Atmanand Prakash Pustak 058 Ank 10

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Catalog link: https://jainqq.org/explore/531673/1

Page #1

SHRI ATMANAND
PRAKASH
સાધન
સે ફ્રેટીસ નામે એક મહાન તત્વવેત્તા આજથી અઢી હજાર વર્ષ પૂર્વે ગ્રીસમાં થઈ ગયો. એક વખત તે આથેન્સની ભર બજારમાંથી તેના અનુયાયીઓ સાથે પસાર થતા હતા. અનુયાયીઓમાંથી એકે તેને કહ્યું: ૬ આથેન્સ દુનિયાનું' મહાન નગર છે અને આ તેની મુખ્ય બજાર છે. આમાં દુનિયાની બધી સંપત્તિના માલ વેચાય છે, તમે કહો તે માલ અમે તમારા માટે ખરીદી લઈએ. ?
સોક્રેટીસે તે જોઈ કહ્યું: ‘ભાઈ, મને ઉપયોગમાં આવે એવી કોઈ માંજવસ્તુ આમાં નથી, આ તો આપણુસની વૃત્તિને પંપાળોને ઉત્તેજવાનાં સાધન છે, માણસની માણુ સાદ વધારનારાં સાધન નથી. અને ખર’ પૂછો તો આ સાધન પણ નથી. કારણ કે પિતાના અંતિમ ધ્યેયને સિદ્ધ કરવામાં જે ઉપયોગી થાય તેને જ સાધન કહેવાય, એ રીતે આ માનસિક રોગો ઉત્પન્ન કરનાર કચરા છે, મારે એ ન જોઈ એ, ”?
સ‘પત્તિઓ એકઠી કરવાથી માણસ જાતે ખ સુખ પામી શકતો નથી, સુખ સંપત્તિમાં નથી, મન માં છે, મનને સમૃદ્ધ, નિરાળી નિમળ અને સાત્વિક બનાવવું એ જ ખરી સાધના છે. અને એ સાધનામાં જે ઉપયોગમાં આવી શકે તે ખરાં સાધન છે. માણસે વિવેકપુરઃસર હિતકારક હોય તેવાં જ સાધનાને સ્વીકારી ખાકીનાં છોડી દેવા જોઈએ. જેટલી સ્વાધીનતા, તેટલું સુખ વધારે. સાધનસંપત્તિ વિના ન ચાલે એવી વૃત્તિ દીનતા છે, પરાધીનતા છે, દુઃ ખ અને અધોગતિની તે જનેતા છે.
--પારાણાય
-
પ્રકાશી :
પુતક પદ્ધ
પુરતઃ ૫૮ શ્રી જૈન નાનાનંદલના
નાગિ૨
શ્રાવણ
'
3o
સં. ૨૦૧૭

Page #2

૧૫૩
૧૫૮
અનુક્રમણિકા ૧ સુભાષિત ૨ પર્વાધિરાજ પર્યુષણ મહોત્સવ
મુનિશ્રી લક્ષ્મીસાગરજી મહારાજ ૧૫૪ ૩ ભા નગાધિરાજ
સાહિત્યચંદ્ર બાલચંદ હીરાચંદ્ર ૧૫૬ ૪ ગુણથી જ મેટાઈ મળે છે .. .... ૫ માનવાચિત સુખ
શ્રી કેદારનાથજી
૧૩૦ ૬ પાસવણ ( પાર્શ્વ સ્તવન)
હીરાલાલ ૨. કાપડીયા
૧૬૨ ૭ પાંચ વર્ષનું પ્રમુખપદ
દિવેટ ૮ પયું પણ મહાપર્વ ઉજવા
મુનિશ્રી લક્ષ્મીસાગરજી મહારાજ ટા. પેજ ૩
સમાચાર સારા ભાવનગર:–અને શ્રી ગોડીજી પાર્શ્વનાથ જૈન જિનાલયમાં પ્રતિષ્ઠા-મહોત્સવ છે અને તે નિમિત્તે અષાડ વદ ૧૪ તા. ૧૦- ૮-૬૧થી અટ્ટાઈમહોત્સવ શરૂ થઈ ગયેલ છે તેના કાર્યક્રમ નીચે મુજબ છે. પ્રતિષ્ઠા કરાવવા માટે કમિટીની વિનંતીથી પૂજ્ય આચાર્ય મહારાજશ્રી ઉદ્યસૂરીશ્વરજી પધારેલ છે,
અષાઢ વદ ૧૪ ગુરૂવાર તા ૧૦-૮-૬૧ શ્રી અષ્ટાદ્દિકા મહોત્સવ પ્રારંભ-સવારે સ્ટા, ટા. ૭-૫ કુંભસ્થાપના-અખંડ દીપક સ્થાપન-જવારારોપણ. બપેરે-શ્રી નવપદજીની પૂજા તથા આંગી શેઠ મોહનલાલ શામજીભાઇ દેવચંદ તરફથી.
અષાઢ વદ ૦)) શુક્રવાર તા. ૧૧-૮-૬૧ બપોરે-શ્રી પાર્વીનાથજી પંચકલ્યાણક પૂજા તથા આંગી સલત ચુનીલાલ રતીલાલ હેમરાજ તરફથી. | શ્રાવણ સુદ ૧ શનીવાર તા. ૧૨-૮-૬૧ સવારે-નવગ્રહ, દશ દિકપાલ, અષ્ટમંગલ પૂજન. બપોરે નવાણુ પ્રકારી પૂજા તથા આંગી શેઠ નાનચંદ આણું દજી તરફથી.
શ્રાવણ સુદ ૨ રવીવાર તા. ૧૩-૮-૬ ૧ સવારે-અઢાર અભિષેક (બધા જિનમદિરાના પ્રતિમાજીઓને) બપેરે-શ્રી નંદીશ્વરદ્વીપની પૂજન તથા આંગી શેઠ નરશીદાસ મેઘજીભાઈ તરફથી.
શ્રાવણ સુદ ૩ સોમવાર તા. ૧૪-૮-૬૧ ધો અંતરાય કમની પૂજા તથા આંગી શેઠ ત્રિભવનદાસ ગોરધનદાસ ટાણાવાળા તરફથી.
શ્રાવણ સુદ ૪ મંગળવાર તા. ૧૫-૮-૬૧ વારે-રથયાત્રાના વરધોડે. બપોરે-શ્રી મહાવીર પંચકલ્યાણુકની પૂજા તથા આંગી શેઠ જગજીવનદાસ મગનલાલ દાઠાવાળા તરફથી.'
શ્રાવણ સુદ ૫ બુધવાર તા. ૧૬-૮-૬૧ સવારે-ધ્વજદંડે-કળશ-અભિષેક-પૂજન-ચિત્ય અભિષેક, અપારે-શ્રી ઋષીમડલની પૂજા તથા આંગી શેઠ કપુરચંદ હરીચંદ મેચીસવાળા તરફથી. | શ્રાવણ સુદ ૬ ગુરૂવાર તા. ૧૭-૮-૬૧ બપોરે~શ્રી આદિશ્વરજી પંચકલ્યાણક પૂજા તથા આંગી શેઠ જીવરાજભાઈ ખીમચંદ તરફથી.. | શ્રાવણ સુદ ૭ શુક્રવાર તા. ૧૮-૮-૬૧ ગભારા પ્રવેશ સવારના સ્ટા. તા. ૭-૩૭ વાગે. પ્રભુ પ્રતિષ્ઠા (ગાદી સ્થાપન) સવારે સ્ટા. ટા. ૯-૨૦-૪ વાગે. શ્રી અષ્ટોત્તરી સ્નાત્ર બપોરે વિજય મુહૂર્ત શેઠ જુઠાલાલ ત્રીભોવનદાસ તરથી ભણાવાશે.
નવકારશીનું જમણ બપોરના સ્ટા. તા ૧ થી ૬!! ( શ્વેતામ્બર, દિગબર સ્થાનકવાસી, લોંકા ગચ્છનું સામુદાયિક )
શ્રાવણ સુદ ૮ શનિવાર તા. ૧૯૦૮ ૧ સવારે સ્ટા. ટા. ૮-૫ વાગે ઠારદધાટન. બપોરે-શ્રી સત્તરભેદી પૂજા તથા આંગી શા નાથાલાલ માણેકચંદ તરફથી. દરરોજ રાત્રે ભાવના બેસશે.

Page #3

આ વાનંદ
*
વર્ષ પ૮ મું ]
શ્રાવણ તા. ૧૫-૮-૬૬
અંક ૧૦ મ ].
सुभाषित
अहो नु कष्टः सततं प्रवासः ततोऽपि कष्टः परगेहवासः। कष्टाधिका नीचजनस्य सेवा ततोऽतिकष्टा धनहीनता च ॥
વસંતતિલકા
આપે અહે દુખ નિરંતરને પ્રવાસ, એથી અતિ દુખદ છે પરઘેર વાસ; એના થકી દુખદ નીચની સેવ ભારી, છે સર્વથી નિર્ધનતા બહુ દુખકારી.

Page #4

પર્વાધિ રે જ ૫ર્યું ષ ણું મહત્સવ
મુનિરાજશ્રી લક્ષ્મીસાગરજી મહારાજ
(સુણે ચંદાજી.........એ રાગ ) ભવિ ભાવ ધરી પર્યુષણ પુણ્યકારી પ્રેમે ઊજે, ગુરુમુખ કે બેધ સુણીને હ ઉરને રીઝ-ભવિ. (૧)
શુભ કપસૂત્ર શ્રવણે ધારે, વિધિપૂર્વક સુણીને પાપ હરે. ગુરુમુખથી સુણીને ભવથી તરે.
ભવિ. (૨)
નવ વ્યાખ્યાને અતિ સુખકારી, વીર પાર્થ નેમિ ને રૂષભાદિ શુભસ્થી વિરાવલિ ને સમાચારી.
ભવિ. (૩)
પર્યુષણને શુભ અર્થ શહે, કરી પુણ્ય અતિશય પાપ કહે, આત્મામાં રમતા શ્રેષ્ઠ ચહે.
ભવિ. (૪)
મળ્યું કલ્પસૂત્ર પાવનકારી, એકવીસ વાર શ્રવણે ધારી, બને ક્ષતણ પછી આધકારી.
ભવિ. (૫)
કરે ક્ષમાપના સહુ જીવ પરે, સમભાવધરી વર્તન જ કરે, આરાધકપદને પ્રાણ રે.
ભવિ૦ (૬)

