Atmanand Prakash Pustak 094 Ank 11 12

Author(s): Pramodkant K Shah
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Catalog link: https://jainqq.org/explore/532040/1

Page #1

શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
Shree Atmanand Prakash
zzzzzzzzzzzzzzz
तत्पवित्रचरित्रानुस्मरणेन बलीयसा ।
सर्वदेव वयं स्याम मनःशुद्धीक्रियापराः ।। ગેમ ભગવાનના પવિત્ર ચરિત્રનું મરણ સતેજ રાખીને એ દ્વારા આપણે આપણી મનશુદ્ધિની સાધનામાં
હમેશાં ઉદ્યત રહેવાનું છે. * Through the powerful remembrance of His purest life we are to be always devoted to attempt for purifying our midd.
patapps
ભાદર-આસે
પુસ્તક : ૯૪
E; અંક : ૧૧-૧૨
આમ સંવત : ૧૦૧ વીર સંવત : ૨૫૪૩ વિક્રમ સંવત : ૨૦૧૩
જે
સપ્ટે.-ઓકટોબર-૯૭

Page #2

અ નુ કે મણિ કા
ક્રમ
લેખ
લેખક
(૧)
મુનિરાજશ્રીદક્ષવિજયજી શ્રી પુણ્યવિજયજી મહારાજ મનસુખલાલ તારાચંદ મહેતા
પૂ. ગણિવર્ય શ્રી મહોદયસાગરજી મ. સા.
દિપાવલી પવન' સ્તવન જ્ઞાનપંચમી
વ્યામોહ પરમ પૂજ્ય આગમપ્ર-તારક ગુરુદેવશ્રી જ'બૂ વિજયજી મહારાજ સાહેબનાં વ્યાખ્યાનો પઠાણના ભૂત પર નવકારને પ્રભાવ એક માનવીય સગુણ ‘ સહનશીલતા ” શ્રી જેન આ. સભા ભાવનગર દ્વારા યોજાયેલ કેલર વિદ્યાથીઓનું બહુમાન અહિંસાના પુજારી
(૬)
છાયા એ. ભટ્ટ
(૮)
ટાઈટલ પેજ-૩
આ સભાના નવા આજીવન સભ્ય શ્રીઓ
શ્રીમતી નિરૂબેન કિશોરકુમાર સંઘવી-ભાવનગર શ્રીમતી કનકલત્તાબેન ધીરજલાલ શાહ-ભાવનગર શ્રીમતી રસીલાબેન શાંતિલાલ શાહ – મુંબઈ
| * * સત અને શિષ્ય ?? એક વખત એક સંત-શિષ્ય સાથે નદી પાસેથી પસાર થઈ રહ્યા હતા. ત્યારે શિવે સંતને સવાલ પુછયા કે, “ નદીન’ પાણી સમુદ્રમાં જાય છે તે નદીનું પાણી મીઠું અને સમુદ્રનું પાણી ખારૂ શા માટે ? ” સંતે મધુર સિમત રેલાવતા કશુ કે, “ નદી સતત દાન કરતી રહે છે,
જ્યારે સમુદ્ર હમેશા સંગ્રહ કડતો રહે છે. જે આપતા રહે છે, તે મધુર બને છે અને સંગ્રહ કરનાર ધૃણા તેમજ કટુતાને પાત્ર બને છે. તમે પણ નદીની જેમ સતત દાન આપી સ પત્તિના વાદને મધુર બનાવે.

Page #3

શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
તંત્રી : શ્રી પ્રમાદકાન્ત ખીમચંદ શાહ
શ્રી દિપાવલીપનું સ્તવન
( રાગ–ધરધરમે દિવાલી, મેરે ધરમે અધેરા )
હું ભવિયા ! ભજો વીને, ઉમંગે રંગે માજે, જગ દિલમાં દિવાલી છે, આજે હરખે સૌ આજે. ( ટે૪૦) શિવપદ જે રાતમાં પામ્યા, શ્રી વીર જિષ્ણુ' ૨, શુભ દેવળી વળી વિશ્વ, ગૌતમ મુર્શીદ ૨; રત્નતણી દ્વીપમાલાયકી રાત તે રાજે, જગ દિલમાં દિવાલી છે, આજે હરખે સૌ માટે. વીરરૂપી ભાવ દીવે, ભરતક્ષેત્રથકી ગયે, જેથી દ્રવ્ય દિવાલીથી, ઉદ્યોત વિશ્વે થયેા; જન્મ્યું. દિવાલી પર્વ ત્યારે સારા સમાજે, જગ દિલમાં દિવાલી, છે. આજે હરખે સૌ ગાજે.
( ૧ )
( ૨ )
વિભુ શ્રી વીર્ મુક્તિનું, અનેાખુ. ૫૧ રાજે, મદન હૈા હજારો તે, દેવાધિદેવને આજે; દક્ષ કહે આત્મલક્ષ્મી, વિસ્તારને કાજે, જગ દિલમાં દિવાલી છે, આજે હરખે સૌ ગાજે.
( ૩ )
મુનિરાજશ્રી દક્ષવિજયજી,
pappa
pappanapara --------supp

Page #4

[શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
શા ન પ ચ મીઠું (F) લેખક :- શ્રી પુણ્યવિજયજી મહારાજ
ભારતીય આર્યધર્મપ્રણેતા વૈદિક જૈન અને મદદગાર થાય તેમને જ સ્થાન આપવામાં બૌદ્ધ આચાર્યોએ માનવજીવનને ઉન્નત બનાવવા આવ્યું છે. માટે અનેક રીતરિવાજે તેમજ ધાર્મિક પરિપાટીઓ આજે અહીં જે જેન તહેવાર વિષે લખવામાં ચાલુ કરી છે. તેમાં આપણા તહેવારોને મુખ્ય આવે છે, એ સાહિત્યરક્ષણના વિશિષ્ટ ઉદ્દેશથી હિસે છે. આ તહેવારો અનેક કાણેને લક્ષમાં ચાલુ કરવામાં આવ્યો છે. આ તહેવારને ““જ્ઞાનરાખીને ઊભા કરવામાં આવ્યા છે. તેમ છતાં પંચમી' એ નામથી ઓળખવામાં આવે છે. તેમાંનો મોટો ભાગ મહ પુરૂના જીવન પ્રસગોથી આ તહેવાર કાર્તિક શુદિ પાંચમને દિવસે માનવામાં જ સંકળાયેલ છે.
આવે છે. આ દિવસને “જ્ઞાન પંચમી” શા માટે _વિધવિધ કારણોને ધ્યાનમાં રાખીને રચવામાં કહેવામાં આવે છે એ આપણે હવે પછી સ્પષ્ટ આવેલ આ બધાય તહેવારને અંતિમ અને જાણી શકીશુ. મહત્ત્વનો ઉદ્દેશ માત્ર એક જ છે કે તે તે તહેવારને પ્રાચીન કાળમાં જે ભિક્ષઓ જેમ બને તેમ દિવસે મનુષ્ય પોતાના જીવનને ઉન્નત બનાવવા વધારેને વધારે બાબતમાં અપરિગ્રહવૃત્તિ પસંદ માટે જુદી જુદી રીતે વિચારો કેળવે અને તેને કરતા, તે એટલે સુધી કે જ્ઞાનના સાધનભૂત જીવનમાં ઉતારવા માટેનું આંતરબળ મેળવે. આ પુસ્તક રાખવા એ પણ તેમને મનગમતી વાત હેતુને ધ્યાનમાં રાખીને જ વસન્તાત્સલ, શરદોત્સવ નહોતી. આથી તેઓ પોતાના જીવનમાં ઉપયોગી આદિ જેવા માત્ર બાહ્ય છે અને આનંદપ્રદાન દરેક પ્રકારના વિદ્યાએ ને કંઠસ્થ રાખતા. જે બાનુને લગતા જે તહેવારે જનસમાજમાં રૂઢ છે ભિક્ષુઓ અ૯૫ સ્મરણશક્તિવાળા અથવા અપતે તરફ આર્યધર્મના વ્યવસ્થાપક આચાર્યોએ બુદ્ધિવાળા હતા, તેમને માટે જૈન ભિા સંરથ એ ખાસ કશુ ય ધ્યાન આપ્યું નથી. જો કે આ “સંઘાટ' ની વ્યવસ્થા રાખી હતી. સંઘ ટક તહેવારોમાંથી કેટલાક વખતવિજ્ઞ મનુષ્યો કઇક એટલે ભિક્ષુઓનું જોડલું. આ સંઘાટકની વ્યવસ્થા ને કંઈક વિશેષતા તારવી શકે, તેમ છતાં એ ઉદ્દેશથી કરવામાં આવી હતી કે કેઈપણ સર્વસામાન્ય લક્ષીને ચાલુ કરવામાં આવતી ભિક્ષુને કયાંય પણ જવું આવવું અગર પઠન પઠન પરિપાટીઓમાં આ જાતની પરંપરાઓને ભેળસેળ આદિ કેઈપણું કાર્ય કરવું હોય, તે ઓછામાં કરવામાં કશો જ લાભ હોતો નથી. આવા તહેવારને ઓછા બે ભિક્ષુઓએ મળીને જ કરવું એક તેમણે જતા કર્યા છે, અને જે તહેવાર સર્વ. બીજાને આથી સહાય પણ મળતી રહે. સામાન્યને સીધી રીતે જીવનવિકાસ કરવામાં ઉપર જણાવ્યા પ્રમાણેની વિશુસંથાની વ્ય

