava zeThanA abhimAnano pAra na rahyo. eka vakhata bhagavAna mahAvIre vaizAlImAM cAturmAsa karyo hato. cAre mAsa upavAsa karyA ane pAraNuM karavAnI veLA AvI pahoMcI. jinadatta zeTha dhanathI jIrNa hatA paNa manathI bhaktibhAvathI samRddha hatA. manomana bhAvanA sevI ke pAraNAne divase 11 zrI mahAvIra vANI ll mana eka sAhasika, bhayaMkara ane duSTa ghoDA jevuM che ke je cAre tarapha doDatuM rahe che. zrI uttarAdhyayana sUtra, 23, 58 bhAvamaMjUSA che kao 35 kula cha bhAvamaMjUSA Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29 bhagavAna mAre tyAM bhikSA grahaNa kare to kevuM sAruM ! pAraNAne divase prabhu mahAvIra nIkaLyA ane paheluM ghara AvyuM abhimAnathI bharelA abhinavazreSThInuM. teo zeThanA gharamAM pravezyA. abhimAnIne saheje aNagamatI vAta ke pratikULa paristhiti Ave eTale enuM abhimAna UchaLI jAya. prabhune joIne vairAgya na jAgyo. mAtra bhItarano rAga Upajyo. abhinava zeThe abhimAnathI dAsIne kahyuM, "jarA, Amane kaMIka bhikSA ApIne vidAya karo." dAsIe lAkaDAnI pAlImAM aDadanA bAkaLA lAvIne vahorAvyA ane prabhu mahAvIre cAra cAra mahinAnA upavAsanuM pAraNuM karyuM. abhinava zeThanA gherathI prabhu pAchA pharyA. bIjI bAju jinadatta zeTha nirAza thayA. prabhune pAraNuM karAvavAnuM mahAbhAgya potAne na maLyuM. banyuM evuM ke abhinava zeThe ApelI gocarI saphaLa thaI nahIM kAraNa ke emAM koI bhakti nahotI. jinadatta zeThe bhagavAnane gocarI vahorAvI nahIM paraMtu emanA hRdayamAM sAcI bhakti hatI tethI bhikSA ApyA vagara te phaLI. bhagavAna bhAvanA bhUkhyAM che. jenA hRdayamAM sAco bhAva hoya tenI bhakti mRtyu banyuM mahotsava Ameya dharma Akho bhAvanA para AdhArita che. vyaktinuM hRdaya e dharmanuM sthAna che ane enI bhAvanAo e dharmanI anubhUti che. sAco dharma vase che sAcI anubhUtimAM. AthI ja abhinava zreSThIe gocarI ApI paNa ene kazuM phaLa na maLyuM. jinadatta zeThe sAcA hRdayathI gocarInI bhAvanA sevI ane emane phaLa maLyuM. mahAna jJAnI Arya vaja 88 varSanI umare pahoMcyA hatA. emanI sAdhanAno prabhAva evo hato ke emanA jIvanamAM paLano paNa pramAda jovA na maLe. kyAreka zAstragraMthonA abhyAsamAM UMDI DUbakI lagAvatA hoya, to kyAreka tattvavicAranI lAMbI khepa karI AvatA hoya. kvacit dharmakriyAmAM tallIna thaI gayA hoya, to kvacit AtmAno avAja sAMbhaLavAmAM layalIna banI gayA hoya. AvA prabhAvazALI sUrijInA jIvanamAM eka kSaNa paNa kaLa vaLIne besatI nahotI. anupama hatI emanI AtmajAgRti. bhAratavarSanA dakSiNa dezamAM vicaratA eka vAra sUrijIne zaradI thaI ane bhikSAmAM emaNe suMThano gAMThiyo maMgAvyo. gocarI bAda A gAMThiyo levo hato tethI ene kAne caDAvI rAkhyo, paNa sUrijI levAnuM vIsarI gayA. rAtre pratikramaNa karatI vakhate kAna para hAtha gayo ane pelo suMThano TukaDo paDI gayo. A sAva nAnI ghaTanAe surijInA cittamAM khaLabhaLATa macAvI dIdho. jIvanabhara apramAda sevanArane mATe A 11 zrI mahAvIra vANI | kasAya-krodha, mAna, mAyA ane lobhane agni kahe che ane bujhAvavAne mATe zrata, zIla ane tapa e jAla che. zrI uttarAdhyayana sUtra, 23, 53 bhAvamaMjUSA be ura kaa o bhAvamaMjUSA Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 nAnI vAta ghaNI moTI hatI. surijI AtmaciMtanamAM paDI gayA ane emAMthI anubhUti jAgI ke A nAnakaDI cIjanI vismRti jIvanalIlAnA aMtano saMketa Ape che. A mahAna AcAryane mRtyuno saMketa maLyo, paNa emanA caherA para saheje zoka ke saMtApa nathI, badhe jIvatarane AtmasAdhanAnA AnaMdamAM pasAra karanAra sUrijI mRtyune mahotsava banAvavAnI taiyArI karavA lAgyA. pUrNa jAgRti sAthe aMtima anazana laI samAdhipUrvaka Arya vajanA jAgrata AtmAe A lokanI vidAya lIdhI. sAce ja, mRtyuno saMketa mAnavInI kharI kasoTI bane che. jIvanabhara tRSNAonI pAchaLa doDatA mAnavone mRtyuno aNasAra thakavI nAkhe che. AkhI jiMdagI saMpattinI pAchaLa doTa mUkanArane mRtyunuM sAMnidhya herAna-parezAna karIne akaLAvI mUke che. sattAnA kephamAM jIvanArane mRtyuno aNasAra jIvananI vyarthatAno khyAla Ape che. ahaMkAranA AlamamAM rahenArane mRtyunI jhAMkhI dhrujavI nAMkhe che. hakIkata e che ke jIvana karatAM mRtyune vadhu samajavuM joIe. jIvananA marmanI sAthe mRtyunA rahasyane bheLavavuM joIe. jIvananA pratyeka zvAse zvAse mRtyune jIvavuM joIe. mahAmAtya vAhaDanI daSTi caudamo jIrNoddhAra. mahAmaMtrI udayana. teno putra mahAmAtya vAhaDa. vi. saM. 1200mAM zatruMjayanA kASThanA maMdirane pASANamAM parivartita karavuM zarU karyuM. agiyAra varase maMdira taiyAra thayuM. maMdira taiyAra thayAnI khabara laIne AvanAra dUtane soLa sonAnI jIbhanuM inAma ApyuM. derAsaranI vizALa bhamatI. dUradUrano pahADI pavana phUMkAto hato. e pavane thoDA vakhatamAM maMdirane nabaLuM banAvI dIdhuM. varasAda ane vAvaMToLamAM bhamatImAM pavana bharAyo ane maMdiranI dIvAlo dhasI paDI. A samAcAra laIne dUta Avyo tyAre zrI vAhaDe tene sonAnI batrIsa jIbhanuM inAma ApyuM. inAma ApatAM khulAso karyo ke mArI hayAtImAM paDavAnA samAcAra lAvyo e paNa eka sArI vAta che. atyAre maMdira pharI baMdhAze. paNa mArI hayAtI bAda koNa jANe kyAre baMdhAta ? mahAmAtya vAhaDe vi. saM. 1213mAM 1 zrI mahAvIra vANI in AyuSyamAna ! yatanApUrvaka cAlanAra, yatanApUrvaka Ubho thanAra, yatanApUrvaka sunA2, yatanApUrvaka bolanAra, pApa-karmanuM baMdhana karato nathI. zrI dazavaikAlika sutra, 4, 8 bhAvamaMjUSA be u4 upa cha bhAvamaMjUSA Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31 maMdiranI pratiSThA karAvI. jIvanamAM sapATI para cAlanAra ghaNI vAra thApa khAI jAya che. najIkanuM jonAra kadAca tatkALa lAbha meLave che paraMtu lAMbA samayanI moTI khoTa sahana karavAno ene vAro Ave che. jenuM jIvana tatkALa AvegothI gherAyeluM hoya, enA jIvanamAM satata ajaMpo ane avicAra rahetA hoya che. vyakti tatkALa potAnI saMvedanA pragaTa karIne sAmI vyaktinI saMvedanAne Thesa pahoMcADatI hoya che. mahAmAtya vAhaDa sArA samAcAra lAvanAra karatAM kharAba samAcAra lAvanArane bamaNuM inAma Ape che. kAraNa ke e kharAba paristhitinI khabara paDavAthI lAMbA gALAno umadA vicAra karI zake che. jIvanamAM je loko satata AghAta-pratyAghAtamAM jIvatA hoya che emanI jIvanamAM prahAra sahana karavAnI zakti ghaNI ochI hoya che. ene kAraNe jIvananuM koI UMDANa emane hAtha lAgatuM nathI. sAgarakinAre zaMkhalA vINanArA jevI emanI hAlata hoya che. mAge te mAgaNa kahevAya, sAdhu nahIM! sAdhutA to AcArya gArgyunI. jemAM tapa, tyAga ne titikSAno triveNI saMgama zobhato hato. gArca AcArya jema aMtaranI duniyAnA upAsaka hatA e ja rIte bahAranA jagatanAM duHkhone vidAranArA hatA. A AcAryano vizALa ziSya samudAya hato ane e samudAya AcArya pAsethI tapa ane tyAga, jJAna ane dhyAna zIkhavA mATe tatpara raheto. kALanuM cakra pharatuM rahyuM. AcArya vRddha thayA ane ziSyo pramAdI banyA. AcAryanI vidyA pAmyA kharA paraMtu jJAnathI namra ane tyAgI banavAne badale ahaMkArI ane uzRMkhala banI gayA. samaya jatAM ziSyo AcArya gAy kahe enAthI avaLuM vartana karavA lAgyA. dhIre dhIre AcAryanuM vacanapAlana karavAne badale emanuM vacana uthAmavA lAgyA. AjJAviruddha vartavAmAM emane AnaMda AvavA lAgyo. guru karatAM ya pote moTA che ema bhAsavA lAgyuM. pramAdane pagale zithilatA AvI. ziSyo jJAnanA badale gappAnA mArge caDI gayA. AcArya gAy AnAthI becena banI UThyA. ziSyonI || zrI mahAvIra vANanI 11 potAnA svArtha mATe athavA bIjA mATe, krodha athavA bhayathI, koI prasaMge bIjAne duHkha thAya evuM asatya vacana na svayaM bole, na bIjA pAse bolAve. zrI dazavaikAlika sUtra bhAvamaMjUSA che ka7 daLa bhAvamaMjUSA Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 AtmabaLanI oLakha AvI AcArahInatA kema calAvI levAya ? emaNe ziSyone samajAvyA. eTalAthI na patyuM to sakhata upAlaMbha Apyo. toya kazuM parivartana na thayuM eTale saMghanA zAsananI vAta karI. ziSyo eka kAne vAta sAMbhaLe ane bIje kAne kADhI nAkhe. pramAdI jIvana emane evuM to koThe paDI gayuM hatuM ke kAma karavAnI koI vAta nahIM. thoDAka evA bhakto UbhA karyA ke emanI bhakti cAlyA kare. emanI sagavaDatA sacavAI rahe. tyAga jyAre rAga vadhAravAnI tarakIbamAM paDe che tyAre tyAganI bhAvanA to vikRta thAya che paNa rAganI bhAvanAya dUSita bane che. sAdhu jo saMsArI bhAvomAM sapaDAya che to saMsArI karatAMya jagatane vadhu nukasAnakArI sAbita thAya che. AcArya gArgyu ziSyonI A harakato joIne akaLAtA hatA. apAra vedanA anubhavatA hatA. jeTalA rastA sUjhayA eTalA apanAvI joyA paNa ziSyo avaLA mArgethI pAchA vaLyA nahIM. eka divasa AcArya ciMtAsAgaramAM DUbI gayA ane ekAeka emane motI lAdhyuM. AcArya vicAravA lAgyA ke zA mATe teo varSothI AvI akaLAmaNa anubhave che ? AnuM kAraNa e ke A badhA emanA ziSyo che ane e ziSyo tarapha emane moha che. e ja kSaNe AcArya gArgyu kSaNanA paNa vilaMba vinA ziSyono tyAga karIne cAlI nIkaLyA. nAnakaDo moha AcAryane aTakAvI zakyo nahIM ne emanA pade pade prakAzanAM ajavALAM patharAyAM. vijApura gAmanA pAdaramAM goThiyAo sAthe maLIne bahecara nAmano chokaro AMbalI-pIpaLInI ramata ramato hato. pAdaranA dhULiyA rastA parathI tAjo cAro carIne bhagarI bheMso gAmamAM pAchI pharatI hatI, bheMsa ane vaLI bhAdaravo carelI eTale pachI pUchavuM zuM ? ziMgaDA ulALatI bheMso tophAne caDI. pAdare ramatA chokarAo to bhAgIne saMtAI gayA paraMtu eka vRddha muni AvatA hatA e to nirAMte cAlyA Ave ane dhIre dhIre Daga bhare. sAmethI bhaDakelI bheMsa doDatI Ave. chokarAoe bUmo pADI, loko hAyavoya karavA lAgyA, bheMsane ane munine thoDuMka cheTuM rahyuM, basa have paLabepaLano ja khela hato evAmAM eka juvAniyo kUdyo ane vIpharelI vAghaNa jevI jhanunI bheMsanA ziMgaDAM pakaDI lIdhAM. bheMsa bhAre vIpharI, nasakorAM phulAvI chIMkoTA nAkhavA lAgI. bhalabhalAnI hAma bhAgI jAya paNa pelA bahAdura juvAne zigaDAM pakaDI rAkhyAM. zigaDAnI pakaDa DhIlI karavA bheMsa jora karavA lAgI, paga UMcA karI chUTavA mahenata 1 zrI mahAvIra vANI in ahaM kAra-krodha, pramAda, roga ane ALasa e pAMca sthAnothI zikSA maLI zakatI nathI. zrI uttarAdhyayana sUtra, 11, 3 bhAvamaMjUSA che 68 9 9 bhAvamaMjUSA Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 33 dhananI kedamAM gUMgaLAya che dharma ! karavA lAgI paNa juvAna to thAMbhalAnI jema aDaga Ubho rahyo. thAkelI bheMsa be DagalAM pAchI haThI. bahecare vIjaLIvege lAkaDI hAthamAM laIne bAvaDAnuM badhuM baLa bheguM karIne lAkaDI vIMjhI. bheMsa caDapa karatI AvI hatI e dizAmAM pAchI pharavA lAgI. paMdara varSano juvAna bahecara munirAja pAse Avyo ane bolyo, "mahArAja, Ave samaye na nIkaLo to sAruM. kadAca nIkaLo to koIne sAthe laIne nIkaLo." munirAje juvAnane kahyuM, "bhAI, tArI upakAranI bhAvanAne vakhANuM chuM, paraMtu abola prANIne Avo lAkaDIno phaTako na marAyae abolanI AMtaraDI keTalI kakaLI haze ! koI ApaNane phaTako mAre ane vedanA thAya ema e jIvane keTalI badhI vedanA thaI haze !" bahecara to vicAramAM paDyo. A te vaLI kevuM ? dharama karatAM dhADa paDI hoya tevuM lAgyuM. eNe kahyuM, "mahArAja ! A bheMsa to badhA jAnavaramAM sauthI jADI buddhivALI gaNAya. jo meM bAvaDAnuM baLa batAvyuM na hota to Aja tamArAM badhAMya varasa pUrAM thaI gayAM hota." mahArAja bolyA, "nA, bhAI nA, evuM kazuM nathI. e abola prANIneya AtmA hoya che. enoya jIva dubhAto hoya che. teM bAvaDAnuM baLa batAvyuM paNa tAre AtmAnA baLanI phikara karavI joIe. mAranAra moTo nathI paNa tAranAra moTo munirAjanA upadeza AgaLa bahecarano garva gaLI gayo ane tAranAruM AtmabaLa meLavavA kAje e muni banyA. vakhata jatAM e kaso ATha graMtho racIne aDhAre AlamanA avadhUta evA yoganiSTha AcArya buddhisAgarajI banyA. bAvaDAnA baLanI sAthe bhItaranA baLane joDanAra to AcArya zrI buddhisAgarasUrijI jevI virala vibhUti ja hoya ! sAcA yogInI mastI anerI hoya che. dunyavI vyavahAranAM kATalAMthI ene jokhI zakAya nahIM. samAjanI mAnyatAothI ene bAMdhI zakAya nahIM. daMbha ke dekhAva, dhana ke mAnathI ene rokI zakAya nahIM. - yogI AnaMdadhanajIe mastInA sAgaramAM DUbIne vyAkhyAna ApavAnuM zarU karyuM. tyAre sabhAmAM thoDo ajaMpo vyApI gayo. meDatA gAma Ama to bhakta mIrAMbAInuM gAma hatuM, paraMtu gAmaloko bhaktinI zaktinI vAta karatAM karatAM saMpattinuM mahimAgAna bhUlyA nahotA. meDatAmAM lakhapati ane karoDapatino tUTo nahIM. eka abajapatino ahIM vAsa hato. niyama evo hato ke abajapati zeTha Ave pachI vyAkhyAna zarU thAya. dhananI hAjarI vinA Ameya dharma kyAM cAle che ? sabhA abajopatinI rAha jotI hatI, paNa mastayogIne thobhavAnuM kahI zake tema nahotI. yogI AnaMdadhananI adhyAtma-gahana vANI vahevA lAgI. evAmAM mAthA para jarI bharelI lAla pAghaDI, hAthanI AMgaLI para hIrAnI vIMTI ane gaLAmAM hIrAjaDyA hAra sAthe abajapatinI padharAmaNI thaI. 1 zrI mahAvIra vANI | jema rAga-dveSa dvArA upArjita karelAM karmonuM phaLa kharAba maLe che. tema kamoMnA kSayathI jIva siddha thaIne siddhalokane prApta kare che. zrI aupapAtika sUtra bhAvamaMjUSA 30 phA 5 bhAvamaMjUSA Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chAza jevo deha ane ghI samAna AtmA roja to zeTha Ave pachI vyAkhyAna zarU thatuM hatuM. zeTha sivAya AgaLa besI zake koNa ? bese to paNa 'hoMkAro' bhaNe koNa ? hoMkAro bhaNavAno ijAro to zeThano ja . abaja pati zeTha vyAkhyAnamAM AvyA ane joyuM ke emanA vinA vyAkhyAna zarU thaI cUkyuM hatuM. emanA ahamane Thesa lAgI, paraMtu namratAno dekhAva ane vinayano DhoMga karatAM kahyuM, 'maharAja ! ame to saMsArI jIva. amAre to so paLojaNa hoya ane hajAra mAthAkUTa hoya. tame vyAkhyAna zarU karatAM agAu thoDI rAha joI hota to sAruM thAta.' mastayogI AnaMdaghananI vANI vahetI rahI. zeThanA banAvaTI vinayane pArakhI gayA paNa AvI vAta sAthe yogIne vaLI zo saMbaMdha ? abaja pati zeThanI akaLAmaNa vadhI gaI. emane bhArobhAra apamAna lAgyuM. banAvaTI vinayanuM AvaraNa khasI gayuM ane zeTha tADUkI UThyA, 'mahArAja , jarA vicAra to karo. tamane anna koNa vahorAve che ? A anta ke vastra kaMI maphatamAM nathI AvatAM.' abaja patinA A zabdo sAMbhaLatAM ja yogI AnaMdaghanajIne AghAta lAgyo. teo potAnA Asana parathI UbhA thaI gayA ane bolyA, 'mApha karajo. mAre zeThanuM anna na joIe ane vastra na joIe. anna to peTamAM cAlyuM gayuM che paNa vastra to temane pAchuM ApuM chuM.' Ama kahIne vastro tajIne yogI AnaMdaghanajI sabhAmAMthI cAlI nIkaLyA. sahue rokAI javA vinaMtI karI, pANImAM mAchaluM sarake tema tyAMthI yogI to sarakI gayA. zrImad kAviThA gAmamAM hatA. teo pharavA nIkaLyA tyAre emanI sAthe bIjA ghaNA sAthIo hatA. zrImad nIcI dRSTi rAkhIne cAlatA hatA. thoDeka dUra gayA bAda eka strI mAthA para ghAsano bhAro laIne sAmethI cAlI AvatI hatI. e strI bolatI hatI ke A vANiyAo to roja judA judA ThekANe pharyA kare che. koNa jANe emanuM evuM te zuM khovAI gayuM haze ke Ama Thera Thera pharIne zodhyA kare che! strInA A zabdo zrImadranA kAne paDyA. emaNe kahyuM, "bahena ! ame amArI zodha karIe chIe." mokSa mATeno parama AtmapuruSArtha jagADatA zrImad Ama ja kahe ne ? kAviThAnI najIka AvelA vagaDAmAM zrImano upadeza sAMbhaLavA mATe kAviThA gAmanA nizALiyAo AvyA. emane zrImade pUchayuM, "bALako, tamane eka prazna pUchuM. javAba Apazo?" | bALakoe 'hA' kahIne jorathI DokuM dhuNAvyuM. zrImade pUchavuM, "tamArA eka hAthamAM chAzathI bharelo loTo hoya ane bIjA hAthamAM dhIthI bharelo loTo hoya ane raste cAlatAM tamane koIno dhakko lAge to kayA loTAne jALavazo 11 zrI maDAgIra vANI | koInI pITha pAchaLa cADI karavI nahIM; kAraNa ke te doSa pIThanuM mAMsa utareDavA barAbara che. zrI dazavaikAlika sUtra, 8, 48 bhAvamaMjUSA jai 32 33 9 bhAvamaMjUSA Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ *** 3 nagaranI ijjata giradhara nAmano nizALiyo bolyo, "ame thIno loTo sAcavIzuM." zrImade vaLato savAla karyo, "AvuM kema ? ghI ane chAza to ekamAMthI utpanna thAya che, kharuM ne ? giradhare kahyuM, "chAza DhaLI jAya to ghaNA loko ene pharI vakhata bharI Ape, paNa ghIno loTo koI bharI na Ape." A vAtano sAra samajAvatAM zrImad bolyA, "chAza jevA dehane A jIva sAcave che ane ghI samAna AtmAne jato kare che. je AtmAne ghInI jema mUlyavAna jANe che te AtmAne sAcave che ane AMca Ave tyAre chAzanI mAphaka dehane jato kare che. pUrve karma upArjana thayAM eTale te bhogavavA rUpe deha maLavAno, paNa kharo jALavavAno to AtmA che." eka vAra