Page #5

પર્વાધિરાજ પર્યુષણ મહત્સવ
૧૫૫
ભવિ૦ (૭)
ભવિ. (૮)
ભવિ૦ (.
નવ વારંવાર આ વેગ મળે, શુભ પુણ્ય તણે અવસર આ ફળે, જેથી બુદ્ધિ સુમાર્ગે વિશેષ વળે. એ સમયે પ્રતિક્રમણ કરવાં, અતિ આનંદથી પ્રભુ ગીત સ્મરવાં. ગુરૂદેવદર્શને શિર ધરવા. આરંભ પાપને ત્યાગ કરે, વ્યવહાર ધર્મનું ધ્યાન ધરે, બ્રહ્મચર્યાશીલનને ગ્રહણ કરે. તપશ્ચર્યા છ અઠ્ઠમની, તપ અષ્ટ દિનનું શુદ્ધ બની, વળી વિવિધ પૂજા પ્રભુ જિનની. અસત્ય વચનના ત્યાગી બને, જુગાર રૂપી એક શત્રુ હશે, એવાં ગુરુબેધતણ વચને. ઉત્સવ નંદીશ્વર દેવ કરે, માનવ ભૂમિ એ કેમ ના ઊજવે? પછી અનંત રૂદ્ધિની પ્રાપ્તિ ધરે. પર્યુષણને ઉર મધ્ય સ્મરે, પ્રભુ ગાન વિષે ઉત્સાહ ધરે, લક્ષ્મીસાગર અજિતપદ પ્રાપ્ત કરે.
ભવિ. (૧)
ભવિ૦ (૧૧)
ભવિ. (૧૨)
ભવિ. (૧૩)

Page #6

ભેા નગાધિરાજ !
(પતને ચેગીની ઉપમા બધી રીતે ઘટાવી છે. )
કરે
ઉન્નત રાખી મસ્તક નભમાં સ્વર્ગ ખામી વાત તારાગણુ વિશ્રામ કરે જ્યાં જગજનના જે ચિત્ત હરે જગ સહુ માતૈ નગવર તુજને શિખર જાસ ઉત્તુંગ રહે હુ' માનું તું યાગીશ્વર છે અવિરત યાગ અખ‘ડ વડે
મુનિજન ને વિદ્યાસાધક કઈ તુજ સનિધમાં આવી રહ્યા નિજનિજ સિદ્ધિ વરી જેઓએ આશ્રય તારા કરી ગયા મણિ યૌષિ સાધન કરતા જન કોઇ મનની શાંતિ લડે હું માનુ તુ ચેાગીશ્વર છે અવિરત યાગ અખંડ વડે ૨
લોકો માને અજીવ તુજને પાષાણાના પુંજ ભલે તાવર તારા અંગેપગે વધે સુખેથી ફૂલે ફળે જટાજૂટ કચ વૃક્ષ રૂપમાં યેગી તનુ આરામ વડે હું' માનુ તુ ચેગીશ્વર છે. અવિરત ચાગ અખ'ડ વડે ૩
સરોવર વલસે છે
તારા જીજી અંગે અણુ નદી જ્યાં આનૐ હુંસ સારસે કૈલિ કરતા નાચે તું ચામી ઇં તુજ અંગેથી
પરસેવાના અણ્ણા વહે હું માનુ તુ ચેગીશ્વર છે અવિરત યાગ અખંડ વડે ૪
04_4 -
નહી’ કદા
કાલે અનંત રહ્યો તુ નિશ્વલ યુગ સાધના કરે સદા ધ્યાન ધારણા કરે (નરંતર કાઈ ઉપાધિ તુજ તનું ઉપર તીથપતિ કઈ કલ્યાણકમાં આવી રહે હું માનું તું ગીશ્વર છે અવિરત ચૈત્ર અખડ વડે પ
તીથ પતિની પુત્રજ ઝીન્રી નિર્મલ તાપુરા દેઢુ થયે ત્યાં શુ અવિચલ સતત તું છે નિ^લ ચિત્તે યાગ ઘો નિશ્વલ ધારી યાગ સમાધિ ઋષિવર! તુજ મનાંતિ વહે છું” માનું તું ચાળીશ્વર છે અત્રિત ચાઞ અખંઢે વહે

Page #7

૧૫૭
ભે નગાધિરાજ! અનંત એવા ગયા ઉનાળા ધગધગતા અંગાર સમા તેવા ટાઢા કુસ્તર એવા ગયા શિયાળા હીમ સસ તું ન પુલા નહીં કુલા નિશ્વલ ગી ચિત્ત રહે હું માનું તું ગીશ્વર છે અવિરત વેગ અખંડ વહે છે કંઈક ઉત્સવ સુરત જેયા ધીંગાણું પણ બહુ જોયા ધાન્ય સમૃદ્ધિ નજરે જોઈ દુકાળ કાળા પણ જોયા સુખદુઃખ સમયે અનુપમ સમતા વિકૃતિ તારે કદિ ન રહે. હું માનું તું ગીશ્વર છે અવિરત વેગ અખંડ વહે ૮ સમતા ક્ષણપણ ન ઢળે તારી સાગરસમ ગંભીર બની ધન્ય ધીર તું વીર અલૌકિક મુનિ પદને સાક્ષાત પણ નગવર! તુંજ તપેધન સાચે અપ્રતિહત તુજ શાંતિ રહે હું માનું તું યોગીશ્વર છે અવિરત વેગ અખંડ વહે ૯ તાહરા અને ગુફા છેતરી કેઈએ પથ્થર પણ ફેંકયા કેઈએ પૂજન કેઈએ તર્જન અનેક રીતે કરી નાખ્યા અચલ અરે તું યેગી સમરસ કેઈ પળે ન અશાંત રહે હું માનું તું યેગીશ્વર છે અવિરત પેગ અખંડ વહે ૧૦ સિંહ વ્યાઘ વૃક શિયાળ તારા શરીર માં નિવાસ કરે મૃગ બક હંસ અને ખગ ગણ પણ આનકે કર્લોલ કરે નિરાશ્રિતોને આશ્રયદાતા સમાનતા સહુ સાથે લહે હું માનું તું યેગીશ્વર છે અવિરત યંગ અખંડ વહે ૧૧ કયારે થશે તપ તવ પૂરું પથ્થર દેહ જશે કયારે? અથવા એહ અનંત તપવન અનંતમાં મળશે ત્યારે ધન્ય ધન્ય નગરજ ! તાહરી પદસેવા બાલેન્દુ ચહે હું માનું તું ગીશ્વર છે અવિરત યે અખંડ વહે ૧૨
સાહિત્યચંદ્ર બાલચંદ હિરાચંદ

Page #8

ગુણથી જ મોટાઈ મળે છે
એશ્વર્યથો નહીં!
સાહિત્યચંદ્ર બાલચંદ હીરાચંદ, જગતમાં ઘણા માણસો મેટા અને વૈભવશાલી એકાદ માણસ કરડાધિપતિ હોય અને એની ગણાય છે. પણ એમનું એ વૈભવ જે સાચું પાસે માનવતાને ગુણ ન હોય તે એ એનું ધનવૈગુનિષ્પન્ન નહીં હશે તે તે તદન પોકળજ રહેવાનું. ભવ શા કામનું ? જેઓ એની સામે હાજીહા કરી એવું મેટાપણું ફક્ત દેખાવ પુરતું જ હોઈ શકે છે. એના મેઢા સામે એના ગુણગાન કરતા હોય છે, સાસુ નહીં. જેમ કેઇના પગે સોજો આવી જાય તેઓ સાચી રીતે જોતા એના શત્રુ હોય છે. એમને ત્યારે તે પગ ખૂબ જાડો થએલો જણાય છે. પણ તો પોતાનો કાંઈને કાંઈ અંગત સ્વાર્થ સાધી લેવાને એ જાડાપણું તે ગજનિત હોય છે. એને શરીરની હોય છે, અને એટલા માટે જ તેઓ એના સ્તુતિસ્તા પછી અગર બળ શી રીતે ગણાય ? તેમજ નાટકમાં માતા હોય છે. અને એની પાછળ એની પેટભરી કોઈ નટ મેટે રાજા થઇને આવે અને અંગ ઉપર ઠેકડી કરતા હોય છે ! ધનવાન પાસે જે દાતૃત્વને ઘણા ભારે જણાતા કપડાં પહેરેલાં હોય ખૂબ ગુણ ન હોય તો એનું એ ધન તુચ્છ ગણાવું ઘરેણાથી અંગ ઢાંકેલુ હોય, એને સાચું રાજવીપણું જોઈએ. એકલું ધન કઈ સાચું વૈભવ ગણાતું નથી. કઈ ગણતું નથી. હાથમાં એક ચળતું ખરું ઝાલી તેની સાથે લોક હિત સાધવાની અને પિતાના
એ એક મહાન યોદ્ધાની પેઠે ફેરવતો હોય ત્યારે એ આત્માને ઓળખવાની બુદ્ધિ જાગૃત હોવી જોઈએ. કાંઈ વીર ક્ષત્રિય ગણાય નહીં. એ એનું વૈભવ કેવળ એટલા માટે કહેવું જોઈએ કે, ગુણ વિનાની મેટાઈ ની હોય છે. ગુણનિષ્પન્ન નહીં. કૃત્રિમ પણું ઘડી એ સાચા ઐશ્વર્યની નિશાની નથી. ભરને માટે માણસને ભૂલાવામાં નાખી દે તેથી હમેશને માટે લેકેને એ છેતરી શકતું નથી. પિત્તળ થોડા
કમઠ તપસ્વી પિતાની આસપાસ ધગધગતે વખત સુધી સેનું ભાસતું હોય તેથી તે સાન થ અગ્નિ સળગાવી ઉપરથી સૂર્યની આતાપના સહન
કરતો હતો, અને તેને લીધે તેની તરફ પૂજ્યભાવે જતું નથી.
લકોનું આકર્ષણ થયું હતું. પણ તપની પાછળ શ્રીપાળકમાર થશરગૃહે ખૂબ આરામ અને શુદ્ધ પવિત્ર અને નિઃસ્વાથી હેતું હતું નહીં. એને વૈભવ ભોગવતા હતા. કોઈ જાતની ખામી નહીં હતી. તો આવા તાપમાં માળા ફેરવી સ્વર્ગસુખ જેવું છતાં એમને એમ લાગ્યું કે, આ વૈભવ અને ભોગ- સુખ મેળવવાનું હતું. અને તેમાં મોટી માન્યતા વિલાસમાં મારું શું ? “ઉત્તમ આપ ગુણે કથા ” એ મેળવી ખાનપાનની બધી જોગવાઈ મેળવી લેવાની સૂત્ર એમના મગજમાં પૂરેપૂરું પેશી ગએલું હતું. હતી. એ બધું કામ સરળ ચાલી રહ્યું હતું. એવામાં તેથીજ એમણે એકાકી દેશાંતરે જવાનું સાહસ ખેડયું. પાર્ષકમારે આવી એની ભૂલ બતાવવા અને સાચે અને શાયા ભવશાલી થઈનેજ પાછા ફર્યા એઓ કલ્યાણને માર્ગ બતાવવા પ્રયત્ન કર્યો ૫ણું કમઠને વૈભવ અને ઇન્દ્રિયસુખમાં જ લાલુપ બની બેસી રહ્યા નથી તે "ર્વકુમાર એના શત્રુ જણાયા. જનતા હત તે શું તેઓ સાચા વાવેરાલી થયા હોત? એની પાછળ ગાંડી ઘેલી થઈ હતી તે વિમુખ અને અને જ્ઞાનીઓની પ્રશંસાને પાત્ર થયાં હોત? તિરસ્કાર અને ટીકા કરનારી બની ગઈ. અને વૈભવ