Page #5

સપ્ટેમ્બર-ઓકટોબર-૯૭)
૮િ૩
વસ્થા દવાને લીધે તેમને પુસ્તકાદિના પરિગ્રડની માટે શું કરવું એ વિચાર તેમના સામે હાજર ઉપાધિ વહોરવી પડતી નહિ. પરંતુ સમયના થયે. ઉધઈ, ઉંદર આદિ જેવા પ્રાણીઓ તમફથી વહેવા સાથે જ્યારે ભિક્ષુ સંસ્થાના બંધારણમાં થતાં નુકશાનને રોકવા માટે પુસ્તકો માટેની પિટી, નબળાઈ આવી અને તે તે જમાનામાં બારબાર મંજૂસ કે કબાટ આદિની આસપાસ કચરો એકઠો વર્ષ જેટલા લાંબા અને ભયંકર દુકાળ પડવાને ન થવા દેવે તેમજ તેમાં ઉંદર આદિ પેસે તેવી લીધે જૈન ભિક્ષુએ પોતાના આગમગ્રંથોનું પઠન- જાતના તે ન હોવા જોઈએ, એટલું જ બસ થાય. પાઠન અખલિતપણે કરી શકયા નહિ, એટલું જ પરંતુ કુદરત તરફથી થતાં અનિવાર્ય અને અપાર નહિ, પણ જે તેમણે કંઠામ કર્યા હતાં તે પણ નુકશાનને પોંની વળવા માટે ખાસ વિશિષ્ટ વીસરી ગયા તેમજ સમર્થ કૃપારગામી આચાર્યો, બધારણ સિવાય ચાલી શકતું નથી. જે તે સમયે વિદ્યમાન હતા, તેમાંથી ઘણાખરા-
કુદરત તરફથી જો પુસ્તકોને કોઈ મોટું
આ તી ને છે. તે એને ઉપરાઉપરી સ્વર્ગવાસ થવાને કારણ
આ નુકશાન થતું હોય તે ચોમાસાની મોસમથી જ વિશિષ્ટ જૈન આગમને કેટલેક હાસ-હાનિ
કાયમી નુકશાન થયા કરે છે. આ તુમાં પુસ્તક થઈ ગયે.
ભંડારેને કેટલીયે ચાલાકીથી બંધ બારણે આ વખતે સમર્થ જૈન સ્થવિર ભિક્ષુઓએ રાખવામાં આવે તે પણ તેમાંના હસ્તલિખિત એકડા મળી પરસ્પર મંત્રણા કરી મંજૂર કર્યું પુસ્તકને ચેમાસાની ભેજવાળી હવા અસર કર્યા કે હવે આપણે આપણા આગમશે, જેમને સિવાય રહેતી નથી. લિખિત પુસ્તકૅમાં દાખલ જેમને જેટલા કંઠસ્થ રહ્યા છે તે બધાને લિપિબદ્ધ થયેલ આ હવાને જે વેલાસર દૂર કરવામાં ન કરવા-લખાવવા આ પ્રમાણે નિર્ણય કરી જૈન આવે તે કાલાંતરે બધાં પુસ્તકો ચિટીને રોટલા
સ્થવિરોએ આગમગ્ર ને લખાવવાને આરંભ જેવાં થઈ જાય અને થોડા વર્ષોના ગાળામાં નકામાં કર્યો. આ લેખન આરંભ વીર નિર્માણ સંવત જેવાં થઈ જાય. માટે પુસ્તક સંગ્રહમાં પેસી ગયેલ ૯૮૦ અને વિક્રમ સંવત ૫૧૦ માં વલભીપુર- ભેજવાળી હવા પુસ્તકને બાધકર્તા ન થાય, અને હાલનું વળામાં થયો હતો અને તેમાં મુખ્ય ફાળો પુસ્તકે સદાયે મૂળ સ્થિતિમાં કાયમ રહે, એ વિર દેવધિગણિ ક્ષમાશ્રમણને હતો. અતુ. માટે તેમને તાપ ખવડવા જોઈએ. પુસ્તક
ઉપર જણાવ્યા પ્રમાણે છે. જૈન આગમ સંગ્રહમાં પસી ગયેલ ભેજ વાળી હવાને દર લખવા શરૂ થયા એટલે તેનું “રક્ષણ કરવું”
' કરવા માટે સૌથી સરસ, અનુકૂળ અને વહેલામાં એ પણ અનિવાર્ય રીતે પ્રાપ્ત થયું. આ વખતે
| વહેલે સમય કાર્તિક માસ જ છે, કારણ કે આ જૈન સ્થવિરેએ વિચાર કરી પુસ્તકોના રક્ષણ
સમયે શરદબાતુની પ્રૌઢ અવસ્થા હેઈ સૂર્યને માટે અનેક નિયમ તૈયાર કર્યા જેથી પુસ્તકે
૨ પ્રખર તાપ અને ભેજવાળી હવાને અભાવ ચિરકાળ સુધી જીવતાં રહે, આ નિયમોમાંના
હોય છે. “જ્ઞાન, જ્ઞાની અને જ્ઞાનના સાધનોની આશાતના- વિશાળ જ્ઞાનભંડારના હેરફેરનું આ કાર્ય અવમાનના ન કરવી,” આ એક નિયમને અંગે સદાય અમુક વ્યકિતને કરવું કંટાળાભર્યુ તેમજે * તેમણે મોટો ભાગ રોકેલે છે. અર્થાત્ માનવજાતિ અગવડકર્તા થાય એમ જાણ કુશળ કહેતાંબર તરફથી થતા હાસને તેમણે (સ્થવિરોએ) આ એક જેન ચાર્યોએ કાતિક શુકલ પંચમીના દિવસને નિયમન કરી ર લીધે પર તુ તે સિવાય ઈતર આ કામ માટે નિયત કર્યો અને આ દિવસે પ્રાણ તેમજ કુદરત તરફથી થતાં પુસ્તકના નાશ સ્વાભાવિક રીતે પ્રાપ્ત થતી જ્ઞાનભકિતનું માહાન્ય

Page #6

[શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
સમજાવી આ તિથિનું માંહામ્ય વધારી દીધું, ઉદેશને કિનારે મૂકી બાહ્ય આડંબરમાં ખેંચી અને લોકોને જ્ઞાનશક્તિ તરફ આકર્થો લેકો પણ જાય છે, તેમ આ તહેવારને અંગે પણ થયા આ દિવસને માટે પોતાના ગૃહવ્યાપાર આદિને સિવાય રહ્યું નથી. અર્થાત્ આ તહેવારને દિવસે ત્યાગ કરી પૌષધ (નિયમ-ષિશેષ) ગ્રહણ પૂર્વક પુસ્તક ભંડારો તપાસવા, તેમાં કચરો સાફ જ્ઞાનભકિતના પુણ્ય કાર્યમાં પોતાને ફાળે આપવા કરે, હવાઈ ગયેલ પુસ્તકને તડકે દેખાડે, લાગ્યા. આ દિવસે જ્ઞાનદશન પુસ્તક-નિરીક્ષણ ચુંટી ગયેલ પુરતોને ઉઘાડી સુધારી લેવા, અને જ્ઞાનભકિતને અપૂર્વ લાભ મળવાથી આ પુસ્તકસંગ્રહમાં જીવાત ન પડે તે માટે મુકેલ થોડા દિવસને-કાર્તિક શુકલ પંચમીના દિવસને- વજ આદિની પિટલીઓને બદલવી આદિ કશું જ જ્ઞાનપંચમી” તરીકે ઓળખવામાં આવે છે કરવામાં આવતું નથી. એટલે અત્યારે તે આ આજકાલ કવેતાંબર જૈનેની વસ્તીવાળા
તહેવાર નામશેષ થયા જે જ ગણાય. ચહાય ઘણાખરા ગામ નગરમાં આ દિવસે જે જ્ઞાન
તેમ હો તો પણ જે સમર્થ પુરુષોએ આ તહેવાર સ્થાપના કરવામાં આવે છે તે આ પરિપાટીના
ઊભું કરવા માટે પિતાની જ્ઞાન શકિતને ઉપગ
- કર્યો, તેઓ તે ખરે જ દીર્ઘદશીજ હતા એમ સ્મરણ ચિન્હરૂપે જ કરવામાં આવે છે. અહી
કહ્યા સિવાય આપણે રહી શકીશું નહીં એમ કહેવું જ જોઈએ કે જેમ જનતા દરેક બાબતમાં “ સાપ ગયા અને લીસોટા રહા ?
(“જ્ઞાનાંજલિ” માંથી સાભાર ) એ નિયમાનુસાર દરેક રીતરિવાજોમાંથી મૂળ
Goooooooooooooooooડૅ
Qooooooooooooooooooooooooooooooo 8 શારદાપૂજન બુક માટે અવશ્ય અમારે સંપર્ક સાધે છે
શ્રી જેને આત્માનંદ સભા–ભાવનગર દ્વારા પ્રકાશિત કરવામાં આવેલ “જેન શરાદાપૂજન વિધિ” બુક દિવાળીના દિવસે વહીપૂજન અર્થાત્ સરસ્વતી પૂજનના અવસરે કરવાની અને બેલવાની વિધિથી સભર છે.
ગુરુ ગૌતમસ્વામી, માતા સરસ્વતી દેવી તથા માતા મહાલક્ષમી દેવીના આકર્ષક ફોટાઓ સાથેની આ બુકની કિંમત માત્ર રૂ. ૩-૦૦ રાખવામાં આવેલ છે.
સંપર્ક : શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા
ખેડીયાર હેટલ-સામે ખાંચામાં, ખારગેઈટ, ભાવનચર-૩૬૪૦૦૧
૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦
000000000000000000000000000000

Page #7

સપ્ટેમ્બર-ઓકટોબર-૯૭]
૮૫
વ્યામોહ
મનસુખલાલ તારાચંદ મહેતા રાજગૃહીના રાજા શ્રેણિક પાસે દેવ અપિત યુદ્ધ માટેની ગર્ભિત ધમકી પણ આપીફૂણિકનો દિવ્ય કુડલની જોડ હતી. તે કંડલની જોડી, આ વર્તાવ ચેટકને અવિચારી અને અપમાનઅઢાર સેરને એક મહા કિંમતી હાર તેમજ દિવ્ય જનક લાગ્યો અને તેથી હલ હિરલને સેંપવા એવો સેચનક હાથી તેણે તેના પુત્ર હલ અને સ્પષ્ટ ના પાડી દીધી. પરિણામે કૃણિક અને ચેટક વિહલલને આપ્યા હતા. શ્રેણિકના મૃત્યુ બાદ વચ્ચે આ અવસર્પિણી કાળનું એક મોટામાં કુણિક રાજા બન્યા અને ચંપા નગરી વસાવી. મોટુ યુદ્ધ થયું. જેમાં બંને પક્ષે મળી એક કુણકની પત્ની પાવતા અતૃપ્તિ, અસંતોષ અને કરોડ એંસી લાખ સૈનિકોને સંહાર થયા. યુદ્ધમાં અસૂયાનું ભૂત રૂપ હતી, એટલે તેની નજર હટલ સેચનક હાથી મરાતાં હલ વિહલ્લને તીવ્ર વૈરાગ્ય વિહલ પાસેની પેલી દિવ્ય વરતુઓ પર પડી. જા અને સંસારનો ત્યાગ કરી દીક્ષા લીધી. હલ વિલે પદ્માવતીને એ વસ્તુઓ આપવાની કણિક અત્યંત શકિતશાળી હોવા છતાં મહા સ્પષ્ટ ના પાડી, એટલે કણિક મારફત તેઓને અભાવી, ડી અને પિતાનું ધાર્યું કરવાની તેમ કરવાની ફરજ પાડી. શ્રેણિકનું આખું યે પકતિશાળે રાજવી હતો. વૈશાલી નગરીને ખેદી સામ્રાજ્ય કૂણિકે પચાવી પાડયું હતું અને
નખાવવાની અને તેમ ન થઈ શકે તે જીવતાં પિતાના ભાઇઓને તેણે કશો જ હિરસો આપેલ
અગ્નિમાં પ્રવેશ કરવાની તેણે પ્રતિજ્ઞા લીધી હતી. નહી. હલ વિહલ કણિકના સ્વભાવથી પરિચિત નિમિત્તાદિ વિધા ધરાવનારાઓ, જતિષીઓ અને હતા, એટલે પેઢી વસ્તુઓ લઈ બંને ભાઈઓ ભાવિની આગાહી કરનારા જૂમીઓને કુણિકે પિતાના મોસાળ વૈશાલી ચાલી ગયા. હલ એકઠા કર્યા અને તમામનો મત એ છે કે, વિહલ તેમજ કુણિક વૈશાલીના રાજવી ચેટકના વૈશાલી નગરમાં કઈ એવા શુભ ચોઘડીયે દેહિત્રો થાય, તેથી તેઓને ત્યાં આશ્રય મળી ભગવાનનાં રત પ્રતિષ્ઠિત થયો છે, કે જ્યાં સુધી ગ .
તેને સંપૂર્ણ નાશ નહિ થાય ત્યાં સુધી વૈશાલી કૃણિક અત્યંત ઘાતકી, કુર અને કેધી હતે. નગરીને કઈ પણ પ્રકારની આંચ લગાડવી મુશ્કેલ હલ વિહલ પેલી દિવ્ય વસ્તુઓ લઈ રાજ્યમાંથી છે. કૃણિકે પિતાનું સમગ્ર ધ્યાન આ વસ્તુ પર છૂપી રીતે પલાયન કરી ચેટકને ત્યાં ચાલી ગયાના દોરવું. તેને સલાડ મળી કે વૈશ લીથી થોડે દૂરના સમાચાર જાણતાં તેના ક્રોધની કોઈ સીમા ન રહી, જગલમાં એક મહા બ્રહ્મચારી કૂલવાલક મુનિ હકલ વિહલને પાછા સેંપી દેવા તેણે ચેટકને આપતના (સૂર્યની સામે ઊભા રહો તાપ લેવાની કહેવરાવ્યું અને તેમ કરવામાં નહિ આવે તે ક્રિયા–એક પ્રકારનું તપ છે અને તેને જૈન