zrImad kAviThAmAM pharavA nIkaLyA hatA tyAre emanI pAchaLa pAchaLa keTalAMka chokarAMo gayAM. zrImade potAnI sAthenA bhAIone pAchA javAnuM kahIne A chokarAMone potAnI pAse besADyAM ane darekane jevI AvaDe tevI vArtA kahevAnuM kahyuM. dareka chokarAe vArtA kahI. pachI zrImade chokarAMone pUchyuM ke, tame gAmamAM bakarI ane pADo joyAM che ?" badhAMe 'hA' kahyA pachI zrImade kahyuM, "gAmanA taLAvamAM pADo ane bakarI pANI pIvA gayAM. pADo pANI pIdhA vinA pAcho Avyo ane bakarI pANI pIne AvI, tevuM zenA kAraNe banyuM haze ?" chokarAMoe kahyuM, "pADo to bahu ja baro hoya che ! e kema pANI pIdhA vinA pAcho Avyo ?" zrImade kahyuM, "pADAmAM evI kuTeva hoya che ke e taLAvanA kAMThe jaIne pANI DahoLo che, jyAre bakarI taLAvanA kAMThe UbhI rahI, nIcI Doka rAkhI pANI pIne cAlI Ave che." A dRSTAMta parathI zrImade kahyuM ke, "keTalAka loko satpaSo pAse jaIne potAnuM DahApaNa DahoLe che, tethI teo kazuM pAmI zakatA nathI ane bIjAne aMtarAyarUpa bane che. jyAre bIjA prakAranA loko evA hoya che ke jeo satvaruSanI vAtamAM zraddhA kare che, eTale pote pAme che ane bIjAne aMtarAyarUpa banatA nathI." are, amadAvAdI zeTha, phijhula vAta rahevA de, matalabanI vAta kara." mogala zahenazAha auraMgajhebanA senApati hAmidakhAM dhanatarasI AMkhe amadAvAdanA nagarazeTha khuzAlacaMdane joI rahyA hatA, sattAnI lAlasA dharAvanAranI AMkho lohItarasI hoya che ane prajAnA paisA jhaDapavA cAhatA rAja kartAnI AMkho dhanatarasI hoya che. senApati hAmidakhAM amadAvAdane lUMTavA Avyo hato. mAtra dhananI lUMTa nahotI paNa dhananI sAthe zIlanI lUMTa hatI. mAtra paisAthI saMtoSa nahoto paNa lokone mArIne ke trAsa ApIne paisA kaDhAvavAmAM AnaMda thato. AkhuM amadAvAda zahera thara thara kAMpatuM hatuM tyAre amadAvAdanA nagarazeTha khuzAlacaMda sAme pagale hAmidakhAne maLavA gayA. lAla jarI bharelI pAghaDI ane kAnamAM hIrAnA kokaravAthI A zeThano cahero zobhAyamAna hato. eka bAju senApati hAmidakhAM dhUMdhavAyelo, akaLAyelo ane prajA para trATakavA thanaganato hato to bIjI bAju khuzAlacaMda zeThanI zAMta ane saumya mukhamudrA para bhayanuM koI cihana nahotuM, mAtra bhaviSyamAM prajAne thanArA AtaMkanI bhAvamaMjUSA ba 34 upa 5 bhAvamaMjaya Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpanAthI caherA para paDelI vedanAnI rekhAo najare paDatI hatI. lazkarI senApati hAmidakhAM A nagarazeThanI hAma joIne stabdha banI gayo. jenI pAse AvatAM bhalabhalAnI hiMmata bhAMgI jatI evA A senApatine jotAM nagarazeTha khuzAlacaMdanuM rUMvADuMya pharakatuM nahotuM. senApati hAmidakhAMe matalabanI vAta pUchI tyAre nagarazeThe kahyuM, "hAmidakhAM! huM matalabanI vAta karavA ja Avyo chuM. A zahera para tamAruM sainya Aga varasAvIne dhana meLavavA mAMge che. A dhanane kAje garIbonI jhUMpaDIo saLagaze, amIro para kera vartAvavAmAM Avaze. strIonI beijjatI thaze. nirdoSanI khUnarejI thaze, mAre e aTakAvavI che." senApati hAmidakhAMe aTTahAsya karatAM kahyuM, "kevI ajabanI vAta karo cho tame ? sAme cAlIne koNa dhana ApavA AvavAnuM hatuM. mAra mAro, trAsa vartAvo ane kALo kera macAvo to ja dhana maLe." zeTha khuzAlacaMde senApatinA lazkarI dilane vIMdhI jAya evo savAla karyo, "tamAre to dhananI sAthe matalaba che ne eTaluM dhana ApuM pachI tamAre vadhu kazuM joIe che kharuM ?" senApati hAmidakhAM stabdha banI gayo. senApati hAmidakhAM garjI UThyo, "are, A nagaramAMthI mAre aDhaLaka dhana ane jhaverAta meLavavAM che. kyAM AkhA nagaranI saMpatti ane kyAM tamArI vAta !" nagarazeTha khuzAlacaMde kahyuM, "hAmidakhAM, tAre joIe che teTalI saMpatti huM ekalo ApuM to pachI A nagara ke nagarajanone parezAna karavAno koI artha kharo? zahenazAhanuM lazkara prajAnI rakhevALI mATe che. to pachI vinA kAraNe prajAne dubhavavAno koI artha kharo ?" senApati hAmidakhAMne nagarazeThanI vAta samajAI ane eNe emanA prastAvane maMjUra rAkhyo. bIje divase nagarazeTha khuzAlacaMde potAnA pUrvajonI ane potAnI sarva-saMpatti senApati hAmidakhAMnA AMgaNe ThAlavI dIdhI. khuzAlacaMda zeThe amadAvAda nagaranI ijjata jALavI. saMpattino artha ja e che ke je satkAryamAM vaparAya. indoranA zeTha hukamIcaMda pAse karoDonI saMpatti hatI paNa koI pUche to kahe ke mArI pAse to mAtra eka karoDa che. kAraNa ke eka karoDa emaNe dAna satpravRttimAM kharcyA hatA. bhAvamaMjUSA 2 76 43 36 munivezano mahimA eMzI varSanI uMmare raNasaMgrAmamAM avarNanIya vIratA dAkhavIne maMtrIzvara udayana aMtima zvAsa letA hatA. jiMdagInI aMtima ghaDIne maMtrIzvara udayanane koI munivaranAM darzana karIne ujALavAnI icchA hatI. A saMgrAmanI bhUmi para sAdhu lAvavA kyAMthI ? yuddhanA medAna para yogI maLe kyAMthI? maMDalezvaro ane yoddhAo badhA vimAsaNamAM paDI gayA. raNamAM bhalabhalA yoddhAone haMphAvanArAo maMtrIzvara udayananI AkharI icchA pUrNa karavA mATe ajaMpo anubhavI rahyA. Akhare eka upAya zodhI kADhyo ane eka rAjasevakane munino veza paherAvIne udayana pAse mokalyo. udayanamaMtrIe atyaMta bhAvapUrvaka praNAma karyAM. zUravIrane badale sAdhu banelA rAjasevake dharmavacano kahyAM ane thoDIka ja vAramAM udayane AMkha mIMcI dIdhI. sAdhuno veza lenAro rAjasevaka vicAramAM paDyo. A sAdhutA keTalI mahAna ke jene mahAparAkramI maMtrIzvara udayana paNa bhAvapUrvaka vaMdana karatA hatA ! AvI sAdhutAne choDIne zA mATe sipAI banyuM ? sahaja rIte sAMpaDelI A vastune banAvaTa kema mAnuM ? ekAeka akhUTa saMpatti maLI jAya tevuM mAruM thayuM che. to e saMpattinA khajAnAne tarakaTI khela kema 37 vjha bhAvamaMjUSA Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 37 karuM ? Ama, raNasaMgrAmano e yoddho AtmasaMgrAmamAM DUbI gayo. yuddhanI bhUmi para vIra hAka lagAvanAro aMtaranI bhUmine ajavALavA mathI rahyo. e yoddhAe muniveza na choDyo te na ja choDyo, balka giranAranA tIrtha para jaIne eNe adbhuta AtmasAdhanA karI. Ameya AtmasAdhanAno paMtha apratima vIratA mAge che. meLavavAmAM jeTalA sAhasanI jarUra che enAthI vadhu sAhasa tyajavAmAM joIe. raNasaMgrAmamAM jhUjhanAro mAnavI AtmasaMgrAmamAM vIra bane te kevuM moTuM parivartana ! mAnavI moTe bhAge jIvana saMgrAmamAM ja AyakhuM pUruM karato hoya che. dehanA AnaMdamAM ja enI duniyA samAI jatI hoya che. suvidhA ane anukuLatAnA vicAramAM enuM samagra jIvana gUMthAI jatuM hoya che tyAre koIkanI ja najara AtmA para paDe che. jagatanA kolAhala vacce koI viralAne ja aMtarano nAda saMbhaLAya che ane koIka ja e AtmAnA nAde cAlIne jIvanane dhanya banAve che. moTA bhAganA mAnavIo sipAhIno veza pahere che. kyAMka sAdhunA vezamAM sipAhI maLe che. AtmamArge cAlanArA sAcA sAdhu to virala ja hoya. AnaMdaghanako kyA ? zAMta jaMgala ekAeka khaLabhaLI U. masta yogI AnaMdaghanajI vaDalAnI nIce nijAnaMdanI khumArImAM beThA hatA ane rAjA ane rANI emanAM darzane AvyAM. sainikonA avAja , azvonA avAja , rathanAM paiDAMno avAja ane rAjAnI jaya pokAratA subhaTonA avAjathI zAMta jaMgalamAM kolAhala jAgI gayo. mAnavI enuM sAmarthya dekhADavA mATe mauna karatAM avAjano ane vANI karatAM kolAhalano vadhu upayoga kare che. mastayogI AnaMdaghanajInuM dhyAna pUruM thayuM ane sAme joyuM to rAjA ane rANI be hAtha joDI yAcanA karatAM hatAM. rAjAe kahyuM, "yogIrAja ! ApanI sAdhanAnA baLe Apa azakyane paNa zakya banAvo cho. tamArA camatkArone huM jANuM chuM. evI keTalIya ghaTanAothI vAkepha chuM. Aja rAjA khuda yogI pAse mAgavA Avyo che." mAgatI vakhate mAnavInI AMkhamAM kAM to lAlaca hoya che athavA to lAcArI hoya che. yogI AnaMdaghanajI hajI kazuM bole te pahelAM rANIe kahyuM, "Apa jevA avadhUta pAse amArI eTalI mAgaNI che ke amAruM vAMjhiyApaNAnuM maheNuM TaLe ane ghera pAraNuM baMdhAya." | 11 zrI mahAvIra vANI in AtmA sAthe ja yuddha karavuM joIe. bAhya zatruo sAthe yuddha karavAthI zo lAbha ? AtmA dvArA AtmavijayI bananAra ja vAstavamAM pUrNa sukhI bane zrI uttarAdhyayana sUtra bhAvamaMjUSA che 38 kuka cha bhAvamaMjUSA Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 deha chabIno moha ke karI yogI hasyA. kazuMka lakhIne e ciThThI mAdaLiyAmAM mUkIne ApI. rAjAe koI bhikhArInI mAphaka e mAdaLiyuM lIdhuM ane rANIe gaLAmAM paheryuM. pherI thoDA samaya bAda e vana gAjI UThyuM. pharI rAjA ane rANI e avadhUtanI pAse AvyAM. rAjAe gadgada kaMThe kahyuM, "yogIrAja ! vAha, ApanI zakti ! vAha, Apano maMtra ! Ape ApelA mAdaLiyAthI mArA gharamAM ghoDiyuM baMdhAyuM. je mAgo te Apane caraNe dharavA Avyo chuM." masta yogIe rAjA tarapha beparavA dRSTi karI, emaNe mAdaLiyuM mAMgyuM. e toDIne aMdarathI kAgaLa kADhyo. rAjA emAM lakhela putraprAptino sacoTa maMtra vAMcavA Atura hato. yogIe ene e maMtra vAMcavA kahyuM, emAM lakhyuM hatuM, "rAjAkI rAnIko laDakA ho to bhI AnaMdaghanako kyA? aura rAjAkI rAnIko laDakA na ho, to bhI AnaMdaghanako kyA?" maMtra vAMcIne rAjA stabdha banI gayo. rANI vicAramAM DUbI gaI. yogI AnaMdaghanajIe hasIne kahyuM, "rAjA, yogI koIne saMtAna na Ape, yogI koIne saMpatti na Ape. dIkaro thatAM tuM mane saMpatti ApavA Avyo che, paraMtu mAre mana e saMpatti to paga nIcenI dhULa karatAMya nakAmI che." rAjA-rANInuM mastaka yogInA caraNamAM namI gayuM. yogane mArge jatA sAdhakanA jIvanamAM anekavidha anubhavo thatA hoya che. jo sAdhaka A mArganI adhavacce maLelI siddhiomAM sapaDAI jAya to enI yogazakti rUMdhAI jAya che. sAcI sAdhutA saMtAna na Ape, saMpatti na Ape. e to kyAreya naSTa na thatI Atmazakti Ape. che. kAle che, che " bhagavAna mahAvIranA parinirvANano samaya najIka Avyo. pAvApurInA hastipAla rAjAnA talATInI kacerImAM traNa mahinA vItI gayA hatA ane cotho mahino paNa aDadho pUrNa thayo hato. bhagavAnanA nirvANa samayanI mAhitI maLatAM pAvApurInA gharagharamAM zoka, udAsI ane gamagInI chavAI gayAM hatAM. A samaye sAmAnya jano vyAkuLa banI gayA hatA ane vicAratA hatA ke prabhunI A alaukika chabI pharI kyAM ane kyAre nihALavA maLaze ? yugo pachI sAMpaDelI A amRtavANI kyAMthI sAMbhaLavA maLaze ? jJAnIo zoka ane AnaMdane samAna gaNIne rahevAnuM kahetA, bhagavAna mahAvIra muktine varaze ane dehanI dIvAla dUra thaze, Ama chatAM temanuM haiyuM paNa hAtha rahetuM nahotuM. devo ane RSio madhura zaMkha bajAvI rahyA hatA. emanI sevAmAM AvelA devonA svAmI indra paNa mRtyu-utsavanI badhI racanA karyA bAda haiyuM hArI beThA. aMtima paLe prabhunA abhAvanI kalpanA emane akaLAvanArI lAgavA mAMDI. indrarAje prabhune kahyuM, "ApanAM garbha, janma, dIkSA ane kevaLajJAna hastotarA nakSatramAM thayAM hatAM. atyAre ApanA nirvANanA nakSatramAM bhasmagraha saMkrAMta thAya che to 81 bhAvamaMjUSA 11 zrI mahAvIra vANI in sArA karmanuM phaLa sAruM maLe che. kharAba karmanuM phaLa kharAba maLe che. zrI sUtrakRtAMga sUtra, 1, 30, 20 bhAvamaMjUSA meM 80 Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 39 mIThI vANI sarvajJa ane sarvazaktimAna evA Apa nirvANanI ghaDI thoDI laMbAvI do to ?" devonA svAmI indranI manamAM evI icchA hatI ke eka vAra nirvANaghaDI AdhI jAya pachI joyuM jaze. aNIno cUkyo so varSa jIve tevuMya bane. bhagavAna mahAvIre kahyuM, "indrarAja ! mArA deha pratyeno moha Aje tamane AvuM bolAvI rahyo che. mArI nikaTa rahyA chatAM tame e bhUlI gayA ke AyuSya kadI vadhArI zakAtuM nathI. evuM kadI thayuM nathI ane kadI thaze nahIM." satata soLa prahara sudhI bhagavAna mahAvIranI aMtima dezanA cAlI. emAM puNyaphaLavipAkanAM papa adhyayana ane pApaphaLavipAkanAM papa adhyayana varNavyAM. 37muM pradhAna nAmaka adhyayana kahetAM kahetAM bhagavAna mahAvIra paryakAsanamAM sthira thaI gayA hatA. temaNe bAdara kAyayogamAM sthira rahIne bAdara manoyoga, bAdara vacanayoganuM nirUMdhana karyuM. e pachI sUkSma kAyayogamAM sthira thaIne bAdara kAyayogane rUMdhyo. vANI ane mananA sUma yogane zukladhyAnanA 'sUkSma dhyiApratipAti' nAmanA tRtIya caraNane prApta karI sUkSma kAyayogane nikuM dhana karyA ane 'samucchinnakviAnivRtti' nAmanA zukladhyAnanuM caturtha caraNa prApta karyuM. caturvidha aghAtI karmadaLano kSaya karIne bhagavAna mahAvIra zuddha , buddha ane mukta avasthA pAmyA. AMkhone AMjI denAruM tejavartuLa pragaTa thayuM. tArAgaNothI suzobhita amAvAsyAnI rAtri ekAeka alaukika prakAzathI jhaLahaLI UThI. cAre dizAmAM jayanAda saMbhaLAyo : "prabhu nirvANa pAmyA !" havAmAM zaMkha phUMkAyA, vanamAM duMdubhi vAgyAM. saMsArane jhaLahaLAvI rahelo mahAdIpaka AMtaracakSuone ujamALa karI carmacakSuothI sAmethI bujhAI gayo. indrarAja mohanI dAruNa paLo para vijaya meLavI have svastha thayA ane kahevA lAgyA : "dIpaka pragaTAvo ! dIpAvali raco ! prabhu nirvANa pAmyA." amAvAsyAnI e rAta aneka dIpakothI jhaLahaLI UThI ! enuM nAma hatuM tejamala, gujarAtanA itihAsamAM e mahAamAtya tejapAla tarIke oLakhAyA. eka vAra eka sAdhu tejapAlane tyAM bhikSA levA AvyA. emanI patnI anupamA devI aneka guNono bhaMDAra hatI. anupamAe ghIthI lacapacato kaMsAra Apyo. anupamAnI sAsue eka pAtra UMcuM karI bIjuM nIce mUkyuM. sAdhue kaMsAravALuM pAtra hAthamAM lIdhuM. anupamAM bIjA pAtramAM vyaMjana nAkhavA gaI. A samaye sAdhunA hAthamAMthI pAtra chaTakyuM ane badhuM ghI anupamAnA mastaka para paDyuM. anupamAno suMdara kezapAsa gUMthelo aMboDo ghIthI lathapatha bharAI gayo. mAthe nAkhelI veNI bagaDI gaI. cahero ghIthI kaluSita thaI gayo. tejapALa najIkamAM ja hatA. e gussAmAM bahAra doDI AvyA, emaNe A dRzya joyuM ane manamAM krodha jAgyo, e munine be kaDavAM veNa kahevA jatA hatA. anupamA paristhiti pArakhI gaI. anupamAe tejapAla sAme joyuM ane bolatA aTakAvIne kahyuM, "are ! A to mAruM dhanabhAgya, tapasvInA kevA viziSTa AzIrvAda !" tejapAlanI krodhabharI AMkho sucavatI hatI ke Ane 11 zrI mahAvIra vANI AtmasAdhaka mamatvanA baMdhanane toDI pheMkI de, jevI rIte mahAnAga potAnA zarIra parathI kAMcaLI utArI pheMkI de che. zrI uttarAdhyayana sUtra, 13-87 bhAvamaMjuSA tra 82 83 6 bhAvamaMjUSA Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 rAganuM raktaH virAganuM teja AzIrvAda kema kahevAya? A to ApattirUpa gaNAya. anupamAe madhura avAje munine kahyuM, "A to mArA mAthA para ghI paDyuM ane te paNa tapasvInA pAtramAMthI varadAnanI jema paDayuM. mArA AvA ja koI sadbhAgyane kAraNe to huM AvA saMskArI kuTuMbamAM vahu banIne AvI chuM." tejapAla anupamAnI udAratA para vArI gayA. emanA kavi hRdayamAMthI ApoApa kavitA sarI paDI, "mIThI vANI sAthenuM dAna, abhimAna vagaranuM jJAna, kSamA sAthenuM baLa ane tyAga-bhAvanA sAthenuM dhana atyaMta durlabha che !" krodhano prasaMga premamAM palaTAI gayo. gusso snehamAM badalAI gayo. mAnavInI vANI pAse evo jAdu che ke je premane krodhamAM ane krodhane premamAM badalI zake che. bhayaMkara krodhathI gherAyelI vyaktine premanA zabdo vaza karI nAkhe che. A jagatamAM mAnavIe sauthI vadhu chaLakapaTa zabdo sAthe karyuM che. koIe zabdono upayoga bhAva chupAvavA mATe karyo, to koIe zabdono upayoga jhaghaDA jagAvavA mATe karyo. koIe zabdo veDaphI nAkhyA, to koIe vANIne pANInI jema vAparI nAkhI. zabdo e satya pAmavAnuM sAdhana banavAne badale asatyanuM goLa-goLa bolavAnuM ke bahurUpI vyaktitva DhAMkavAnuM sAdhana banI gayA. koI zabdano sodAgara banyA, to koI zabdano bAjIgara thayA. mAnavInuM mana ane tenI jIbha sAva najIka chatAM emanI vacce keTaluM moTuM aMtara dekhAya che. hakIkatamAM A zabdo ja mAnavI ane satya vacce dIvAla banIne UbhA rahyA. A hakIkata hovA chatAM anupamAdevI jevI koI anupama strI paNa itihAsanA pAne maLe che ke jenA zabdo bhaDabhaDatA krodhane snehanI saravANImAM badalI nAMkhe che. rANI mRgAvatIne mAthe cotaraphathI aNadhArI AphatonI AMdhI caDI AvI. ekAeka kauzAMbI nagarIno rAja kArabhAra calAvavAnuM ene mAthe AvyuM. emanA putra udayananI vaya nAnI hatI. rANI mRgAvatI vahAlasoyI mAtA ane kuzaLa rAjyakartA hatI, Aphata kadI ekalI AvatI nathI. potAnI AkhI senA laIne Ave che. emAM vaLI pAchI bIjI muzkelI UbhI thaI. kahevAya che ke ghuvaDa divase joI zakatA nathI, kabUtara rAtre joI zakatuM nathI, paraMtu kAmIjana to rAtre ke divase kyAreya kaMI joI zakato nathI. Avo viveka visarAvanAro aMdha kAma ujjainInA krodhI rAjA caMDapradyotamAM pravezyo. rAjA caMDapradyota emanA krodhI svabhAvane kAraNe caMDapradyota tarIke oLakhAtA hatA. kAmI evA ke emaNe rANI mRgAvatIne meLavavA kAje kauzAMbI para caDhAI