Page #9

ગુણાથીજ મોટાઇ મળે છે, ઐશ્વર્યથી નહી!
૧૫૯
નષ્ટ થઈ ગયો, તેથી જ એ ગુણ જ ગુમાવી બેસવા કાંઈ એ કાગડો મટી ગરૂડ થઈ જતો નથી. સાચા તત્પર થયો. અને અંતે મહા દુઃખને ભાગી થયો. જ્ઞાની હોય છે, અને એવી માનવંતી પદવી ખાતે એટ વિભવ એ સાચા ગણ વિના નકામો છે, એ લાયક દેવ છે તેઓ તેવી પદવીથી દૂર ભાગવા સ્પષ્ટ જોવામાં આવે છે.
પ્રયત્ન કરે છે. એમને એવી પદવીની જરાએ દરકાર
હેતી નથી. એમને તો લેકેપિકાર કરી આત્માને ગુત્તમાં ઘ િખ્રસન્ન થત:
વિકાસ સાધવાની લગની લાગેલી હોય છે. રાત प्रासादशिखरस्थाऽपि काका न गरुडायते ॥
દિવસ એમને તે સેવા કરવાનો જ વિચાર મનમાં પોતાની લાયકાત જોયા વિના જે ઊંચા આસન
રમ્યા કરે છે. પદવી કે મેટાઈ તો એમને મન ઉપર જઈ બેસે છે, તેથી તે કાંઈ ઊંચે થઈ જતો.
બાલચેષ્ટા જ જણાય છે. ઘણા સંત મહાત્મા નથી. ઉત્તમતા જે મેળવવી હોય તો તે માટે
તે વગર પદવીથી જ લેકેની જીભે ચઢી ગએલા ગુણોને જ સંગ્રહ કરવો જોઈએ. ફક્ત ઊંચી જગ્યાએ
હોય છે. પણ તે પદવી ધારણ કરવાથી જ જઈ બેસવાથી કાંઈ સાચો વૈભવ મળતું નથી.
વધુ સારી સેવા હું કરીશ એવી ખાતરી થાય તો જ ઊંચા રાજમહેલના ટોચ ઉપર કોઈ કાગડે ચઢી
પદવી ધારણ કરે છે. અને એની ઊંચી કક્ષાએ એને બેસે તેથી કાંઈ તે ગરૂડ પક્ષી બની જતો નથી.
પહોંચાડી વધુ સારી સેવા કરે છે. ત્યારે તુચ્છ કાગડે એ કુશબ્દ ઉચ્ચારના કામડે જ રહેવાને
વિચારના પદવી ધારકે કાગડાને ઉચિત એવા છે. એ કોઇ દિવસે ઊંચે ચઢી બેઠો એટલા માત્રથી
કુશબ્દો ઉચ્ચારતા રહે છે. પણ એમની એ કૃતિ ગરૂડ બની જાય એ અશકય છે. કેક માણસ
સૂર્ય સામે ધૂળ ઉડાડવા જેવી જ સિદ્ધ થાય છે. પિતાને પૂજ્ય પંડિત કે આચાર્ય ઉપાધ્યાયનું બિરૂદ ધારણ કરી બેસે તેથી કાંઈ તે એવી પદવીને લાયક
સાચી મોટાઈ તે સાચા આત્મગુણ વિકસા
વવામાં હોય છે. ઊંચે ચઢી બેસવામાં નહીં માટે જ બની જતો નથી. એ પદવી કે મોટાઈને વૈભવ તો
અમે કહીએ છીએ કે, પ્રસિદ્ધિ મેળવવા માટે, છાપામાં ગુણનિષ્પન્ન હોવું જોઈએ, પિકળ નહીં. પણ
ગુણગાન ગવડાવવા માટે કે પિતાનું મુખડું છપાવવા જગતમાં અનુભવ તદ્દન ઊલટો જ મળે છે. ઘણા પદવીધારકે એ પદવી માટે તદ્દન અપાત્ર જ હોય છે.
માટે, તેમજ મોટા ગણાતા લેના મોઢે ગુણગાન
કરાવવા માટે જે પ્રયત્ન થાય છે તે તદન અજ્ઞાનઅને ભોળી જનતા પાસે ભાન ખાટી જતા હોય
જન્ય ઘેલછા છે. બીજું કાંઈ નહીં. છે. પણ એવું અકારણે ગુણહીનને મળેલ વૈભવ છેડા જ સમયમાં ખૂલું પડી જાય છે. અને તેનું ત્રિકાલવંઘ ભગવંત ઈદ્રભૂતિ ગૌતમસ્વામી લબ્ધિસાચું સ્વરૂપ તેને જણાવા માંડે છે. ઉપરથી ઓના ભંડાર હતા, એ સહ કોઈ જાણે છે. એમણે ચઢાવેલ બાળ નિકળી જતાં અંદરના દોષો છતા કદી પણ એ લબ્ધિઓ બજારમાં મૂકી ન હતી. થાય છે. આવી સ્થિતિમાં પિતાને કૃત્રિમ રીતે કાર એમાં એને જીરવવાની શક્તિ હતી. એ મેળવેલ મોભો ટકાવી રાખવા ખૂબ ધમપછાડા કરે લબ્ધિઓના આવિષ્કારથી તો જગતને ખૂબ ગુણ છે. પણ એ એને પ્રયત્ન પાણી લેવી તેમાંથી ગાવા લગાડત. પણ એઓએ લબ્ધિઓને સોદો કોઈ માખણ કાઢવા જે થઈ પડે છે. આવી પરિસ્થિ દિવસ કર્યો ન હતો અને એવા આત્મસંયમ માટે જ તિમાં એ દરેકને ધમકાવવા પ્રયત્ન કરે છે. અને અમે આજે વગર સંકેચે એમના ગુણે મુક્ત કંઠે બધાઓને ધર્મહીન, નાસ્તિક, ભેળા કે મૃખ એવા ગાઈએ છીએ. એઓની લબ્ધિઓ માટે નહીં. લબ્ધિઓ બિરૂદ આપવા માંડે છે. મારાથી વધુ જ્ઞાની જગતમાં તે એમના ભવ્ય અને દિવ્ય આત્માને આવિષ્કાર હોઇ શકે જ નહીં એવા બુમબરાડા પાડે છે. તેથી હતો. તેઓ પંદરસે તાણેને અંગુષ્ટના સ્પર્શથી

Page #10

માનચિત સુખ
શ્રી. કેદારનાથજી
જનસંદેશમાંથી સાભાર ઉધૃત” આપણે બધાં સુખી થવા ઇચ્છીએ છીએ, ઘણું માટે આપણે એક વસ્તુ બરાબર સમજી લેવી પિતાને સખી માનતા પણ હશે. પણ કેટલે અશં જોઈએ કે આપણે મનુષ્ય છીએ અને મનુષ્યોચિત કેટલા લેકે સાચા સુખી છે તે તો વિવેકી મનુષ્ય સુખને માટે જન્મ્યા છીએ. ગમે તે રીતે સુખી જ સમજે છે. મનુષ્યને શોભા આપે તેવું સુખ થવાની આશા, ઈચ્છા અથવા વિચાર આપણે છોડી કેટલા મેળવે છે? આ પ્રશ્નનો જવાબ સૌની પિત દેવા જોઈએ. જેને જે પ્રકારનું જીવન ગાળવાની પોતાની માનવતાની કલપના અને વ્યાખ્યા પર ઈરછા હોય તે પ્રકારનું જીવન ગાળવાને જગતમાં આધાર રાખે છે રાણા પ્રતાપે “માન જબ તક, તેને અવકાશ છે, પરંતુ આપણે એટલી બધી વારીપ્રાણ તબ તક.” ભાન નહિ તો પ્રાણું નહિ, એ નાને વશ થઈ જઈએ છીએ કે વિચાર કરવાની ભાવના મેવાડમાં નિર્માણ કરી હતી. જયારે બીજી ફૂરસદ પણ રહેતી નથી. નરસિંહ મહેતાએ વૈષ્ણવ બાજુ કેટલાક લેકે ગુલામીમાં જીવન વીતાવવાનું જનનાં લક્ષણે કહેતાં કહ્યું છે કે, “પરધન નવ પસંદ કરે છે. કોઈ કહેશે કે ચણ ફાકીને જીવન ઝાલે હાથરે પણ આપણી બાબતમાં તે પરધનને ગુજારીશ પણ કેઈનું એઠું તે નહિ જ આપણે હાથ અડતાં જ સ્વધન બની જતું લાગે છે. ખાઉં. તે વળી કોઈ કહેશે કે ભલે એઠું તો એઠું, પણ તે મીઠું લાગશે. લાંચ લેનાર અને લાંચ નહિ મનુષ્ય સુખની ઇચ્છા કરે તે સ્વાભાવિક છે. લેનાર બેઉને માટે પ્રસંગ એક જ છે. એક માણસ સુખ ચાહવું તે જીવનને ધર્મ છે, પણ કેવા પ્રકાલાંચ લઈ લાલચુ બને છે, જ્યારે બીજો પ્રલોભન રના સુખને સાચું સુખ માનવું તેને નિર્ણય માનવી વટાવી વધુ પ્રામાણિક બને છે. લાલચુ માણસ રસ્તામાં ધર્મ કરે છે. ચોરી કરીને આણેલે ગેળ કાંઈ કડવો પડેલી ચીજ તરત ઉપાડીને ગજવામાં મૂકશે, જ્યારે નથી લાગતો, પરંતુ વિવેકી મનુષ્ય આવું ખોટું વિવેકી મનુષ્ય તે ચીજ કોની છે તેની તપાસ કરશે કામ કરશે જ નહિ અને ચોરીને ગાળ એને કહે અને માલિક નહિ મળે તે પોલીસને સેંપી દેશે. તે નહિ લાગે, પણ એને ગળે જ નહિ ઊતરે.
( અનુસંધાન પાના ૧૫૯નું ચાલુ) ક્ષીરનું ભોજન આપે છે, એ પ્રસંગ જે ન બન્યો ખેડત ખેતરમાં અનાજ વાં
ખેડૂત ખેતરમાં અનાજ વાવે છે અને તેમાંથી હોત તો તેમની અપાર લબ્ધિઓ લેકના જાણ- અનાજ મળે એવી અપેક્ષા રાખે છે, કઈ ઘાસવામાં પણ આવી હોત કે નહીં એની પણ શંકા ચારાની અપેક્ષા રાખતું નથી ઘાસ અને ચારે તે જ છે!
અનાજની પાછળ ઊગે છે જ, ઘાસચારા માટે જુદો કે એ પણ અધિકારની જગા મેળવવા પહેલાં પ્રયત્ન કરવાની જરૂર હોતી નથી. તેમજ પદવી કે વારંવાર પોતાની લાયકાતને તેલ કાઢી લેવું જોઈએ. અધિકારનું છે. ગુણ હશે તો વૈભવ તેની પાછળ અર્થાત લેકસેવાને ગુણ વધુ ને વધુ કેળવવાના પ્રયત્ન દેડી આવે છે. વૈભવ કે પદવીની પાછળ ગુણ દોડી કરવો જોઈએ. પદવી માટે કે અધિકાર માટે જ આવતા નથી માટે જ અમે કહીએ છીએ કે પ્રયત્ન તુચ્છ પ્રયત્ન કરનારાઓ ભીંત ભૂલે છે એ સમજી જ કરવાને તે તે ગુણો માટે હોવા જોઈએ. વૈભવ રાખવું જોઈએ.
માટે નહીં. ઈયલમ