Page #8

શ્રિી આત્માનંદ પ્રકાશ
પરિભાષામાં આતાપને કહેવાય છે.) લઈ રહ્યાં છે બેડોળ થઈ ગયાં હોય, એવી સો વર્ષની સ્ત્રી હોય અને તેના બ્રહ્મચર્ય વ્રતને યેનકેન પ્રકારેણ જે તે પણ તેની સામે સંસગ ન કરવાની શી અખંડિત કરી શકાય તે તે જ મુનિ પેલા સ્તૂપને આજ્ઞા છે. આમ છતાં જે કઈ સ્ત્રી મળે છે તેની ધરાશાયી કરવામાં સહાયરૂપ બની શકશે. સાથે ઘેલા બની જઈને વાર્તાલાપ કરવામાં તને
હિમાલય પહાડને એક ઠેકાણેથી બીજા ટેકાણે શરમ કેમ નથી આવતી?” કદાચ ખસેડી શકાય, પણ એક જૈન મુનિને તેના કૂલવાલક મુનિ ગુરુદેવને શું જવાબ આપે ? ચતુર્થવત અર્થાત બ્રહ્મચર્ય સાધનામાંથી વિચલિત પરંતુ ગુરુદેવને ઠપકે તેનાથી સહન ન થયો. કરવાનું કદી પણ શક્ય ન બની શકે, કારણ કે બ્રહ્મચર્ય તેના કેધનો પારે ટોચ ઓળગી ગયો, અને એજ સાધુસુનિધન પાયો છે અને પાયા વિના તેથી આવેશમાં આવી જઈ ગિરનાર પરથી નીચે ઇમારત ટકી જ કેમ શકે ? તેથી જ મુનિઓ ઊતરતા, ગુરુદેવની પાછળ રહી તેણે એક મોટી બ્રહ્મચર્યવ્રતમાં પહાડથી પણ વધુ અડગ હોય છે. શિલાને ધક્કો મારી ગુરુદેવનો ઘાત કરવા અધમ મેરુ પર્વત તો કદાચ ચળે, પણ સાધુનું બ્રહ્મચર્ય પ્રયત્ન કર્યો. એ શિલા ગુરુદેવ પાસેથી જ પસાર કદાપિ નહિ આ કાયની સિદ્ધિ અથે કણિકના થઈ ગઈ, પણ શિષ્યનું આવું અધમ કૃત્ય જોઈ તેના મંત્રીઓએ મોટી રકમ આપીને મામધિકા નામની ગુરુદેવે તેને પોતાના સંપાડાના સાધુમાંથી બાતલ નર્તકીને તૈયાર કરી. તે અત્યંત ચતુર, ચકોર કરતાં કહ્યું: “હે દુરાત્મા ! સ્ત્રી જ તારા વિનાશનું અને બુદ્ધિશાળી હતી અને તેણે આ કાર્યની કારણ બનશે.” સિદ્ધિ માટે છ માસની મુદત માગી લીધી. પછી તે કૂલવાલક મુનિને પિતાના દુકૃત્યને
સ્ત્ર સંસર્ગથી સદા માટે દુર રહી શકાય એ ભારે પશ્ચાત્તાપ થયો. ગુરુદેવ વચનસિદ્ધ સાધુ દષ્ટિએ મૂલવાલક મુનિ જગલમાં એકાન્ત સ્થળે હોવાથી સ્ત્રીના કારણે તેનો વિનાશ થશે એ રહેતા હતા. નતકીએ પ્રથમ તે મુનિના પાછલા ભય તેને ઉત્પન્ન થયે, અને તેના નિવારણ અથે જીવનનો સવિસ્તર ઇતિહાસ જાણી લીધે. કુલવાલક જંગલમાં એકાન્તવાસ પસંદ કર્યો. એ સ્થાનમાં મુનિને ભૂતકાળ ભવ્ય ન હતા. જંગલ અને સ્ત્રીના દર્શન થવાની શક્યતા જ ન હતી અને એકાન્તમાં રહેવાનું મુખ્ય કારણ તે એક પ્રકારના
જ્યા નિમિત્ત કારણ જ દૂર થયું ત્યાં પછી કાય ભયને આભારી હતું, તે સમજતાં ચતુર નર્તકીને થવાની શકયતા જ કયાં રહી? વાર ન લાગી.
આ રીતે મુનિનાં પાછલા જીવનને ઇતિહાસ એકાન્તવાસ સ્વીકાયાં પહેલાં કૂલવાલક મુનિ જાણી લીધા પછી, નર્તકી વિચારવા લાગી કે તેમના ગુરુની સાથે ગિરનારજી જાત્રા અથે ગયા જેમ મધુપ્રમેહનો દદી મીઠાઈના સ્વાદથી દૂર રહે હતા. વિહારમાં મુનિ જ્યાં ત્યાં કેઈ સ્ત્રી મળે છે તેથી સ્વાદને કાંઈ જીતી લીધો ન કહેવાય; તેમ તેની સાથે વાર્તાલાપ કરવા લાગતા. આવા વાર્તા વિનાશના ભયથી સ્ત્રીસંસર્ગથી દૂર રહેનારા મુનિને લાપથી તેના મનને થતે આનંદ જોઈને ગુરુદેવે પણ મેહથી મુક્ત થયેલા કેમ માની શકાય? તેને ઠપકો આપતાં કહ્યું : “સૂર્ય સામે દષ્ટિ કરતાં અલબત્ત, પતે ઉપાડેલાં કઠિન અને અશક્ય જેમ દષ્ટિનો હાસ થાય છે, તેમ બ્રહ્મચારી માટે કામનું તેને ભાન થઈ ગયું, પણ તેનું સ્ત્રીત્વ સ્ત્રી સામે હાવભાવપૂર્વક નજર કરતાં તેના ચતુર્થી તેની મદદે આવ્યું. દિવાસ્વપ્નમાં રાચતી નારી વ્રતને હાનિ પહોંચે છે. સાધુ માટે છે જેના હાથ વિચારી રહી હતી. “જળથી અસ્પૃશ્ય રહેતું કમલ પગ કપાઈ ગયા હોય, તથા જેના નાક-કાન પણ બ્રધરના સ્પર્શમાંથી ક્યાં બચી શકે છે?

Page #9

સપ્ટેમ્બર-ઓકટોબર-૯૦
૮િ૭
તે, કમળરૂપી મુનિ માટે હું પોતેજ શા માટે ભપકે તેમજ ભવ્ય રસાલે જઈછક થઈ ગયા. થોડીભ્રમરરૂપ ન બની શકું?' અને આ વિચાર વારે ગોચરીના પદાર્થો લઈ નિર્વાણિકા મુનિ સમીપ કરતાં તે મને મન હસી પડી.
આવી ઊભી રહી. નિવણિકાએ વેત સાડી ધારણ પિતાના કાર્યની સિદ્ધિ અથે નતકી તૈયાર
કરી હતી. તેને કપાળમાં ચાંદલે ન હતો અને
અંગપર એકેય આભૂષણ પણ ન હતું. ચૂડી થવા લાગી. જૈન ધર્મના મુખ્ય સિદ્ધાંતો અને
અને બંગડી વિના તેના સુકોમળ હાથ અડવા સૂત્રને ઉપરચેટિયે અભ્યાસ કરી તે એક આદર્શ વિધવા શ્રાવિકા બની ગઈ અને એક
લાગતાં હતાં. ઘણી સ્ત્રીઓ ટાપટીપને બદલે
સાદાઈમાં જ વધુ દીપી ઊઠે છે, તેવું જ કાંઇ ડોશીને તેની માતા બનાવી. પૈસાને તે તેને કશો ટેટો હતે જ નહિ. પિતાનું નામ નિવણિકા
નિર્વાણિકામાં હતું. આટલી નાની વયે તેની પર રાખી મોટા રાચરચીલા અને ભવ્ય રસાલા સાથે
આવી પડેલાં દુઃખના મહાસાગરના કારણે મુનિ તે જાત્રા અથે નીકળી પડી. ફરતાં ફરતાં મુનિરાજ
રાજનું હૈયું દ્રવી ઊઠ્ય લજજા અને શરમના રહેતા હતા ત્યાં સૌ જઈ પહોંચ્યાં અને તેની
ભારથી દબાઈ જતી હોય એ રીતે મુનિને
પાતરામાં ગોચરી પદાર્થો મૂકી બંને હાથ જોડી નજીક તંબુ તાણી મૌ ઉતર્યા.
નત મસ્તક રાખી નિર્વાણિકાએ કહ્યું: “ભગવ ત! નિવણિકાની માતા મુનિરાજને વંદન કરવા આવા જગલમાં હું માંદી પડી અને અહિં કાઈ ગયા. ભાવપૂર્વક વંદન કરી ડેશીએ કહ્યું, જવું પડ્યું પરંતુ એ ઉપાધિયોગ આપ જેવા “ભગવંત! અમે સૌ જાત્રા નિમિત્તે નીકળ્યાં મહાત્માના દર્શનના કારણે અમારા માટે તે છીએ, પણ વચમાં મારી પુત્રીની તબિયત બગડી સમાધિયોગ બની ગયો. સ્ત્રીસંસર્ગથી સદા દૂર એટલે અહિં રોકાઈ જવું પડયું. એકની એક રહેનારા અને એકાન્તમાં વસનાશ એવા મહાત્માના પુત્રી છે, ધન અને દેલતનો કોઈ પાર નથી, પણ દશને વળી અમારા જેવાના ભાગ્યમાં ક્યાંથી હોય? બાલવયેજ વિધવા થઇ છે તેથી સંસાર પરથી આપને એક પ્રાર્થના કરૂ. મારી માતાને સમતેનું મન ઉઠી ગયું છે. દિક્ષા લેવાની હઠ લઈને જાવી દીક્ષા લેવાની મને રજા અપાવી દ્યો, કારણ કે બેઠી છે પણ પછી વૃદ્ધાવસ્થામાં મારું કોણ ? સંસારમાં વિધવા સ્ત્રીની રિથતિ તે લકવાના દદી આપ બે શબ્દો ઉપદેશના તેને ન કહી શકે?” જેવી છે-જે ન કહી શકાય, ન સહી શકાય.
પ્રથમ તો ડેશીને જોઈ મુનિરાજને થયું કે પછી તે નિર્વાણિક અને મુનિરાજ વચ્ચેનો વળી આ બેલા અહીં કયાંથી આવી પડી? પણ સંસ વધવા લાગ્યો. થોડા દિવસ બાદ ગોચરી ડોશીના દુઃખની વાતથી તેના પ્રત્યે સમભાવ માટે તૈયાર કરેલા લાડુમાં નિર્વાણિતાએ છૂપી પ્રગટ અને કહ્યું: “માજી! દીક્ષા ન લેવાની રીતે નેપાળાનું ચૂર્ણ મિશ્રિત કરી દીધું અને તે ઉપદેશ તે અમે સાધુઓ કઈ રીતે આપી શકીએ?
કાએ લાડુ સાધુએ વાપર્યા બાદ તેને અતિસારનો વ્ય વિ પણ દીક્ષામાં મેં વિવેકને ઉપયોગ જરૂરી છે, તે થઈ આવ્યો બીમાર સાધુની વૈયાવચ્ચ જંગલમાં વાત હું તેને સમજાવીશ.”
તે બીજું કોણ કરે ? ભક્તિભાવથી જેનું હૈયું ડોશીએ મુનિરાજ સાથે થયેલી વાત નિર્વાણિ. તરબોળ થઈ ગયું હતુ , તે નિર્વાણિકાએ તે કામ કાને કહી સંભળાવી. બીજા દિવસે પ્રભાતમાં ડોશી સરસ રીતે ભળી લીધું. આ રીતે જે મહાન મુનિરાજને ગોચરી અર્થે પિતાના તંબુમાં લઈ જવાબદારી તેણે માથે લીધી હતી, તેમાં તેની આવી. મુનિરાજ તબુમાં દાખલ થયા અને ત્યાંને અધીમાં જીત તે થઈ ચૂકી હતી. મુનિ અશક્ત થઈ