karI. ujjainInI vizALa senAne kauzAMbInI senA pahoMcI vaLe tema nahotI. eNe kauzAMbI nagarIne ghero ghAlyo. kAmI caMDapradyote zarata mUkI ke jo rANI mRgAvatI mAro svIkAra kare to huM mArI senA ' laIne pAcho vaLI jAuM, nahIM to kauzAMbIno saMhAra karIne te ja jaMpIza. kauzAMbInI senAe AvI hIna mAgaNIne vaza thavAne badale kesariyAM karavAnuM ucita mAnyuM. bhale jIva 11 zrI mahAvIra vANI | jemAM moha nathI hoto, tenuM duHkha naSTa thaI jAya che ane jemAM tRSNA nathI hotI teno moha naSTa thaI jAya che. zrI uttarAdhyayana sUtra, 32-8 bhAvamaMjUSA che 84 85 7 bhAvamaMjUSA Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAtano svIkAra na karyo hota, paraMtu samavasaraNamAM prabhuno upadeza sAMbhaLavAthI emanuM hRdaya avanavIna, ucca bhAvo anubhavatuM hatuM. emaNe rAjIkhuzIthI rAjamAtA mRgAvatIne dIkSA levAnI anumati ApI. A sAMbhaLI rANI mRgAvatIe kahyuM, jo tame mane rAjIkhuzIthI dIkSAnI AjJA ApI che, to have mArA putrane tamAro putra gaNo. tame ene rAja kAjanA pATha zIkhavajo. tame enA zirachatra bano." ujjainInA caMDapradyote A vAta paNa kabUla rAkhI. rAjamAtA mRgAvatIe potAnA putrane rAjA caMDapaghAtanA saMrakSaNamAM mUkIne e sabhAmAM ja dIkSA lIdhI. bhAvanAno sAgara to evo UchaLato hato ke rAjamAtA mRgAvatInI mAphaka caMDapradyotanI aMgAravatI vagere ATha rANIoe paNa rAjA pAse dIkSAnI anumati mAgI. mRgAvatInI sAthe e rANIoe paNa dIkSA lIdhI, prabhu mahAvIranI dezanAthI e divase yuddhanI khUnarejI TaLI gaI. bhISaNa mAnavasaMhAra aTakI gayo. rAganA raktane badale virAganuM teja jhaLahaLI rahyuM. kauzAMbI nagarImAM kuzaLakSemanA zAMtibharyA samIra laherAvA lAgyA. jAya, paNa rANI mRgAvatI jevI pavitra strIne UnI AMca AvavI joIe nahIM. rANI mRgAvatI jANatI hatI ke urjanI sAme jItavuM e AbhanA tArA toDIne dharatI para lAvavA jevI azakya bAbata hatI, emaNe rAjA caMDapradyotane kahevaDAvyuM. tamArA prastAva vize vicAruM chuM, paraMtu hajI mAre rAjanI vyavasthA karavAnI bAkI che. patinA avasAnano zoka hajI tAjo che. kuMvara udayana nAno che. thoDo samaya thobhI jAo. mane badhI goThavaNa karI levA do." abhimAnI caMDamota thoDo samaya rAha jovA taiyAra thayA ane kauzAMbI nagarInI bahAra ghero nAMkhIne paDeluM enuM lazkara urjanI pAchuM laI gayA. rANI mRgAvatIe kauzAMbIno killo barAbara majabUta karyo. krodhI ane kAmIne nirAMta kyAMthI hoya ? eka kSaNa divasa jevI lAge ane divasa varSa jeTalo lAMbo jaNAya. rAjA caMDapradyota to rANI mRgAvatInA nimaMtraNanI rAha joIne beThA hatA. koI nehabharyuM nimaMtraNa na AvatAM emaNe dUta sAthe kAgaLa mokalyA, kAgaLa para kAgaLa mokalavA chatAM koI javAba na maLyo, AthI caMDapraghAtano prakopa phATI nIkaLyo ane eNe kauzAMbIne parAsta karavA mATe yuddhanI taiyArI karavAno hukama Apyo. bhISaNa yuddha mAthe jhaLuMbatuM hatuM, tyAre ekAeka zAMtinI madhura laharIo laherAvA mAMDI. AlaMbiyAthI vihAra karIne prabhu mahAvIra kauzAMbI nagarImAM padhAryA hatA. bhagavAnanA AgamananA samAcAra jANI rANI mRgAvatIe vicAryuM ke yuddha koInAthI aTake to te mAtra zAMtisAgara prabhu mahAvIrathI ! duzmanonA AkramaNathI bacavA mATe kauzAMbI nagarInA killAnAM dvAra baMdha karAvyAM hatAM, te mRgAvatIe kholAvI nAkhyAM. rAja mAtA mRgAvatI to potAnA putra bALa udayana sAthe mahAvIranA samavasaraNamAM upadeza zravaNa karavA gayAM. A samavasaraNamAM caMDapradyota paNa potAnI aMgAravatI vagere rANIo sAthe prabhuno upadeza sAMbhaLavA AvyA hatA. prabhu mahAvIre vairAgyayukta mArmika dezanA ApI, hRdayabhedaka dRSTAMto kahyAM. kahyuM ke bAhya yuddha karyuM kaMI nahIM vaLe. aMdaranA dumana sAthe laDo, to ja AtmakalyANa sAdhI zakazo. bhagavAnanI dezanA sAMbhaLI aneka vyakti dIkSita thaI. rAja mAtA mRgAvatInA hRdayanA ucca bhAva UbharAvA lAgyA. emaNe prabhune kahyuM, "rAjA caMDapradyotanI AjJA laIne huM dIkSA grahaNa karavA mAguM chuM." cotarapha sannATo vyApI gayo. samavasaraNamAM ja rAjA caMDapraghAta pAse AjJA mAgI. kadAca emaNe mRgAvatInI | zrI mahAvIra vANI in saMsAra mAM je kaMI paNa udAra, sukha, prabhutva,sahaja, suMdaratA, Arogya ane saubhAgya najare paDe che, te badhAM ahiMsAnA ja phaLa che. zrI bhakta parijJA bhAvamaMjUSA ba 83 87 % bhAvamaMjUSA Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 41 dharma eTale aMtaranI Arata pratiSThAnapura nAmanA nagaramAM mahAna AcAryanuM Agamana thayuM. A AcArya gahana dharmatattvanA parama jJAtA hatA ane sarvatra emanA jJAnanI khyAti prasarelI hatI. pratiSThAnapura nagaramAM amuka tithie emanI dharmasabhAnuM Ayojana thayuM. yoja koe saghaLI taiyArI karI. vaLI dharmasabhA bAda AgaMtuka zrotAjano mATe sAdharmika vAtsalya (bhojana samAraMbha) paNa rAkhyuM hatuM, AthI sabhAmAM ghaNI moTI saMkhyAmAM zrotAjano upasthita rahe evI zakyatA hatI. AcAryazrIe ekAeka jAhera karyuM ke dharmasabhAno divasa badalavAmAM Avyo che ane have aThavADiyA bAda e dharmasabhA yojAze, paraMtu havenI e dharmasabhAmAM mAtra eka lADunI prabhAvanA ApavAmAM Avaze. vaLI, dharmasabhAno niyata divasa najIka Avato hato, tyAre AcAryazrIe kahyuM ke have pAMceka divasa pachI dharmasabhA rAkhIzuM, paraMtu e sabhAnA aMte sAdharmika vAtsalya ke prabhAvanA kazuM nahIM hoya. vaLI pAcho te niyata divasa Ave te pUrve AcAryazrIe dharmasabhAnI tithimAM parivartana karyuM ane kahyuM ke have pAMceka divasa bAda acUka dharmasabhA yojAze. bhAvamaMjUSA dara 88 49 e divase dharmasabhA yojAI. AcAryazrI AvyA ane kahyuM, "bhAIo sArI evI chaTaNI thaI gaI che. anya hetu arthe dharmasabhAmAM AvanArAonI bAdabAkI thaI cUkI che. have A sabhAmAM je zrotAo upasthita che, emane kharekhara dharmamAM ruci che ane emane mATe huM jarUra vyAkhyAna ApIza." eka jijJAsue pUchyuM, "Ama vAraMvAra niyata tithimAM parivartana karavAno hetu zo ?" AcAryae kahyuM, "dharma e aMtaranI Arata mAge che. hRdayamAM tAlAvelI hoya, to ja dharma pAmI zakAya. jemanA hRdayamAM tAlAvelI ke jJAnapipAsA na hoya, e dharmane nAme ADaMbara race che ke pradarzana kare che. A sAco dharma nathI, tethI AvA dharma sivAyanA anya hetu dharAvanArA zrotAjanonI bAdabAkI karI." g 11 zrI mahAvIra vANI 11 AtmA mana, vacana ane kAya yogono nigraha karI, zailezI avasthAne prApta karI saMpUrNa vikArarahita banne che tyAre te karmono kSaya karI sarvathA nirmaLa banI, mokSa prApta kare che. zrI dazavaikAlika sUtra 89 3 bhAvamaMjUSA Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 muMbaI nagarI che smazAna emaNe karelAM karmonuM phaLa bhogave che. A badhuM ja nATaka che. jevI vRtti karazo te pramANe bhogavazo. koI paNa mANasa ke prANI du:khI hoya, vyAdhi ke pIDA bhogavatA hoya to emane e asahya vedanA narakanI vedanA jevI lAge che. bahArathI mAnavI sukhI hoya, paraMtu aMdarathI to duHkhI ja hoya che. bAhya dRSTie AbarUdAra hoya, paNa bhItaramAM e devAdAra hoya che. koIne strI, kuTuMba ke parivAranI ciMtA hoya che. koIne dIkarA-dIkarI paraNAvavAnAM hoya che. koIne hRdayamAM AjIvikAnuM du:kha hoya che. Ama badhA ja aMtaramAM pIDA anubhavatA hoya che. A rIte zrImade maNilAlabhAIne saMsAranuM asalI nATaka batAvyuM. jJAnI puruSa jagatane ane jagatanI lIlAne dUra rahyuM rahyuM nIrakhatA hoya che. eka avinAzI AtmA sivAya bIjuM badhuM nazvara hoya che. jJAnI puruSo to AtmAnubhava thavAthI bAhya vastumAM vaLatA nathI. eka vAra zrImad muMbaInA nivAsasthAna daramiyAna pharavA nIkaLyA hatA. pharatAM pharatAM smazAnabhUmi AvI. zrImade potAnI sAthe pharavA AvelA sajjanane pUchayuM, "bhAI, A zuM che ?" pelA sajjane svAbhAvika rIte ja javAba Apyo, "A to smazAnabhUmi mAtra tetrIsa varSanA alpa AyuSyamAM zrImad rAjacaMdrae mAnavajAtanuM aharniza kalyANa kare evI uttama bhAvanAo ApI. bAhya jIvananI aneka upAdhio vacce emaNe AMtarajIvananI adbhuta yAtrA karI. pote je AtmAnuM amRta meLavyuM te patro ane kAvyarna mAraphate vizvane ApyuM. AvI mahAna vibhUtinuM jIvana abhuta ghaTanAothI to bharapUra che paraMtu mahAmAnavInI vizeSatA e che ke enI pAse sAmAnya ghaTanA paNa asAmAnya ghaTanA banI jAya che. zrImad rAjacaMdranA asAmAnya jIvanane sahu jANe che, paraMtu ahIM asAmAnya bodha ApatA emanA jIvananA sAmAnya lAgatA prasaMgo AlekhIe chIe, eka vAra zrI sobhAgabhAInA putra maNilAlabhAIe zrImad kahyuM ke Aje nATaka jovA jevuM che. A samaye zrImade emane UbhA thaI bArI AgaLa AvavAnuM kahyuM. maNilAlabhAI AvyA eTale zrImade bArI bahAranI duniyA batAvatAM kahyuM ke juo, sAme ghoDAgADImAM mANaso jatA dekhAya che. koI garIba mANasa bhIkha mAgI rahyo che. koI lAcAra ane koI bImAra che. maNilAle A joyuM ane zrImade kahyuM ke A badhA A sAMbhaLI zrImade mArmika vacano kahyAM, "ame to AkhI muMbaI nagarI smazAna samAna joIe chIe." Ama vItarAgI zrImadrane jagatanuM aNumAtra paNa gamavApaNuM nahotuM. sAmAnya mAnavIne muMbaI nagarI mohamayI lAgatI hatI jyAre zrImad e nagarI amoha svarUpe bhAsatI hatI. zrImad rAjacaMdrae jagatane ajoDa tattvadarzana ApyuM. 1 zrI mahAvIra vANI | mAthuM kApanAra zatru paNa eTalo apakAra nathI karato, jeTalo durAcaraNamAM Asakta AtmA kare che. zrI uttarAdhyayana sUtra bhAvamaMjUSa ba haeo A B bhAvamaMjUSA Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 43 Atmika jahAjanI saphara bhAvikanA hRdayamAM paramAtmabhaktinI bhAvanA jAge. bhaktanA hRdayamAM prabhuprIti chalakAya. saMpatti ke sAhyabIne badale A jinamaMdira joIne vyaktine aMtarano avAja saMbhaLAya. bahAranA kolAhalane vaTAvIne ekAMtano sUra saMbhaLAya. kalAnI dRSTie kamanIya ane bhAvanI dRSTie bhavya evuM jinAlaya bAMdhuM ke jene joIne jagata motIzA zeThanA dhanane nahIM, paNa enI bhaktine yAda kare. jene nIrakhIne bhAvika nara-nAramAM bhautika lAlasAnI bharatI caDhe nahIM, paNa enuM Atmika jahAja prema, dayA, dAna ane dharmanA dezo tarapha kUca karatuM rahe. Ama vicArI motIzA zeThe dharmane kAje dhananI tijorI khullI mUkI dIdhI. aMtaramAM eTalI ja bhAvanA ke zatruMjaya para yAtrAe AvatA yAtrALuonA AtmAne zItaLatA maLe. ene Atmika zAMti sAMpaDe ane aMtaranA vaibhavanI oLakha maLe. sAce ja bAhya jagatamAM pharanAra bhItarane oLakhI zakato nathI. dunyavI cIjavastumAM DUbelA mAnavIne adhyAtmanI oLakha sAMpaDatI nathI. dhananI eka sImA che. bhautikatAnI eka maryAdA che. saMpattinuM eka sImAcihna hoya che ene vaTAvI janArA ane saMpattino sarvane mATe upayoga karanArA viralA ja hoya che. prAptine mATe mathanArA ghaNo hoya che, paraMtu prAptinA AnaMdane pUrNavirAma hoya che. koI vastunI jhaMkhanA hoya, e meLavavA mATe bhAre doDadhAma karI hoya, e vastu maLe tyAre cittamAM AnaMdano udaya thAya, paNa udaya sAthe ja e AnaMdano asta thAya che. jyAre prAptinuM bhaktimAM rUpAMtara thAya tyAre emAM zAzvata zakti Ave che. aMtaramAM ciraMtana ullAsa jAge che. je ullAsano koI asta hoto nathI. muMbaInA eka zreSThIne kAvya racavAnuM mana thaI AvyuM! kAvya te kevuM ! tAjamahelathIya rUDuM ! UMceruM kAvya ! tAjamahela to potAnI patnI mATenuM kAvya hatuM ! ane A to prabhupremanuM kAvya ! dharmakAvya ! jaMgane jIvana mAnanAra yoddho dehane tuccha lekhe che. ja ane jIvana mAnanAra lakSmIne rastAnI dhULa pekhe che. dharmane sarvasva mAnanAra mRtyu ane jIvanane samAna gaNe e kAvya racavA icchanAra zeThanuM nAma motIzA zeTha. TheTha cIna sudhI emanAM vahANa cAle. emanI lakSmIne sImA nahi. emanI kIrtinI kamInA nahIM. potAnA manapasaMda kAvya mATe emaNe saurASTranI bhUmi pasaMda karI . zatruMjayano pavitra pahADa nizcita karyo. zatruMjayanuM bIjuM nAma siddhagiri ! motIzA zeThe vicAra karyo ke jIvanamAM vaibhava to ghaNo maLyo ane e vaibhavanI kIrti paNa ghaNI sAMpaDI. paNa have A dhanathI evo vaibhava pragaTa karavo che ke jethI mAnavIne Atmika anubhavano khyAla Ave. A siddhagiri para evAM derAsara baMdhAvuM ke jethI 1 zrI mahAvIra vANI | kAma-bhoga kSaNamAtra sukha ApanAra che ane badalAmAM cirakAla sudhI duHkha ApanAra che. zrI uttarAdhyayana sUtra, 14, 13 bhImajUSA 92 3 @ bhAvamaMjUSA Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAsananA siMha naiSThika brahmacarya, tejasvI tapobaLa, prabaLa AtmabaLa, naisargika buddhi-pratibhA ane sAttvika prabhAvazIlatA dharAvatA AcAryazrI vijayanemisUrIzvarajI vIsamI sadInA sauthI samartha suricakravartInuM biruda pAmyA hatA. A yugasarjaka AcAryazrIe saMyamajIvananA prAraMbhe ja jIvanadhyeyo nakkI karyA hatAM. teonuM prathama jIvanadhyeya hatuM jJAnavRddhi ane jJAnoddhAra. dharmazAstronA graMthasaMrakSaNa, graMthalekhana ane prakAzananI sAthosAtha emaNe amUlya dharmagraMtho dharAvatA jJAnabhaMDAronI jALavaNI aMge mArgadarzana ApyuM. teonI preraNAthI jaina samudAyamAM sarvaprathama jaina sAhityanA prakAzanano punita prAraMbha paNa vizeSa rUpe thayo. emanuM bIjuM dhyeya hatuM jJAna ane guNasaMpanna tejasvI ziSya paraMparA sarjavAnuM. pariNAme teoe aneka bahuzruta AcAryo ane vidvAna munivaronI bhavya paraMparA zAsanane samarpI hatI. hajAro mAIlano vihAra karIne prANanI paNa paravA karyA vinA hiMsaka mAnasa dharAvatA mAchImAra ane anya jAtinA lokone sadupadeza Apyo. eka vAra teonA upadezathI dAThA gAmamAM mAchImAroe mAchalAM mAravAnI hajAro jALanI hoLI karIne jIvanabhara mAchImArIno tyAga karyo hato. deva-devIone mUMgA pazuono bhoga caDAvavAnI prathA baMdha karAvI ane pAMjarApoLanI pravRttimAM prANa pUryo. vi. saM. 1983mAM gujarAtamAM jaLapralaya thayo tyAre zrAvakone preraNA ApIne duHkhI ane pIDitone kAje vizALa phaMDa karAvyuM. vaLI duSkALa, jaLapralaya ane rogonA upadrava sAme athavA to zrAvakakSetranA uddhAra mATe annadAna ane guptadAna apAvavAnI emanI zakti ajoDa hatI. emanuM eka lakSa tIrthoddhAranuM hatuM ane emanA romeromamAM tIrtho pratye apAra bhaktibhAva hato. zrI kadambagiri tIrtha, zrI zerIsA tItha, mAtara, rANakapura temaja sthaMbhatIrtha jevAM aneka tIrtho ane keTalAMya gAmanAM jIrNa jinAlayono jIrNoddhAra karAvyo. vaLI zrI giranAra tIrtha aMge jUnAgaDhanA navAba sAme cAlI rahelA adAlatI kesamAM teoe tIrtharakSA kAje avarNanIya jahemata uThAvI hatI. zrI sametazikharajI tIrtha, zrI tAraMgA tIrtha, zrI aMtarIkSajI tIrtha jevAM tIrthonI vikaTa samasyA ukelavA mATe emaNe samagra samAjane vivekadRSTi, UMDI sUjha ane jarUra paDe sAhasano sadupadeza ApyAM hatAM. e samayanA bhAvanagara rAjyanA mutsadI dIvAna sara prabhAzaMkara paTTaNIe potAnA putra ane anugAmI dIvAna zrI anaMtarAya paTTaNIne ema kahyuM hatuM, tamane jyAre evuM lAge ke A kArya aTapaTuM che, banavuM muzkela che tyAre tame kadaMbagirivALA mArA dADhIvALA gurujI pAse pahoMcI jajo ane emanA AzIrvAda meLavI lejo." A dADhIvALA guru eTale zAsanasamrATe zrI vijayanemisUrIzvarajI. emanA gahana zAstrajJAna, prabhAvaka vyAkhyAnazailI, kaThora dharmacaryA ane jIvaMta dIrghadRSTine kAraNe teo jaina ane jainetara - ema samagra prajAsamUhamAM AdaraNIya banyA hatA. dezanA prakhara paMDita evA zrI madanamohana mAlaviyAjI paNa emano satsaMga karIne dhanyatA anubhavatA hatA. rAjA, mahArAjAo ane zreSThIo emanI vyAkhyAnazailIthI ane emanA pracaMDa vyaktitvathI prabhAvita thayA hatA. ATalI badhI kIrti sAMpaDI hovA chatAM teo aMtarathI niHspRha ane AtmalIna hatA. vi. saM. 1929nI kArataka suda 1 nA roja mahuvAmAM teono janma thayo ane vi. saM. 2006nA besatA varSe mahuvAmAM ja aMtima vidAya lIdhI. zanivAre janma ane zanivAre pUrNa dehavilaya ! 20 ghaDI 12 paLe janma ane barAbara e ja samaye pUrNavilaya. 