Page #11

પાસ થવણ (
પાસ્તવન)
૧૬૧
મનુષ્ય ધર્મને માટે આપણે જન્મે છે. તેની શ્રીમંત લોકોનું પણ આવું જ છે. બીજા પાસે જાતિ જેને જેને હશે તે કદી યે ખોટું કામ નહિ વધારે પૈસા જોઈને તેમને અદેખાઈ આવે છે ને કરે. ઇવનમાં વૈરાગ્યની જરૂર છે, પણ તે વૈરાગ્ય તેઓ દુઃખી થાય છે. જીવનમાં હમેશાં દુ:ખ, ચિંતા, ખોટા સુખ માટે, સાચા સુખ માટે નહિ! ઉદ્વેગ સહન કરવા છતાં, આપણાં વિચારમાં, આપણું સજજનને તે હંમેશા આનંદ, સંતોષ અને પ્રસન્નતા જીવનપદ્ધતિમાં ક્યાંક કંઈક દેષ હશે એવો વિચાર મળે છે, કારણ કે તેઓ સતત ધર્મને માર્ગે ચાલે સરખે આપણને આવતો નથી. આપણી આજી. છે, પ્રાગપણ કરવાને પ્રસંગ આવે ત્યારે પણ બાજુનું વાતાવરણ પણ એવા જ પ્રકારનું હોવાથી તેઓ દુ:ખી ન થતાં, સુખી જ રહે છે. એ પ્રસંગે જીવનની તુલના કરીને જોવાનું મળતું નથી. સમાં તે તેમની આંતરિક તેજસ્વીતા વધે છે. ઝેરને જમાં બધા જ દુર્બળ હોય તો કેણ કેનાથી શરમાશે? યાલ પીતી વખતે સેક્રેટિસ વધુમાં વધુ આનંદી એકાદ વ્યક્તિ પણ જે સશક્ત અને બળવાન હશે અને સંતોષી હતા.
તો બીજાઓને પોતાની દુર્બળતાને ખ્યાલ આવશે. માનવીનું મન કેવું છે તે બહુ સમજવાને, આપણે સારી રીતે સમજીએ છીએ કે આપણે સંશોધનનો વિષય છે. એક વખત મારે સાંજના મનુષ્યજાતિના દેને લીધે દુઃખી અને સગુણોને સૂર્યાસ્ત પછી હિyઢ ઉપરથી નીચે ઊતવાને પ્રસંગ લીધે સુખી થઈએ છીએ, પણ જે વ્યસની માણસ આવેલે. મારી સાથે એક શેઠજી પણ હતા. તેમને કેફી વસ્તુઓની માત્રા વધારીને પોતાની વ્યાકુળતા ચાર માણસોએ ડોળીમાં ઊંચકવા હતા અને હું અને તલપ શાંત કરવાનો પ્રયત્ન કરે છે તેવી જ પગે ચાલતો હતો. જેમ જેમ અંધારું વધવા માંડયું રીતે આપણે વતીએ છીએ. ક્રોધી ક્રોધથી થયેલો તેમ તેમ એમનો જીવ ગભરાવા લાગે. તળેટીમાં ઉપદ્રવ અધિક ક્રોધી બનીને ટાળવા મથે છે. હાલ આવી મેટરમાં બેઠા ત્યારે તેમને જીવ હેઠો બેઠો. જુગારી બમણું રમે તેવું આપણું વર્તન હોય છે. પૂના તેમના બંગલામાં પહોંચ્યા ત્યારે તેઓ ખૂબ નશાની માત્રા વધારીએ છીએ. લેભી લેભથી સ્વસ્થતાથી મને કહેવા લાગ્યા “ તમે તે અંધારામાં મુશ્કેલીમાં મૂકાય છે અને તેને દૂર કરવા તે વધુ ઝડપથી માર્ગ કાપતા હતા અને મારા જીવ ખૂબ જ લોભી બને છે. એક વખત ગાડીમાં બાજુમાં બેઠેલા ગભરાતો હતો. તેમને જંગલમાં જવાનું પ્રસ ગે મુસાફરે મને પૂછયું “બીડી પીઉં તો વાંધે આવેલા નહિ માટે તે ગભરાતા હતા. આ પ્રસંગને ને ?” મેં કહ્યું, ‘ભલે પીએ, પણ એવી રીતે ઉલ્લેખ કરવાનું પ્રયોજન એટલું જ છે કે જે ભયને પી જે કે બીજી વાર પીવાનું મન ન થાય, ' તેમણે પ્રસંગે વૈર્ય રાખવાનું બળ આપણામાં ન હોય તે કહ્યું કે બીડી પીવાની આદત પડી ગઈ છે. આપણી પાસે ગમે તેટલા પૈસા હોય તેને શે અંતમુર્ખ બની વિચારીશું તો તરત સમજાશે. અર્થ ? માંદગીને સમયે કે મૃત્યુના વિચારથી શ્રીમંત
ઘણા દુખોનું આપણે જ નિવારણ કરી શકીએ તેમ માણસ ડરી જાય ને ધીરજ ગુમાવી બેસે તે પછી
છીએ, ઘરમાં કોઈ ચીજ ન મળે તો તરત વિચાર તેના દ્રવ્યમાં મું સામર્થ્ય છે ?
આવે છે કે કઈ જ ગયું હશે. પણ જેને શુદ્ધિ આપણે ક્ષણિક સુખની પાછળ પડયા છીએ પ્રાપ્ત કરવી છે તે પોતાનો વિચાર પહેલે કરશે, આનું પરિણામ દુ:ખમાં જ આવે છે. જે કાઈ પોતે જ કઈ જગ્યાએ તે તે મૂકી દીધી નથી થડે શરાબ પીતો હોય તે વધુ શરાબ પીનારને ને ! તેવી તપાસ કરશે જે જાગૃત છે. વિકારવશ સુખી માને છે. પણ જે બિલકુલ શરાબ પીતે જ નથી, ભાવનાવશ નથી તેને સાચો વિચાર ફરે છે. નથી તે બન્નેને દુઃખી અને વ્યસની માને છે. આપણને અવ થાય તો આપણે જ ખાવામાં દોષ

Page #12

૧૬૨
આત્માનંદ પ્રકાશ
જિનપ્રભસૂરિસ્કૃત અને નવગ્રહની સ્તુતિથી ગભિતિ પાસ થવણ પાશ્વ સ્તવન).
[ સંસ્કૃત છાયા અને ગુજરાતી અનુવાદ સહિત ] સંપાદક અને અનુવાદક છે. હીરાલાલ ર. કાપડિયા એમ. એ.
વિક્રમની ચૌદમી સદીમાં થઈ ગયેલા અને સત્તા વળો અનેકવિધ સબળ સાહિત્ય રચનારા જાતજાતનાં पासजिणो जयउ जयचक्खू સ્તુતિસ્તોત્રોના પ્રણેતા જિનપ્રભસૂરિએ પાર્શ્વનાથનું છાયા-વાપરો નાસ્ટીશાસ્તવન પાઈયમાં–જઈશું પટ્ટીમાં (જૈન મહારાષ્ટ્રીમાં) વિક્ષસ જે : .
લેષ અલંકારથી વિભૂષિત-નવગ્રહોની સ્તુતિરૂપ रत्नत्रयस्य जनकः રચ્યું છે. બંને પક્ષનો-પાર્શ્વનાથનો તેમજ નવ पायजिनो जयतु जगश्चक्षुः । ગ્રહોનો બેધ કરાવનારું આ રતવન હું બંને પક્ષને
દેને (અર્થાત્ ભૂતાદિના ઉપદ્રવને દૂર કરવામાં લગતી છાયા અને એ બંનેના ગુજરાતી અનુવાદપૂર્વક હું અહીં રજૂ કરું છું –
ચતુર, અસત્યના આદરના વિકાસ માટે વાણીના
પ્રસાર વિનાના (અર્થાત અસત્ય ભાષણથી વિમુખ) "दोसावहारदक्खा
(સમ્યગ્દર્શનાદિ) રત્નત્રયના ઉત્પાદક અને જગતના नालीयायरविवासगोपसरो।
નેત્ર (સમાન) પાર્શ્વ તીર્થકર જયવંતા વર્તા-૧
કર્યો હશે તેને વિચાર ન કરતાં આબેહવાન દેવ નાશ કરવાને આપણે પ્રયત્ન કરીએ છીએ. ક્રોધીને કાઢીએ છીએ.
પિતાના ક્રોધની સૂગ ચડતી નથી, પરંતુ તે એને
પિતાનું ભૂષણ સમજે છે. ઘણું જ થોડા માણસો આપણા દેશ પર અનેક આક્રમણ થયા ને
સમજે છે કે જે કાંઈ તેમને ભોગવવું પડે છે તેમાં આપણે ગુલામ થતા ગયા તેમાં આપણી જ સંકુચિ
તેમને પોતાને પણ કાંઈ વાંક ગુને હોય છે જ. તતા, દુર્બળતા તથા કુસંપ એ કારણે હશે એવો વિચાર મનમાં ન કરતાં “ઈશ્વરની ઇરછા ' “નશી- સ્વાર્થને લીધે આવનારી મુશબતે આપણે વધુ બમાં જે લખ્યું હશે તે થશે” એવા નિરાશાજનક સ્થાથી થઇને ટાળવા મથીએ છીએ ભેગનાં અનિષ્ટ ઉદગારો આપણે કાઢતા રહ્યા. જે વિચારવાનું છે, પરિણામો ભોગ દ્વારા જ નિવારવાને આપણે પ્રયત્ન જેને શુદ્ધ થવું છે તે પ્રથમ પિતાની તરફ જુએ છે હોય છે, પરંતુ ક્રોધને લીધે થયેલું દુ:ખ પ્રેમથી, અને કોઈ પણ પ્રસંગમાં પહેલાં પોતાની તે ભૂલ લેભને લીધે થયેલું દુ:ખ ઉદારતાથી, સ્વાર્થનું નથી થતી ને તે જુએ છે ને તેની ચોકસાઈ રાખે છે. નિઃસ્વાર્થતાથી અને ભાગનું સંયમથી દૂર કરવાનું
દુનિયામાં જેને લીધે આપણને દુઃખ થાય છે. આપણને સૂઝતું નથી. એ જે સૂઝશે તો આપણે તે જ વસ્તુ વધારે પ્રમાણમાં કરીને દુઃખનું નિવારણ ઘણા સખી થઇ. કરવાને આપણે પ્રયત્ન કરીએ છીએ. કામ, ક્રોધ, લેભ વગેરેથી થનારા દુઃખનો તે જ વસ્તુઓથી ( “ જનસંદેશ” માંથી સાભાર ઉદ્ધત ).