Page #10

[શ્રી આત્માન પ્રકાશ
ગયા એટલે ઊઠવા બેસવાની શક્તિ તેમનામાં ન પતનના માર્ગે પડેલે માનવ ખરેખર પાગલ જ રહી. આ બધી ક્રિયામાં નિર્વાણિકા અત્યંત ભક્તિ બની જાય છે. ભાવથી મુનિરાજને મદદરૂપ થતી. કામેષણ અને
અંતે વધુ પડતા નિકટના પરિચય અને ભેગેષણાને જાગ્રત થવા માટે પણ કોઈ ને કાંઈ
સંસર્ગના કારણે નિર્વાણિયા (માગધિકા) મુનિ નિમિત્તની જરૂર અવશ્ય રહે છે. આ બંને વૃત્તિઓ
રજને અધઃપતનની ઊંડી ખાઈમાં ઘસડી ગઈ, માનવના આધ્યાત્મિક વિક સમાં મુખ્યપણે
મુનિરાજનું આવું અધ:પતન પેલા તૂપના વિનાશનું બાધકરૂપ છે. પ્રેમના સેહામણા શબ્દકવચમાં તે હમલે કરે છે અને મનુષ્યને ભેળવી તે સત્યા
કારણ બન્યું અને રતૂપને વિનાશ કુણિકના નાશના પંથે લઈ જાય છે.
વિજયમાં પરિણમે. સાધુ થયા પછી અને ઉગ્ર
તપ કર્યા છતાં કૂલવાલક મુનિ તેના જૂનાં સંસ્કાએક દિવસે હાથમાં પંખો લઈ જ્યારે રેને નાશ ન કરી શક્યા. જ્યાં સુધી માનવીના નિર્વાણિક મુનિને પવન નાખી રહી હતી ત્યારે જીવનમાંથી મલિન સંસ્કારોને જડમૂળથી નાશ મુનિનું મન વિચારશૂન્ય બની ગયું હતું. નથી થતો, ત્યાં સુધી આત્મશુદ્ધિ થવી શક્ય નથી. નિર્વાણિકાની આવા પ્રકારની સેવા શુશ્રુષાથી મુનિનું નિમિત્તોને દૂર રાખી ઈન્દ્રિયેને યેનકેન પ્રકારે આંતરમન પ્રસન્નતા અનુભવતું, પણ ધર્મશાની વિષયથી અલગ ભલે રાખી શકાતી હોય, પણ જો દષ્ટિએ આ વાત તેને રૂચતી ન હતી. મુનિરાજે એ પરિસ્થિતિ સ્વાભાવિકતામાં ન પરિણમે, તે તેથી નિર્વાણકાને કહ્યું. “વૈયાવચ્ચની બાબતમાં ફરી નિમિત્તા પ્રાપ્ત થતાં ઇન્દ્રિયે માનવીને દશે પણ નિયમનું પાલન તે થવું જ જોઈએ એમ દીધા વિના નથી રહેતી-જેમ ફૂલવાલક મુનિનાં તમને શું નથી લાગતું !”
જીવનમાં બન્યું તેમ, સદ્દવિચાર, શુદ્ધ વ્યવહાર મોહક સ્મિતપૂર્વક નિર્વાણકાએ જવાબ અને વર્તન તેમજ સ્ફટિક જેવું નિર્મળ અને આપતાં કહ્યું: “ભગવાન મહાવીરે જ શું નથી કહ્યું પવિત્ર જીવન–આ બધુ માનવીના મૂળ સ્વભાવ કે જે બીમારની સેવા કરે છે એ મારી જ સેવા રૂપ બની જવું જોઈએ. સાધનાની શરૂઆતમાં આ કરે છે–તેથી આપની થતી સેવા શaષા એ પણ કદાચ કઠિન જરૂર લાગે, પણ અંતે તે કઠિનતા મારા માટે તે ભગવાનની જ સેવા કર્યા બરાબર છે ઓગળી જવાની અને સાધના સ્વાભાવિક બની ને ! આ તે એક પ્રકારનો આપદુધર્મ છે. મુકરર
પર જવાની. ત્યાગ, તપ અને સંયમનો મૂળ હેતુ
જ સિદ્ધાંતના જડેચોકઠાની ઉપરવટ પણ જે એક જીવનને આ રીતે ઘડી આત્મશુદ્ધિ પ્રાપ્ત કરવાને ધમ છે તેનું જ નામ આપદધમ. એટલે આ છે, અને તેમાં જેટલા અંશે માનવી સિદ્ધિ પ્રાપ્ત પ્રકારે થતી સેવાશથષા અંગે આપને શાક કે શેચ કરે તેટલા અશે તેનું જીવન સફળ થાય છે. ન થવા જોઈએ.”
દીઘ કાળ પર્વત તમય જીવન જીવ્યા નિર્વાણિકાનાં જ્ઞાન અને દલીલશકિત જોઈ મુનિ
0 પછી પણ આત્મશુદ્ધિના અભાવે કૂલવાલક મુનિ
પતિ બન્યાં અને મૃત્યુ બાદ તેને જીવ નરકરાજનો આમા આનંદવિભેર બની નાચી ઊઠ. તેના મનમાં એક પ્રકારનો પ્રકંપ જાગી ઉઠય.
વાસી બન્યા. તેથી જ કે તત્વજ્ઞાની આ આવી નારીના સહવારામાં જીવન જીવવાનું મળે
સંબંધમાં સાચું જ કહ્યું છે કે – તે સવાર્થસિદ્ધ વિમાનના સુખો પણ તેને તરછ જ્યાં લગી આતમા તત્ત્વ ચિત્યે નહિ, દેખ થા. મુનિરાજની કેવી કરુણ આત્મવંચના ! ત્યાં લગી સાધના સર્વ જૂઠી.

Page #11

સપ્ટેમ્બર-ઓકટોબર-)
પ. પૂ. આગમ પ્રજ્ઞતારક ગુરુદેવશ્રી જંબાવજયજી મ. સાહેબના વ્યાખ્યાનો
હિપ્ત ૩ જો]
અષાડ વદ ૭.
પ્રભુ સાથે સંબંધ જોડવાથી આત્મામાં પાવગણે પ્રગટવા જ જોઈએ. શાસ્ત્રકારો કહે છે કે દરેક જીવાત્મા પરમાત્મા છે. દરેક જીવ પરમાત્મા હોવા છતાં પણ આ જીવ એકદમ નીચ કોટીન બની ગયો છે. કારણ આત્માની અંદર રહેલા પરમાત્માની ઉપર અજ્ઞાનરૂપી પાળ બંધાઈ ગયા છે. જો એ પડળો દૂર થાય તે પરમાત્માનું અવશ્ય દર્શન થાય.
સેનાની ખાણમાં કેવળ પથરાઓ જ હોય છે. આપણને ખબર ન પડે કે આ સોનું છે કે પથર હવે આ પથ્થરની આજુબાજુ જોખંડની શિલાઓ ગોઠવવામાં આવે એ લેખંડની શીલાઓને મશીન દ્વારા પથ્થર પર એ રીતે પ્રહાર કરવામાં આવે છે કે તેની રેત-રત કરી નાખે. પછી એ રોને પાણીમાં નાખવામાં આવે છે. પાણીમાં ભારે સોનાની રજે બેસી જાય અને માટી પાણી સાથે વહી જાય. પછી એ કણોને ભેગા કરીને સેનાની લગડીઓ બનાવવામાં આવે. આ રીતે સેનું તૈયાર થાય. આ સેનું પણ પૃથ્વીકાયને જીવ છે આપણે પણ એ નિમાં હતા. પૃથ્વીકાય વગેરે એનિમાં ભમતાં ભમતાં આપણો અને તે કાળ વ્ય ગયો. આજે મહાપુરયને લય થયો અને આપણે આ ભૂમિકાએ પહોંચ્યા છીએ. અત્યારે માણસની સંખ્યા કેટલી? અને બેકટેરિયા વગેરે જેની સંખ્યા કેટલી? અબજોની અને કરોડની. આપણે પણ આ બેરિયની નિમાં ફર્યા હઈશું. આવી તે અસંખ્ય નિમાં આ જીવ ભમી ભમીને આવ્યો છે. તેથી મહામુશ્કેલીથી મળેલ આ જન્મ તેને વેડફી કેમ દેવાય? આ જન્મ જ એક એવો છે કે જો તેમાં મનુષ્ય પિતાનું હિત સાધે તે અજર અમર બની જાય. જન્મે છે, માટે થાય છે, ઘર માંડે છે, ઘરડે થાય છે, ઘસાય છે અને મરી જાય છે. ફકત બે લીટીમાં જ માનવજાતને ઇતિહાસ પૂરો થઈ ગયો. - હવે વિચાર કરે. મહામુશ્કેલીએ મળેલે આ માનવ જન્મ શું બસ આ રીતે જ વેડફી નાંખવાનો? ઈન્દ્રને પણ દુર્લભ એવો આ જન્મ આપણને સહેલાઈથી મળે છે માટે આપણને કીંમતી નથી લાગતું. દેવે અસંખ્યાતા એક સાથે એવે છે જ્યારે મનુષ્ય તે મર્યાદિત જ જન્મે છે. વિચાર કરો દેવ જેવા દેવો પણ તિચમાં ફેંકાઈ જાય છે. શાસ્ત્રકારો કહે છે કે જો આસક્તિ ત્યાં ઉપત્તિ થાય દેવની આસક્તિ હમેશા વિમાનમાં જડેલા રત્નો, વાવડીઓ અને ઉપવનોમાં જ રહેલી હોય છે માટે તેઓ તિર્યંચમાં ફેંકાઈ જાય છે. કયા દેવલેક અને કયાં પૃથ્વી, પાણી અને વનસ્પતિકાયના જીવો ? વિચાર કરો આસક્તિઅ.પણને ક્યાં ફેંકે છે ? પૈસા મળ્યા એ મોટામાં મોટું નસીબ નથી પરંતુ ભગવાન મહાવીરનું શાસન