77 varSanA jIvanakALamAM teoe evAM kAryo karyo ke e bhAvamaMjUSA ha4 5 @ bhAvamaMjUSA Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samayagALAne zAsanasamrATa nemisuriyuga tarIke oLakhavAmAM Ave che. zAsananA siMha tarIke vikhyAta evA zrI vijayanemisUrijInA ATha paziSyo judI judI jJAnazAkhAonA prakAMDa ane saMghamAnya vidvAna AcAryA hatA. teoe mAtra jaina samAjanI ja nahIM, balake bhAratIya samAja ane saMskRtinI sevA karI. AdhyAtmika ane naitika mUlyonAM punaHsthApanamAM amUlya pradAna karanArA AcArya tarIke teo agrima paMktimAM birAje che. 45 duzmana tarapha heta rA - upadezakanA rastAmAM jema phUlo patharAyelAM hoya che tema paganI pAnImAM UMDe sudhI khUMpAI jAya tevA kAMTAo paNa hoya che. ghaNI vAra phUla karatAM teone kAMTAno sAmano vadhu karavAno hoya che. emAM paNa potAnA ja mANaso potAne samajatA nathI tyAre emanI gerasamaja moTI garabaDa UbhI kare che. soLa varSa sudhI bhagavAnanA ziSya tarIke rahelo gozAlaka emano harIpha banyo. e pachI kaparAM tapa ane tyAMgane kAraNe jamAli paNa judo paDyo. mAli sAthe enI saMsArI patnI ane bhagavAna mahAvIranI saMsArI putrI priyadarzanA paNa potAnA sAdhvI saMgha sAthe chUTI paDI. ATaATaluM banyuM to paNa bhagavAne mauna sevyuM. potAnAM saMsArI dIkarI-jamAIne samajAvavAno prayatna karyo nahIM balka ADakataro paNa eka akSara kahyo nahIM. eka vAra priyadarzanA potAnA maMDaLa sAthe zrAvastI nagarImAM AvI. ahIM DhaMka nAmano sukhI kuMbhAra raheto hato. enI bhADazAlAmAM e UtarI. TuMka saguNono anurAgI hato. enI aMdarakhAnethI icchA hatI ke jamAli ane priyadarzanA sAcuM tattva samaje ane prabhu mahAvIranA paMthamAM pAchAM phare. | 11 zrI mahAvIra vANI il jamIna para paDatuM pILuM pAna potAnA sAthI parNone kahe che - Ajame tame jevA cho evuM eka divasa huM paNa hatuM. Aje jevuM huM chuM eka divasa tame paNa evA hazo. zrI anuyogadvAra sUtra bhAvamaMjUSA che 96 ha7 & bhAvamaMjUSA Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 gujarI javuM' eTale zuM ? eka vakhata priyadarzanA beThI hatI. TuMka pAse beTho hato. Dhake eka saLagato aMgAro lIdho, ne priyadarzanAnA vastra para nAkhyo. vastra baLavA lAgyuM. priyadarzanA ekadama UbhI thaI gaI, ne bolI, 're DhaMka ! tamArA pramAdathI mAruM vastra saLagI gayuM !' haeNka kuMbhAra vinayathI bolyo : "he sAdhvI, asatya na bhAkho. jamAlinA mata pramANe to badhuM baLI jAya, pachI badhuM kahevAya. tame je baLI gayuM bolyAM, te to bhagavAna mahAvIranuM vacana che.' priyadarzanA vAtano marma tarata samajI gaI. tejIne izAro basa hato. eNe jamAlino mata choDI dIdho. e bhagavAnanA paMthamAM AvI gaI. jamAlinA sAdhuo paNa dhIre dhIre enAthI chUTA thavA lAgyA : paNa mAli aMta sudhI aNanama rahyo. eka vAra jamAlinA maraNanA samAcAra AvyA. zrI gautame pUchyuM : 'bhagavan! e kaI gati pAmyo ?" bhagavAna bolyA : 'gurudveSI, saMghaSI, lokone UMdhe mArge doranAra je gatine pAme, e gatine e pAmyo. paNa e pavitra jIvanavALo, ekAMtamAM rahenAra, bhogapabhogamAM virativALo hovAthI chevaTe jarUra siddhi pAmaze." potAnA kaTTara harIpha pratyeno mahAvIrano hetabhAva apUrva hato. potAnA duzmana pratye paNa kSamAM dAkhavavI enuM nAma ja sAcI kSamApanA. Aje jagatamAM vera verane vadhAre che. hajAro nirdoSa mANasono saMhAra karanAruM yuddha thAya che. mAnava jAta vadhu ne vadhu ribAtI jAya che. e samaye ahiMsA, udAratA ane anekAntanA pATho pharI jANavAnI ane jIvavAnI jarUra UbhI thaI zrImad rAjacaMdranI umara mAtra sAta varSanI hatI. A samaye emanA jIvanamAM adbhuta ghaTanA bane che. koI bAhya ghaTanA AMtarajagatane evuM jagADI jAya ke jIvanamAM pUrvanA saMskAronuM anusaMdhAna racAI jAya. eka cinagArIno sparza thAya ane emAMthI AkhAya mahAnalano anubhava jAge. vavANiyAmAM amIcaMdabhAI nAmanA yuvAnane bALa zrImad oLakhatA hatA. e yuvAnano bAMdho majabUta hato ane bALa zrIma tarapha yuvAna amIcaMda snehabhAva rAkhatA hatA. bALapaNamAM anubhavelo A snehabhAva amIcaMdabhAI pratye sadbhAva jagADanAro banyo. e samaye ekAeka amIcaMdabhAInuM sarpadaMzathI mRtyu thayuM. 11 zrI mahAvIra vANI it AtmA ja narakanI vaitaraNI nadI ane kuTezAmalI vRkSa che. AtmA ja svarganI kAmadhenu gAya ane naMdanavana che. zrI uttarAdhyayana sutra nAnA gAmamAM AvI ghaTanA bane eTale badhe ja hAhAkAra vyApI jAya. core ane cauTe enI carcA thavA lAge. nAnA-moTA sahunA mukhe sarpadaMzathI thayelA amIcaMdabhAInA avasAnanA samAcAranI vAta saMbhaLAtI hatI. koI viSAdabharyA cahere kahetA ke kevo juvAnajodha mAnavI ekAeka kALano koLiyo thaI gayo. bhAvamaMjUSA be 98 hae 9 bhAvamaMjUSA Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A dRzya jotAM ja bALa zrImadda prathama to dhikkAranI lAgaNI thaI. teo vicAravA lAgyA ke potAnA tarapha sadAya premathI vartanAra vyaktine AvI rIte bALI nakhAtI haze ? loko paNa kevA kUra che ke AvA suMdara ane sArA mANasane Ama bALI nAkhe che ! Ama vicAratA bALa zrImanA hRdayamAM tattvano UhApoha thayo. e vicAravA lAgyA ke zarIra to enuM e che, to emAMthI zuM cAlyuM gayuM ? e kayuM tattva che ? Ama vicAranI zreNIe caDatAM caDatAM pUrvajanmonI smRti vacce raheluM AvaraNa khasI gayuM. jANe paDado haTatAM keTalAya pUrvajanmonI smRti jAgI UThI ! AgaLa jatAM emaNe jUnAgaDhano gaDha joyo, tyAre pUrvajanmonI vizeSa smRti tarI AvI. emane jAtismaraNajJAna thayuM. A jAtismaraNajJAna e matijJAnanA dhAraNA nAmanA jJAnanA bhedano prakAra che. A jAtismaraNazAnane kAraNe sAta varSanI nAnI vayamAM zrImad abhuta vairAgyarasa anubhavavA lAgyA. koI vaLI duHkhanA bhAvathI kahetA ke kevA mIThA svabhAvano juvAna A malaka (duniyA) choDIne cAlyo gayo. vAta vahetI vahetI bALa zrImad pAse AvI. emaNe sAMbhaLyuM ke amIcaMdabhAI sarpadaMzathI gujarI gayA. A sAMbhaLatAM ja bALa zrImadrane AghAta lAgyo. potAnA tarapha bhalI lAgaNI dAkhavanAra vyakti ekAeka gujarI jAya te kevuM ? zrImanuM bALamAnasa UMDA vicAramAM DUbI gayuM. emAM paNa emanA manamAM satata eka zabda paDaghA pADavA lAgyo. e vicAramAM paDyA ke A "gujarI javuM " eTale zuM ? emAM zuM thatuM haze ? amIcaMdabhAIne zuM thayuM haze ? A samaye bALa zrImane mATe to pUchavAnuM sthAna emanA vahAlasoyA dAdA paMcANabhAI hatA. bALa zrImad dAdA AgaLa dila kholIne potAnI jijJAsA vyakta karatA. dAdA enI vAtano vahAlathI pratyuttara ApatA. basa, to dAdA pAse jaIne emane pUchayuM ke, "gujarI javuM" eTale zuM? dAdAne pUchavA mATe bALa zrImad doDyA. bALa zrImade dAdA paMcANabhAIne pUchyuM, 'dAdAjI ! dAdAjI ! 'gujarI javuM' eTale zuM ?" dAdA paMcANabhAI bALa zrImano A savAla sAMbhaLIne camakyA. are ! A nAnA bALakane eno artha kahevAya zI rIte ? e artha jANIne bIkathI chaLI jAya, DarI jAya to zuM ? AthI dAdA paMcANabhAIe vAtane bhulAvavA mATe kahyuM, "jA, jA. pahelAM roMDho (baporano nAsto) karI le. pachI bIjI vAta." bALa zrImanI jijJAsA aDaga hatI. emaNe to pharI pUchyuM, "dAdA ! pahelAM mane samajAvo ke 'gujarI javuM' eTale zuM ? pachI bIjI badhI vAta." game teTalI koziza karavA chatAM bALa zrImad potAnI vAta para aDaga rahyA. AthI Akhare dAdAe samajAvyuM, "jo "gujarI javuM' eTale have te bolaze nahIM, hAlaze-cAlaze nahIM, khAze nahIM, pIze nahIM, eno jIva nIkaLI gayo che. eTale ene masANa(smazAna)mAM bALaze." gujarI javuM" e vAtano kharo bheda pAmavA mATe bALa zrImad chAnAmAnA taLAva pAse pahoMcI gayA. taLAvanI pALa upara be zAkhAvALA bAvaLa para caDathI . caDIne smazAna bhaNI najara mAMDI, to citA bhaDabhaDa baLatI hatI. keTalAka mANaso UbhA hatA ane keTalAka citAnI AsapAsa beThA hatA. ll zrI mahAvIra vANI | sarva prANIo potAnA karmo pramANe judI judI yonimAM janma dhAraNa kare che. kamone AdhIna prANI, avyakta duHkhI thato tema ja janma, jarA ane mRtyuthI sadA bhayabhIta raheto, cAra gatirUpa saMsAracakramAM bhaTake che. zrI sUtrakatAMga sUtra, 1-2-3-18 bhiAvamaMjUSA je 100 101 % bhAvamaMjUSA Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMsAramAM sadA anAtha magadhanA samrATa zreNika biMbisAra azva para besIne sainya sahita vanavihAra mATe nIkaLyA hatA. teo maMDikukSi nAmanA udyAnamAM AvyA tyAre vRkSanI nIce padmAsana lagAvIne beThelA dhyAnastha muni para emanI dRSTi paDI. munirAjanI prasanna mukhamudrA, tejasvI kapALa ane ramaNIya rUpa joIne samrATa zreNika AzcaryamAM paDyA. manomana vicAra karavA lAgyo ke saMsArajIvanano evo te kayo hRdayavidAraka ane AghAtajanaka anubhava thayo haze ke jethI emaNe yuvAnIno AnaMda mANavAbhogavavAne badale sAdhutAno tyAgapUrNa mArga grahaNa karyo haze ? magadhanareze praNAma karIne munirAjane prazna karyo, munirAja , mArA cittamAM jAgelI jijJAsAnuM Apa samAdhAna karo tevI vinaMtI che. yuvAnInI mahorelI vasaMtamAM saMsAranAM sukho choDIne zA mATe tapa-tyAgathI bharelI dIkSA grahaNa karI ? AvI kaMcanavarNI kAyA, tejasvI taruNa avasthA ane netradIpaka cahero joIne mane savAla jAgyo che ke Ape chalakAtI yuvAnImAM saMsAra, saMpatti ane priyajanono parityAga kema karyo ?" munirAje hetabharyA svare kahyuM, "he rAjanuM, A saMsAramAM huM sAva anAtha hato. mane bacAvanAro rakSaka ke gADha mitra nahoto. AvI anAtha sthitine kAraNe ja meM saMsArano tyAga karyo." samrATa zreNike khaDakhaDATa hasatAM kahyuM, "are munivara, jo Apa AvI anAtha sthitino anubhava karo cho to huM tamAro nAtha banIza. vaLI mArA jevo samrATe tamAro nAtha banaze eTale temane gADha mitro, parama snehIo, nikaTanA saMbaMdhIo ane khaDe page rahenArA sAme cAlIne maLI Avaze. emanA sahavAsamAM rahIne tame sukhapUrvaka sattA, saMpatti, sAmarthya ane sauMdarya saghaLuM bhogavI zakazo. saMsAranuM koI sukha tamane aprApya nahIM hoya. muni ! cAlo, have huM tamAro nAtha chuM. AvI bharayuvAnImAM lIdhelI sAdhutA choDIne mArI sAthe mArA vizALa rAjamAM padhAro." samrATanI A vAtanA pratyuttaramAM munirAje kahyuM, "he magadharAja, jyAre tame khuda anAtha cho pachI mArA nAtha kaI rIte banI zakazo ? tamArI jema ja apAra saMpatti ane samRddhi mArI pAse hatI, paraMtu eka vAra mArI AMkhamAM pIDA utpanna thaI ane zarIranA pratyeka aMgamAM dAha jAgyo tyAre aneka nipuNa vaidyAcAryo, pitAnI saghaLI saMpatti ke mAtAnuM madhuruM vAtsalya mArI pIDA ochI karI zakyA nahIM. sarva zRMgArano tyAga karanAra patiparAyaNa mArI patnI ke mArAM bhAI- bahena paNa sAMtvana ane rudana sivAya kazuM karI zakyAM nahIM AvI hatI. mArI anAthatA ! A anAthatAne dUra karavA mATe ane e vedanAthI mukta banavA mATe meM sarva vedanAnAzake evI dIkSA levAno vicAra karyo. je rAtre evo saMkalpa karyo ke huM sAjo thaIza to A saMsAra choDI daIza te rAtri pasAra thavAnI sAthosAtha mArI vedanA ochI thavA lAgI. prAtaHkALe to sAva nIrogI banI gayo. dIkSA aMgIkAra karIne nIkaLelA mArA jevA anAthane bhagavAna mahAvIra jevA sAcA nAtha maLyA!" anAthI muninA upadezathI prabhAvita thaIne rAjA zreNika prabhu mahAvIranuM zaraNa svIkAravA cAlyA ane anAthI muni potAnA mArga bhaNI AgaLa vadhyA. zAstro kahe che ke AtmasaMdhAnanI aMtima sImAe pahoMcI anAthI muni sadAya sanAtha dazArUpa siddhipadane varyA. bhAvamaMjUSA e 102 103 & bhAvamaMjUSA Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 pAMca mahAna saMkalpo bhagavAna mahAvIre prathama cAturmAsa karyo duijjata tApasanA AzramamAM. A tApasa bhagavAna mahAvIranA pitA rAjA siddhArthanA parama mitra hatA. e pachI paribhramaNa karatAM comAsuM besI gayuM. varasAdanA cAra mahinA gALavA mahAvIra AzramamAM AvIne rahyA. AzramanA kulapatie premathI parNakuTI bAMdhI ApI. mahAvIra tyAM jJAna-dhyAnamAM rata banI gayA. varasAda paDavo zarU thayo hato, paNa hajI tRNa UgyAM nahotAM. bhUkhI gAyo cArA mATe Thera Thera bhaTakatI hatI. parNakuTIo joI e tyAM AvI pahoMcI. tAjA ghAsanA pULAnI e banAvelI hatI. paNa jevI gAyo tyAM AvI ke tApasa lAkaDIo laI bahAra nIkaLI paDyA. gAyone hAMkI kADhI. mahAvIra je jhUMpaDImAM dhyAna karavA besatA, e jhUMpaDInI e jarA paNa darakAra na rAkhatA. gAyo AvIne ghAsa khAvA lAgatI. emanI AMkha sAme gAyo ghAsa khAtI, ne mahAvIra 'haIDa' eTaluMya na bolatA ! bAjumAM rahetA paragaju tApasI Ave vakhate kaMI potAnuM saMbhALIne thoDA besI rahe ? teo doDIne gAyone hAMkI kADhatA. AvuM thoDA divaso cAlyuM. paNa pachI to saMnyAsIonI bhAvanA moLI paDI. eka be divasa hoya to ThIka, paNa A mAthAkuTa haMmezAMnI thaI! mahAvIra to evI rIte rahe che, ke emaNe ane jhUMpaDIne jANe kaMI saMbaMdha nathI ! tApaso kaMTALyA, ne kulapatine phariyAda karI. kulapatine mahAvIra tarapha pakSapAta hato. eNe mIThAzathI mahAvIrane Thapako Apyo, sAthe sUcanA ApI. mahAvIra kaMI na bolyA. bIje divase e tapa karavA beThA, ne gAyo AvI. paNa ahIM to bole e bIjA. tApaso doDyA, ne gAyone hAMkI kADhI. sAthe sAthe kulapatine vizeSa phariyAda karI. kulapatie A vakhate jarA ciDAIne kahyuM, "kumAra ! paMkhI paNa potAno mALo sAcave, to tame to mANasa cho. tamArI jhUMpaDInI tamAre darakAra rAkhavI ghaTe." * konI jhUMpaDI ?" 'tamArI.' 'mArI ? mAre vaLI jhUMpaDI ja kyAM che ?" 'tame kyAM raho cho ?" 'huM anagAra chuM. mAre ghara nathI, pachI rahevAnuM zuM ?" are, AvI vAto choDI do. tame je jhUMpaDImAM raho cho, enI rakSA karavI tamArI pharaja che.' | 'are ! je jhUMpaDImAM A amUlakha AtmA rahe che, enI ja ALapaMpALa choDI che, to vaLI A jhUMpaDInI sArasaMbhALa kyAM karuM ? kevI rIte karuM ?' tApasane mahAvIranA A bolamAM janaka videhInA zabdonA paDaghA saMbhaLAyA. 'mithilA baLe emAM mAruM zuM baLe ?' kulapati muMgA mUMgA pAchA pharyA. paNa tApaso have chUTe moMe TIkA karavA lAgyA : "are AvA akRtajJa, udAsI ne ALasu pADozIthI saryuM !' mahAvIrane e aprItinI tarata bhALa paDI gaI. varSARtuno eka pakSa pasAra thayo hato. mAthe kALAM vAdaLa gaDagaDATa karatAM hatAM. mahAvIre tyAM ne tyAM pAMca saMkalpa karyA. bhiAvamaMjUSA 2 104 105 o bhAvamaMjUSa Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. aprIti thAya tevA sthaLe na rahevuM. 2. dhyAnane anukULa ja jagA zodhavI. 3. prAyaH mauna rahevuM. 4. hAthamAM ja- karapAtrathI khAvuM. 5. gRhasthanI khuzAmata na karavI. A pAMca saMkalpa sAthe mahAvIra tarata tyAMthI nIkaLI paDyA. yogI mahAvIra tIrthaMkara banyA te A pAMca saMkalpanA baLe. sAcA sAdhu ane kharI sAdhanAnI agniparIkSA jevA A saMkalpo bhagavAna mahAvIranA jIvananI dIvAdAMDI banI rahyA. saMkalpa mAnavInA AtmAne paramAtmAnI sthitie pahoMcADavAmAM sahAyaka bane che. sAcI sAdhanA saMkalpanA baLa vinA TakatI nathI. 49 alabhya laghutA dhomadhakhato bapora hato. pRthvI dhagadhagatI hatI. A veLA kollAga sannivezanA dhorI mArga vIMdhIne indrabhUti gautama bhikSA vahorIne pAchA pharatA hatA. pRthvIsaramAM netra DhALIne e cAlyA jatA hatA. acAnaka janapravAda emane kAne athaDAyo : - 'devAnupriyo ! bhagavAna mahAvIranI gRhasthaziSya, zramaNopAsaka AnaMda anazana svIkArI darbhanI pathArIe poDhyA che.' zramaNopAsaka AnaMdanA anazananI vAta sAMbhaLI gaNadhara gautamasvAmI thaMbhI gayA. emaNe vicAryuM : 'oho, dhanya ghaDI, dhanya paLa ! cAlo tyAre, zramaNopAsaka AnaMdane maLato jAuM. emaNe anazana dhAraNa karyuM che. pharI maLAya ke na paNa maLAya.' gaNadhara gautama pauSadhazALA tarapha cAlyA. aDhArakoTi hiraNyanA nidhAnanA dhaNI ane daza daza hajAra gAyovALA cha cha vrajonA svAmI zramaNopAsaka AnaMda Akhara sthitimAM hatA, paNa temanA caherA para tyAganuM ane vratanuM bhavya teja camakatuM hatuM. gautamane jotAM ja temaNe kahyuM, 'bhagavanuM, anazanane kAraNe atizaya durbala thaI 11 zrI mahAvIra vANI II jagatamAM badhA prANIo potAnA saMcita karmothI ja saMsArabhramaNA kare che. pote karelA karmAnusAra bhinna bhinna yoni tene prApta thAya che. phaLa bhogavyA vinA upArjita kamoMmAMthI prANI mukta thaI zakato nathI.. zrI sUtrakRtAMga sUtra 1-2-1-4 bhAvamaMjUSA hai 106 103 9 bhAvamaMjUSA Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gayo chuM. kRpA karIne nikaTa padhAro to caraNasparza karI zakuM.' dayAnA avatAra gautama najIka gayA. vaMdana karatAM karatAM AnaMde pUchyuM, "bhagavAna, zuM koI gRhasthane gRhasthAzrama calAvatAM calAvatAM avadhijJAna thaI zake kharuM ?" - "avazya , zramaNopAsakane gRhasthAzrama calAvatAM calAvatAMya trIjuM mahAjJAna - avadhijJAna thaI zake che." A sAMbhaLIne AnaMdanA caherA para divya AnaMda pharakI rahyo. eNe kahyuM, pUjyavarya, mane tevuM avadhijJAna thayuM che ane tenA lIdhe huM upara AkAzamAM saudharmakalpa sudhI ne nIce pAtALamAM lolaSNue narakAvAsa sudhInA tamAma rUpa padArtho jANI zakuM chuM." jJAnI gautame kahyuM, "AnaMda, zrAvakane avadhijJAna thaI zake kharuM. paNa tame kaho cho teTaluM dUragrAhI hoI zakatuM nathI. tame A bhrAMtakathana karyuM. bhrAnta kathana mATe prAyazcitta jarUrI che, tamAre e mATe prAyazcit karavuM ghaTe !" jJAnI gautamane A rIte kahetA sAMbhaLI zrAvaka AnaMde jarA vegathI kahyuM, "bhagavan, mahAvIranA zAsanamAM satya bolanAra mATe paNa prAyazcitta che anubhavI rahyA. 