Page #13

પાસ થવણ (
પાસ્તવન)
છાયા-પSuહાવો
શરીરની કાન્તિ વડે તરવાર (ની પ્રભા)ને અત્યંત नालीका रविकास गो प्रसरः। જીતનારા, પૃથ્વીને આનંદ આપનારા, સૌમ્ય, જગતના रत्नाऽऽत्यजस्य जनका
પ્રાણીઓ પ્રત્યે અમૃત (સમાન વાક્યવાળા તેમજ જયતુ જ્ઞાચક્ષુ: II ૨ /
સુંદર મંગળવાળા પાર્શ્વ તીર્થકર વિજયી વર્તે છે.-૩ રાત્રિને દૂર કરવામાં (એટલે કે એને અંત છાયા-ઝાવા નિર્વવત્ સિ gવી ના આણવામાં) કુશળ, કમળાના આકારને (ખંડોને)
: ' વિકસિત કરનારા એવા કિરણોના પ્રસારવાળા તેમજ રત્ના(દેવી)ના પુત્ર (યમ)ને પિતા એવો “ સૂર્ય
gss૨મત-વ: ઉમટ્યો નથતિ ! જય પામે.–૧
(શરીરની) કાંતિ વડે સિદૂરને જીતનારે, "कय कुवलयपडिबोहा
પૃથ્વીને પુત્ર ક્રૂર, જગતનાં પ્રાણીઓને અમાન્ય हरिण कियविग्गहा कलानिलओ।
અને વક્ર એવા સુશોભન “મંગળ”જય પામે છે.-૩ विहिआरविन्द महणो
उप्पलदलनीलरूई हरिमण्डल सन्थुओ વિમાન યજ્ઞ પતિને રા”
સ્ટારનો છાયા-તરસ્ત્રાતિ
रयणिअरदारओ महबुहो पसीइज्ज पासपहू हरिणाऽतिविग्रहः कलानिलयः । विहितारवृन्दमथनो द्वितरागो
છાયા-૩૫૪૪ત્રé જિuસંત जयति पार्वजिनः ॥
૩SSત્ત: | પૃથ્વીમંડળને પ્રતિબોધ કરાવનારા, સર્ષથી रजोनिकर दारको महाबुधः प्रसीदतु અંકિત દેહવાળા, કળાના ધામરૂપ, શત્રુના સમુહને વાગ્યે પ્રમુ: | નાશ કરનારા તેમજ રાગના ઉચ્છેદક એવા પાર્થ
- કમળનાં પત્રના જેવી નીલ કાંતિવાળા, ઇન્દ્રના તીર્થકર જય પામે છે –
સમૂહ વડે સ્તવાયેલા, પૃથ્વીને આનંદ જનક છે, છાયા-તજીવરાતિ
(પાપરૂ૫) રજના સમૂહના વિનાશક અને મહા પંડિત हरिणाडिकसविग्रहः कलानिलयः ।
એવા પાર્શ્વ પ્રભુ કૃપા કરે -૪ विहितारविन्दमघना
છાયા-કપટરાિમાસ્તર વિજ્ઞisો કચતિ છે
ટાનર: | ભૂરા કમળો (અર્થાત પિપણું)ને વિકસ્વર કરનાર,
रजनीकरदारको मम वुधः प्रसीदतु ॥ હરણ વડે અંક્તિ શરીરવાળે, કળાના નિવાસ રૂપ તેમજ અરવિન્દને નાશ કરનાર “ ચન્દ્ર' જયવંત છે. કમળના પત્રના જેવી નીલ કાંતિવાળો, ( સદા જતી ળિoritત્ત જનકડા સૂર્ય મ ડળમાં રહેનાર હોવાથી સૂર્યના મંડળ સાથે વગડાન્ત મનવ મનોરથ જ્ઞાનનળાકા પરિચયવાળા ( પોતાની પત્ની ) ઈલાને આનંદદાયક. બયા-કારી નિષ સિં દૃ gáી તેમજ ચન્દ્રના પુત્ર એવા “બુધ” મારી પર કૃપા
જોડ: .
ગરૂકૃપાચ: સુમો જ્ઞાતિ લાવાર 1 માયાથay ! પPિવાંડાન: +
सिविपासनादेवा देवायारओसियविस ४॥

Page #14

આત્માનંદ પ્રકાશ
છાયા-નાહિતાવવો ફાયઃ (જ્ઞાતાર્થ:)
बहुलतमासरिससिरी जयचकसुसुओ નારાજ તપૂઃ |
થડ પાસે છે ૭ || શ્રી પાર્શ્વનાથ વૃત્ત: શિવં વિનુ છે
અહિતવાદમાં કુશળ નહિ એવા (અર્થાત હીત છાયા-તિમrfસામાસૂઢો રાતે સુહાપા કારી કથન કરનારા) સદાચારમાં રહેલા (એટલે
mત ફિચર:.
बहुलतमासदृशश्री जगश्च श्रुतो जयतु કે સદાચારી) (અથવા વસ્તુઓના જાણકાર અર્થાત
પાર્શ્વ: | સર્વા), નાગરાજ ધરણેન્દ્ર દ્વારા પૂજાયેલા તેમજ દેવોથી આવૃત (પૂજાયેલા) એવા શ્રી પાર્શ્વનાથ
અજ્ઞાનને દૂર કરનાર સુખને વિષે આરૂઢ દેવ (મને) મોક્ષ આપો.–૫
થયેલા, (૧૮ થી રહિત હોવાથી) શમી. દેહછાયા-જ્ઞાતિવાવિયા
ધારીનાં શારીરિક અને માનસિક) દુઃખને હરનારા, नागराज कृतप्रजः।
વિશ્વમાં સ્વૈર્યવાળા, અત્યંત પ્રચુર અને અસમાન देवाचार्य: शिव दिशतु ॥
એટલે કે નિરુપમ કાંતિવાળા તેમજ જગતના નેત્ર (કાયત મતનો ઉપયોગ કરનારે હોવાથી)
સમાન શ્રત (યાને સિદ્ધાન્ત)વાળા પાર્થ જય પામે.
છાયા-તિમ” સમારૂઢ: સ્ત્રનું દુ:તારણો નાસ્તિકવાદમાં કુશળ, સ્વર્ગમાં અથવા આકાશમાં
जगति स्थिरः । રહેનાર તેમજ નાગરાજ અર્થાત શુકદ્વારા પૂજાયેલ એવો દેવોને આચાર્ય બૃહસ્પતિ યાને ગુરુ મેક્ષ
.. बहुलतमासदृश श्री जगचक्षुः सुतो जयतु ॥ આપો.–૫
તિમિ' (યાને “મીન') રાશિમાં રહે છતો રાજાવદ સાતમuદુ મહાસ સ્થિર “શનિ’ દુઃખદાયી થાય છે. જગતમાં કણ અહિં નમતે પાઝિળિજે લઘ૩ દા પક્ષની રાત્રિના સમાન શોભાવાળા અને સૂર્યના છાયા-રાણાવાવ્રાઇgrgrદ મહાઆa: પુત્રરૂપ (એ શનિ) જયવંત વ - ૭ વસ્થમા વિશ્વ વિદ્યા | कवलीकयदोसायरमाय डरह अहो तणुરાજાવર્તન જેવી ઉજજવળ શરીરની પ્રજાના
વિસુ ! મંડળવાળા, મોટી સંપત્તિવાળા, (વનપતિ વગેરે)
કમળમૂર્ય પાસનળ સર હું અસર વડે નમન કરાયેલા તેમજ જ્ઞાનના જાણકાર એવા પાશ્વ જિનેશ્વર જય પામે.-૬
છાયા-વીછાતવાર માં છાયા-રાયસંસ વઢતનું પ્રમાકા
तनुविमुक्तम् ।
लोकाभरणीभूतं पाश्वजिन सत्तम स्मरत ॥ असुम्यमान: कविजयतु ॥
જેમણે દેશના આકરરૂપ માયાનું પ્રસન કર્યું રૂપાના દ્રય જેવી ઉજજ્વળ (અર્થાત સફેદ છે. એવા, ભયોના વિનાશક, શરીરેથી રહિત, -અત્યંત ધવળ) શરીરની પ્રભાના મંડળવાળો, “મઘા” જગતના આભૂષણરૂપ તેમને (સર્વ જિનોમાં) ઉત્તમ (ક્ષત્ર)માં જન્મેલે અને અસુરે (દૈત્યો)વડે વંદિત એવા પાર્થ તીર્થકરને અહ (જને !) તમે સ્મરે. - એવો “શુક્ર' વિજયવંત હો.
છાયા-પીત કરાઇ . तिमिरासिसमारूढा सन्तो दुकखावही રતનું gિ ! जम्मि थिए।
ઢા ! જરાસં સત્તમં મન .