Page #12

[શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
મળ્યું એ મહાસ ભાગ્ય છે આપણું. જ્યારે સંસારની ભયાનકતા સમજાય ત્યારે જ માણસને ક્ષણની કીંમત સમજાય છે. અષાડ વદ – ૪ આપણને ધર્મનું ફળ કેમ નથી મળતું. જાણો છો ? કારણ આપણે ગુણે સુધી પહોંચતા જ નથી.
ધમમાં જ મગ્ન બનેલા રહીએ છીએ. પહેલા આત્માને પાત્ર બનાવો. અને એ બને અને પછી મનોકામનાઓ સેવો. બનવુ નથી અને ઈચ્છાએ સિદ્ધ કરવી છે. ક્યાંથી સિદ્ધ થશે. રેગ્યતા હશે તે મળેલું ટકશે. નહી તે ઘડીના છઠ્ઠા ભાગમાં કયાંય ફેંકાઈ જશે. જેનામાં લાયકાત હોય છે તેને બધું સામેથી મળે છે. એક કહેવત છે કે તુ કોઈ વસ્તુની શોધ કરીશ નહીં. વસ્તુઓ તને શોધતી આવશે. પણ યોગ્યતા હોય તો જ. એક રાજા હતા. તે જાતા જતા પ્રદેશમાં ફરતે હતો એણે ફરતાં કરતાં જોયું કે મારા રાજ્યમાં બીજા કોઈ જમમાં છે આવી સગવડ ? કબૂતર એકદમ બીકણ પંખી કહેવાય છે. તે જરા અવાજથી ભડકીને દૂર ભાગી જાય. જયારે સારાને ત્યાં રહેલું કબૂતર દરરોજ થતા હવે ડાના અવાજથી ટેવાઈ ગયેલું છે તે હથોડાના અવાજથી પણ ડરશે નહીં. આપણે પણ સંસારના રંગીલા વાતાવરણથી એવા જ ટેવાઈ ગયેલા છીએ, તેથી કોઇ ઉપદેશ આપણને અસર કરતું નથી. એક સમ્રાટ બાદશાહ બહુ શોખીન હતું. તે વિદ્યા તથા કળાને પ્રેમી હતું. તેને એક દિવસ મનમાં વિચાર આવ્યું કે માનવજાતને ઇતિહાસ લખાવે. તેણે પોતાના રાજયમાં રહેલા વિદ્વાનને કહ્યું કે મારે માનવજાતને ઇતિહાસ લખાવવો છે. તમે ઇતિહાસ લખે. તમને સર્વ સામગ્રી પૂરી પાડવામાં આવશે. આ સાંભળી બધા વિદ્વાને ખુશ થઈ ગયા. તેની એક કમિટિ નિમવામાં આવી. અને જુદા જુદા દેશની માનવજાતનો ઇતિહાસ લખવા માટે જુદા જુદા ૫ ડિતની સભા નીમાઈ. તેમાં ગામ-ગામને અને એમાં ય વળી નાત-જાત કુટુંબને. આવી રીતે કેટલા ઈતિહાસ લખવાના આવે. છેવટે ઇતિહાસ લખાયે. ઈતિહાસના લખેલા પુસ્તકો નગરની બહાર લાવવામાં આવ્યાં. રાજા કહે લાવે. તે વિદ્વાનો કહે છે – રાજાછ! લખેલાં પુસ્તકો એમ નહિં આવે એને લાવવા મટે તે ઉોને ઉટે મંગાવવા પડશે, રાજ કહે ઓહએટલા બદા પુસ્તકો વાંચતાં તે મારી જિંદગી પણ નાની પડશે. મને આટલે બધે દતિહાસ વાંચવાની ફૂરસદ નથી માટે એ ઇતિહાસને સંક્ષેપ કરીને લાવો. મહામહેનતે તેને સંક્ષેપ કર્યો. રાજા કહે લાવ સંક્ષેપ. તે વિદ્વાન કહે તેનો ઘણે સક્ષેપ કર્યો. પરંતુ તેને લાવવા માટે મોટો મેકલવી પડશે. રાજા કહે મને એટલાં બધાં પુસ્તક વાંચવાની ફરસી નથી તેનો પણું સક્ષેપ કરે. વિદ્વાને પણ કંટાળી ગયા. હવે એ અરસામાં રજા માંદો પડશે. બચવાની કોઈ આશા નથી. વિનાને આ સમાચાર મળે છે. વિઠને વિચાર કરે છે કે આપણી પર કલંક રહી જશે કે આ લેકે એ રાજયની તિજોરી ખાલી કરી પરંતુ ઇતિહામ પે નહીં. માટે વિદ્વાને પહોંચ્યા બાદશ હ પાસે અને કહે કે બાદશાહ અમે ઈતિહાસને સક્ષેપ કર્યો છે. બાદશાહ કહે મારી છેલ્લી ઘડી છે. જે હેય તે કહી દો વિદ્વાને કહે- બાદશાહ ! સાંભળો. માણસ એક ચીજ ખૂટે છે. મા રાજ્યમાં ચિત્રશાળા નથી. માટે કઈ સારામાં સારી ચિત્રશાળા બનાવવી જોઈએ. એણે સારા ચિત્રકારો બોલાવ્યા અને સારામાં સારી ચિત્રશાળા બનાવવા કહ્યું, ચિતાર.ઓ ને સારૂ બિલ્ડીગ આપવું. અને બધાને અલગ-અલગ વ્યવસ્થા કરી આપી. એ માટે મુદત પણ આપી. કેટલાક સમય વીત્યા પછી રાજાએ કહ્યું કે હું થોડા દિવસમાં ચિત્રશાળા જોવા માટે આવવાનો છું, તમે તમારાં ચિત્ર તૈયાર રાખજે. રાજ જોવા માટે આવે છે અને ચિત્રની કલાત્મકતા જોઈને રાજા આશ્ચર્યચક્તિ બની જાય છે. આ રીતે જોત જેતે એક ચિત્રકારની પાસે આવે છે. ત્યાં ખાલી ભીત જુએ છે. રાજા પૂછે છે કે ભાઈ તે આટલા દિવસ શું કર્યું ? ખાલી મફતનો જ પગાર લીધો ? ત્યારે

Page #13

સપ્ટેમ્બર-ઓકટોબર-૯૭]
ચિત્રકાર કહે છે કે જાજી મેં તે આટલા દિવસ ભીંતની પિલિશ કરી, કારણ પિલિશ કરેલી ભીંત પર દોરેલું ચિત્ર અનંતાક્રાળ સુધી રહેશે. પિપડા વળીને ઉખડી નહીં જાય. ભીંતને અરીસા જેવી બનાવી દીધેલી. ત્યાં બધાની વચ્ચે જે પડદા નાખીને વિભાગ બનાવેલા હતા તે પડદાને દૂર કરતાં સામે રહેલા ચિત્રનું પ્રતિબિંબ તે ભીંત પર પડવા લાગ્યું અને ત્યાં જાણે આબેહૂબ ચિત્ર દોરેલું હોય તેવું લાગે. મહાપુરૂષે પણ આપણને આ વાત શીખવાડે છે કે તમે પહેલા તમારા આમરૂપી ભીતપર લાગેલા થરને બરાબરા ઘસીને અરીસા જેવી બનાવો. પછી સદ્ગુણે રૂપી ચિત્રનું આલેખન કરો. પછી જુઓ એ ચિત્રનું મહત્ત્વ. અનંતકાળ સુધી સદ્દગુણના સંસારે ભૂંસાશે નહીં. આપણે છોડવા લાયક ચીજને પકડીને બેઠા છીએ. રાગ, દ્વેષ, માન, માયા, કે આ દુગુણ જ્યાં સુધી ઘર કરી બેઠા છે ત્યાં સુધી સદગુણ આવી શકશે નહીં.
બધા ધર્મોમાં દાનધર્મ સૌથી શ્રેષ્ઠ છે. આપતાં શીખો. સમુદ્ર બધાને સંગ્રહ કરે છે માટે ખાર રે બની ગયો છે અને તેનું સ્થાન નીચે છે. મારે મેઘ કાળો છે છતાં હંમેશા બીજાને આપે છે માટે તેનું સ્થાન ઉચે છે. અને લોકો તેની ઝંખના કરે છે. અપાર એવા સંસાર સમુદ્રમાં આ મનુષ્યભવ મળ્યા પછી તેને સાર્થક કરવો જોઈએ.
ધર્મ એટલે શું ? આપણે ધર્મની વ્યાખ્યા બહુજ ટૂંકી બનાવી દીધી છે. સામાયિક, પૂજા, જાત્રા કરવી, થોડા ઘણા પૈસા ખરચવા. બસ આટલામાં આપણે ધમ આવી જાય છે. શાસ્ત્રકારે ધમની જુદી જ વ્યાખ્યા કરે છે. ધર્મ એટલે પ્રથમ વાણી, વર્તન અને વિચારમાં શદ્ધિ આવવી જોઇએ. અન્યાય, અનીતિ લાગે, છળ પ્રપ થી પૈસા ભેગા કરીને પછી એટલે કે કઈ મોટો દાનવીર-ધર્માત્મા છે. શ્રાવકના પ્રથમ ગુણમાં ન્યાય-સંપન્નવૈભવ કહે છે. જીવનની પવિત્રતા એ ધમને પાયો... આવો ધમ અપરાધનારૂપી ધર્મ કહેવાય છે. આપણે તે અત્યારે ક્રિયાકાંડમાં મગ્ન થયેલા છીએ અને એમાં જ ધર્મનું સાચું સ્વરૂપ સમજીને બેઠા છીએ. મન-વચન અને કાયાને જે શુદ્ધ કરે તેને કહેવાય ક્રિયા. સાચા અર્થમાં જે ઘમ કરશે તે એ ધર્મ તમને જીવન જરૂરિયાતની તમામ ચીજો પૂરી પાડશે. ધર્મ સાથે આ લેકમાં ધનની પણ જરૂર ડગલે ને પગલે પડે છે. પલેક તે દૂર છે... પહેલાં તે આ લેટમાં જરૂરિયાત ઉભી થશે તે શું કરશો . તેના જવાબમાં કહે છે. ધર્મ આ લેકને સુધારે છે. પરલકને સુધારે છે અને અંતે મેક્ષને આપે છે. પણ આજે આપણને જેટલો પૈસામાં વિશ્વાસ છે જેમકે ૧૦૦ રૂ. ની નોટ લઇને જઇશું તે બદલામાં ૧૦૦ રૂા. મળવાના જ છે તે વિશ્વાસ સર્વપાપાને નાશ કરનાર, સર્વ મંગળમાં પ્રથમ મંગળ. એ નવ રમંત્ર ઉપર છે ?? ના, વિશ્વાસ નથી માટે જ તે નવકારવાળીમાં ચિત્ત ચોંટતુ નથી. કદાચ પેલી ૧૦૦ ની નેટ સરકાર રદ કરશે તે કાગળને ટુકડો. મિત વગરનો બની જશે પરંતુ નવકારમંત્રના લાભને છે કે ઈ રદ કરનાર ? કદાપિ કોઈ કાળમાં પણ નથી. ધર્મ એ અર્થ અને કામ આપે છે. આરોગ્ય આપે છે.
ઝંખના શેની છે - આરોગ્યની કે દવાની ? આરોગ્યની જ હોય ને, કઈ દવાને એ ખરૂં ? તેમ ઝંખના ધર્મની કે ધનની ? હોવી જોઈએ તે ધર્મની પણ આપણે હમેશાં ધનની ઝંખનામાં ડૂબેલા છીએ. ધર્મનું એક બિંદુ પણ માણસને સંસાર સમુદ્રથી તારનારૂં બને છે. એમ થાય કે બિન્દુ આવડા મા સંસારમાં શું કરવાનું છે ? પણ ના બિન્દુથી ઘણું બધું થઈ શકે છે. અમૃતનું એક જ બિન્દુ માણસને બધા દેથી, વિકારથી બચાવી લે છે. અરે મૃત્યુના બિછાને પડેલે હોય તે પણ તેને બેઠો કરી દે છે. તે રીતે ઝેરનું પણ એક જ ટીપુ શું નથી સજી શકતું ? . ધર્મના એક જ બિન્દુને જીવનમાં બરાબર સારી રીતે વણી લીધું હોય અને તેના રવાદને માર્યો હોય તે જન્મના જન્મ સુધારી શકે છે. આ