'are ! khuda prabhu svayaM jAheramAM potAnA paTTadharane halako pADe che ! kadAca jJAnI gautama bhUlyA hoya to bhale khAnagImAM prAyazcitta ApI de, paNa eka zrAvaka pAse kSamAyAcanAnI vAta ! asaMbhava, azakya. kyAM AnaMda, kyAM gautama !' paNa mahAjJAnI gautamanI dazA taddana judI hatI. ahaMkAra ne abhimAnane to e jItI cUkyA hatA. e sIdhA AnaMda pAse pahoMcyA. duniyA to dekhatI ja rahI gaI. emaNe kahyuM, AnaMda, tame sAcA. mArA asatya vidhAna mATe huM 'micchA mi dukkaDa' - mAphI icchuM chuM." jJAnI gautamanA A zabdono zramaNopAsaka AnaMda zo javAba Ape ? enAM netro sajala thaI gayAM. eNe be hAtha joDatAM kahyuM, prabhu ! mArI chellI ghaDI ujALI dIdhI !" jJAnIne zobhatI keTalI bhavya namratA ! bhavobhave alabhya evI kevI laghutA! jaya, prabhu mahAvIrano jaya ! jJAnI gautamano jaya !" AjubAju ekatrita thayelI janatA AMkhamAM AMsu sAthe joI ja rahI ! acAnaka sahunA mukhamAMthI dhvani gAjI UThyo : 'zAnI gautamano jaya !" Aje kSamA mAgavAnI che ane kSamA ApavAnI che. kAjaLanI koTaDI jevA saMsAramAM jANeajANya, kAyAthI, vacanathI ke manathI bhUla thaI jAya che. Aje dIpAvalithI paNa adhikA A parvamAM kSamApanA cAhavAnI che. micchA mi dukkaDe ! mithyA ho. mama duSkArya ne doSa ! navA varSanI kumakuma patrikAo ane lagnapatrikAo to kaMkAvaTInAM kaMkuthI lakhAya che; paNa kSamApanAnI kaMkotarIo to dilanAM lohIthI ne hRdayanAM AMsuthI lakhAvI joIe. ane te paNa kharA doSIne ! kharA verIne ! kharA aparAdhIne ! sagavaDiyA kSamApanAno koI artha nathI. nA.' "to, dayALu, Ape ja prAyazcitta karavuM ghaTe. Ape ja asatya kathana karyuM." AnaMdanA svaramAM deDha AtmavizvAsa jaNAto hato. zramaNopAsaka AnaMdanA A vidhAne guru gautamane kSaNabhara vimAsaNamAM nAkhI dIdhA, paNa A vAtano nirNaya sarvajJa sivAya koNa karI zake ? vadhu vivAda na karatAM gaNadhara ItamasvAmI tyAMthI utAvaLe vidAya laIne bhagavAna mahAvIra pAse AvyA. AvatAMnI sAthe ja guru gautame AnaMda zrAvakavALI hakIkata savistara prabhu AgaLa nivedana karI, ane chelle chelle prArthanA karI : he bhagavanuM, A viSayamAM AnaMda prAyazcitta karavuM ghaTe ke mAre ?" bhagavAna mahAvIre lezamAtra thobhyA vinA kahyuM, "gautama, A bAbatamAM tamAre ja prAyazcitta karavuM joIe." bhagavAnano A nirNaya sAMbhaLI tamAma sAdhuo ne zrotAgaNa romAMca bhAvamaMjUSA 108 10e o bhAvamaMjUSA Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa0 AtmAnI gItA kaTuMbanI Arthika AvazyakatAne lIdhe zrImad rAjacaMdrajIe teramA varSe dukAnanI javAbadArI saMbhALI. pitAnA kAmakAjamAM madadarUpa thavA lAgyA. aThThAvIsamuM varSa thayuM tyAre kartavya pUrNa thatAM e javAbadArImAMthI mukta thayA. vi. saM. 1952nA dvitIya jeTha suda ekamanA divase 28 varSanA zrImad bhAgIdArImAMthI chUTA thayA. potAno saghaLo dhaMdhAkIya vahIvaTa ane tamAma artha-saMpatti nAnA bhAI zrI manasukhabhAInA nAme karI dIdhAM. vi. saM. 1952 pachI zrImade tyAgI jIvana jIvavAnI zarUAta karI. AMtarika asaMgatA to hatI ja, paNa have to bAhya asaMgatA prApta karavAnA prayatno cAlu karyA. sUvA mATe gAdaluM rAkhatA nahi. DaoNsa-macchara AdinA upadravo zAMtithI sahana karatA. ardha rAtrie UThIne jaMgalamAM jaIne dhyAna dharatA. sAva sAdo khorAka letA. amuka vakhate mAtra bAphelAM zAkabhAjI letA. amuka vakhate AkhA divasanA khorAka rUpe eka vAra be rUpiyAbhAra loTanI roTalI ane thoDuM dUdha letA. kyAreka divasamAM eka ja vAra ghI-dUdhanI banAvelI rasoI letA. Ama sarvasaMgaparityAganI pUrvataiyArI rUpe kaDaka saMyamapAlanano zrImade prAraMbha karyo. A AdhyAtmika mArgamAM 'bAhyAMtara nigraMtha' thavA mATeno temano prayatna hato. sarva sAMsArika baMdhanothI para thaIne aMtaramAM apUrva avasaranA ujAsanI taiyArI cAlatI hatI. vi. saM. 1953mAM vavANiyAnA gharamAM mAtuzrI devamA bImArIne kAraNe DholiyA para sUtAM hatAM, tyAre mAtAnI sevAmAM sadA tatpara evA DholiyA para beThelA zrImade ananya padanI racanA karI. emanA aMtaramAMthI AvuM apUrva kAvya pragaTyuM : apUrva avasara evo kyAre Avaze ? kyAre thaIzuM bAhyAMtara nigraMtha jo ? sarva saMbaMdhanuM baMdhana tIkSNa chedIne, vicarazuM kava mahapuruSane paMtha jo .....1. apUrva " AMtarika rIte to pote nigraMtha hatA ja, kiMtu bAhya rIte paNa nigraMtha thavAnI utkaTa icchA emaNe A padamAM pragaTa karI che. AgrAno tAjamahAla zilpakalAno sarvotkRSTa namUno che, tema AdhyAtmika vizvanA bhavya zikhara paranA guNasthAnano ArohaNakrama sUcavatuM A kAvya apUrva marmagAmI kAvyakalAno namUno che. ekavIsa kaDInA A nAnA kAvyamAM virATa tattvajJAna chupAyeluM che. AmAM mAnavIne enA lakSyasthAna mokSa sudhI pahoMcADavAno vikAsakrama zrImade jaina AgamonI paripATI anusAra darzAvyo che. sauthI nimna mithyAtvanI bhUmikAthI mAMDIne siddhapadanI sarvocca dazA sudhInA jIvanA kamika UrvArohaNane cauda guNasthAna tarIke jainadarzanomAM oLakhAvyAM che. 'apUrva avasara' kAvyamAM cothA guNasthAnathI caudamA guNasthAne rahelA jIvanI sthitinuM varNana karavAmAM AvyuM che. A kAvya atyaMta saraLa bhASAmAM laya ane tAlanA mAdhurya sAthe racAyuM che. enuM gAna vyaktine AnaMdanI apUrva mastImAM lIna karI de che. AdhyAtmika mArganAM ati guDha tattvo ane alaukika rahasyothI bharapUra A kAvya vyaktine svayaM ucca dazAnI yAtrA karAve che. AvI vizeSatAne kAraNe ja mahAtmA gAMdhIjIe potAnA priya kAvya tarIke ene 'Azrama bhajanAvalimAM sthAna ApyuM hatuM. 29 varSanI yuvAna vaye eka ja beThake racAyeluM A kAvya zrImanI aMtaraMga dazAnuM hRdayaMgama pratibiMba jhIle che ane emanA Atmika vikAsanI jhAMkhI karAve che. bhAvamaMjUSA hai 110 111 O bhAvamaMjUSa Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 51 adhyAtmavIrano maMtra rAja kumAra vardhamAna yogI vardhamAna banyA. saMsAratyAganI pahelA divasanI saMdhyAe ja eka judo anubhava thayo. dhyAnamagna mahAvIra pAse eka govALa potAnA baLada sAcavavA mUkI gayo paNa ene pAchA AvIne joyuM to baLada na maLe. eNe dhyAnamasta mahAvIrane prazna karyo paNa dhyAnamagna mahAvIra javAba kyAMthI ApI zake ? e to koI virala avasthAmAM DUbI gayA hatA. govALane lAgyuM ke A mANasa sAthe rakajhaka karavAmAM samaya vItI jAya, AthI e khuda baLadanI zodhamAM cAlI nIkaLyo. AkhI rAta bhamyo. baLadano patto na lAgyo. AkAzamAM prabhAtI tArA jhabUkavA lAgyA. niSphaLa govALa gAma tarapha pAcho pharyo! jatAM jatAM mahAvIra UbhA hatA, tyAM Avyo ! Azcarya sAthe eNe joyuM to baMne baLado mahAvIra pAse beThelA, vAMkaDI zIMgaDIo DolAvatA, beThA beThA vAgoLe che. thAkyApAkyA govALanA gussAno pAra na rahyo. rAtanA ujAgarAthI rAtI thayelI AMkho vadhu lAla karIne kahyuM : 'alyA pAkhaMDI ! baLada saMtADavAnI tArI A tarakIba hatI! teM ja mArA baLada saMtADyA hatA !' potAnI khIja mahAvIra para kADhavA eNe potAnA hAthamAM rahelI rAza ugAmI. e vakhate pAchaLathI koIe rAza jhAlI lIdhI. govALe pAchaLa joyuM to tejathI jhaLAMhaLAM thato koI devAMzI puruSa tyAM UbhA hatA. eNe kahyuM, 'huM devarAja iMdra chuM. tuM A puruSane pichANato lAgato nathI.' govALe DokuM dhuNAvI nA kahI. 'mUrkha ! e rAya siddhArthanA putra rAja saMnyAsI vardhamAna che !' govALa potAnI bhUla samajyo. eNe pagamAM paDatAM kahyuM: 'Apa bhagavaMtane meM na oLakhyA ! jeNe AkhuM rAjapATa tajI dIdhuM, ene meM mUrakha baLadacora mAnyA! dhikkAra che mane !' devarAja bolyA : "bhagavan! ApanA mArgamAM AvA to aneka mUrakhA Avaze ane Apane herAna karaze !' mahAvIra bolyA : "mane jeTalo phUla para pyAra che, eTalo kAMTA para paNa che. pRthvInAM adhAM yuddha ne jhaghaDA gerasamajamAMthI janmyAM che. koI koIne samajavA yatna karatuM nathI.' devarAja iMdra kahyuM : 'bhagavaMta, bAra varSa sudhIno Apano araNyavAsa aneka vipadAo lAvaze. mane ApanI sahAya mATe ApanI samIpamAM rahevAnI anumati Apo.' bhagavAna hasIne bolyA : "AtmAno mArga ekAkI ja che. aMtara zatruno nAza karavA nIkaLanAra arihaMto kadI koInI sahAya svIkAratA nathI.' 'prabhu ! ThIka kahuM chuM. mArI sahAya svIkAro !" 'devarAja ! ATaluM noMdhI lo, ke koI paNa lokanAyakanI mukti enA potAnA udyama, bala, vIrya ne parAkrama para ja nirbhara che." paNa devarAja iMdranuM mana kema mAne ! ne mahAvIra pArakI sahAya paNa kema svIkAre ! emaNe to saMkSepamAM samajAvyuM ke je duniyAnA duHkhathI bhAge, e duniyAnAM duHkha zI rIte vicArI zake ? sahu sahuno dharma adA kare ! A rIte bhagavAna mahAvIre kahyuM ke sAdhanAmArga janAre 'ekalo jAne re'nuM sUtra apanAvavuM joIe. koInA Azare ke koInA sAthe A mArge javAya nahIM. bhAvamaMjUSA hai 112 113 bhAvamaMjUSA Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vinA kaMI cAlavAnuM che ? 'peTa karAve veTha'nI mAphaka A peTane kAraNe ame lAcAra chIe." zrImade kahyuM, "tamArA peTane ame javAba daIe to ? eno ukela ApIe to ?" Ama kahIne zrImade jhaveracaMda zeThane kahyuM, "A prAgajIbhAIne emanA bhojana mATe tame je bhojana karatA ho te be TaMkanuM bhojana Apajo. pIvA mATe pANInI eka mATalI Apajo, teo upAzrayanA meDA para besIne nirAMte bhakti kare. paNa zarata eTalI ke nIce koIno varaghoDo jato hoya ke strIo gIta gAtI jatI hoya to bahAra jovA javuM nahi. saMsAranI vAto karavI nahi. koI bhakti karavA Ave to bhale Ave, paNa e sivAya bIjI koI vAta karavI ke sAMbhaLavI para bhakti ane bhUkhamaro nahi." adhyAtmanAM gahana rahasyo zrImad rAjacaMdranA mukhethI vahetAM hatAM. jJAna ane dhyAnanA navanIta samI e nicoDarUpa vANI bhAvikonA hRdayane bhIMjavatI hatI. Ama to e sthaLa kAviThA gAmanI jhavera zeThanI meDInuM hatuM. paraMtu e divase e meDImAM aMtarane ajavALatAM motI verAyAM hatAM. bhautikatAthI khadabadatA jagatamAM parama AdhyAtmikatAno dharmabodha vaheto hato. zrImad bahAranI bAjue ane bAhya rUpe thatI kriyAone badale AMtara parivartananI oLakha ApatA hatA. apUrva AdhyAtmika vAtAvaraNa sarjAyuM hatuM. paraMtu bhautika Asaktine aLagI karavI prAgajIbhAI nAmanA satsaMgIne agharI lAgI, vyakti ghaNI vAra vAstavikatAne bahAne hakIkatane pAchI ThelatI hoya che. prAgajIbhAIe anubhavInI rItathI zrImanne kahyuM, bhakti karavAnuM mana to ghaNuM thAya che. ema lAge che ke bhakti e ja jIvananI sAcI sArthakatA che paraMtu bhakti karavAno samaya kADhavo kyAMthI?" zrImad rAjacaMdrae pUchayuM, "kema ? AvuM zAne ?" prAgajIbhAIe kahyuM, "zuM karIe ? bhAvanA to ghaNI thAya. paraMtu juone bhagavAne peTa ApyuM che. A peTa khAvAnuM mAge che. peTamAM jAgatI bhUkhanI Aga bujhAvyA - zrImanI A vAta ane zarata sAMbhaLIne prAgajIbhAI bolyA, "oha ! A to AkarI zarata kahevAya. varaghoDo jato hoya to jovAnuM mana thAya, saMsAranI vAto karyA vinA ke sAMbhaLyA vinA rahevAya nahi.' tyAre zrImade mArmika rIte kahyuM, "A jIvane bhakti karavI nathI eTale peTa AgaLa dhare che. bhakti karatAM koNa bhUkhe marI gayuM ? jIva Ama ja chetarAya che." sAcI bhakti karanArAoe peTanI kadI phikara karI nathI. AvatIkAlanI ciMtA emane kadI akaLAvatI nathI. bhaktino mArga to zUrAno mArga che, kAraNa ke emAM saMsAranA AkarSaNanA tyAganuM zaurya raheluM che. jIvanamAM jenuM AkarSaNa sadAya rahetuM hoya evA saMsAramAMthI bhakti tarapha javuM kaparuM che. e mArge jaI zakanArA mAnavIo virala hoya che. bAkI badhA to peTanAM ane paLojaNanAM bahAnA batAve che. 11 zrI mahAvIra vANI 11 pahelAM jJAna ane pachI dayA, A krama pramANe ja Akho tyAgI varga potAnI saMyamayAtrA mATe AgaLa vadhe che. zrI dazavaikAlika sUtra 4-10 bhAvamaMjUSA 114 115 daLa bhAvamaMjUSA Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 53 vArasa mATe Arasa tejasvI vIrapuruSa ane enI patnI parvatonI hAramALA vaccethI pasAra thatAM hatAM. A vIrapuruSa maMtrI vimaLanA cittamAM manomaMthana cAlatuM hatuM. enI patnI zrIdevI paNa UMDA vicAramAM DUbelI hatI. | vimaLa maMtrI para prasanna thayelAM aMbikA devIe kahyuM hatuM ke, "tArA bhAgyamAM kAM Arasa che kAM vArasa che. bemAMthI eka tane ApuM." vimaLa maMtrI ane zrIdevI e gaDamathalamAM hatAM ke Arasa mAMgavo ke vArasa? Arasa jagatamAM evAM maMdiro sarje che ke je hajAro varSa sudhI Take ane AvanArI peDhIne bhAvanA ane saMskArathI suvAsita kare, vArasa hoya to vaMzaparaMparA cAlu rahe. kuTuMbanuM nAma jaLavAI rahe. thoDo vizrAma levA daMpatI thobhyAM. pANI pIvA vAva tarapha gayAM, tyAM emanA kAne avAja athaDAyo. "sabUra ! sabUra ! UbhA rahejo tame. pahelAM paisA Apo, pachI pANI tamane maLaze." vimala maMtrInA caherA para Azcarya camakyuM, emaNe pUchavuM, "are ! vAvanuM pANI to sahu koI pIe. enA te kAMI paisA hotA haze ?" chokarAe kahyuM, "juo, A vAva mArA pitAe baMdhAvI che. huM emano vArasadAra chuM. e samaye jAhojalAlI hatI paNa pachI paDatInA ane garIbInA divaso AvyA, AthI mArA pitAnI vAva pAse Ubho rahIne pANI pIvA AvanAra pAsethI paisA lauM chuM ane mAruM gujarAna calAvuM chuM." vimaLa maMtrIe paisA ApyA, pANI pIdhuM, AgaLa vadhyA, zrIdevIne pUchavuM, "zuM mAgIzuM ApaNe ?" zrIdevIe kahyuM, "vArasa mAgIzuM to kadAca AvatIkAle e ApaNI kIrtine dhULamAM meLavIne kaladAra ugharAvato thaze. ApaNe to varSo sudhI uttama bhAvanAo jagADanAro Arasa joIe. je ArasanuM maMdira saMsArarUpI samudrane tarI javAnI nAva jevuM hoya, kalyANarUpI vRkSanI maMjarI jevuM hoya, dharmarUpa mahA narendranI nagarI samAna hoya, aMtaramAM vairAgya, vItarAgatA ane AdhyAtmika cetanA pragaTAve tevuM hoya." A daMpatIe ArasanI mAgaNI karI. Ane pariNAme Aje AbunI girimALA para 'vimalavasahI'nuM sarjana thayuM. jenuM zilpasauMdarya ja gavikhyAta banyuM. jIvanano eka savAla che Arasa ke vArasa ? paraMtu kyAreka enAthI judI paristhiti nirmANa pAme che. beljiyamanA enTavarpa zaheramAM yojAyelA pravacanamAM A kathAnA Alekhana bAda eka vicAra vaheto mUkyo ke ahIM enTavarSamAM jinamaMdira, te vArasane mATe Arasa mUkI javAnI vAta che. AvatI peDhIne mATe bhAvanA ane sAdhanAnuM sthAna UbhuM karavAno upakrama che. A citana pAlanapura pAse AvelA TokaravADA gAmanA mULa vatanI narezakumAra motIlAla zAha ane dIpakakumAra motIlAla zAhane evuM to sparzI gayuM ke emaNe jinamaMdiranA zilAsthApana mATe umadA sahayoga Apyo. dharmanA saMskArono sauthI mukhya prazna ja e che ke AvatIkAlanI peDhIne A saMskAro kaI rIte pahoMcADavA ? vArasane mATe ArasanuM kayA prakAre nirmANa karavuM? zrI mahAvIra vANI | samyagudarzananA abhAvamAM jJAna prApta thatuM nathI ane rajJAnanA abhAvamAM caritraguNa prApta thato nathI. zrI uttarAdhyayana sUtra 28-30 bhAvamaMjuSA ba 17 % bhAvamaMjUSA Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 AtmasamarpaNanI kalA ke re ? mahArAjA bhImadevanA senApati vimaLazAhanuM nimaMtraNa | zilpI kIrtidhare ThukarAvI dIdhuM tyAre enI upekSAmAM jiMdagIno thAka hato. AkhI jiMdagI koTakillA ke rAjamahelanuM nirmANa karanAra A zilpI have kaMTALyo hato. e kArAgRho ane killAono upayoga du:khIne kacaDavAmAM, garIbone pIDavAmAM 21 ane sajajanone trAsa ApavAmAM thato joto hato. kavinI kalpanA ane AMgaLAMnI karAmatathI je rAja bhavano ane vihArabhavano eNe bAMdhyAM hatAM, tyAM satI strIone veThavo paDato saMtApa eNe najaronajara joyo hato. kIrtidhara A joIne thAkyo hato ane ethI ja maMtrI vimaLa zAhanuM nimaMtraNa eNe ThukarAvyuM hatuM. AnI jANa thatAM khuda vimaLazAha kIrtidhara pAse AvyA ane kaMTALelA kIrtidharane samajAvatAM kahyuM, "kIrtidhara ! huM tamane ATalA varSe vilAsabhavano banAvavA mATe kahevA na AvuM. mAre to lokakalyANa mATe prabhunAM maMdiro caNAvavAM che, tIrthanuM nirmANa karavuM che, ane te paNa pavitra AbunA zikhara para - nidaoNSa bhUmimAM." vimaLazAhe potAnI vAta zarU karI. "zAha ! ghaNA kArIgaro che. laI jAo ane banAvI lo." "nA, kIrtidhara, ema na bane ! mAre sRSTi para ajoDa kalAkRti sarjavI che. jagatajanonAM rAga-dveSa nItarI jAya, evI pratimAo sarjavI che. varSo vIte paNa manuSya jotAM ja mugdha thaI jAya tevI svargIya kalA utAravI che." kIrtidhara eka pachI eka zarato mUkatA gayA ane kahyuM ke kotaraNI thAya tenA paththaranA bhUkAnI bhArobhAra cAMdI jokhavI paDaze. vimaLazAhe e zarata paNa svIkArI. vaLI kIrtidhara bolI UThayo, "Abu pahADa para devAlaya sarjavA muzkela che. enI ThaMDInI to tamane khabara che ne ! mArA kArIgaronAM AMgaLA ja sajjaDa thaI jAya, bAra mAsamAM cAra mAsa ja kAma thaI zake ne e rIte to devAlaya kyAre pUruM thAya ?" kIrtidhare vAMdho batAvyo. bhalA zilpI ! dareka kArIgarane garamInAM sAdhano ApIza. e uparAMta bIjI jarUriyAto paNa huM pUrI pADIza. zaradImAMye garamI kaLAya to to pachI kAma thaze ne ? AvA pahADa para, AvI ThaMDI jagAmAM, bhavya maMdironuM nirmANa azakya vAta che, paNa tamArA jevA daDhanizcayI azakyane zakya karI zake. jAo, jugajugamAM nAma rahe tevuM kAma