Page #15

૬ પર્યુષણ મહા પર્વ ઊજેવો ને કષાયથી બચે
મુનિરાજ શ્રી લક્ષમીસાગરજી મહારાજ
જૈન ધર્મમાં પ્રતિવર્ષ ચુંપણ એ મહા પર્વ આ ચારે કપાયાના ઉદયકાળની સ્થિતિ કેટકેટલા આવે છે અને ગામે ગામ જૈન ભાઈઓ શ્રદ્ધાપૂર્વક સમયની હોય છે તે વિચારી જોઈએ. પહેલે બહુમાનથી ઉજવે છે. એ પર્વને રહસ્યમય હેતુ સંવલન કષાય જેના ઉદયકાળની સ્થિતિ પંદર ખાસ જાણવા જેવું છે. પર્યુષણમાં છેલ્લે દિવસે દિવસની છે. તેથી તેના નિવારણ માટે પાક્ષિક સંવત્સરી વાર્ષિક દિવસ છે. જેમ લગ્ન સમયે પ્રતિક્રમણ કરીએ છીએ. બીજે પ્રત્યાખાની કષાય અમુક દિવસે કે ટાઇમે હેય છે. પણ તેની તૈયારી જેને ઉદ્યકાળ ચાર માસ હોય છે તેથી ચમાસી ઘણા દિવસો અગાઉથી કરવામાં આવે છે. તેમજ પ્રતિક્રમણ કરીએ છીએ, ત્રીજે અપ્રત્યાખાની કપાય સંવત્સરી વાર્ષિક દિવસની તૈયારી દેઢ માસ તેને ઉદયકાળ એક વર્ષને હોય છે તેથી આપણે અગાઉથી કરવામાં આવે છે તેથી અષાડ સુદી સંવત્સરી પ્રતિક્રમણ કરીએ છીએ. વર્ષ દરમ્યાન ચૌદશને દોઢ મહિનાનું ધર કહેવાય છે. શ્રાવણ સુદી એલ કષાયનું મિચ્છામિ દુક્કડં દેવાય છે અને ચોથને મહીનાનું ઘર કહેવાય છે, શ્રાવણ વદી ચોથને ચોથે છેલે કપાય અનંતાનું 'ધી જેને ઉદયકાળ પંદર દિવસનું ધર કહેવાય છે અને શ્રાવણ વદી જાવાનો છે. તેથી તે તે ભગવેજ છૂટકે છે. બારસને આઠ દિવસનું ધર (અઠ્ઠાઇધર કહેવાય છે) આ થઈ કપાયરૂપી અરિ કહેતા આત્માના અને ત્રણ દિવસ બાકી રહેતા ભાદરવા સુદી બીજને
દુશ્મનની વાત. તેથી જૈનકુળમાં જન્મેલે ધર્મને તેલાધર (ત્રણ દિવસનું ઘર) કહેવાય છે. છેવટે ભાદરવા ખપી આત્મા પાક્ષિક, ચૌમાસી અને સંવત્સરી પ્રતિસુદી ચોથને સંવત્સરી પર્વ કહેવાય છે.
ક્રમણ અવશ્ય કરે. છેવટે સંવત્સરી પ્રતિક્રમણ તે
કરે અને કઈ દિવસ દહેરે ઉપાશ્રયે સંજોગવશાત સંવત્સરી વાર્ષિક દિવસનો શો હેતુ છે તે ન પણ જતો હોય તે પણ ગમે તેવા સંજોગમાં ખાસ જાણવા જેવું છે. આત્મા અનાદિકાળથી પણ સંવત્સરી પ્રતિક્રમણ કરે છે તે આપણે જોઈએ ક્રોધ, માન, માયા લેભરૂપી ચાર કપાયેથી છતાયે છીએ, જે આ સંવત્સરી પ્રતિક્રમણ નથી કરતા છે તે ચાર કષાયના ચાર મુખ્ય ભેદ છે. તેમાં તેને શાસ્ત્રમાં અવહેવારીયે ( દિવાળીઓ ) કહેલ છે પહેલે કષય સંજવલન, બીજે પ્રયાખાની, ત્રીજે તેથી જોઈએ છીએ કે સંવત્સરીને મહિમાં છે. અપ્રત્યાખાની અને ચા અનંતાનુબંધી. આ આત્માને દુમનરૂપી કપાયને જીતવા જિનેવર એક રાજાના લડારમાં કીમતી રત્ન હતું, અને ભગવાને જે માર્ગ બતાવેલ છે તે મિચ્છામિ દુક્કડં પ્રતિવર્ષ રાજ તરફથી રત્સવ ઉજવવામાં આવતું. અર્થાત્ બાંધેલ કર્મ મિથ્યા થાઓ તેનું મન-વચન પણ તેને હેતુ શું છે તે કોઈ જાણતું નહીં. રાજાને -કાયાથી સંવત્સરીના દિવસે ગુરુ અને સમક્ષ તે હેતું જાણવા ઉઠા થઇ તેથી દીવાન તથા પ્રજાબેલનું હોય છે.
જનને પૂછ્યું, લેકે કહે આપણું બાપદાદાઓ ઉજવતા આવ્યા છે. તે ગતાનગતિક રૂહી છે. આ

Page #16

આત્માનંદ પ્રકાશ
વાતથી રાજાને સંતોષ થયે નહીં તેથી ખરૂં રહસ્ય નહીં. ઢગલા ઉપરથી રત્ન ઉપાડી લીધું કે તરત જ જાણવા ગામમાં ઢંઢેરો પીટાવ્યો કે આ ઉત્સવનું પક્ષીઓ અનાજ ઉપર તૂટી પડ્યા અને અનાજ ખરૂં રહસ્ય બતાવશે તૈને સારું ઇનામ આપવામાં ખાઈ ગયા. પછી વૃદ્ધ રાજાને સમજાવું, આ રત્ન આવશે, તેથી એક બુદ્ધિશાળી વયોવૃદ્ધ બીડું ઝડપ્યું. જ્યાં સુધી ઢબલા ઉપર હતું, ત્યાં સુધી કોઈ અનાજ રાજાને કહ્યું કે મને રન બતાવો, હું ખરૂં રહસ્ય પાસે આવી શકયું નહીં. પછી ઢગલા ઉપરથી રત્ન સમજવીશ. વૃદ્ધ વિચાર કર્યો કે હમણાં જ વાત લઈ લીધું કે તરત જ અનાજ સાફ થઈ ગયું. આ કહીશ તે ગપામાં ઉડી જાય તેથી પ્રમાણ સાથે રત્નને ગુણ છે કે જે રાજ પાસે આ રત્ન હોય તે સમજાવવા નક્કી કર્યું. અને રાજાને કહ્યું કે ગામની રાજ ઉપર દુમન ચઢાઈ કરી શકે નહીં તેથી આ બહાર મંડપ બંધાવો અને પ્રજાજનોને ત્યાં બોલાવો રત્નને બહુ માનપૂર્વક વાર્ષિક ઉત્સવ ઉજવાય છે. હું બધાની સામે સમજાવીશ. એક દિવસે બધા ભેગા રત્નોત્સવની જેમ પર્યુષણ મહાપર્વ આત્માના થયા. વૃદ્ધ અનાજનો ઢગલે કરી તેની ઉપર રત્ન કષાયરૂપી દુશ્મનથી બચવા માટે પ્રતિ વર્ષ ધામમયું અને પાંજરામાં પૂરી રાખેલા ભૂખ્યા પક્ષી- ધૂમથી ઉજવાય છે, તેનું ખરું રહસ્ય સમજી તનઓને છૂટા મૂકી દીધાં. પક્ષ એ અનાજ ખાવા મનધનથી દરેક ભાઈબહેન વિશેષ પ્રકારે પર્યુષણ પર્વ અનાજ પાસે આંટા મારે પણ અનાજ ખાઈ શકે ઉજવી કષાયથી બચે એજ મારી અભિલાષા
અનુસંધાન પેજ ૧૬૪ જેણે ચન્દ્રના અને સૂર્યના રથનું પ્રસન કર્યું રહેલે જગતમાં “કેતુ” પાપો દૂર થાય તેમ તેને છે, જે શરીરના નીચેના ભાગથી રહિત છે (અર્થાત નાશ કરો-૯ જેને કેવળ મસ્તક છે અને જે “ભરણ *
इय नवगहथुइगम्भ जिणपहसूरिहि ( નક્ષત્રમાં જન્મેલે છે એવા સુન્દર ( ‘રાહુ) નું હે
गुम्फिअंथवण । લેકે! તમે સ્મરણ કરે. –૮
तुह पास ! पढइ त असुहा वि गह। दुरिआ पासनाहा सिहावमालिअ नही भुवणकेऊ
જ પારિત ૨૦ છે. दूर तमरासीओ सत्तमट्ठाणहिओ हरउ ॥९॥
*" છાયા-તિ નવગ્રસુતિકામ વિકમરિ છાયાदुरितानि पार्श्वनाथ शिखाव्याप्तनखा भुवनकेतुः।।
भिर्गुम्फित स्तवनम् । दुर तमोराशितः सत्तमस्थानस्थितो हरतु ॥ तव पाय ! पठति यस्तं अशुभा अपि
કિરણો વડે વ્યાપ્ત એવા નખવાળા, વિશ્વના 21 7 II ધ્વજ ( સમાન), (મિથ્યાત્વ, મોહ ઈત્યાદિરૂપ) આ પ્રમાણે હે પાર્શ્વ ! નવ ગ્રહોની સ્તુતિથી અંધકારના સમૂહથી દૂર ( રહેલા ), (અને એથી તો)
2 ગર્ભિત તેમજ જિનપ્રભસૂરિએ ગુંથેલું એવું (આ) ઉત્તમ સ્થાનમાં ( અર્થાત મોક્ષમાં) રહેલા એવા તારું સ્તવન જે પઢ છે તેને અશુભ ગ્રહો પણ પાર્શ્વનાથ પાપને દૂર કરો. -૯
પીડા કરતા નથી. છાયા-રિવાર વિચારતનમ: મુવતુ: સ્પષ્ટીકરણ ચન્દ્ર યાદ શુભ છે તે પણ એ
તમrd: ૪riઘર હતું ! આઠમ, બારમા ઈત્યાદિ સ્થાનમાં હોય તે તે અશુભ શિખા વડે આકાશને વ્યાપ્ત કરનાર તેમજ ગણાય. જ્યારે એ ત્રીજ, અગિયારમા ઈત્યાદિ રાહુએ આશ્રય કરેલી રાશિથી સાતમા સ્થાનમાં સ્થાનમાં હોય તે શુભ ગણાય.