Page #14

[શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
બિન્દુમાં એટલી બધી તાકાત છે કે જે તમને ધનની ઈચ્છા છે તે ધન આપશે. કામની ઈચ્છા છે તે કામ આપશે. બધું જ આપશે અને અંતે મેક્ષ આપશે. હવે ધર્મ કોને કહેવાય? શાસ્ત્રકારોના વચન પ્રમાણે સદગુણોનું - સકાર્યોનું અનુષ્ઠાન અને તે દરેક અનુષ્ઠાન યાદિ ચાર ભાવથી સંયુક્ત હોવા જોઈ, મૈત્રી એટલે પરહિતચિ તા મૈત્રી, બીજાના સુખને વિચાર. આજે સર્વત્ર સ્વાર્થની જ વિચારણું હોય છે. દિલ્હીને એક કરીયાણાને વહેપારી, લવજી એનું નામ. ધમની ખૂબ ચર્ચા-વિચારણા કરે, સારી એવી મંડળી જમાવી - એની મંડળીમાં એક સામાન્ય-માવજી નામને માણસ આવતા હતા. એક વખત એ ક્યાંક બહારગામ ગયો હશે. ત્યાંથી પાછો ફર્યોતેની સ્ત્રીને એમ થયું કે મારા પતિ બહાર ગામથી આવ્યા છે તે ભાવ શીરે બનાવું.. પણ ઘરમાં ગોળ હતું નહીં. તે લવાભાઈની દુકાને ગોળ લેવા ગઈ પૂરો વિશ્વાસ હતો. એણે જે ગાળ આપો તે લઈને એની સ્ત્રી આવી શીરે બનાવ્યો પણ શીરામાં એકલી કાંકરી આવ્યા કરે... જેયું ગોળ એલી કાંકરી વાળા માવજી ઉઠયો અને ગયો સવજીભાઈની દુકાને. ગોળ પાછો લેવા કહ્યું પણ લવાભાઈ તે તાડૂક્યા. ભાઈ હું તે વેપલે કરવા બેઠો છું. નાખ તારા ગળ ગટરમાં એમ પાછો લેવા બેસું તે ધંધો ચાલે ખરો ? માવજી તે ડઘાઈ ગયો. ધર્મની મોટી મેડી વાત કરનાર લવજી શું આ ? જ્યાં મૂળની-પાયાની જ વસ્તુ ન હોય એવા ધર્મને ધર્મ કહેવો કઈ રીતે ? ધમ કરનાર નીતિમાન હોવો જોઈએ. ધર્મનું પહેલું લક્ષણ-મૈત્રી. પરહિત ચિંતા, બીજુ લક્ષણ પ્રમબીજાનું સુખ જોઈને આનંદ થવો તે (મુદિતા). ત્રીજુ લક્ષણ કારૂણ્ય – બીજાનું દુઃખ જોઈને મને પીગળી જ તે કરણતા, થયુ લક્ષણ માધ્યસ્થ – ઉપેક્ષા ભાવ.
એક રાજા હવે ક્યાંક ફરવા નીકળે છે. એકલે છે તેને ખૂબ તરસ લાગી. ફરતે ફરતો કોઈ ખેતરમાં જઈ ચડો. પૂર્વના જમાનામાં લેકની માહિતીને મેળવવા માટે રાજાએ સાદે વેશ પહેરીને એકલા નીકળી પડતા. પ્રજાવત્સલ રાજા હતા અને છૂપી રીતે પ્રજાના સુખ-દુ:ખને એ જાણવા પ્રયત્ન કરતા. ખેતરમાં જઈને ઘેડાને ઉભા રાખ્યો. ત્યાં એક ઝૂંપડી હતી. ખેડૂતને કહે કે ભાઈ તરસ લાગી છે. પાણી આપ. એ ખેતર શેરડીનું હતું, શેરડીને સાંઠે કાપીને તેમાંથી રસ કાઢીને રાજાને અયો. રાજા તે રસ પીને ખૂબ ખુશ થઈ ગયા. ખેડૂતને પૂછ્યું કે ભાઈ કેવી કમાણી રહે છે ? ખેડુતે તે ભેળા ભાવે કહ્યું કે ભાઈ રાજાજીની મહેરબાનીથી આમાંથી ખૂબ મળે છે. રાજાનું મન બગડયું તેણે વિચાર્યું કે આટલી બધી કમાણી છે અને હું તે આ લેક પાસેથી કઈ કર ઉઘરાવતા નથી. હવે મારે કર નાખ પડશે. આ લેકે પાસેથી ખૂબ કમાણી મળશે અને મારા ભંડારે અખૂટ બનશે. થેડીવાર બેઠા પછી રાજાએ ફરીથી રસનો ગ્લાસ માંગ્યો. ખેડૂત શેરડી પીલીને રસ લેવા ગયે. ખૂબ વાર થઈ. આ સાઠે પીલી નાંખે. ત્યારે માંડ એક
ગ્લાસ રસ નીકળે, રાજાને આપે. રાજાએ પૂછયું કે ભાઈ કેમ બહુ વાર લાગી, ખેડૂત બોલ્યા કે ખબર નહીં. કોણ જાણે પહેલા તો એક નાનકડા ટુકડામાંથી આખે ગલાસ ભરાઈ ગયો, પણ અત્યારે તે આખે સાંઠો પીલ્યો ત્યારે માંડ ગ્લાસ ભરાય. ધરતીના ધણીના વિચારોમાં કંઈ ફેરફાર થયો હશે મારે આમ બન્યું લાગે છે. ખેડૂતને ખબર નથી કે આ રાજા છે. રાજાને આંચકો લાગે ખાલી વિચાર માત્રથી – ધરતીમાંથી રસ ચાલી ગયે. તેને ખૂબ પસ્તા થયા પછી પોતાના વિચાર ફેરવી નાખ્યા અને પછી રસને શ્વાસ માં થોડી જ વારમાં ગવાસ ભરાઈ ગયે. વિચારમાં કેટલી શકિત છે ?
આમ જો બીજનું સુખ જોઈને રાજી બનશે તો તમારે ત્યાં સંપત્તિ અખૂટ બનશે, પણ જો બીજનું પડાવી લેવાની વૃત્તિ જીવનમાં દાખલ થઈ તો જે આવ્યું હશે તે પણ ચાલ્યું જશે.

Page #15

સપ્ટેમ્બર-ઓકટોબર-૯૭]
પઠાણના ભૂત પર નવકારનો પ્રભાવ
[“ જેના હૈયે નવકાર તેને કશે શું સંસાર ? ” પુસ્તકમાંથી સાભાર.]
પૂ. ગણિવર્ય શ્રી મહોદયસાગરજી મ. સા.
મ ર૦૪રની આ વાત છે. ચાતુર્માસથી વગેરે થઈ શકે અને બીજી વાર તેમના ઘરે થોડા દિવસ પૂર્વે અમે મુંબઈને એક પરામાં આવવાની હિંમત પણ ન કરી શકે... ગયા હતા. ત્યાં લગભગ ૪૫ વર્ષની ઉંમરના એક
અનેક ખ્યાતનામ મંત્રવાદીઓ પણ તેમના કચ્છી જૈન ભાઈ વીસેક વર્ષોથી ઈર્ષ્યા પીડિત અમુક વ્યક્તિએ કરાવેલ મેલી વિદ્યાના પ્રયે.
આ વળગાડને દૂર કરવામાં નિષ્ફળ નિવડયા છે.
જ્યારે પણ વળગાડને દૂર કરવા માટે કોઈ પ્રાગ ગના લીધે ખૂબ જ હેરાન થઈ રહ્યા હતા. એ
કરવામાં આવે કે તરન પેલો અબસ્તાની પઠાણ ભાઈ અમારા પૂર્વ પરિચિત હતા. તેઓ સ્વભાવે
અત્યંત ભયંકર ગજનાઓ સાથે અરબસ્તાની ખૂબ જ નિખાલસ છે, તેમના કહેવા મુજબ ૨૦
ભાષામાં તેમને મારી નાંખવાની ધમકીઓ આપવા વર્ષો પૂર્વે તેઓ પોતે પણ મેલી વિદ્યાના પ્રયોગ
માંડે અને આખરે એ મંત્રવાદીને નિષ્ફળતા જ કે ભૂતપ્રેતના વળગાડ વગેરે વિષયમાં માનતા ન હતા. પણ આજે જ્યારે તેઓ પિતે જ વીસે સાંપડે છે. વર્ષોથી મેલી વિદ્યાના પ્રયોગનો ભોગ બનીને આ ભાઈને પોતાની કુળદેવી ઉપર પણ પરેશાન થઈ રહ્યા છે. ત્યારે હવે તેઓ પણ આ આસ્થા છે. ઘરમાં કુળદેવીની છબી સમક્ષ ધૂપબાબતમાં માનતા થયા છે.
દીપ રેજ કરે છે એટલે ક્યારેક કુળદેવી પણ
તેમના શરીરમાં પ્રવેશીને તેમની રક્ષા કરે છે. તેમના શરીરમાં કઈ અરબસ્તાની પઠાણને
પરંતુ કુળદેવી સાત્વિક પ્રકૃતિનાં છે. પેલે પઠાણ આમાં પ્રવેશીને તેમને ખૂબ જ કષ્ટ આપે છે. અનેક પ્રકારનાં તોફાન કરાવે છે.
અત્યંત આસુરી પ્રકૃતિવાળે છે. એટલે તેને જ્યારે પણ
સંપૂર્ણ દૂર કરી શકતા નથી. તેમ આ ભાઈને તેઓ કે પ્રસિદ્ધ તાંત્રિક પાસે એ વળગાડને
જાન લેવા પણ દેતા નથી. દૂર કરાવવા જાય ત્યારે તરત જ તેમના શરીરમાં અચાનક કે ભયંકર વેદના ઉત્પન કરાવીને એક વખત આ ભાઈ અમારી પાસે આવ્યા પ્રાય કરીને તેમને જવા જ ન દે. ડોક્ટરોએ હતા અને પિતાની પરિસ્થિતિ દર્શાવી ત્યારે તેમ તેઓ સંપૂર્ણ નિરોગી હોવાનું જાહેર કર્યું છે. ઘરમાં રોજ એક આયંબિલ કરવાનું તથા નવકાર કઈ માંત્રિક તેમના ઘરે જઈને વળગાડ દૂર કરવા અને “ઉવસગ્ગહર” ને જાપ કરવા ભલામણ કરી પ્રયત્ન કરે તે તેને જ અચાનક ઝાડા-ઊલટી હતી. પણ તેમણે કહ્યું કે જ્યારે પણ હું આવા