jarUra karIza." kIrtidharanA hRdayamAM utsAha pragaTyo. adbhuta kalAkRti sarjavAnA vicAro enA magajamAM pedA thavA lAgyA. kIrtidhara ! e kalAnI pAchaLa A jIvana sAthe tamAma samRddhi samapuM chuM." "vimalazAha ! tamArA jIvana ane samRddhinI sAthe sAthe mArI samagra kalA paNa ene samapuM chuM. e Akho devaprAsAda - are, eno eka eka paththara - jagatane mugdha na kare to mAro hAtha pharyo nakAmo gaNajo ! jo enuM eka eka zilpa sajIvana na lAge to, hamaNAM ja bolI UThaze evo bhAsa na thAya to, meM tamane dago dIdho gaNajo ! have sukhethI padhAro ! huM yathAsamaye mArA kArIgaro sAthe hAjara thaIza." girirAja Abu para anupama kotaraNI dharAvatAM delavADAnAM maMdironuM sarjana thayuM. kalA jIvananuM arpaNa ane bhAvanuM samarpaNa mAge che. rAja mahelomAM vaparAtI kalA e koI vyaktinI tAbedAra che, rAjAnI gulAma che. rAjabhaMDAra para eno AdhAra che. bhAvamaMjuSA 19 cha bhAvamaMjUSA Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 55 na jIvo, na maro bhagavAna mahAvIra rAjagRhI nagarImAM AvyA. emanA Agamane nagarI dhanya banI ane emanA upadezathI keTalAyanAM jIvana pAvana thayAM. bhagavAna mahAvIranI pariSadAmAM rAjA zreNika paNa Ave che. sahu koI layalIna banIne bhagavAna mahAvIrano upadeza sAMbhaLe che. kahe che ke eka vAra upadeza ApatAM bhagavAnane chIMka AvI gaI. jagata vatsala bhagavAnane mATe sahunA mukhamAMthI 'khamA khamA' evA zabdo sarI paDyA. sahue bhagavAna pratye bhAva batAvyo paraMtu eka kaTuvacanIe kahyuM, "marajo, marajo." badhAnI najara e kaDavAM veNa bolanAranI tarapha gaI. evAmAM mahAmaMtrI abhayakumAre chIMka khAdhI eTale pelo kaTuvacanI bolyo, "jIvo yA maro." bhagavAnanI A sabhAmAM kAlaurika nAmano eka sAI hato. ene chIMka AvI eTale tarata ja pelA kaTuvacanIe kahyuM, "na jIvo, na maro." kaTuvacanInAM AvAM uccAraNone sahune AzcaryamAM DubADI dIdhA. bhagavAna mahAvIre AnuM hasatAM hasatAM rahasya pragaTa karatAM kahyuM, bhAvagaMdhA 7 120 65 "A sAcuM kahe che. eNe mane maravAnuM kahyuM, kAraNa ke mokSa mATe mAre mRtyunI ja rAha che." pariSadAmAMthI koIe pUchyuM, "Apane marajo kahyuM paNa abhayakumArane jIvo yA maro ema kema kahyuM ?" bhagavAne kahyuM, "ene jIvatAM paNa sukha che ane marIne paNa sukha che. enuM kAraNa emanAM sArAM kAryo che." vaLI koIe pUchyuM, "prabhu kAlaurika kasAIne to eNe 'na jIvo, na maro' ema kahyuM eno artha zo ?" bhagavAna mahAvIre kahyuM, "A kAlaurikanAM karmo evAM che ke ene ahIM paNa duHkha che ane mRtyu bAda paNa duHkha che. tethI enA mATe jIvavAno ke maravAno koI artha nathI." bhagavAna mahAvIre pragaTa kareluM rahasya mAnavajIvananI sArthakatAno saMdeza Ape che. vyaktinAM kAryo sArAM hoya to ene sArI sthiti ane uttama gati maLe che. vyaktinAM kAryo adhama hoya to ene mATe A loka hoya ke paraloka - badhe duHkhano sAgara ja che. sArAM karmo karanAra mAnavIno AtmA eno mitra che. duSTa karmo karanAra AtmA teno zatru che. A vAta ahIM atyaMta mArmikatAthI pragaTa karI che. 11 zrI mahAvIra vANI 1 A jIve anekavAra ucca gotramAM ane anekavAra nIca gotramAM janma dhAraNa karela che. paraMtu tethI na koI hIna hoya che na mahAna. zrI AcArAMga sUtra, 1-2-16 121 6 bhAvamaMjUSA Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56 gRhatyAga ane rAjatyAga rAjakumAra vardhamAna bhAInA Agrahane kAraNe mahelamAM vasatA hatA. paraMtu mana to tyAga ane adhyAtma para raheluM hatuM. vardhamAna jyAre mAtAnA udaramAM AvyA tyAre trizalAe cauda mahAsvapna joyAM hatAM. vaLI kumAra vardhamAnanA zarIra para eka hajAra ane ATha lakSaNa hatAM. A joIne sahue dhAryuM ke kumAra vardhamAna eka divasa bhaviSyamAM avazya cakravartI banaze. e aneka rAjyonA vijetA banaze. enI vijayapatAkA samagra pRthvI para laherAze. khaMDa khaMDanA rAjAo khaMDiyA banIne enI khaMDaNI bharatA haze. AvA thanArA cakravartIno sAtha maLe to ApaNo paNa beDo pAra thaI jAya. Ama vicArIne e jamAnAnA samartha samrATo ane rAjAoe potAnA rAjakumArone kumAra vardhamAnanI sevAmAM mokalyA hatA. samrATa zreNike potAnA putrane vardhamAna pAse rAkhyo hato. rAjA caMDapradyotane potAnA rAjakumArane kumAra vardhamAna pAse mokalyo hato. rAjavIne sadA rAjanI ciMtA hoya che. rAta-divasa enI pAchaLa ujAgarA karatA hoya che. AthI A rAjAoe pahelethI ja evI yojanA karI ke potAnAM saMtAno tarapha kumAra vardhamAnane dostI ane lAgaNI baMdhAI haze to e bhAvamaMjUSA H 122 66 cakravartI banaze tyAre potAnAM saMtAnono ane emanA rAjano prabhAva jaLavAI raheze. sattAvAnanI sevA sadA svArthaparAyaNa hoya ! vAta viparIta banI. rAjA siddhArthanI vidAya pachI kumAra vardhamAne rAja tarapha najara sudhdhAM na karI. emanI sevAmAM AvelA rAjakumAro ema mAnatA hatA ke mAyA dekhI munivara caLe to AvA sukha ane vaibhava AgaLa rAjakumAranI zI visAta ? emAM paNa bIjA rAjakumAro karatAM gaNataMtranA rAjakumAro mATe jIvanavikAsanA badhA avakAzo hatA. A rAjataMtramAM guNanI pUjA hatI. ayogyane sthAna nahotuM. AthI sahu ema dhAratA ke eka divasa vaizAlInA navaso navvANu rAjAomAM vardhamAna sahuthI adakeruM sthAna pAmaze. emane mastake pavitra puSkaraNInA jaLano mahAabhiSeka caDaze. koI ema vicAratuM ke vaizAlInA rAjA ceTakanA e lADakavAyA bhANeja che e sagapaNa-saMbaMdhanA dAveya emane gAdI maLaze. vyavahAranI A gaNatarIo vardhamAnane kyAMthI sparze ? emaNe to moTA bhAI pAse saMsAratyAganI icchA pragaTa karI. potAnA parivAranA mANaso pratye paNa virakti dAkhavI. teo mahelamAM vasatA hovA chatAM bhUmizayana karatA ane ekatvabhAvamAM lIna rahetA hatA. A joIne emanI sevAmAM AvelA rAjakumArone lAgyuM ke vardhamAnane rAjyanI ja icchA nathI tyAM rAjya vadhArIne cakravartI bane, tenI vAta ja kyAM rahI ? emanuM rAjya e juduM rAjya hatuM. rAjyamAM mANasa mANasano ke jIva jIvano duzmana nahoto. e rAjyamAM to mAtra cha duzmano hatA ane te mAnavamanamAM vasatA krodha, mAna, mAyA, lobha, rAga ane dveSa. vardhamAnanA Atmika sAmrAjyanAM mULabhUta sUtro hatAM : jJAna, darzana ane cAritrya. jJAna vaDe sAdhaka badhuM jANe. darzana vaDe enI saccAI pArakhe ane cAritrya dvArA mana, vacana ane kAyAne niyamanamAM rAkhe. moTA moTA rAjAonA rAjakumAroe joyuM ke vardhamAna to rAjasattAnI bAbatamAM sAva anAsakta ane cakravartIpada mATe taddana udAsIna hatA. AthI rAjakumAro potAnA rAjyamAM pAchA gayA. rAjakumAra vardhamAnanI rAjatyAganI vAtoe samAjamAM eka navo Adarza jagAvyo. saMsAramAM sahune priya evA rAjakumAra vardhamAnanA tyAgane sahu vaMdI rahyA. teo gRhasaMsArano tyAga karatA hatA. paraMtu gRhasaMsAranI pUrNa anumatithI. vizva eka prakArano gRhatyAga ane rAjatyAga nihALI rahyuM. 123 3 bhAvamaMjUSA Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 57 tArA hAthe rAjatilaka eka vAra vanarAja cAvaDo kAkara gAmanA zeThane tyAM corI karavA gayo. vanarAje zeThanA bhaMDAriyAmAM tapAsa karI. e mAnato hato ke bhaMDAriyAmAMthI koI kImatI cIjavastu ke dhanasaMpatti hAtha lAgaze, paNa rAtanA aMdhakAramAM bhaMDAriyAmAM corI karavA jatAM vanarAjano hAtha dahIMthI bharelA vAsaNamAM paDyo. vanarAja aTakI gayo. enuM kAraNa e hatuM ke dahIMthI bharelA vAsaNamAM hAtha paDe eTale e A gharano kuTuMbIjana kahevAya. potAnA gharamAMthI lUMTa kaI rIte karAya ? AthI eNe khAlI hAthe pAchA javAnuM yogya mAnyuM. vahelI savAre kAkara gAmanA zeThe joyuM to gharamAM badhuM veraNacheraNa paDyuM hatuM. emane khyAla AvI gayo ke nakkI gharamAM koI chAnAmAnA khAtara pADavA AvyuM hovuM joIe. zeThe potAnI bahena zrIdevIne kahyuM, "gharamAM khAtara paDyuM lAge che. cora AvIne ApaNI mAlimalakata uThAvI gayA lAge che." bhAI-bahena baMne ekeeka cIjavastuo jovA lAgyAM. joyuM to ghareNAM salAmata hatAM, gharanI rokaDa ema ne ema paDI hatI. vastro Amatema vIMkhAyelAM paDyAM hatAM, paraMtu eke vastra corAyuM nahotuM. baMne vicAravA lAgyAM ke rAtre cora khAtara pADavA Avyo haze. UMghamAM emane kazI khabara bhAvamaMjUSA 82 124 67 nathI. to pachI zA mATe e kazuM corIne lIdhA vinA pAcho jato rahyo haze ? emane A bAbata rahasyamaya lAgI. evAmAM zrIdevInI najara dahIMnA vAsaNa para paDI. eNe joyuM to emAM koInA hAthanA paMjAnAM nizAna hatAM. enA hAthanI rekhAo emAM paDI hatI. e hastarekhAo joIne lAgyuM ke A puruSa kevo bhAgyazALI ane pratApI hovo joIe ! enI rekhAo enI vIratA ane tejasvitA batAve che. vaLI dahIMmAM hAtha paDyo e gharanuM kazuM na levAya evuM mAnanAro mAnavI cora hoya ja kyAMthI? nakkI, koI kAraNasara e AvAM kAma karato haze. AvI vyaktino bheTo thAya to kevuM sAruM? zrIdevIno A vicAra vanarAjane jANavA maLyo. vanarAja rAtre gupta veze zrIdevIne ghera Avyo. enA bhAIne praNAma karyA. zrIdevIne jotAM ja vanarAjanA hRdayamAM bhAInuM heta UbharAvA lAgyuM. vanamAM rajhaLapATa karatA rAjA ane enA sainikothI potAnI jAta chupAvatA ane rAja pAchuM meLavavA rAta-divasa mathAmaNa karatA vanarAjane ahIM zAMti ane snehano zILo, madhura anubhava thayo. zrIdevIe ene bhAI mAnyo ane premathI jamADyo. e pachI vanarAjane zikhAmaNa ApI. bhAIe bahenanI zikhAmaNa mAnI. bahenanA premathI lAgaNIbhInA banelA vanarAje kahyuM, "bahena, tuM bhale mArI sagI bahena na hoya, paNa mArA para premanI varSA karanArI dharmanI bahena che. huM rAjA thaIza tyAre tArA hAthe ja rAjatilaka karAvIza." kAkara gAmanI zrIdevInuM lagna pATaNamAM thayuM. eka vAra zrIdevI pATaNathI potAne piyara jatI hatI. pharI jaMgalanI vATe vanarAja maLyo ane zrIdevIe enA para hetanAM amI varSAvyAM. Akhare vanarAje sainya jamAvI bhUvaDanA adhikArIone hAMkI kADhyA. paMcAsarane badale sarasvatI nadInA kAMThe aNahilapura pATaNa vasAvyuM. vi. saM. 802nA vaizAkha suda bIja, somavAre A ghaTanA banI. vanarAje rAjyAbhiSeka samaye dharmanI bahena zrIdevIne bolAvIne enA hAthe rAjatilaka karAvyuM ane sanmAna ApyuM. chU 125 3 bhAvamaMjUSA Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa8 bhakSaka banyo rakSaka gujarAtanI gAdI para bhoLA bhImadevanuM rAja cAlatuM hatuM. rAjA bhImadevane enA bhoLapaNane lIdhe ghaNA chetarI jatA hatA ane ghaNI vyaktio rAjAnA bhoLA svabhAvano geralAbha uThAvatI hatI. rAjAnA kAna khoTI rIte bhaMbherIne potAno svArtha siddha karatA hatA. pATaNa zaheramAM AbhaDa vasA nAmanA zreSThIe emane tyAM nAmuM lakhanAra mahetAne kADhI mUkyo. A mahetA hisAbamAM ghAlamela karato hato ane AbhaDa zeThanAM nANAM khAI jato hato. zeThane jANa thatAM emaNe tatkALa mahetAne kADhI mUkyo. potAnI luccAI pakaDAI jatAM duSTa irAdo dharAvatA mahetAe zeTha sAme veranI vasUlAta karavA mATe cAturIbharI prapaMca jALa bichAvI. eNe rAjAne kahyuM, "A AbhaDa zeTha pAse to aDhaLaka dhana che, paNa muMjI AbhaDa zeTha rAjane eka rAtI pAInI paNa madada karato nathI. AvA lokonI lakSmI gharamAM rUMdhAI jAya ane koIne lAbha na thAya, paNa A lakSmI jo mahelamAM Ave to keTalAya loko tarI jAya." bhoLA rAjAne A vAta gamI gaI. eNe mahetAe batAvelI yukti pramANe zeThane bhUlamAM phasAvIne paisA kaDhAvavAno peMtaro racyo. bhImadevanI dAsI zeThane ghera mAMsano thALa laIne AvI. A samaye dAsIe cAMpaladene thALa arpaNa karatAM kahyuM, "rAjamAM atyAre utsava cAle che, AthI rAjAe tamArA gaurava mATe A prasAda mokalyo che." zeTha to jinapUjAmAM tallIna hatA. AthI emanI putrI cAMpaladee dAsIno satkAra karIne thALa kholAvyo tyAre ene khyAla Avyo ke AmAM to rAjAe mAMsa mUkyuM che. rAjAnA AvA avinayanuM kAraNa zuM ? zA mATe ekAeka rAjA AbhaDa zeThano aMtarAtmA dubhAya evuM karatA haze ? cAMpalade durbhAgye bALavidhavA thaI hatI. pitAne tyAM rahetI hatI. catura, vivekI, dharmaniSTha evI cAMpalade sAmI vyaktinA manane pArakhI zakatI hatI. rAjAnI palaTAyelI prakRtino vicAra karatAM viduSI cAMpaladene khyAla AvI gayo ke A to pelA beImAna mahetAnAM karatUta che. cAMpaladee rAjAe mokalAvelo prisAda bIjA thALamAM laI lIdho ane e thALane motIe vadhAvIne pAcho Apyo. vaLI rAjAne bheTa rUpe savA lAkhano hAra mokalyo, thALa lAvanArI dAsIne kaMThamAM paheravAnuM AbhUSaNa bheTa ApyuM. cAMpaladee potAnA pitAne rAjAnI badalAyelI manovRttinI vAta karI. rAjA koI paNa rIte emanuM dhana AMcakI levA mAMge che ema kahyuM. beImAna mahetAe karelI kAnabhaMbheraNInI zaMkA paNa pragaTa karI. AbhaDa zeTha vicAramAM paDyA tyAre cAMpaladee pitAne AzvAsana ApatAM kahyuM, pitAjI ! rAjA ApaNane lUMTavA icche che tyAre ApaNe pANI pahelAM pALa bAMdhI levI joIe. rAjA ApaNA dhanano bhakSaka thavA mAge che ene badale ApaNe ene dhanano rakSaka banAvavAno che." pitA AbhaDa vasAne potAnI putrInI caturAI ane vidvattA mATe gaurava hatuM. AbhaDa zeThe potAnI milakatanI noMdha banAvI ane e yAdI laIne AdarapUrvaka bhoLA bhImadeva pAse gayA. rAjA to mAnatA hatA ke AbhaDa zeTha emanI 'prasAdI" joIne akaLAI UThaze. rAjanI sAme thaze, AthI AsAnIthI emanI milakata AMcakI zakAze. bhAvamaMjUSA ba 12 je cha bhAvamaMjUSA Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ potAnA dhananI vigatavAra yAdI laIne zeTha rAjA pAse gayA. rAjA AvA mananA pArakhu mAnavIne jANIne atyaMta harSa pAmyA. emaNe mahetAne kahyuM, are mUrkha ! vidhAtA jene dhana Ape che tene tenA rakSaNanI kuneha paNa Ape che. tAre zeThanI IrSA karavI joIe nahIM. khera ! je banI gayuM te banI gayuM. have tuM zeThanA pagamAM paDIne mAphI mAgI le." AbhaDa zeThanI mahetAe mAphI mAgI. rAjAe zeThanI milakatamAMthI rAtI pAI paNa lIdhI nahIM. cAMpaladenI yuktithI e sAcavelI saMpattimAMthI zeThe aneka satkRtyo karyAM. cAMpalade catura ane ghararakhkha hatI to vivekI ane viduSI paNa hatI. jinazAsanano itihAsa AvI zrAvikAthI ujvaLa che. cAMpalade paNa ucca dharma-ArAdhanA karIne svarge sidhAvyAM. pa9 ghora saMhArane badale puNyavaMtA sarjana samrATa azokano pautra samrATa saMprati jagatanA sarvakAlIna mahAna rAjavIomAM gauravabharyuM sthAna dharAve che. samrATa azoka ane emanA pautra saMpatie bhAratIya saMskRtine vizvasaMskRti banAvavAno bhagIratha prayAsa karyo. indrapAlita, saMgata ane vigatAzaka jevAM anya upanAma dharAvatA samrATa saMprati maurya I. sa. pUrve 230mAM rAjasiMhAsana para birAjamAna thayA, paraMtu e pUrve eka dAyakAthI teo rAjyano kArobAra saMbhALatA hatA. eka vAra saMprati rAjA potAnA mahelanA jharUkhAmAM beThA hatA. rAjamArga parathI pasAra thatA AcArya suhastisUrine nihALatAM saMprati mahArAjAne evo anubhava thayo ke jANe te A sAdhupuruSanA varSothI paricita che. dhIre dhIre pUrvajanmanAM smaraNo saMprati mahArAjanA cittamAM UbharAvA lAgyAM. temaNe guru mahArAjane mahelamAM padhAravA vinaMtI karI. e pachI mahArAjA saMpatie prazna karyo ke Apane joIne mane ema lAge che ke jANe ApanI sAthe mAro varSothI gADha paricaya na hoya ! AvuM kema thatuM haze ? AcArya suhastisUrie enuM rahasya darzAvatAM kahyuM ke tuM pUrvajanmamAM mAro ziSya hato. eka vAra kauzAMbI nagarImAM bhISaNa dukALa paDyo hato, tema chatAM zrAvako sAdhuonI 129 cha bhAvamaMjUSA 11 zrI mahAvIra vANI ll devatAo sahita samasta saMsAranA duHkhanuM mULa eka mAtra kAmabhoganI vAsanA ja che. kAmabhogo pratye vitarAga-niHspRha sAdhaka zArIrika tathA mAnasika badhA ja prakAranA du:khaomAMthI chUTI jAya che. zrI uttarAdhyayana sUtra, 32-13 bhAvamaMjUSA 2 128 Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ utsAhabhera vaiyAvacca karatA hatA. A samaye garIba bhikhArInI dazA dharAvatA saMpatine baTakuM roTaloya maLato nahoto. eNe sAdhuo pAse bhikSA mAgI tyAre khyAla Avyo ke jo e dIkSA le to ja A sAdhuo ene emanuM bhojana ApI zake. saMpratie dIkSA lIdhI. khUba bhojana karyuM. e pachI aMtima samaye sAdhu saMpatinuM samAdhimaraNa thayuM tyAre gurudeve emane navakAra saMbhaLAvyo hato. A sAMbhaLIne mahArAjA saMmatie potAnuM rAjya AcArya suhastisUrine caraNe dharyuM, paraMtu akiMcana vairAgI muni vaLI rAjane zuM kare ? AcAryazrIe ene jaina dharmano upadeza Apyo. rAjA saMprati dharmanA sAcA ArAdhaka ane mahAna prabhAvaka banyA. bhAratanI sarahado oLaMgIne ene pAra jaina dharmano prasAra karyo. gurudevanA pUrvajanmanA ane A janmanA upakArone saMpratie zire caDAvyA. potAnA jIvanakALamAM eNe anArya dezomAM jaina sAdhuone dharmapracAra mATe mokalyA. garIbone maphata bhojana ApatI dAnazALAo kholAvI. jaina vihAronuM nirmANa 60 zULIne sthAne siMhAsana zIla to sudarzana zeThanuM. sadAcArI jIvana gALanAra sudarzana zeThanA jIvanamAM