Page #17

પાંચ વર્ષનું પ્રમુખપદ!
-દિવેટ
બાપાજી હેશમાં નથી એમ માનીને, તેમનું ચૂંટણી કરતી. એ પાંચ વર્ષ દરમિયાન તે રાજશરીર તપાસી રહ્યા પછી કંઇક ખિન્નવદને પરંતુ પ્રમુખની આજ્ઞા સૌ કોઈ ઉઠાવતાં. ચૂંટાઈને આવતેમની સ્વભાવગત સરળતાથી દાકતર મહોદયે આજુ- નાર દુર્જન હોય અને દુર્જનને યોગ્ય લાગે તેવી બાજુ નજર નાખીને ધીમે સ્વરે કહ્યું: “વધુમાં વધુ ગમે તે આજ્ઞા કરે, પ્રજાને તેનાથી લાભ થાય કે હવે બે કલાક કાઢશે; તમારે જે કંઇ તૈયારી કરવી નુકશાન, આનંદ થાય કે દુ:ખ, ગમે તેમ હોય તો હોય તે કરી લે.”
પણ એ પાંચ વર્ષ તે રાજપ્રમુખનું એકચકે રાજ્ય બે કલાક ને ઉપર બાવીસ મીનીટ, દાક્તર ! ચાલતું. તેની સામે કોઈ વિરોધ ન કરે, કેઈ ચૂકે આંખ ખોલીને બાપાજીએ આ શબ્દો ઉચાર્યા અને ચાં ન કરે. તેની આજ્ઞાનું સૌ કોઈ પાલન કરે એ આશ્ચર્યથી દાક્તર તથા બીજા બધાં તેમની સામે ધારે હતો. જોઈ રહ્યાં. બાપાના ચહેરા પર મરક મરક હાસ્ય- પણ એ પાંચ વર્ષ પૂરાં થયા પછી તેને દરિયા ની લહેરો ફરકી રહી હતી, મૃત્યુ ટાણે, જીવનદીપના કાંઠે લઈ જઈ એક નાના વહાણમાં બેસાડી દેતા. બુઝાવાની હવે ઘડીઓ ગણાતી હતી તે વખતે ત્યાંથી થોડાક માઈલ દૂર એક બીજો બેટ હતો ત્યાં બાપાજીના વદન પર ખિન્નતાને બદલે હાસ્ય ઉભરાતું તેમને લઈ જતા અને ત્યાં તેમને એકલા છેડીને હતું, એ સી માટે એક ભારે મોટા કૌતુક સમી એ વહાણું પાછું ફરતું. વાત હતી.
- પેલા બેટ પર વસ્તી ન હતી. ઘીચ જંગલ આ બધાને છોડીને જવાના અવસરે તમને અને વિકરાળ વનપશુઓ એ ટાપુમાં વસતાં અને કંઈ દુઃખ નથી થતું?” આશ્ચર્યમુગ્ધ બનેલા દાક્તરે ભૂલેચૂકે એ ટાપુ પર જનારનાં સોયે વર્ષ ત્યાં પૂરાં ગંભીર ચહેરે બાપાજીને પૂછયું.
થતાં. જંગલી પ્રાણીઓ જે કઈ જાય તેને શિકાર દુ:ખ ?...શા માટે ?” આટલું બોલીને બાપાજી કરતાં.
( હસી પડ્યા. દાક્તરને તેમણે બેસવાને ઇશારે ૮ એટલે પાંચ વર્ષ રાજ્યસત્તા ભોગવ્યા પછી, કર્યો અને રવજનોને જરા નજીક આવવા તેમણે વિલાસ અને મોજશોખ માણ્યા પછી છેવટે રાજ્યજણાવ્યું. પછી ધીમે પણ ગંભીર સાથે તેમણે એક પ્રમુખને ત્યાં જવું પડતું અને ત્યાં જંગલી જાનવાત કહેવાની શરૂઆત કરી:
વરોના હાથે મોતને ઘાટ બૂરી રીતે ઉતરવું પડતું. બાવીસ વરસની ઉમ્મર આ દેહની હતી ત્યારે આ રીતે પાંચ વર્ષના પ્રમુખપદ પછી બુરે મોતે એક જૈન મિત્રની સાથે તેમના ઉપાશ્રયે વ્યાખ્યાન મરવાનું છે એમ જાણનારા એક પછી એક, દર સાંભળવા ગયો હતો. એ ત્યારે તે માત્ર કૌતુક પાંચ વર્ષે આવનારા રાજપ્રમુખો પાંચ વર્ષ દરમિયાન ખાતર જ ગયો હતો, કેમકે તે સાધુની વ્યાખ્યાન બને એટલે મોજશોખ માણી લેતા. જિંદગીની શિલીના ભારેભાર વખાણ સાંભળેલાં.
મજામાં ચકચૂર બની જતા. વ્યાખ્યાન દરમિયાન તેમણે એક કથા સંભ: “એક વાર એજ રીતે પાંચ વર્ષ પૂરાં કરીને ળાવી. પ્રશાંત મહાસાગરના એક નાનકડા ટાપુમાં પેલા ટાપુ પર જવાને એક રાજપ્રમુખને વારે ગણતંત્રની એક વિચિત્ર રાયપદ્ધતિ અમલમાં હતી. આવ્યું. તેને વિદાય આપવા માટી ભાનમેદની અંદર દર પાંચ વર્ષે તે ટાપુની પ્રજા એક રાજપ્રમુખની પર જમા થઈ હતી. તે બધાંની આંખમાં આંસુ

Page #18

આત્માનંદ પ્રકાશ
હતાં, પણ પેલા રાજપ્રમુખના ચહેરા પર આનંદ કરતા હતા અને એ રીતે તેમની જિંદગી તેઓ અને હાસ્યની છોળો ઉડતી હતી. ખૂબ જ આનંદ- બરબાદ કરી રહ્યા હતા. પૂર્વક સૌને પ્રણામ કરીને તે રાજપ્રમુખ વહાણમાં મેં પાંચ વર્ષ પછી શું? એ વાતને વિચાર બેઠાં અને વહાણવટીએ વહાણને સમુદ્રમાં આગળ કર્યો. મારી આજ્ઞા તે સૌ કોઈને શિરામાન્ય હતી. હંકારવા માંડ્યું.
મેં સેનાપતિને બેલાવીને આજ્ઞા કરી કે તમારું કે પેલા રાજપ્રમુખે વહાણના કપ્તાન સાથે આનં
અડધું લશ્કર લઈ પેલા સામે કાંઠા પરના બેટ પર દથી વાતો કરવા માંડી. પણ કપ્તાનને ભારે મોટું જાઓ સાથે ભાલ, સામાન, મરે, સાધનસામગ્રી, આશ્ચર્ય થયું. તેણે નમ્રતાપૂર્વક હાથ જોડીને મૃત્યુને
હથિયારો વિગેરે જે જોઈએ તે લઈને જાઓ. ત્યાં ભેટવા માં રહેલા રાજપ્રમુખને પૂછયું :
જઈને પેલા બેટ પરનાં જ ગો કાપી નાંખે, ત્યાંના ક્ષમા કરજે, પણ એક આશ્ચર્ય થયું છે. આ
વિકરાળ જાનવરેનો નાશ કરી નાંખો અને ત્યાં પહેલાં બીજા આઠ પ્રમુખને સામે કાંઠે પેલા બેટ એક સરસ મજાનું, રમણીય શહેર બાંધી નાંખો. ઉપર મૂકી આવ્યો છું. મારા પિતાજી પણ આ જ આ બધું કામકાજ અતિશય ગુપ્તપણે થવું જોઈએ, વહાણમાં તેમના વખતમાં દસ પ્રમુખેને ત્યાં મૂકી અને જયા સુધી યા શહર બે વાઈન તયાર ન થાય આવ્યા હતા. જ્યારે પેટા બેટ ઉપર રાજપ્રમુખને ત્યાં સુધી બધું ગુપ્ત રહેવું જોઇએ. મૂકવા જવાનું હોય છે ત્યારે છેલી ત્રણ પેઢીથી આ
મારી આજ્ઞા અનુસાર સેનાપતિએ એ બેટ અમારા વહાણને જ ઉપયોગ થાય છે, એટલે તો પરનો જ ગલે સાફ કરાવ્યાં, ત્યાં એક રમણીય ભારા આ વહાણનું નામ લોકોએ પ્રમખમાર ' નગર બાંધ્યું અને આજુબાજુના બીજા બેટ ઉપરથી પાડેલું છે. આજ પહેલાંના બધા રાજપુરૂષો રડતાં
સારી ઉજળીયાત વસ્તીને ત્યાં બોલાવી એ શહેરમાં કકળતાં આ વહાણમાં બેસતા. અરે, તેમને જબર
એક સરસ વસાહત ઊભી કરી. મારી પાસે તે પછી દરતીથી ઊંચકીને વહાણમાં બેસાડવા પડતા. આખા
બે વર્ષને અંતે સેનાપતિએ બધી વિગતે રજૂ કરી,
શહેરના નકશા બતાવ્યા તથા અત્યારે તે વહેપાર બેટના કાંઠે એમને પરાણે ધક્કા મારીને લગભગ
ઉદ્યોગનું એક સરસ દ્ર ઉભું થઈ ગયું છે જે
ટાપુ પર પાંચ વર્ષ મેં પ્રમુખપદ ભગવ્યું તેના ફેંકી દેવા પડતા એ બધા રાજપ્રમુખના કલ્પાંતે મેં સાંભળ્યા છે અને હવે તે કેઠે પડી ગયાં છે.
પાટનગર કરતાંયે વધુ રમણીય શહેર ત્યાં વસી ગયું
છે, એટલું સરસ કે સેનાપતિની સાથે ગયેલા સંનિકે, “ પણ તમે કોઈ નવી નવાઈના લાગો છો. તમે
કર્મચારીઓ અને મજૂરો પણ હવે ત્યાં જ રોકાઈ નથી તો રડતાં કે નથી કંઈ કરપાંત કરતા. એથી
ગયા છે. અહીં પાછા આવવાની ના પાડે છે. સેનાઉલટું તમે તે ખૂબ જ આનંદમાં છે, હસે છે
પતિએ મને કહ્યું છે કે, ત્યાં મારું સ્વાગત કરવા અને નવવધૂને પરણવા જઈ રહેલા કોઈ પ્રેમીજનની
એ બધા એક પગે તૈયાર ઉભા છે અને અહીં તો માફક ઉત્સાહમાં છે. કૃપા કરીને આમ કેમ તેને
મારું રાજ્ય ફક્ત પાંચ વર્ષ માટે હતું પણ ત્યાં તે ખુલાસો કરશો ?” પેલા વહાણવટીએ પૂછયું.
હું જીવીશ ત્યાં સુધી રાજય કરીશ. હવે ત્યાં મને જવાબમાં રાજપ્રમુખ ફરીથી હસી પડ્યા. ફાડી ખાવા માટે રાની પશુઓ નથી પણ મારું પછી તેમણે પિલા કપ્તાનના વાંસા પર પ્રેમથી એક
સ્વાગત કરવા માટે એક આતુર સમાજ-સુખી સમાજ ધઓ માર્યો અને કહ્યું: “દોસ્ત, બીજા બધા રાજ- ત્યાં છે. પ્રમુખ પાંચ વર્ષ વધારેમાં વધારે મોજશોખ અને “કહો હવે, કમાન, હું શા માટે રડું ? મારે રંગરાગ, ગુલતાનમાં કેમ રહેવું તેને જ વિચાર કલ્પાંત કરવા માટે કે દુઃખી થવા માટે હવે કઈ