Page #16

૯૪]
સાત્ત્વિક ઉપાય કરવા પ્રયત્ન કરું છુ. ત્યારે ક્રાંતા ચેાડી વારમાં ઘેન ચડવા માંડે છે અને કલાકે। સુધી કે કયારેક ૪-૫ દિવસ સુધી ઘેનમાં જ હેવુ પડે છે અને કયારેક તે છાતીમાં અચાનક એવુડ દબાણ થાય કે મારે એ જાપ પડતા જ મૂકવા પડે છે!
એક દિવસ યેાગાનુયોગ તેમના ઘરે ગોચરી નિમિત્તે જવાનુ થયુ. અને એ ભના તથા તેમના ધર્મ પત્નીના કહેવાથી માંગલિક સભળાવ વાની શરૂઆત કરી. નવકાર ખેલીને જયાં વાપ`જર સ્પ્રેત્ર ખેલવાની શરૂઆત કરી કે અચનક ભયંકર ગજના સાથે પેલા ભાઇ એકદમ ઉછળી પડયા અને ગુસ્સાના આવેશમાં બિહામણી આકૃતિ કરીને અરબસ્તાની ભાષામાં ધમકીઓ આપવા માંડયા. અવારનવાર આવું ખનતુ હોવાથી તેમનાં
ધર્મપત્ની તથા એ બળકા અરબસ્તાની ભાષાના ઘેડા શબ્દને ભાવા, હાવભાવ વગેરે ઉપરથી સમજી શકે છે. તેથી તેમણે મને કહ્યું કે તમને એમ કહેવા માગે છે કે તમે તમારા ધર્મના
આ
મત્રે બેલવનું અધ કરો નહિતર તમને મારી
નાખીશ... ઇત્યાદિ.
આ સાંભળીને મે પેલા પઠાણુ પ્રત્યે મૈત્રી. ભાવના ચિંતવીને મનમાં જ નવકાર મહામ ંત્રનું સ્મરણ ચાલુ રાખ્યુ. અને થેડી જ વારમાં પેલા પઠાણુ ચાલ્યેા ગયા અને તેની જગ્યાએ જે વ્યક્તિએ આ મેલી વિદ્યાના પ્રયોગ કર્યા હતા. એ બે વ્યક્તિએ પેલા ભાઈના શરીરમાં પ્રવેશીને રડતાં રડતાં કરુણુ ારે કહેવા લાગી કે, “મહુ રાજ, સાહેબ અમને બચાવે!! અમે ખૂબ જ દુઃખી છીએ! અમારો ઉદ્ધાર કરે ! ”... ઇત્યાદિ.
મે તેમને કહ્યું, “હંમેશા માટે ખીજા જીવે ને દુ:ખી કરવા માટે આવા પ્રયાગ અજમાવેા છે ? આવા પ્રયાગ કરવાનુ છેડી દ્યો અને બીજાને સુખ આપે તે તમે પણ સુખી થશે. ”
[શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
તેમણે કહ્યું, “અમે બધુ' સમજીએ છીએ પણ શુ' કરીએ ? લાચાર છીએ. જેમ કઈ દારૂડિયા દારૂના નુકશાનના ખ્યાલ હાવા છતાં તેને છેડી શકતે નથી તેમ અમે પણ આ વ્યસનને છેડી
શકતા નથી. ’
તેમને પેાતાને પણ તેમણે કહ્યું : પરિચય મેળવીને
પરિચય
<< અમારા
શુ'કરશે ?
આપતા જણાવ્યુ’
જેવા પાપીઓના
એ વાત રહેવા દ્યો.”
પછી તેમને પ્રાસંગિક ચેડી હિંતરીક્ષા આપી અને થેડીવારમાં એ વ્યક્તિએ પણ જતી રહી. ત્યારે સ્વસ્થ બનેલા એ ખાઇની સમક્ષ મેાટી શાંતિ વગેરે માંગલિક સ`ભળાવ્યુ` અને તેમને ઉપાશ્રયે આવવા જણાવ્યું.
સહિત ઉપાશ્રયમાં આવ્યા. અમેએ આચાય થોડા સમય બાદ એ ભાઈ પેાતાનાં ધમ પત્ની ભગવંતને બધી હકીકતથી વાકેફ કર્યા હતા. તેઓશ્રીએ વાસનેપ મસ્તક ઉપર નાંખતાં જ કરી પેલે અરબસ્તાની પઠાણુ જાગૃત થયે। અને ધમકીઓ આપવા લાગ્યા, અત્યંત ગુસ્સામાં પાતની ભાષામાં મુઠ્ઠી ઉગામીને
અમે પૂજ્યશ્રીને કહ્યુ, “ આપ રહેવા દ્યો. અમને નવકારના પ્રયાગ અજમાવવાની અનુમતિ આપે, ” પૂજ્યશ્રીએ *હ્યું, ‘ભલે. ’
આવી ગયા ત્યારે અમે તેમને ઉપાશ્રયના એક થે ડીવાર બાદ પેલા ભઇ જ્યારે મૂળ સ્વરૂપમાં રૂમમાં લઇ ગયા. અમારામાંથી એક મુનિવર તેમની બ્રામે બેઠ. બાકીના તેમની બાજુમાં ઊભા મુનિવરે નવકાર સભળાવતાં જ તરત પેલે પઠાણુ રહ્યાં. પજર તેાત્ર દ્વારા ઓત્મરક્ષા કરીને
છ છેડાયે। અને ફરી પહેલાં કરતાં પણ વધુ ગ્ર રીતે ધમકીઓ આપવા લાગ્યા. એટલે તરત અમે બધા મુનિવરેએ પણ તાલબદ્ધ રીતે મેટ અવાજે નવકાર મહામ`ત્રનું' રટણ શરૂ કર્યુ. પડાણના ગુસ્સાના પાર ન રહ્યો. જાતજાતની ભયંકર

Page #17

સપ્ટેમ્બર-ઓકટોબર-૯૭]
મુદ્રાઓ દ્વારા મુનિવરને ડરાવવા અનેક પ્રયત્ન ભાષામાં ઉચ્ચારીને તે જતો રહ્યો, કરવા લાગ્યો. અત્યંત મજબૂત મુઠ્ઠી ઉગામાને ત્યાર બાદ એક કારમીરી એલિયો કે જે એકદમ જોરથી મુનિવરના મેઢા સુધી લઈ આવતો!
પહેલાં એ ભાઈને હેરાન કરતે હતે. પણ પાછળથી જાણે કે હમણાં જ મુનિવરની બત્રીશી તેડી ,
તેને પશ્ચાતાપ થતાં હવે તેને યથાશક્ય સહાય નાંખશે કે તેમને મારી નાખશે! ઢીલા :
કરતા હતા, તે પેલા ભાઈના શરીરમાં આવ્યું. પિોચા હૃદયની વ્યક્તિનું કદાચ હૃદય જ બેસી ર
તેની ભાષામાં કઈ કઈ હિન્દી ભાષાના શબ્દો જાય એવી ભયંકર ગજનાઓ, કૃત્કારે, ચીસો
આવતા હતા, જેથી અમે તેને ભાવાર્થ કાંઈક તથા ચેષ્ટાઓ કરવા લાગ્યો છતાં પણ મહામંત્રના
સમજી શકતા હતા. અમે તેની સંમતિ મેળવીને પીઠબળથી જરા પણ ગભરાયા વિના મુનિવર
હિન્દી ભાષામાં કેટલાંક પ્રશ્નો પૂછયા, જેના તેણે પણ માટે સ્વરે તાલબદ્ધ નવકારનું રટણ કરતા જ
પોતાની ભાષામાં સંતોષકારક જવાબ આપ્યા, રહ્યા. લગભગ વીસેક મિનિટ સુધી પઠાણે અનેક
વીસેક મિનિટ બાદ તે પણ જતો રહ્યો અને પ્રકારનાં તોફાન કર્યા પણ નવકારના અદશ્ય અભેદ્ય કવચને લીધે મુનિવરને જરા પણ ૫
પેલા ભાઈ પોતાના અસલી સ્વરૂપમાં આવી ગયા. કરી ન શકે! તેથી હિંમતમાં આવી જઈને નવકારના શબ્દોના રટણમાં આટલી તાકાત મુનિવરે તેના વાળ પકડી લીધા. ત્યારે તેનું મોઢું રહેલી છે, તે વિધિપૂર્વક નવકાર સાધનામાં એકદમ દયામણુ થઈ ગયું અને છેવટે, “હવે કેટલી તાકાત હોઈ શકે ? ઇત્યાદિ વિચાર કરતાં મારે નમાઝ પઢવાને સમય થઈ ગયા હોવાથી અમારું અંતર નવકારને અહોભાવપૂર્વક નમસ્કાર હું જાઉં છું.એવા પ્રકારના શબ્દો અરબસ્તાની કરી રહ્યું હતું...!
એક માનવીય સદ્દગુણ ‘સહનશીલતા આજે લેકમાં સહનશીલતાનો અભાવ છે. નાની નાની વાતમાં મનદુઃખ થાય છે કે ખોટું લાગે છે. અરે ઝઘડા પણ કયા નથી થતા ? ક્યારેક ખૂનની પણ નોબત આવી જાય છે દાંપત્ય જીવન છિન ભિનન થવાના મૂળમાં તે “સહનશીલતા” ને અભાવ જ રહેલો છે. એક કુટુંબ વર્ષોથી સંયુકત રહેતું હતું. એના વડિલ મોમીને આનુ રાજ” પુછવામાં આવ્યું તે એણે સહર્ષ કહ્યું : “આ માટે જવાબદાર અમારી સહનશીલતા છે. એને કારણે જ અમે આજ સુધી પ્રેમથી સાથે રહીએ છીએ અને રહીશું.'
ખૂબ જ જાણીતું ઉદારણ, ભગવાન બુદ્ધ એકવાર નદી કિનારે સ્નાન કરીને પાછા આવતા હતા ત્યારે બીજા મજલેથી એક બાઈ એ એઠવાડ ફેકયે, તે ભગવાન બુદ્ધ પર પડે એ બાઈએ જોયું છતાં ભગવાન બુદ્ધ કંઈપણ બેલ્યા વગર ફરી પાછા નદીએ જઈનાહીને નીકળ્યાં, ફરીવાર આવું બન્યું. સતત અઠવાડિયા સુધી એ બઈ એઠવાડ નાંખતી રહી ભગવાન બુદ્ધનું પસાર થવું, બાઈનું હેરાન કરવું, છતાં શ્રી બુદ્ધની પ્રસન્નતા જોઈ બાઈ નીચે આવી, તેના પગમાં પડી ગઈ બેલી મને માફ કરી દેવ, મારી ભૂલ થઈ ગઈઆપ મહાન છે, કહેતી તે રડવા લાગી. શ્રી બુધે કહ્યું: “બેન મારે તો તારો આભાર માને જોઈએ. કારણ કે તારા કારણે જ હું દિવસમાં બે વાર નાહતે.” અને ત્યારથી તે બાઈ પણ સહનશીલતા રાખતા શીખી ગઈ સહનશીલતા માણસને લાંબા ગાળે કદર રૂપી મહાનતા બક્ષે છે જેનામાં આ ગુણ છે તે જ કંઈક કરે છે અને કંઈક પામે છે. આ સદ્દગુણ આપ પણ કેળવી શકે !
- છાયા એ, ભટ્ટ