zIlanI kaparI agniparIkSA thaI. aMga dezanI caMpApurI nagarInA rAjA dadhivAhananI rANI abhayAe zeTha sudarzanano garva utAravAno nirNaya karyo. eka vAra yuddhamAM vijayI banIne mahArAjA saMprati pAchA pharyA. cotarapha vijayano ullAsa laherAto hato, paraMtu mahArAja saMmatinI mAtAnA caherA para dhora viSAda ane nirAzA chavAyelAM hatAM. mahArAja saMmatie mAtAne AvI vyathAnuM kAraNa pUchavuM tyAre mAtAe kahyuM ke sAmrAjyavistAranA lobhamAM te keTalo badho mAnavasaMhAra karyo! AvA ghora saMhArane badale cittane pAvana karatAM jinamaMdiro racyAM hota ke enA jIrNoddhAra karAvyA hota to mAruM hRdaya apAra prasannatA anubhavata, AthI samrATa saMpratie potAnA jIvanakALamAM savA lAkha jinamaMdiro banAvyAM ane savA karoDa jinabiMba bharAvIne mAtAnI bhAvanAne yathArtha karI. mahArAjA saMprati potAnA dAdA samrATa azokanI mAphaka prajAvatsala, zAMtipriya, ahiMsAnA anurAgI ane pratApI samrATa hatA. mahArAjA saMmatine pitA kuNAla ane mAtA kaMcanabAlA pAsethI umadA dhArmika saMskAra sAMpaDyA hatA. potAnA dharmaguru AcAryazrI suhastisUrinA upadezane kAraNe Adarza jaina rAjavInI mAphaka emaNe jIvana vyatIta karyuM. samrATa saMpratinA bhavya jIvananI gAthA 'saMpratikathA', 'pariziSTaparva' ane 'prabhAvakacaritra' jevA jaina graMthomAM varNavAI che. vikhyAta itihAsavidda vinsenTa smithanA kahevA pramANe mahArAjA saMpratie che ke IrAna ane arabastAna jevA dezomAM jaina saMskRtinAM kendro sthApita karyA hatAM. rANI abhayA mAnatI ke enA apAra dehasaudaryane kAraNe jo e koIno kAmAtura banI hAtha pakaDe to paththara paNa pIgaLI jAya, to puruSane calAvavAmAM kaI muzkelI hoya ? kaThora vanavAsIo ane tapasvIoe nArInA mohane kAraNe vana ane tapa choDI dIdhAM, tyAre A mUdu manavALo gRhastha sudarzana te vaLI zI visAtamAM ? purohitanI patnI kapilA zeTha sudarzana para moha pAmI hatI, paraMtu zeTha sudarzana enI mohajALamAM phasAyA nahIM, tethI eNe rANI abhayAnA A garvamAM ghamaMDanuM ghI homavAnuM kAma karyuM.. parvanA divase potAnA AvAsamAM sudarzana kAyotsarga karIne UbhA hatA tyAre abhayA rANInA sevako sudarzanane pakaDIne mahelamAM laI AvyA. rANI abhayAe ene vaza karavA sAma, dAma, daMDa bhAvamaMjUSA 2 130 10 131 cha bhAvamaMjUSA Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvelI A Akta dUra thAya nahIM, tyAM sudhI kAyotsargamAM rahIza ane anazana rAkhIza. satI manoramAnI bhakti joIne zAsanadevI pragaTa thayAM. emaNe satInI zraddhA ane saMkalpa joIne potAnI prasannatA pragaTa karI. zAsanadevIe kahyuM ke enA pati A saMkaTamAMthI sAMgopAMga pAra Utaraze ane emanA para AveluM ALa dUra thaze. rAjasevako sudarzana zeThane zuLI para laI gayA. emane zULI para caDAvatAM zuLI tUTI gaI. zuLIne sthAne sonAnuM siMhAsana dekhAyuM. janasamUhe sudarzana zreSThIno jayajayakAra karyo. aMte rANIno prapaMca khullo paDI gayo. rAjAe potAnI bhUla badala kSamA mAgI. baMnee ekabIjAne khamAvyAM. mahAsatI manoramAnI daDha pratijJA ane sudarzana zeThanuM pavitra zIla aMte vijayI banyAM. ane bheda ajamAvI joyAM. ene aMgasparza karavA prayAsa karyo, paraMtu zeTha sudarzane to pratijJA karI hatI ke jyAM sudhI AvI paDelI Aphata dUra nahIM thAya, tyAM sudhI kAyotsargamAM ja rahIza ane kAyotsarga raheze tyAM sudhI anazana cAlu rAkhIza. rANI abhayAnA tamAma prayatno niSphaLa jatAM e vadhu uzkerAI ane eNe sudarzanane kalaMkita karavA jAte potAnA zarIra para ujharaDA bharIne zeTha sudarzana para baLAtkArano Aropa mUkyo. rAjA dadhivAhana sudarzananA zIla-dharmane jANato hato, paraMtu vAraMvAra pUchavA chatAM sudarzana mauna rahyA. emane hatuM ke jo huM sAcI vAta kahIza, to rANInI zI hAlata thaze ? bole to rANIne mAthe Aphata Ave ane ene zULIe caDavuM paDe. ene badale mauna rahIne potAnA mAthe Aphata oDhI levAnuM vadhu munAsiba mAnyuM. rAjAe sudarzanane zULI para caDAvavAnI sajA karI. sudarzananA mukha para meza copaDI, zarIre lAla geruno lepa karyo, gaLAmAM citra-vicitra mALA paherAvI ane gadheDA para besADyo. mAthe sUpaDAnuM chatra dharyuM ane AgaLa phUTeluM Dhola pITatA pITatA zreSThI sudarzanane gAmamAM pheravavAmAM Avyo. sudarzana to dhyAnamAM ane prabhusmaraNamAM DUbelo hato. nagarajanono zeTha sudarzananA zIla mATeno vizvAsa DagavA mAMDyo, paraMtu enI patnI satI manoramAne patinI pavitratAmAM pUrNa AsthA hatI. ene vizvAsa hato ke enA sadAcArI pati kadI AvuM duSkRtya kare nahIM. UMDo vicAra karatAM satI manoramAne lAgyuM ke A koI pUrvanA azubha karmanuM phaLa udayamAM AvyuM lAge che. ApattinA samaye dharmazraddhA e ja sAcuM zaraNuM. satI manoramAM prabhubhaktimAM UMDAM UtarI gayAM. enA gharanI AgaLa ho-hA macI gaI. zeTha sudarzanane gAmamAM pheravatA pheravatA temanA gharanI AgaLa lAvyA hatA. cotarapha kolAhala thato hato. Dhola piTAto hato. enI AgaLa rAjasevako cAlatA hatA, teo ghoSaNA karatA hatA ke A sudarzane rANIvAsamAM gaMbhIra guno karyo che. enI sajA rUpe eno jAheramAM zULIe caDAvIne vadha karavAmAM Avaze. - zeTha sudarzana dhyAnamagna hatA. satI manoramA prabhuman hatI, manoramAne deDha vizvAsa hato ke A aNadhArI Aphata jarU2 dUra thaze. agniparIkSAmAMthI potAnA pati pAra Utaraze. satI manoramAe manomana dRDha nizcaya karyo ke jyAM sudhI mArA pati para 1 zrI mahAvIra vANI | zramaNopAsaka cAra prakAranA hoya che. (1) darpaNa samAna (svaracha hRdayavALA), (2) patAkA samAna (caMcaLa hRdayavALA) (3) sthANu samAna (durAgrahI) ane (4) tIkSNa kaMTaka samAna (kaTubhASI). zrI sthAnAMga sUtra 4-3 11 bhAvamaMjUSA 132 133 jI bhAvamaMjUSA Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 91 ahiMsAnI sarvaprathama ghoSaNA kalikAlasarvajJa hemacaMdrAcArye kavitA ane vyAkaraNa, itihAsa ane purANa, yoga ane adhyAtma, koza ane alaMkAra, tyAga ane tapazcaryA, saMyama ane sadAcAra, rAja kalyANa ane lokakalyANa evAM anekavidha kSetromAM sAta dAyakA jeTalA dIrdhakALa sudhI abhUtapUrva kArya karyuM. sAdhutA ane sAhityanA kSetre chellAM hajAreka varSamAM emanI sAthe tulanA karI zakAya tevI koI bIjI vibhUti najare paDatI nathI. dhaMdhUkA zaheramAM moDha vaNika jJAtinA cAciga ane pAhiNInA A putranAM lakSaNa pAraNAmAMthI pragaTa thayAM. zAstronA jJAtA, sAmudrika lakSaNa vighAnA jANakAra ane aneka graMthonA racayitA A. zrI devacaMdrasUri e samaye dhaMdhUkAmAM birAjamAna hatA pAMca varSanA bALaka cAMgane laIne mAtA pAhiNI zrI devacaMdrasUrijIne vaMdana karavA AvyAM. A samaye zrI devacaMdrasUrijI darzanArthe jinAlaya tarapha gayA hatA. cAMga potAnI jAte ja guru mahArAjanI pATa para besI gayo. darzana karIne pAchA AvelA zrI devacaMdrasUrie A dRzya karI joyuM. bALakanI mukhAkRti ane sAhajika ruci jotAM emaNe pAhiNIne kahyuM, "tAro putra bhaviSyamAM mahAna sAdhu banIne aneka lokonuM kalyANa karaze." zrI devacaMdrasUri saMghanA AgevAnone laIne pAhiNIne ghera AvyA. pAhiNIe potAnuM mahAbhAgya jANIne AnaMda anubhavatAM cAMgane gurucaraNe samarpI dIdho. emane muni somacaMdra nAma ApavAmAM AvyuM. muni somacaMdrane kaI rIte AcArya hemacaMdra nAma ApavAmAM AvyuM te vize eka daMtakathA pracalita che. pATaNanA zrImaMta zreSThI dhanada zeThe somacaMdra munine potAne tyAM gocarI mATe padhAravA vinaMtI karI. muni somacaMdra vRddha muni vIracaMdra sAthe dhanada zeThane tyAM gayA. e samaye dhanada zeThanI daridratA joIne somacaMdrane muni vIracaMdra kahyuM ke AnI pAse ghaNI suvarNamudrAo che, paraMtu te kolasA jevI kALI dekhAtI hovAthI enI emane khabara nathI. AnuM nAma ja che karmanI prabaLatA. dhanada zeThane kAne A vAta AvI tyAre emaNe somacaMdra munine e DhagalA para besADI dIdhA. kALI kolasA jevI suvarNamudrAo ekAeka suvarNano caLakATa dharAvatI thaI gaI. A samaye dhanada zeThe somacaMdra muninuM AcArya tarIke hemacaMdra nAma rAkhavAnuM emanA gurudevane kahyuM. hemacaMdrAcAryanI kIrtinI kathAo gujarAtanA rAjavI siddharAja sudhI pahoMcI. eka vakhata siddharAja hAthI para besIne pATaNanI mukhya bajAramAMthI pasAra thato hato tyAre eNe karelI vinaMtIne kAraNe hemacaMdrAcArye eka zloka kahyo. A zloka sAMbhaLIne siddharAja prabhAvita thayo. mALavAnA vijaya pachI siddharAja samakSa vidvAnoe bhojanA saMskRta vyAkaraNanI prazaMsA karI. zatru rAjAnI prazaMsA siddharAjane pasaMda paDI nahIM, kidhu tapAsa karatAM ene jANa thaI ke enA rAjyamAM badhe ja abhyAsIo bhoja nA vyAkaraNanuM adhyayana kare che. bhoja karatAM caDiyAtuM vyAkaraNa lakhavAno siddharAjano paDakAra enA rAjyanA ekeya paMDita ke vidvAna jhIlI zakyA nahIM, pariNAme siddharAje zrI hemacaMdrAcAryane vinaMtI karI. emaNe lagabhaga eka varSamAM savA lAkha zlokanI sAthe prAkRta ane apabhraMza bhASAnuM vyAkaraNa paNa samAvI letuM 'siddhahemacaMdrazabdAnuzAsana' nAmanuM vyAkaraNa taiyAra karyuM. hAthI para aMbADImAM enI nakala mUkIne bhAre dhAmadhUmapUrvaka pATaNamAM zobhAyAtrA kADhavAmAM AvI. gujarAtamAM pahelI vAra sarasvatInuM AvuM virATa bahumAna thayuM. 'siddhahema'nA bhAvamaMjuSa ne 34 135 % bhAvamaMjUSA Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62 TUMkA nAme oLakhAtuM A vyAkaraNa rAjadarabAramAM vaMcAyuM ane bhArata uparAMta nepALa, zrIlaMkA ane IrAna jevA dUranA dezomAM te mokalavAmAM AvyuM. e pachI Aja sudhInA Azare AThaso varSanA gALAmAM koI vidvAne AvuM vyAkaraNa racyuM nathI. niHsaMtAna siddharAja pachI kumArapALa gAdIe Avaze tevI AgAhI hemacaMdrAcArya karI hatI, paraMtu kumArapALa pratye verabhAva rAkhatA siddharAje ene marAvI nAkhavAnA ghaNA prayatno karyA. eka vAra khaMbhAtamAM gupta veze kumArapALa hemacaMdrAcAryane maLavA gayA hatA. sipAIo AvatAM kumArapALane saMtADI dIdhA. gurunI bhAvanA anusAra hemacaMdrAcArye aneka graMtho lakhyA. enI hastaprata sAtaso lahiyAo lakhatA hatA ane te bhAratabharamAM mokalAtI hatI. samrATa kumArapALanA samayamAM amAri ghoSaNA karIne ahiMsAnuM pravartana karyuM. azokanA zilAlekhomAM ahiMsAnI bhAvanA lipibaddha thayelI che ane zrI hemacaMdrAcArya vyavahAramAM mUkI. 84 varSanI sudIrgha jIvanayAtrA bAda vi. saM. 1229mAM pATaNamAM hemacaMdrAcArya kALadharma pAmyA. pahelI pUjAno lAbha pAMDitya, vIratva ane dharmabhAvanAthI zobhatI nagarI ujjainInI najIka AvelA eka nAnakaDA gAmamAM bAlAzA nAmano dharmaniSTha juvAna vasato hato. A yuvAnanI mAtRbhakti udAharaNIya gaNAtI. te gharakAmamAM mAtAne sAtha Apato ane dharmayAtrAmAM enI sAthe jato. eka vAra bAlAzA ujjainI nagarImAM gayo. A nagarImAM moTI moTI dukAno AvelI hatI ane temAM aneka cIja-vastuo vecAtI hatI. bAlAzAe vicAryuM ke enI mAtA jamIna para sUe che te barAbara nahi, AthI eNe palaMga kharIdyo. palaMga laIne bAlAzA ghera Avyo. eNe enI mAtAne vAta karI. bAlAzAnI mAtA putranI mAtRbhakti joIne prasanna thaI, paraMtu sAthosAtha khaDakhaDATa hasI paDI. eNe bAlAzAne kahyuM, "ApaNuM ghara nAnuM che. emAM ATalo moTo palaMga kaI rIte raheze ?" mAtAnI vAta sAMbhaLIne bAlAzA paNa vicAramAM paDyo. bAlAzAnI mAtAe kahyuM ke A palaMganA cAra pAyA kholI nAkha, to ja e gharamAM jaze. mAtAnI AjJA mujaba bAlAzAe palaMga kholI nAkhyo che to palaMganA cAra pAyAmAMthI hIrAno Dhagalo thayo. bAlAzAne aNadhArI rIte dhamatI hIrAo maLyA. mAtA ane putrae dhAryuM hota to bhavya mahela jevuM makAna banAvIne AnaMda 137 cha bhAvamaMjUSA || zrI mahAvIra vANI ! munionuM hRdaya zItakAlIna nadInI jema nirmaLa hoya che. te pakSInI jema baMdhanothI mukta ane pRthvInI jema samasta sukha-du:khone samabhAvathI sahana karanAra hoya che. zrI sUtrakRtAMga sutra 2-2-38 bhAvamaMjUSA kSe 136 Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 63 badho prabhAva deva, guru, dharmano pramodathI rahI zakyo hota, paraMtu aDhaLaka dhanathI jIvanamAM kazo phera na paDyo. agAunI jema sAdAIthI ja rahevA lAgyAM. bAlAzAnI mAtAne zrI zatruMjaya tIrthanI yAtrA karavAnI ane tIrthAdhirAja AdinAtha prabhunAM darzana karavAnI bhAvanA jAgI. pAvana girirAjanAM darzana, sparzana ane pUjana karIne svajIvanane dhanya banAvavAno vicAra jAgyo. evAmAM bAlAzAmAtAne jANa thaI ke samarAzA cha'rI pALato saMgha laIne zrI zatruMjaya tIrthanI yAtrAe jaI rahyA che. charI pALatA saMghamAM javuM e to mahAbhAgya kahevAya. mAtAe putrane vAta karI ane bAlAzA potAnI mAtAne laIne samarAzAnA saMghamAM zrI zatruMjaya tIrthamAM AvI pahoMcyo. savAre sauthI pahelAM baMnee navaratnothI prabhupUjA karI. bIje divase aDhAra ratnonI bolI bolIne mAtA ane putra girirAja parathI taLeTImAM AvyAM. bIjI bAju saMghapati samarAzA pahelI pUjAno lAbha meLavI zakyA nahIM tethI lAbha prApta na thAya tyAM sudhI emaNe upavAsa karavAno niyama lIdho. bIje divase paNa ATalI moTI bolI thavAthI samarAzAe bIjA divase paNa upavAsa karyo. jyAre bAlAzA ane enI mAtAe jANyuM ke Avo saMgha kADhanArA saMghavI samarAzA pahelI pUjAno lAbha levA mAge che. vaLI e lAbha na maLe tyAM sudhI emaNe upavAsa karavAno niyama lIdho che. samarAzAnA saMghamAM AvanAra bAlAzA ane emanI mAtA vicAramAM paDyAM. emaNe joyuM ke samarAzA jevA dharmaniSTha saMghavInI bhAvanA siddha thavI joIe, pahelI pUjAno lAbha emane maLavo joIe, AthI mAtA ane putra baMne bIje divase sAMje samarAzAne maLavA gayAM. trIje divase pahelI pUjA karavA mATe emaNe samarAzAne chatrIsa ratno ApyAM, eTaluM ja nahIM paNa bAlAzAnI mAtAe potAne hAthe saMghavI samarAzAne pAraNuM karAvyuM. bAlAzA pAse hajI aDhaLaka samRddhi hatI. emaNe zrI zatruMjaya tIrtha para bhavya evI bAlAzAnI TUMka baMdhAvI. A TUMkamAM zrI AdIzvara bhagavAnanuM bhavya jinAlaya baMdhAvyuM ane A TUMka 'bAlAbhAInI TUMka' ke 'bAlAvasahI' tarIke oLakhAI. A bAlAzAnI TUMkamAM Aje 27pASANabiMba che, 458 dhAtunAM biMba che ane tera jeTalI derIo che. mAtAnA saMskAro kevA udArahadayI putro zAsanane bheTa Ape che te bAlAzAmAtAnA caritramAMthI jovA maLe che. chellAM traNaso varSothI dilhInA bAdazAhonA trAsathI dezanI prajA trAhimAm trAhimAm pokAratI hatI. cotarapha julama ane baLajabarInuM rAja cAlatuM hatuM. A samaye zahenazAha akabara dilhInA siMhAsana para AvatAM dezamAM eka navI lahera phelAI gaI. akabaranA dilamAM vividha dharmo vize jANavAnI tIvra jijJAsA hatI. dharmonA marma jANavA mATe e sahu dharmone Adara ane sanmAnathI joto hato. hiMdu ane musalamAna vaccenA verane eNe ThAravAnI koziza karI. dharmajhanunane kAraNe vedanA ane vikhavAda anubhavatAM prajAnAM haiyAMne sAMdhavAnI koziza karI. samrATa akabara enA vizALa rAjamahAlayanA jharUkhA para UbhA rahIne rAjamArga para najara TheravIne beTho hato tyAre eNe rastA parathI pasAra thato varaghoDo joyo. e varaghoDAmAM rathamAM eka zrAvikA beThI hatI. AgaLa-pAchaLa loko AnaMdabhera cAlatA hatA. zrAvikA be hAtha joDIne AjubAju UbhelA lokone vaMdana karatI hatI. vacce vacce dAna ApatI hatI. AgaLa vAghavRMda hatuM ane sahu maMgala che gIto gAtAM hatAM. zahenazAha akabara AzcaryamAM DUbI gayA. emaNe bhAvamaMjUSA 138 139 60 bhAvamaMjUSA Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A upavAsa zahenazAha akabarane jaina dharma, jaina AcAryo ane jaina zrAvaka-zrAvikAo prati AdarabhAva jagADanAro banAvyo. samrATa akabare jaina tIrthayAtrIo para lAgato jajiyAvero mApha karyo ane AcAryazrI hIravijayasUrijI pAsethI ahiMsA dharmanI mahattA jANI. caMpA zrAvikAnA virala tapano kevo viziSTa prabhAva ! samagra vizvamAM jinazAsanamAM tapano viziSTa mahimA che. tIrthaMkarothI sAmAnya zrAvaknazrAvikA sudhI tapanuM anuSThAna jovA maLe che. AvA mahimAne kAraNe ja Aje paNa paryuSaNanA prathama divase caMpA zrAvikAnuM vRttAMta vyAkhyAnamAM vAMcavAmAM Ave che. rAja sevakone pUchyuM ke A julUsa zenuM che ? tyAre sevakoe tapAsa karIne kahyuM ke jaina dharmanuM pAlana karanArI eka zrAvikAe cha mahinAnA upavAsa karyA che. AgrAnA jaina saMghe e caMpA nAmanI zrAvikAe karelA dIrgha tapanuM bahumAna karavA mATe A varaghoDo kADhyo che. zahenazAha akabarane Azcarya thayuM. zuM koI vyakti cha cha mahinA sudhI bhojana karyA vinA rahI zake kharI ? rAtre bhojana karavAnI chUTa hovA chatAM eka mahinAno rojo rAkhavo keTalo kaThina che e zahenazAha sArI peThe jANato hatA. ekabaranA AzcaryamAM rAja sevakoe umero karyo. emaNe kahyuM, "caMpA nAmanI A zrAvikAe lagAtAra cha mahinA sudhI divasa ke rAtre kyAreya bhojana karyuM nathI. annano eka dANo paNa moMmAM nAkhyo nathI." zahenazAha akabarane A bAbata asaMbhava lAgI. emaNe saccAI pArakhavAnuM nakkI karyuM. caMpA zrAvikAne AdarapUrvaka rAjamahelamAM bolAvI. akabare ene kahyuM ke AvA upavAsa koI karI zake te saMbhavita nathI. caMpA zrAvikAe pratyuttara Apyo ke dharmanA baLathI badhuM saMbhavita che. akabare kahyuM ke jo eNe pote goThavelA cokIpaherA heThaLa mahelamAM caMpA zrAvikA upavAsa karIne rahe, to tenI vAta sAcI. caMpA zrAvikAe zahenazAhanI vAtano svIkAra karyo. yogya AdaramAna sAthe caMpA zrAvikA mahelamAM rahyAM. bahAra sainikono cokIpahero mUkyo. eka mahino vItI gayo. samrATa akabare tapAsa karI to jANa thaI ke zrAvikAe jema kahyuM hatuM ema ja teo varte che. divase ke rAtre, annano eka dANo paNa lIdho nathI. akabara Azcaryacakita thayA. | caMpA zrAvikAe jeTalA divasa upavAsa karyA, teTalA divasa mogala samrATa akabare rAjyamAM amAri jIvahiMsA para pratibaMdha)no Adeza Apyo hato. zahenazAha akabare caMpA zrAvikAne dhanyavAda ApyA. caMpA zrAvikAe namratAthI kahyuM, "A badho prabhAva to dharma, deva ane guruno che." zahenazAha akabarane jaina dharma vize jANavAnI jijJAsA jAgI. eNe e samayanA AcArya zrI hIravijayasUrijIne AdarapUrvaka padhAravA mATe vinaMtI karI. caMpA zrAvikAnA cha mAsanA upavAsa e prabhu mahAvIra pachI thayeluM chamAsI upavAsanuM virala puNyataSa hatuM. | il zrI mahAvIra vANI | jIvAtmAe Aja sudhI je paNa duHkha paraMparA prApta karI che, te badhI para padArthonA saMyogothI prApta thaI che. tethI saMyoga saMbaMdhano sarvathA tyAga karavo joIe. zrI dazavaikAlika sUtra bhAvamaMjUSA 140 141 7 bhAvamaMjUSA Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 jaMga-medAnano jAdugara bhAratIya itihAsamAM apratima zaktizALI, kuzaLa vyUharacanAbAja ane yuddhanA devatA tarIke prasiddha vikramAditya hemunuM caritra e mogala samayanI tavArIkhamAM khArA samudramAM mIThI vIraDI jevuM gaNAyuM che. koI bhAratIya itihAsakAre nahIM, paraMtu badAunI ane abulaphajala jevA mogala tArIkha lakhanArA itihAsakAroe cha mahinA sudhI dilhInA siMhAsana para ArUDha thaIne dezanuM rAjataMtra calAvanAra vikramAditya hemunI bahAdurInI prazaMsA karI che. maMDovaranA jaina zrAvakano putra hemu jonapuranI zALAmAM vIra zerazAhano sahAdhyAyI banyo. sAmAnya vepArI tarIke potAnuM jIvana zarU karanAra hemu enA puruSArtha ane parAkramathI pragati karato rahyo ane samaya jatAM e dilhIno kuzaLa jhaverI banyo. eNe enA bAhubaLa, sAhasa ane vyavasthAzaktithI lazkaramAM eka pachI eka UMcA hoddA hAMsala karyA. pahelAM lazkarI modI, pachI codharI, pachI koTavAla ane tyAra bAda phojadAra banyo. AvaData ane ImAnadArIne kAraNe hemu bAdazAha mahammada AdilazAhano premabhAjana (mahetA) bhAvagaMdhA 7 142 76 banyo ane aMte dilhInA vaDA dIvAnanuM ucca pada meLavyuM. mahammada AdilazAhane dilhInA takhtano zahenazAha banAvavAnI hemunI umeda hatI, paraMtu paThANo sAthenA yuddhamAM AdilazAha mAryo gayo ane hemunA zire zAsana calAvavAnI javAbadArI AvI. e samaye dareka dharmanA agragaNya puruSo svadharmanA prasAra mATe, rAjyAzraya mATe ati prayAsa karatA hatA. potAnA vidyA, tapa, camatkAra, AtmabaLa vagerethI rAjAone rIjhavIne dharmano pracAra karavAmAM dhanyatA mAnatA hatA. hemarAja judI mATIno mAnavI hato. eNe pote sAhasa, dhairya ane parAkramathI meLavelA rAjyano vistAra karyo. cunArA ane baMgALamAM jAgelA baLavAne zAMta pADyo. AgrA para phatteha meLavIne dilhI para caDI Avyo. dilhInA hAkema tarAdI begakhAna(tArdIbegakhAna)ne parAjaya ApIne eNe hAkemane paMjAba tarapha bhAgavAnI pharaja pADI. hemu 'vikramAditya' ilakAba dhAraNa karIne dilhInA siMhAsana para birAjamAna thayo. varSono lazkarI anubhava, rAja-zetaraMjanI mutsaddIvaTa ane abhedya yuddhakaLAnA niSNAta tarIke vikramAditya hemu sarvatra vikhyAta banyo. enI gajasenAthI virodhIo kAMpatA hatA. potAnA mitra ane prajAkalyANanAM mahAna kAryo karanAra zerazAhane eNe jiMdagIbhara sAtha Apyo. rAya pithorA (rAjA pRthvIrAja) pachI dilhInA siMhAsananA bhAgyAkAzamAM eka navo hiMdu rAjA hemu banyo. hemune enA virodhIo ane duzmano paNa 'jaMgamedAnono jAdugara' kahetA hatA. vikramAditya hemuno 'havA' nAmano gajarAja yuddhabhUmi para hemunI sAthe duzmano para trATakato hato. potAnA mitra zerazAhanI sAthe sAmrAjya sthApavAnAM svapno jonAra hemue dilhInuM siMhAsana hAMsala karIne mitranAM adhUrAM rahelAM aramAna pUrAM karyAM. hemunI ajoDa yogyatA ane rAjakAjanI kuzaLa vyavasthAnI AdarapUrvaka noMdha lIdhA pachI prasiddha itihAsakAra vinsenTa smitha enI pratibhAno paricaya ApatAM noMdhe che, "tenA samayamAM sauthI mahAna puruSomAMno e eka hato ane AkhA hiMdustAnamAM akabaranA pratipakSIomAM evo eke pratipakSI na hato ke je bahAdurI, sAhasa ane hiMmatamAM tene (hemune) TapI jAya. teNe bAvIsa vyUhabharI laDAIomAM vijaya meLavIne potAnA mATe ajoDa evI lazkarI zreSThatA meLavI hatI." 143 13 bhAvamaMjUSA Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vikramAditya hemunAM svapno mahAna hatAM. kyAreka mahAna svapno eka nAnAzA akasmAtathI roLAI jatAM hoya che. e samaye baherAmakhAnanI doravaNI heThaLa kAbula jItavAno vicAra choDIne bAdazAha akabara dilhI ane AgrA jItavA nIyo. I. sa. 1556mAM pANIpatanA kurukSetramAM mogalasenA ane vikramAditya hemu vacce bhISaNa yuddha thayuM. zahenazAha akabare pahelI vAra ATalI virATa phoja joI, paraMtu hemunI AMkhamAM vAgelA eka tIre saghaLI bAjI UMdhI vALI dIdhI. hemu hAryo. akabare AvA bahAdura mAnavI para talavAra calAvavAnI nA pADI tyAre baherAmakhAne potAnI talavAra vaDe vikramAditya hemunuM mAthu uDAvI dIdhuM. itihAsa noMdhe che ke cha mahinA sudhI dilhInA bAdazAha tarIke rahelA vikramAditya hemue mogala samayanI tavArIkhamAM potAnA parAkramathI ATA-dAla becanevAlA baniyAnI pracaMDa vIratAno paricaya karAvyo. chuM. 1 zrI mahAvIra vANI // jema kAcabo bhaya Ubho thatAM potAnA aMgone potAnA zarIramAM saMkorI le che, te rIte vidvAno paNa viSayAbhimukha indriyone AtmajJAna dvArA saMkorIne rAkhe. zrI sUtrakRtAMga sUtra bhAvamaMgA 2 144 77 5 pUrNa ahiMsAnuM pAlana rAjagRhIno zreSThI. nAma enuM mahAzataka. e zramaNopAsaka banyo. gharamAM ethI viparIta banyuM. enI saundaryazAlinI patnI revatI madya-mAMsa ane mojazokhamAM lubdha banI gaI. mahAzataka patnIne sumArge doravA prayatna karI rahyo, paNa enuM kaMI pariNAma AvyuM nahi, balke vizeSa bagADa thayo. zramaNopAsaka mahAzatake gRhasthadharmanI aMtima ArAdhanA karI anazana karyuM. zubha adhyavasAya ne karmonA kSayopazamathI ene avadhijJAna utpanna thayuM. A vakhate bhagavAna mahAvIre potAne 41mo cAturmAsa rAjagRhanA guNazIlacaityamAM karyo. revatI A vakhate mahAzataka pAse gaI ne bIbhatsa ceSTAo karavA lAgI, ne enA zraddheya puruSo mATe game tema bolavA lAgI. mahAzatake eka vAra AMkha ADA kAna karyA, paNa Akhare potAnA iSTa devonI niMdAthI tene krodha thayo, ne avadhijJAna dvArA jJAta karIne eNe patnIne kahyuM : "sAta divasa bhItara, alasa rogathI pIDAIne, marIne tuM narake jaIza, he caMDe !" revatI zApathI vikala thaI. ene mota najara sAme 145 3 bhAvamaMjUSA Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ramavA lAgyuM. kharekhara sAta divase e gujarI gaI. - bhagavAna mahAvIrane A vAtanI jANa thaI tyAre temaNe indrabhUti gautamane kahyuM : tame mahAzataka pAse jAo ane tene cetavaNI Apo, yathArtha satya hovA chatAM apriya kaThora vacana bolavAM e anazanadhArI zravaNopAsakane zobhatAM nathI. prAyazcitta laI zuddha thavuM ghaTe." gautame mahAzatakane saMdezo pahoMcADyo, mahAzatake prAyazcitta karyuM. 66 udAzAnuM ghI mAravADanI bhUkhI sUkI dharatI parathI Avelo uMdo gujarAtanI hariyALI joIne apAra AnaMda anubhave che. e veLAe mAravADamAM pANI ghIthI paNa moMdhuM hatuM ane gujarAtamAM eNe rAyaNa, jAMbu ane mahuDAnAM jaMgalo mahekatAM jAyAM. A mAravADI udo gujarAtanA karNAvatI nagaramAM Ave che. mahenatathI jIvanAro A mAnavI nAnAM-moTAM kAma zarU kare che. dhIre dhIre eNe eka nAnI ghInI dukAna zarU karI. dhI paNa kevuM, baraphInA kakaDA jevuM ane vaLI sAmA pagale jaIne ghera pahoMcADI Ave. koI vAra koIne ghI na game to pAchuM le. game nahIM tyAM sudhI paisA na le. sahune kahe, 'khAIne paisA Apajo.' dukAna dhamadhokAra cAlavA lAgI. samaya jatAM karNAvatImAM kahevata thaI ke ghI to udAzAnuM ! jamaNamAM, varAmAM, gharavaparAzamAM udAzA-udAzA thaI gayuM. gharanI strI kahe, 'udAzA lAvyA cho ke bahAranuM ?" zuddha ghInuM nAma ja 'udAzA' paDI gayuM. pariNAme udA mAravADIne tyAM dhanano Dhagalo thavA 11 zrI mahAvIra vANI pratyeka sAdhaka pratidina ciMtana kare ke meM zuM karyuM che ane have zuM karavAnuM bAkI che ? mArAthI banI zake evuM kArya che je huM nathI karI rahyo ? zrI dazavaikAlika sUtra cUlikA bhAvamaMjUSA 146 18 147 cha bhAvamaMjUSA Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lAgyo. koI kahe, "are, udA, have to tAruM nAma thayuM. ghI game tevuM ApIza toya cAlaze.' udo kahe, 'bhAI, pramANikatAthI huM kamAyo chuM ane ene lIdhe mane nAma maLyuM che. have nAma gumAvuM to mArI AbarU jAya ane pramANikatA lajavAya.' udAne ghera AvanAra koI ene pUche ke ATalI badhI lakSmInuM kAraNa zuM? tyAre udo kahe, 'AnuM eka ja kAraNa, saccAIthI jIvavuM ane saccAIthI rahevuM.' udAzA ghI ghera ghera jANItuM thayuM. samaya jatAM udAnI pramANikatAe ene gujarAtano mahAmaMtrI banAvyo. saccAI ane pramANikatA mATe e jANIto banyo. 67 auSadhi nirmANanuM gupta rahasya eka vAra bhagavAna mahAvIra zrAvastI nagarImAM meDhiyA gAmanI bahAra sAlakopTaka udyAnamAM padhAryA hatA. bhagavAna mahAvIrano eka samayano ziSya gauzAlaka emano prabaLa harIpha banyo hato. krodhathI gherAyelA gozAlake bhagavAna mahAvIrane bhasma karavA mATe tejolezyA choDI, paraMtu tejalezyAnuM mahAvartuLa bhagavAna mahAvIranI pradakSiNA karIne gozAlakanA mukhamAM pAchuM pharyuM. AthI bihAmaNo banelo gozAlake sAta divasamAM mRtyu pAmyo. prabhu mahAvIrane tejovezyAnI asara thaI ane tene pariNAme cha mahinA sudhI atisAranA roganI pIDA thaI. bhagavAna mahAvIranuM zarIra atyaMta kRza thavA lAgyuM. emanI AvI pIDA ane sthiti joIne emano ziSyagaNa ciMtita banIne saMtApa karavA lAgyo. bhagavAna to zarIranI sthiti ane vedanAthI para hatA, paraMtu emanI AsapAsanA emanA ziSyagaNane pArAvAra vyathA thatI hatI. bhagavAnanI zArIrika vyAdhinI vAta sarvatra phelAI gaI. mAlukAkacchamAM AkarI tapazcaryA karatA bhagavAnanA ziSya "siMha" anagAra chaThTha be divasanA upavAsa)nA tapanI sAthe unALAnA bhISaNa tApamAM AtApanA letA hatA, tyAre emaNe bhagavAnanI zArIrika hAlatanI vAta sAMbhaLI ne emanuM haiyuM valovAI 11 zrI maNavIra vANI 1 medhAvI sAdhake AtmaparijJAna dvArA A niyama karavuM joIe ke meM pUrvajIvanamAM pramAdavaza je kaMI bhUla karI che, tene have kyAreya karIza nahIM. zrI AcArAMga sUtra, 1-1-4 bhAvamaMjUSA hai 148 79 149 7 bhAvamaMjUSA Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 dAna caDe ke tyAga ? gayuM. dharmAcAryanA aniSTanI kalpanAthI UbhA UbhA ja moTethI AkraMda karavA lAgyA. sarvajJa aMtaryAmI mahAvIre potAnA ziSyane bolAvIne kahyuM ke bhadra ane saraLa prakRtino mAro aMtevAsI siha anagAra pArAvAra rudana karI rahyo che to ene jaladI ahIM bolAvI lAvo. siMha anagAra AvyA ane bhagavAne kahyuM, "tuM koI paNa prakAranA aniSTanI kalpanA karIza nahIM. huM hajI sADA paMdara varSa sudhI A pRthvI para vihAra karavAno chuM." siMha anagAre namratAthI pUchyuM, "ApanuM zarIra roje roja kSINa thatuM jAya che. A rogamuktino koI upAya kharo ?" bhagavAne kahyuM, "meDhipageva nAmanA gAmamAM auSadhanirmANamAM nipuNa revatIe koLApAka ane bijorApAka nAmanI be auSadhi banAvI che. A koLApAkanI auSadhi mAre mATe banAvI che, jenI mATe jarUra nathI. eNe banAvelI bijorApAkanI auSadhi mArA roganivAraNa mATe yogya che." revatI aneka prakAranI auSadhio athavA pAka taiyAra rAkhatI hatI, AsapAsanAM nagarajano ane grAmajanone auSadhi dvArA vyAdhimukta karatI hatI. ghaNA sAdhu ane parivrAjaka paNa eNe banAvelI auSadhinuM sevana karIne potAnI zArIrika pIDAthI mukti meLavatA hatA. AlAdita siMha anagAra bhagavAnanI AjJA prApta karIne revatIne ghera gayA. dUrathI munirAjane joIne revatIe sAteka DagalAM AgaLa jaIne praNAma karyA ane bhagavAna mahAvIranA samAcAra pUchaDyA. siMha anagArI azrubhInI AMkhe kahyuM, "ahaMtu prabhu dAhajvarathI pIDita che. emane mATe tame banAvelA kALApAkanI emane jarUra nathI, paraMtu anyane mATe banAvelA bijorApAkanI AvazyakatA che.' revatIne pArAvAra Azcarya thayuM ke auSadhinirmANanA gupta rahasyano kevI rIte khyAla AvI gayo haze ? tyAre siMha anagAre potAnA gurunA jJAnano mahimA varNavyo. zrAvikA revatIe atyaMta zraddhAbhAvathI bijorApAka vahorAvyo. enA sevanathI bhagavAna mahAvIra rogamukta thayA. emano cahero pUrvavatu camakavA lAgyo. bhagavAnane pUrNa svastha joIne sarvatra prasannatA phelAI gaI. kevuM mahAna kAma ! kevuM uttama dAna! tejasvI itihAsanuM eka mahApratApI pAtra te mevADoddhAraka bhAmAzA, bhAmAzAnA pitA bhAramala yuddhavIra rANA saMganA parama mitra hatA ane e samaye raNathaMbhora ane bIjA eka rAjyanA durgapAla hatA. I. sa. 1567mAM citoDa para samrATa akabaranuM sAmrAjya sthapAyuM, tyAre rANA saMga ane bhAmAzAnA pitA bhAramale udayapura nagara vasAvIne ene potAnI rAjadhAnI banAvI hatI. bhAramala kAvaDiyAno eka putra tArAcaMda yuddhavIra, sainyasaMcAlaka ane prazAsaka hato. gauDavADa pradezanA zAsaka tarIke rANA udayasiMhe ene saghaLo kArabhAra soMpyo hato. vIra pitA ane tejasvI bhAI dharAvatA bhAmAzA rAjyanA dIvAna ane maMtrIzvara hatA. haladIghATInA yuddhamAM parAjaya pAmelA rANA pratApe zaraNAgati svIkAravAne badale svataMtratA kAje jhajhUmavAno nirdhAra karyo. aravallInA pahADomAM Thera Thera bhaTakatA rANA pratApano mogala senA pIcho karatI hatI. emAM paNa potAnI nAnI bALakIne dUdha mATe TaLavaLatI joIne rANA pratApanuM haiyuM bhAMgI gayuM ane nirAza ane hatAza thaIne bIjA pradezamAM cAlyA javAno vicAra karyo. A samaye dezabhakta ane svAmIbhakta maMtrI bhAmAzA khAmoza besI rahyA nahIM. teo dezoddhAranA judA judA 151 cha bhAvamaMjUSA bhAvamaMjUSA 150 Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upAyo vicAratA hatA, tyAM ja emane jANa thaI ke rANA pratApa nirAza haiye mevADano tyAga karI rahyA che, tyAre bhAmAzAe rastA vacce UbhA rahIne rANAne aTakAvyA. emaNe vIra pratApane dezane khAtara pharI jaMga AdaravA kahyuM. rANA pratApe kahyuM, "mArI pAse nathI sainika ke nathI saMpatti. kaI rIte mogala zahenazAha akabarano huM sAmano karI zakuM ?" vIra bhAmAzAe rANA pratApane hiMmata ApatAM kahyuM, "huM Apane vipula dhanabhaMDAra ApIza. enA dvArA tame zahenazAha akabara sAme lAMbo vakhata sudhI yuddha khelI zakazo." vIra bhAmAzAe ghare jaIne potAnI patnI lakSmIne svataMtratA mATenA yuddhanI vAta karI. lakSmIne paNa parAdhInatAnI A avasthA korI khAtI hatI. bhAmAzAe rANA pratApane zastro ane sainiko mATe saMpatti ApavAno vicAra karyo, tyAre lakSmIe bhAmAzAnA hAthamAM cAvIo mUkatAM kahyuM, "bhoMyarAmAM jeTaluM dhana che te badhuM ja rANAne pahoMcADI dejo. vaLI dhana samarpatI vakhate manamAM sahAya karyAno khyAla ke pAchuM levAnI icchA kadI rAkhazo nahIM." bhAmAzAe kahyuM, "AvuM kema kahe che ?" lakSmIe kahyuM, "juo ! A to emanuM dhana emane samarpita karIe chIe. mevADanI dharatI ane enA rANAonA rAjamAM rahIne ja ApaNA pUrvajoe A vipula dhanasaMpatti meLavI che. A bhUmimAMthI maLelI saMpatti dvArA ApaNuM lAlanapAlana thayuM. e mAtRbhUminA uddhAra kAje dhanano upayoga karavo e to ApaNI sauthI moTI pharaja ane parama dharma che." lakSmInA A zabdo sAMbhaLIne bhAmAzAnA utsAhamAM navA prANa purAyA. manomana vicAravA lAgyA ke dhanya che A nArIne, ke jenAmAM dezane mATe sarvasva nyochAvara karavAnI udAtta bhAvanA che. potAne mATe,ghaDapaNane kAje ke bhaviSyane kAraNe thoDuM paNa dhana ke sonuM rAkhavAnI enA manamAM lezamAtra icchA nathI, ethIye vizeSa to kazuMya pAchuM meLavavAnI koI abhilASA nathI. vIra bhAmAzA emanI aDhaLaka saMpatti laIne rANA pratApa pAse gayA. bAra varSa sudhI pacIsa hajAra sainikono nirvAha thaI zake teTalI vipula saMpatti hatI. rANA pratApe pharI svAdhInatAno bulaMda pokAra jagAvyo. bhAmAzAnA dAnanI sAthe lakSmInA tyAganI sarvatra prazaMsA thaI rahI. bhAvamaMjUSA upara