Page #19

પાંચ વર્ષનું પ્રમુખપદ
કારણ છે? બેલે?' આટલું કહીને પેલા રાજપ્રમુખ અને એના ફળ સ્વરૂપે મને આજે આ દેહને છોડવાના પુનઃ હસી પડ્યા અને આનંદથી આસમાન તથા અવસરે કોઈ જાતનું દુઃખ, ગ્લાનિ, ભય કે ચિંતા સમુદ્રના જળને એક કરતી દૂરદૂરની ક્ષિતિજ તરફ નથી. પેલા રાજપ્રમુખને માટે જેમ રમણીય નગર જોઈ મલકી ઉઠયા.'
તૈયાર હતું તેમ મારા માટે આ ભવથી પણ વધુ “ આ કથા મેં વ્યાખ્યાનમાં સાંભળી અને મારે સુંદર અને વધુ સુખદાયી એવો પરભવ તૈયાર છે.
શ્રી. નવકાર મંત્રના પરમ પ્રતાપે તે હું જોઈ આત્મા જાગી ગયા કેટલી સરસ બેધકથા હતી તે? મૃની પેલે પાર શું છે તે માનવી જાણુતો પાસે કયાંથી હોય?”
શકું છું. હવે કહે દાકતર, ઉદ્વેગ કે ખિન્નતા મારી નથી પણ એટલું જાણે છે કે જીવનકાળ દરમિયાન બાપાજીએ ધીરગંભીર આન દમિશ્રિત સ્વરે તેમની પરલેક માટે જે સત્કર્મરૂપી ભાથું બાંધી રાખ્યું વાત પૂરી કરી અને ઘડિયાળમાં જોયું. દાકતરે હશે તે જ સાથે આવવાનું છે; અને છતાં, માનવી કહેલા કલાક પૂરા થયા હતા. બાપાજીના કહેવા જાણે છે છતાં, ઉલટી રીતે જ વર્તે છે.
મુજબ હવે બાવીસ મીનીટ બાકી હતી. દેહ જર્જરિત પેલા સાધુ ભગવંતનું વ્યાખ્યાન પૂર્ણ થયું હતું. પોતાની મેળે બિછાનામાંથી ઉઠવાનું શક્ય નહોતું. તરત જ હું દેડ્યો અને એમના પગમાં આળોટીન
છે. તેમણે ઈશારો કરી. પિતાના શરીરને બેઠું કર
વાની સૂચના આપી. પવાસન વાળીને તેમને પાછળ પડશે. મેં કહ્યું: “ભગવંત, પેલા રાજપ્રમુખે જેમ
* ટકે આપી બેસાડ્યા. બાજઠ ઉપર ઘીનો દીવો તથા પાણી પહેલાં પાળ બાંધી લીધી તેમ મને પણ
અગરબત્તી મૂકાવરાવી શ્રી નવકાર મંત્રના આલેખનઆપ માર્ગ બત. શું કરવાથી પરલોક સુધરે ?
વાળી એક તકતી તેના ઉપર ગોઠવવામાં આવી પેલા રાજપ્રમુખની જેમ મૃત્યુ ટાણે પૂર્ણ આનંદ, અને પછી છેલ્લી વાર તેમણે નજર કરી. સંતોષ અને હાસ્યપૂર્ણ વદન સાથે સૌ સ્વજનેને કોઈ રડશે નહિ. કલ્પાંત કરશે નહિ. હું વિદાય આપી શકાય તે માટે કઈક માર્ગ બતાવો.' તે પરમ સુખ પ્રાપ્ત કરીને એથી પણું અધિક સુખ
જૈન કુટુંબમાં જન્મ તો હતો નહિ અને જેન મેળવવા જાઉં છું તમે..તમે...બધા. પેલા રાજશાસ્ત્રો, સિદ્ધાંત વિગેરે કશાને ખ્યાલ હતો નહિ પ્રમુખની જેમ પાંચ વર્ષ પછી માટેની તૈયારી કરશે એ વાત પેલા સાધુ ભગવંતને મેં કહી. તેમણે તે રડવું નહિ પડે. શ્રી નમસ્કાર મંત્રના પ્રભાવ તે આનંદપુલકિત હૈયે મને કહ્યું:
અચિંસ છે. મેં તે અનુભવ્યો છે. મારી છેલ્લી મહાનુભાવ! એક માત્ર છે. નવકાર ગોખી
ઈરછા મારા માટે, આવતા ભવમાં પણ શ્રી નમસ્કાર
મંત્રની ગેદમાં રમતા રહેવાની છે અને તમારા બધા લે. પરમ પાવનકારી એ નમસ્કારમંત્રનું રટણ
માટે. તમે પણ બધા આ વિશ્વકલ્યાણક મહામંત્ર જીવનભર કર્યા કરે તત્વ, શાસ્ત્ર અને ધધર્મ
૧) સાાિ અને ૧-૧ શ્રી નવકારનું શરણું લઈને આ સંસારને ત્તરી વચ્ચેના ભેદને વીસરી જાઓ. ૫રિણામ શું આવશે જાઓ તે છે.’ તેને વિચાર પણ છોડી દો અને ફક્ત શ્રી. નવકાર પછી બાપાજીએ ધીરે સાદે શ્રી નવકાર મંત્રનું મંત્રની આરાધના કરો. તે તમને તારશે, તે તમારી ઉરચારણ શરૂ કર્યું, સાદ બેસતા ગયા, શેઠને ફર્ડભકામના પૂર્ણ કરશે.'
ફડાટ ઓછો થતો ગયો અને એ જ હાલતમાં પદ્માઆ પછી શ્રી નવકારમંત્રને કહ્યુ કી સન વાળેલી દેહાવસ્થામાં બાપાજીને પ્રાણ જ્યારે
દેહને છોડીને ગયો ત્યારે દાક્તરે ઘડિયાળમાં જોઇને તેનું રટણ શરૂ કર્યું. જરા પણ અવકાશ મળે કે કહ્યું: “બરાબર બે કલાક ને બાવીશ મીનીટ.” મને મન નવકાર ગણ્યા કરવાને મેં મહાવરો પાડ્યો
[ “સવિતા”માંથી સાભાર ઉદ્ભૂત ] સુધારે–આત્માનંદ પ્રકાશ પુ. ૫૮ અંક ૯માં છાપકામ અંગે જે ભુલથી સ્વ. મુળચંદભાઇ નાનજીભાઈ છપાયું છે તે સ્વ. મુળચંદભાઈ નથુભાઈ વાંચવું. પૃ૪ ૧૫૧.
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ હવે પછી ભાદર, આસને સંયુક્ત અંક ઓકટોબરની તા. ૧૫ મીના રોજ પ્રસિદ્ધ થશે,
.
.

Page #20
Reg. No. 431 ચીની વિચાર-કણિકાઓ દશ સેનિયા દેખીને જેના મને રંગ બદલાય, તેને મેયર ન બનાવી અને માણસ જોઇને જેનું મેં ફર્ક પડી જાય, તેને સેનાપતિ ન બનાવે. પુરુષ સ્ત્રીને ચાલે છે, તે જાણે તરસ્ય પાણીને સ્ત્રી પુરુષને ચાહે છે, તે જાણે ઉનાળામાં છાંયડાને. એટલે જ સ્ત્રીને પ્રેમ વધુ ટકી રહે છે. - બે વાકયમાં રાજ્ય ચલાવવાની કળા સમાઈ જાય છે? કટોકટીમાં શાંતિથી વર્તે ' અને શાંતિ હોય ત્યારે કટોકટીને ઉપાય કરવાની તૈયારીમાં રહે. ખોટું કામ કરતા પકડાઈ ન જવાને સારામાં સારો રસ્તો તેમ ન કરવું એ છે. પસા વડે તમે સેતાન પાસે પણ ઘંટી તણાવી શકે. ઝાડ પિતાનાં મૂળને આધારે રહે છે, માણસ પોતાના હૃદયને આધારે. કૂતરે, એટલે જાણે વફાદાર વઝીર, બિલાડી, એટલે જાણે સ્વાર્થી રાજકારણ. ખરાબ તરવેયા કરતાં સારા તરવૈયા જ પાણીમાં વધુ ડૂબે છે. ગરીબની જેમ જીવવું સહેલું છે, પણ ધનિકની જેમ ડાળ રાખવે અઘરે છે. એક પણ હુનર ન શીખે, તેનું જીવન એળે ગયું. ઠેઠપણાની લારપાઈ ઉદ્યમથી થાય. માણસને લેભ એટલે જાણે હાથી ગળવા પ્રયત્ન કરતે સાપ. તમે ગરીબ હશે, તે મોટા શહેરમાં પણ એકલવાયા; પણ ધનિક હશે, તે પહાડોમાં પણ મુલાકાતીએ. ગરીબને ગેરઢામ ન લે, અને ધનિકને ગેરમ ન રાખે. ઘર ચલાવે ત્યારે ચેખા અને બળતણની કિંમત જણાય; પિતાનાં છોકરાં ઉછેરે, ત્યારે પિતાનાં માબાપની કિંમત સમજાય. સવારે વહેલ ઊઠવું, એટલે વધારાને એક દિવસ કમાયાનસીબ જોડકાંમાં નથી આવતું; કમનસીબ કદી એકલું નથી આવતું. કાનથી કઈ વિષે વાત સાંભળવા કરતાં તેને મોઢામોઢ મળવું સારું ભણવું એટલે સામે પ્રવાહે હડી ચલાવવી? આગળ ન વધે તે જ તણુઓ આપણે બધા જન્મ.એ છીએ એક જ રીતે, પણ સમાનપણે મરવાનું આવશ્યક નથી. પ્રકાશક: ખીમચંદ ચાપશી શાહ, શ્રી જૈન આત્માનંદ સભાવતી મુદ્રકઃ હરિલાલ દેવચંદ શેઠ, આનંદ પ્રિન્ટીંગ પ્રેસ-ભાવનગર. For Private And Personal Use Only