Page #18

[શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા, દ્વારા યોજાયેલ સ્કોલર
વિદ્યાર્થીઓનું બહુમાન
CHIGE DO ર્દિક સ્વાગત કરેઇં.
શ્રી જેન આત્માનંદ સભા-ભાવનગર દ્વારા આઝાદીના સુવર્ણ જયંતીના સુવર્ણ પ્રભાતે તા. ૧૫ ઓગષ્ટ-૧૯૯૭ના રોજ સભાના વિશાળ ભેગીલાલ લેકચર હોલ ખાતે ન્યુ એસ.એસ.સી. ૧૯૭ની વાર્ષીક પરીક્ષામાં સંસ્કૃત વિષયમાં ૮૦ કે તેથી વધુ માર્કસ મેળવનાર વિદ્યાર્થી ભાઈબહેનેને ઈનામ (પારિતોષિક) અર્પણ કરવાનો તેમ જ કોલેજમાં અભ્યાસ કરતાં વિદ્યાર્થીઓને સ્કોલરશીપ અર્પણ કરવાનો એક બહુમાન સમારંભ યોજવામાં આવ્યો હતો.
સ સ્કૃત વિષયમાં ૯૪ માકર મેળવી પ્રથમ આવનાર શાહ કેયૂર રમેશચંદ્ર તથા શાહ તુષાર પ્રવિણચંદ્રને રૂા. ૨૦૧/- ના રેકડ ઇનામ સભાના પ્રમુખશ્રી પ્રમોદકાંત બીચંદ શાહના વરદ્હસ્તે એનાયત કરવામાં આવ્યા હતા. સંસ્કૃત વિષયમાં ૮૦ થી વધુ માર્કસ મેળવનાર ૨૮ વિદ્યાર્થી ભાઈ-બહેનોને માકર્સ અનુસાર ઇનમે એનાયત કરવામાં આવેલ. કોલેજમાં અભ્યાસ કરતાં ૧૭ વિદ્યાર્થીઓને સ્કે લરશીપ અર્પણ કરવામાં આવેલ.

Page #19

( અનુસંધાન પાના નંબર ૯૬ નું ચાલુ )
આ બહુમાન સમારંભનું આયેાજન સભાના પ્રમુખશ્રી પ્રમોદકાંત ખીમચંદ શાહ (એડવોકેટ) ઉપપ્રમુખશ્રી દિવ્યકાંત મેહનલાલ સત, મંત્રીશ્રી હિંમતલાલ મેતીવાળા તથા મંત્રીશ્રી ચીમનલાલ ખી મચંદ શેઠ, શિક્ષણ કમિટીના કન્વીનર શ્રી ચીમનલાલ વર્ધમાન શાહ, સભ્યશ્રી ખાંતિલાલ મુળચંદ શાહ, સભ્યશ્રી પ્રવિણચંદ્ર જે. સંઘવી તથા સભાના મેનેજર શ્રી મુકેશકુમાર એ, સરવૈયાએ સારી એવી જહેમત ઉઠાવી આ બહુ માન સમારંભને યાદગાર બનાવ્યા હતા.
બહુમાન પ્રસંગે ઉદ્બોધન કરતાં વકતાશ્રીઓએ વિદ્યાર્થી ભાઈ-બહેનોને આજના યુગમાં શિક્ષણની મહેતા ઉપર ભાર મુકતા જણાવ્યું કે “સફળ જીવનની સાચી ચાવી શિક્ષણ જ છે. ” આપ સવેએ અભ્યાસ પ્રત્યે જે લગનથી ઉજજવળ કારકિર્દીનો આરંભ કર્યો છે, તેને સફળતાપૂર્વક સૈિદ્ધ કરો એવા શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા વતી અમારા સૌના આશીર્વાદ અને અભિનંદન છે.
અહિંસાના પૂજારી સંયુક્ત પ્રાંત અને હરિયાણાની સરહદ પાસે, દિલ્હીથી આશરે ૧૨૦ કિ. મી. ઉત્તરે સહારનપુર નામનું નગર છે, ત્યાંના એક પ્રસિદ્ધ જમીનદાર લાલા જમ્મપ્રસાદજીના જીવનની આ ઘટના છે.
વત'માન સદીના પહેલા દાયક નો એ સમય, એટલે અંગ્રેજ અમલદારોની ખૂબ જ ધાકત્યાંના અગ્રેજ કલેકટરે લાલાજી પાસે શિકાર કરવા માટે તેમને હાથી માંગ્યા. લાલ જીએ કહ્યું : ‘સાહેબ, શિકાર માટે હ’ હાથી આપું તો મારો અહિંસાધમ" લાજે, તેવા માટી હિંસાના કાર્ય માટે મારો હાથી મળી શકશે નહી'.'
તે જમાના માં મેટા અંગ્રેજ અમલદારનું અપમાન એટલે સવનાશને આમંત્રણ. આ બનાવ પછી થોડા મહિનાઓ સુધી પેલા કલેકટરે જુદી જુદી જાતની ધમકીઓ દ્વારા લાલાજીને બીક બતાવી. આખરે જ્યારે જાણ્યું કે લાલાજી પોતાના નિશ્ચયમાંથી ડગે તેવા નથી ત્યારે કલેકટરે જાતે જ લાલાજી પાસે ગયા અને કહ્યું : “કેમ શેઠજી, મારી માગણીનો શું વિચાર કર્યો ? મારી માગણી નહી સ્વીકારે તો તેનું શું પરિણામ આવશે તેને તમને ખ્યાલ છે ?”
લાલાજી કહે : 'સાહેબ, જે હું દોષિત ઠરીશ તો આપે મને જેલમાં પૂરાવશે, કદાચ આ બધી જમીન-જાયદાત જપ્ત કરાવશે કે વધુમાં વધુ ફાંસીની સજા કરાવશે. બસ એટલું જ ને ? પણ મારે અહિસાધમ તે સચવાઈ જશે ને ? એનાથી વિશેષ મારે કાંઈ નથી, ”
આવે નિર્ભય અને અડગ વિશ્વાસપૂર્વક ઉત્તર સાંભળી કલેકટર ખૂબ પ્રભાવિત થયા અને લાલાજીની પીઠ થાબડી તેમને ધન્યવ દ આપ્યા.
જુઓ ! ભારતના મહાવીર, બુદ્ધ અને ગાંધીના અહિંસાના સિદ્ધાંતને પાળનારાઓની બહાદુરી અને દૃઢતા ! આપણે પણ તેમાંથી પ્રેરણા લઈને અહિંસક બનીએ;

Page #20

Shree Atmanand Prakash
Pegd No. GBV. 31
તુમ્રતા,
भतपद्दशन' पुण्य' तद्गुणस्मृतिलब्धये । तदनुग्रहमुत्कृष्ट प्रति व्यङ्कतु च नम्रताम् ।।
# ભગવાનનું દાન તેના ગુણાને મરવા તેમ જ પોતાના જીવનમાં ઉતાર નાના અભ્યાસ કરવા માટે છે, અને તેણે જગત્ પર કરેલા જે મહાન ઉપક્રાર તેના પ્રત્યે નમ્રતા દાખવવા માટે છે.
* The purpose of having - ટુશન ( Bhagaved-Darshans ) is to remember His virtues as well as to try to manifest them in one's own life, and also to pay homage to the best obli. gation that He did to the universe,
BOOK-POST
શ્રી આમાનદ પ્રકાશ છે. શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા, From,
B૦૦ ૩ દ-હેackble ‘રવિgિ હેરાન
તંત્રી : શ્રી પ્રમોદકાન્ત ખીમચંદ શાહ પ્રકાશક : શ્રી જૈન આમાનદ સભા, ભાવનગર, મુદ્રક : આનંદ પ્રિન્ટીંગ પ્રેસ, સુતારવાડ, ભાવનગર.

Page #21
000000000 00000000 ONDO DOODOO adopagog WapSgQORDO 88CDODDDDDDD ODORODOS TagODDANOORD DDDDDDDDDDDDD Dopont GOOOD POD gOQD000000000000000000000 Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra JOOOOO000g OOOOOO ADORO 00000000000000000DDDDDODO VO add ORDDDDDDDDD OOOO QD0Dappad anaQQ000 www.kobatirth.org DDDDDDDDDDDD00000000DDDD QON GODARDOD.Dobe a0000000000000000 JOOOOO00000000000000 000000000 DOD0000000000000000000OD. Doga dabad apopa100apat gBD. . OD ADVAD ODDos povables do opas Polo Pasodoble DE ADVAAVAB Vedvengea yaacao! aan Paapagar o por boa ao PADALOADEDYos VID CAD Dongespancado capaoaoaaaaaaaaaaaass depoor DDDDDDDDDDON DODDDDDDDDDDDDDDD Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir