Atmanand Prakash Pustak 024 Ank 05

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Catalog link: https://jainqq.org/explore/531278/1

Page #1

৯৯
श्रीमद्विजयानन्दसूरि सद्गुरुभ्यो नमः
10000000000000000000000
श्री
आत्मानन्द प्रकाश.
વિષય ૧ વિભુ—વિનંતિ
२ विश्वश्यना अमध.... ૩ ભદ્રેશ્વર તી
૪ શ્રી મૂળચંદ્રજી ગણી અષ્ટક ૫ જૈન સખાવત.
000
॥ स्रग्धरावृत्तम् ॥
जैना रक्षन्तु धर्मं विमलमतियुतास्त्यक्तरागादिदोषा जैनान् धर्मश्च पातु प्रशिथिलप्रबलकोषशत्रूनुदारान् । नैनैरुत्साहशीलैः प्रिय निजविषयैरस्तु भद्रं स्वभूमेर्
'आत्मानन्द' प्रकाशो वितरतु च सुखं श्री जिनाशापरेभ्यः॥ १ ॥
...
पु० २४ मुं } वीर सं. २४५३. मार्गशिर्ष आत्म सं. ३१ { अंक ५ मो. प्रकाशक- श्री जैन आत्मानन्द सभा-भावनगर.
વિષયાનુક્રમણિકા.
પૃષ્ઠ
...१२३
Reg. No. B. 431
...१२४
...१२८
...१३१
... १३३
6811
વિષ્ણ
પુષ્ટ ....१३१
६ मंत्री मुद्रा...
છ વર્તમાન સમાચાર
... १४३
૮ ગ્રંચાવલાકન અને સાભાર સ્વીકાર. ૧૫૩
८ अर्थ.
... १५५
વાર્ષિક મૂલ્ય રૂ. ૧) ટપાલ ખેંચ"૪ ના.
ભાવનગર—આનંદ પ્રીન્ટીંગ પ્રેસમાં શાહ ગુલાબચંદ લલ્લુભાઈએ છાપ્યું. అంఅంఅంఅంఅంఅంఅంఅంఅంఅంఅం

Page #2

62
છપાય છે.
થાય છે.
“ આત્મવિશુદ્ધિ ગ્રંથ. ”
જેમાં શુદ્ધ આત્માનું સ્વરૂપ, શુદ્ધ આત્માનું આરાધન, આત્મપ્રાપ્તિના સાધના, વિકાથી થતુ દુ:ખ, જીવનેા પશ્ચાતાપ વગેરે અનેક વિષયેાથી ભરપુર સાદી સરલ ગુજરાતી ભાષામાં કોઇ પણ મનુષ્ય સમજી શકે તેવી રીતે આચાર્ય મહારાજ શ્રી વિજયÈશરસૂરીજીએ લખેલા આ ગ્રંથ છે. જેના પઠનપાનથી વાચકને આત્માનંદ થતાં, કને નાશ કરવાની પ્રબળ ઈચ્છા થતાં મેાક્ષને નજીક લાવી મુકે છે. આત્મસ્વરૂપના ઈચ્છક મનુષ્યને આ ગ્રંથ મનનપૂર્વક વાંચતાં પેાતાને જન્મ સફળ થયા માની તેટલા વખત તે ચાક્કસ શાંતરસ— વૈરાગ્યરસમાં મગ્ન થાય છે. વિશેષ ખાત્રી વાંચીને કરવા ભલામણ છે.
વસતપંચમીના રાજ પ્રકટ થશે. અમારે ત્યાંથી મળશે.
નમ્ર સુચના.
અમારા માનવંતા સભાસદોને જણાવવા રજા લઈયે છીયે કે સભાને સ. ૧૯૮૨ ના આરો। વદી ૦)) ને રીપોર્ટ તૈયાર થાય છે, ઘેાડા દિવસ પછી તે પ્રકટ થશે જેથી તે સબંધમાં કાઇપણ સભાસદ બંધુઓએ કાંઇ સુચના કરવા જેવું હાય તે સભાને લખી જણાવવું, જેથી અગાઉ મળનારી મીટીંગમાં તે રજુ કરવામાં આવશે.
નવા થયેલા માનવતા સભાસદેા.
જૈન પંચાંગ.
ચાલુ વર્ષના પચાંગ જૈન બધુએ પોતાના આચાર,ધામિઁક દરેક ક્રિયામાં ઉપયાગ રાખી લાભ લે તે માટે પ્રકટ કરેલ છે. કિંમત માત્ર પાણાનેા ( નવ પાઇ. ) પોસ્ટેજ જુદું.
૧ શ્રી વિજયઆણંદસૂરી મોટા ગચ્છના જ્ઞાનભંડાર. સાળુદ.
૨ શ્રી સાગરગચ્છના જ્ઞાનભડાર.
૩. શેઠે ગુલાબચ દભાઇ રાઘવજી.
૪ દલાલ અમરચંદ કાનજીભાઈ.
ભાવનગર.
૫ ડૉક્ટર સાહેબ, વીઠલદાસભાઇ જીવરાજભાઇ દોશી. ભાવનગર.
ખીજા વર્ગના લા. મે. માંથી પે. વ. લા. મે, સાળુ દ. બીજા વર્ગના લાઇક મેમ્બર
વઢવાણુકાંપ.
છપાય છે.
..
59
39
શ્રી પંચપ્રતિક્રમણ સૂત્ર અર્થ સહિત,
મૂળ, ભાવાર્થ, વિશેષા,નેટ વગેરે. તદ્દન શિક્ષણની પદ્ધતિએ નવી શૈલીથી અ વગેરે સહિત રચના, માળક, ખાળકીએ જલદીથી મૂળ તથા અર્થ સરલ રીતે શીખી શકે તેવી રીતે તૈયાર કરી છપાવેલ છે. શાળાઓ માટે ખાસ ઉપયેાગી. વધારે લખવા કરતાં મંગાવી ખાત્રી કરા. કિં. રૂ. ૧-૧૨-૦ સુલ કિંમત પેાલ્ટેજ જુદું.

Page #3

આ સભા તરફથી બહાર પડેલ ઉત્તમોત્તમ ગુજરાતી પુસ્તકો. ૬ શ્રી રત તસ્વાદ શાસ્ત્રી ) ૫-૦-૦ ૨૬ અધ્યાત્મમત પરીક્ષા ,
૦-૪૦ ૨ નવતત્વને સુંદર બાધ ૦-૧૦-૦ ૨૭ ગુરુગુણ છત્રીશી.
૦-૮-૦ કે જીવવિચાર વૃત્તિ
- ૦-૬-૦ ૨૮ શ્રી શત્રજય તીર્થ સ્તવનાવલી ૦-પ-૦ જ જૈન ધર્મ વિષયક પ્રશ્નોત્તર ૦-૮-૦ ૨૯ જ્ઞાનામૃત કાવ્યકુંજ ( જ્ઞાનસાર ૫ જેનતત્વસાર મૂળ તથા ભાષાંતર ૦-૬-૦ - અષ્ટક ગદ્ય, પદ્ય, અનુવાદ સહિત) ૦-૧ર-૦ ૬ દક વિચાર વૃત્તિ મૂળ. અવચૂરિ ૦–૮–૦ ૩ ૦ શ્રી ઉપદેશ સુખતિકા
૧-૦-૦ 9 નયમાર્ગ દર્શ કે ૦-૧૨-૮ ૩૧ સંબધ સિત્તરી
૧ -૦-૦ ( હંસવિનાદ (શાસ્ત્રી )
૦-૧૨-૦
૩૨ ગુણમાલા ( પંચપરમેષિના ૧૦૮ ગુણુનું ૯ કુમાર વિહાર શતક, મૂળ અવસૂરિ
- વર્ણન અનેક કથાઓ સહિત ) ૧-૮-૦ ' અને ભાષાંતર સાથે ( શાસ્ત્રી ) ૧-૮-૦
૩૩ સુમુખનુપાદિ કથા.
૧-૦-૦ ૧૦ પ્રકરણ્ય સંગ્રહ
૦-૪-૦ ૩૪ આદર્શ સ્ત્રી રત્ના
૧-૦—૦ t૧ નવ્વાણું પ્રકારી પૂજા અર્થ સહિત ૦–૮-૦
૩૫ શ્રી તેમનાથ ચરિત્ર.
૨-૦-૦ ૧૨ આત્મવલ્લભ સ્તવનાવલી દ-૬-૦ ૧૩ મોક્ષપદ સોપાન
૦-૧૨-૦
૩ ૬ શ્રી સુપાર્શ્વનાથ ચરિત્ર ભા, ૧ લે.ર-૦-૦
૩૭ શ્રી સુપાર્શ્વનાથ ચરિત્ર ભા. ૨ (-૦ ૧૪ પ્રશ્નોત્તર પુષ્પમાલા ( શાસ્ત્રી ) ૦-૧૪-૦ ૧૫ શ્રાવક ઉ૯પતરૂ
૦-૬-૦ ૩૮ શ્રી દાન પ્રદીપ
૩-૦- : ૬ આત્મપ્રાધ ગ્રંથ ( શાસ્ત્રી ) ૨-૮-૦ ૩૯ શ્રી નવપદજી પૂજા અર્થ ફૂટનાટ ૧૭ આમવલ્લભ પૂજન સંગ્રહ ૧-૮-૦
સહિત .
૧-૪-૦ ૧૮ જંબુસ્વામી ચરિત્ર
૦-૮૪૦ શ્રી કાવ્ય સુધાકર
૨-૮-૭ ૧૯ જૈન ગ્રંથ ગાઈડે ( ગુજરાતી ) ૧-૦-૦ )
૪૧ શ્રી ધર્મરત્ન પ્રકરણ
૧-૦-૦ ૨૦ તારત્ન મહોદધિ ભાગ ૧-૨
૪૨ શ્રી આચારોપદેશ ( રેશમી પાકું તમામ તપ વિધિ સાથે ૧-૦-૦ કડાનું બાઈડીંગ)
૦--૦ ૨૧ સમ્યકત્વ સ્તવ
૦-૪-૦ ૪૩ કુમારપાળ પ્રતિબંધ. છપાય છે. ૨ ચંપકમાળા ચરિત્ર
૦-૮-૮ ૪૪ ધર્મ બિન્દુ ( આવૃતી બીજી ) , ૨૩ શ્રી સમ્યકૃત્વ કૌમુદી
૧-૦-૦
૪૫ શ્રી પંચપ્રતિક્રમણ અર્થ સહિત ૧-૧૨-૦ ૨૪ પ્રકરણ પુષ્પમાલા બીજું ૦-૮-૦ | ૪૬ શ્રી પ્રભાવક ચરિત્ર,
છપાય છે. ૨૫ અનુયાગદ્વાર સૂત્ર
૦--૦ ૪૭ શ્રી વિમલનાથ ચરિત્ર
પરચુરણ પુસ્તકો, તત્વનિર્ણયપ્રાસાદ ૧૦-૦-૦ | સજઝાયમાળા ભાગ ૧ લે
૨-૯-૦ પ્રમેયરત્નકાષ
૦-૮-૦
ભાગ ૨ જે
૨-૦-૦ જેનભાનું
ભાગ ૩ જો
૨-૦-૭ વિશેષનિર્ણય
૦-૮-૦ - ભાગ ૪ થી
૨- ૦-૦ વિમલવિનાદ ૦-૧૦- સભ્યત્વદર્શન પૂજા
૦-૧-૦ જનસન્મિત્ર | ૪-૦-૦ ચૌદરાજલાક પૂજા
૦-૧-૦ બુભયકુમારચરિત્ર ભાગ ૧ લે ૨-૪- ૦ | નવપદજી મંડલ
૦-૪-૭ | ભાગ ૨ જે ૩-૦-૦ ) નવપદજી મ ત્ર
૦-૨-૭ ઉપરનાં પુસ્તકા સિવાય શ્રી જૈનધર્મ પ્રસારક સભા, શા. મેધજી હીરજી મુકસેલર, શ્રાવક ભીમસી માણેક, સલાત અમૃતલાલ અમરચંદ વિગેરેનાં પુસ્તકા પણ અમારે ત્યાંથી મળી શકશે. નફા જ્ઞાનખાતામાં જાય છે. જેથી મંગાવનારને પણ લાા છે.
લખાઃ-શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા-ભાવનગર
55

Page #4

નીચેના ગ્રંથો છપાય છે.
આ
૧ કુમારપાળ પ્રતિબધ-ઇતિહાસ અને ઉપદેશની દષ્ટિએ અનેક કથાઓ
સહિત-શ્રી હેમચંદ્રાચાર્ય મહારાજે કુમારપાળ રાજાને જે ઉપદેશ દેણાંતકથાઓ સહિત આપી જૈન રાજા બનાવેલ છે, તે અન્યધમી વાંચતાં પણ જૈન બની જાય છે તો જૈનધમી તે વાંચતાં પરમ જૈન અને તેમાં શું નવાઇ ? ૬૦ ફારસ શુમારે ૫૦૦ પાના રોયલ મોટી સાઈઝ=શેઠ નાગરદાસભાઈ
પુરૂષોતમદાસ રાણપુર નિવાસીની સહાય વડે તેમની સીરીઝ તરીકે૨ શ્રી ધર્મબિંદુ ગ્રંથ શ્રી હરિભદ્રસૂરિ મહારાજ કૃત મૂળ તથા ભાષાંતર
સાથે. આપણી શ્રી જેન કોન્ફરન્સની એજયુકેશનડે પાઠશાળાઓના અ
ભ્યાસક્રમ તરીકે દાખલ કરેલ છે. દરેક જૈન તેનો અભ્યાસી હોવાજ જોઇએ. ૩ શ્રી પેથડ કુમાર ચરિત્ર-અવોચીન ઇતિહાસીક ગ્રંથ ઉત્તમ ચરિત્ર મૂળ - આ સભાએ છપાવેલ છે. આ તેનું ભાષાંતર છે. ' ૪ શ્રી વિમલનાથ ચરિત્ર—વિવિધ ઉપદેશ અને ચમત્કારિક અનેક કથાઓ
સહિત ( ખાસ વાંચવા લાયક ) ૫ શ્રી પ્રભાવક ચરિત્ર—અવૉચીન બાવીશ મહાન ( આચાર્યાશ્રી) પુરૂષાના
ચરિત્ર ( ઇતિહાસિક ગ્રંથ ). ૬ આત્મવિશુદ્ધિ.
- છપાઇ તૈયાર થયેલ અપૂર્વ ગ્રંથ.
“ ગુરૂતર વિનિશ્ચય છે પ્રસ્તુત ગ્રંથના કર્તા ન્યાયાચાર્ય મહાપાધ્યાય શ્રીમાન યાવિજયજી મહારાજ છે. ગુરૂ - તત્ત્વના સ્વરૂપના સંગ્રહ વાંચક્રાને એકજ ઠેકાણે મળી શકે એવા ઉદ્દેશથી તેઓશ્રીએ જેનાગમાનું દોહન કરી પ્રસ્તુત ગ્રંથ + તેવા સ ગ્રહને રોચક અને સરલ છતાં પ્રૌઢમાષ માં વર્ણવેલ છે જેના
ખ્યાલ વિદ્વાન વાચકોને ગ્રંથના નિરીક્ષણથી આ ! શકશે. ' | સરકૃત ભાષાને નહી જાણનાર સાધારણુ વાચકે પણ પ્રસ્તુત ગ્રંથ માટેની પોતાની જિજ્ઞામાં પૂર્ણ કરી શકે તે માટે ગ્રંથની આદિમાં સંપાદકે ગ્રંથનો તેમજ તેના કર્તાના પરિ , કરાવી ગ્રંથના તાત્વિક સાર તથા વિષયાનુક્રમ આદિ ગુજરાતી ભાષામાં આપેલ છે. અને અંતિમ ઉપયોગી પરિશિષ્ટો તથા ઉપાધ્યાયજીના અજ્ઞાત બે અપૂર્વ પ્રથાનો ઉમેરો કરવામાં આવ્યા છે.
ખપી મુનિમહારાજે તેમજ ગૃહસ્થાએ મંગાવવા સાવધાન રહેવું. દરેકે લાભ લઈ શકે તે માટે કિંમત અડધી રાખવામાં આવી છે. કિંમત રૂા ૩-૦-૦ ટપાલ ખચ જુદુ પડશે અમારે ત્યાંથી મળી શકશે.

Page #5

HE
© ઋOખશ્રી MOG 3 આમાનન્દ પ્રકાશ.
^^,
girl
-(
થીમ | तत्पुनर्द्विविधं कर्म कुशलरूपमकुशलरूपं च । यत्तत्र कुशलरूपं तत्पुण्यं धर्मश्चोच्यते । यत्पुनरकुशलरूपं तत्पापम धर्मश्चाभिधीयते । पुण्योदयजनितः सुखानुभवः पापोदय संपाद्यो दुःखानुभवः । तयोरेव पुण्य पापयोरनंतभेदभिनेन ? तारतम्येन संपद्यते खन्वेषोऽधममध्यमोत्तमाघनन्तभेदवर्तितया ? विचित्ररूपः संसारविस्तार इति ।।
___उपमिति भवप्रपंचा कथा. પિકીન્જOOી पुस्तक २४ मुं. वीर संवत् २४५३. मार्गशिर्ष, आत्मसंवत् ३१.अंक ५ मो.
“વિમુ-વિનતિ”
( રાગ-માઢ) શત્રુજય શ્રી આદિનાથ, વિનવિએ દર્શન દેજો દાદ;
આવ્યા આ આફત આભ, વિદારે નાભિનંદન શિરતાજ–એ ટેક. ૧ રમ રમે રગ રગ રઢીયા, શત્રુંજય સુરરાજ;
તરણ તારણ તીર્થ અમેલું, શાશ્વત સુવિખ્યાત વિવિએ. ૨ વાર નવાણું વિચાર્યા સિદ્ધક્ષેત્રે, ત્રષભ ત્રિભુવન રાય;
સંયમે સિદ્ધિ વર્યા સેભાગી, તેડી અષ્ટ કર્મ જાળ...વિનવિએ ૩ રવિ શશી સમશિરોમણી શોભે, સિદ્ધાચળ ગિરિરાજ;
ભક્તિ ભરી ભરી ભાવે ભાવે, ભાગે ભવભય ભાર વિનવિએ. ૪ ગાજતું ગુજતુ કલરવ કરતું, ગરવી ગુર્જર ગામ;
ઉજજડ પરવશ શૂન્ય જણાયે, ક્યાંથી પ્રકાશ્યાં પાપ..........વિનવિએ..

Page #6

૨૪
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
૫ વિભુ વિરહમાં વાણાં વાયાં, કેટલા દિનનાં આજ ! યુગ યુગ સમ ભાસે દિન વાણાં, નવ અંતર આરામ..... ૬ વિરહ વેદના થાયે ભારી, ગહન ગુંચવણી થાય; નિશ્વાસ નિત નાખે :નરનારી, વઢી વિવિધ વિલાપ.............વનવિએ. ૭ તલસે જ્યમ જળચર જળ કાજે, જૈન જગત જીનધામ;
નામ રટૅ પિયુ પિયુ પપૈયા, દર્શન અમ પાકાર........ વિર્ભાવએ. ૮ ખાળી રહી વીરમાળનાં હૈયાં, અન્યાય અગ્નિ જવાળ; છાંટા મુઝવવા ન્યાયનું વારિ, દયા નિષિ દીનપાલ.....વિવિએ. ૯ ડગુમગુ થાયે ઝોલાં ખાયે, અમ જીવનનું નાવ; પાર ઉતારા નાવ સુકાની, ભવદરીયે તેાફાન..............વનવિએ. ૧૦ આવા આદિશ્વર અલબેલા, સંકટ સમયે સહાય;
જપ તપ વ્રત આ વાર વરીશું, પ્રાણપ્રિય યાત્ર કાજ. ....વનવિએ. ૧૧ અધિષ્ઠાયિકા દેવ ને દેવી, આશ તીરથ ઉદ્ધાર, પ્રેરે! નરેશમાં સુમતિ બુદ્ધિ, આડે ન આવે જરાય.........વનવિએ. રચનારઃ—મણીલાલ માણેકચંદ મહુવાવાલા,
શ્રી મહાવીર જૈન વિદ્યાલય.
Pa]
0000
= રિશિષ્ટ ! ૐ. || વિશ્વરચના પ્રબંધ. ગતાંક પૃષ્ઠ ૧૦૦થી શરૂ
...વનવિએ.
જડ વસ્તુના મુખ્ય લક્ષણા,
कलकत्ताना प्रेसीडन्सी कोलेजना रसायणशास्त्राना प्रोफेसर प्रफुल्लचंद्रराय. ડી. ક્ષતી. પીત્ત્વ. ડૉ. उपरना लेखनो अनुवाद.
જેનેાના નવતત્વમાં અજીવ પાંચ પ્રકારના છે. જેમાંના ચાર ધમ, અધર્મ, કાળ, અને આકાશ અમૂર્ત છે અને પાંચમા પ્રકાર સૂત છે. આ મૂર્ત પ્રકારને પુદ્ગલ કહે છે, અને આ પુદ્ગલ એજ શિક્તના ધારક છે. અજીવ દ્રવ્યમાં દરેક વસ્તુ દ્રવ્ય અને પર્યાય રૂપે હાય છે. આ પર્યાયના પણ એ ભેદ છે. પરિપન્દ અને પરિણામ અને તે કુદરતના સઘળા ખુલાસા આધ્યાત્મિક રીતે નહીં પણ

Page #7

વિશ્વરચના પ્રબંધ.
૧૨૫
ભકિતક રૂપે આપે છે. પુદ્ગલ બે રીતે માલુમ પડે છે, અણુરૂપે અથવા સ્કલ્પ રૂપે. પુગલની સામ્યાવસ્થાથી જેનો આનો આરંભ કરે છે. જેના ભેદથી અનેક પરમાણમય વિભાગ પડે છે, અને જેના સંઘાત, ભેદ અને સંઘાતભેદથી સ્ક બને છે. આ ગુના ભાગ પડતા નથી. તે અનાદિ છે, મધધ રહિત છે, અને અંતરહિત છે. આ એ પુદગલને અનન્ત ભાગ છે, છતાં તે શાશ્વત છે અને છેવટને છે. સ્કાના ચણુકથી આરંભી અનંતાણુક સુધી અનેક વિભાગ પડે છે. પ્રિયણુક બે પરમાણુઓનો બને છે. દ્રયણકમાં એક અણુ ઉમેરવાથી તે વ્યણુક બને છે, અને આ રીતે અનન્તાણુક સુધી જાણવું. “સંખ્યય,” “અસંખ્યય, “અનન્ત” અને “અનન્તાનન્ત.” એમ વિભાગો પડે છે.
जडवस्तुना मुख्य लक्षणो. પુગલનાં બે પ્રકારનાં લક્ષણો છે. કેટલાંક લક્ષણો પરમાણુમાં તેમજ સ્કધમાં માલુમ પડે છે, અને કેટલાંક લક્ષણ તે કેવળ સ્કધમાંજ માલુમ પડે છે, પ્રથમ વિભાગમાં સ્પર્શ, રસ, મધ અને વર્ણના ગુણ સમાવેશ થાય છે. મૂળ પુગલ એકજ સ્વરૂપ હોવાથી, અને અનિશ્ચિત હોવાથી પરમાણુના સઘળા ગુણે પરિણામનું ફળ છે. આ પ્રમાણે પરિણામ પામે છે. દરેક પરમાણુને અનેક પ્રકારને રસ, ગંધ અને વર્ણ હોય છે, અને બે પ્રકારના સ્પર્શ હોય છે જેવા કે ખર, સ્નિગ્ધ, ઉષ્ણુ કે શીત. પૃથ્વીકાય, અપકાય વગેરેના પુદ્ગલે એકજ સ્વરૂપી પુદગલના જુદા જુદા ભેદે છે. સ્પર્શના પ્રકાર જેમ કે ખર, સ્નિગ્ધ, ઉષ્ણ, શીત વગેરે પ્રથમ દેખાય છે, પણ આ સ્પર્શ ગુણમાં રસ, ગબ્ધ અને વર્ણને પણ સમાવેશ થાય છે. કયણુક, ચામુક, અથવા વધારે વધારે અણુના સ્કમાં સ્પર્શ, રસ, ગંધ અને વર્ણ ઉપરાંત ભક્તિક સાત લક્ષણ હોય છે.
(૧) શબ્દ (૨) અન્ય (૩) સૈફમ્ય, સ્થલ્ય, (૪) સંસ્થાન (૫) ભેદ (૬) તમછાયા (૭) આપ ઉદ્યોત.
સ્પર્શ ગુણના નીચેના પ્રકાર છે. ખરતા અથવા સ્નિગ્ધતા, હલકાપણું અથવા ભારેપણું, ગરમ અથવા ઠંડું, ખરબચડાપણું અથવા સુંવાળાશ આમાંથી અણુઓમાં તો થોડીક અથવા વધારે ગરમી, અથવા ખરબચડાપણું કે સુ વાળાશ હોય છે. પણ ચાર પ્રકારના સ્પર્શના પ્રકાર જૂદા જૂદા સંગ રૂપે અને જૂદા જૂદા પ્રમાણમાં હયણુકથી અનન્તાનન્ત પરમાણુઓના સ્કન્ધોનું ખાસ લક્ષણ હોય છે. જેને એમ માને છે કે પરમાણુઓના આકર્ષણ વિકર્ષણથી ગુરૂત્વાકર્ષણ અણુમાં પેદા થાય છે. રસ પાંચ પ્રકારના છે. કડવો, તીખો, મધુર, તૂરો, અને ખારે. લવણને કેટલાક મધુર ભાગ સમજે છે અને બીજાઓના મત પ્રમાણે તે સંગ રૂપ છે.

Page #8

શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ. ગંધ બે પ્રકારની છે. સુગન્ધ અને દુર્ગધ. મણિચાર્ય દુગધના કેટલાક વિભાગ પાડે છે, જેવી કે હીંગની ગબ્ધ વગેરે. મૂળરંગ પાંચ પ્રકારના છે. કાળો, વાદળી, રાતે, પીળો અને ધોળે. શબ્દ (અવાજ ) ના પણ ધીમો અથવા મોટે જાડે અથવા પાતળો (પોલે) અવ્યકત ને વ્યકત.
પરમાણુ વાદના સંબંધમાં પરમાણુઓના આકર્ષણવિકર્ષણથી વ્યણુક વગેરે કેવી રીતે બને છે તે સંબંધમાં જેની નોંધ વખાણવા લાયક છે. પરમાણુઓનું આકર્ષણવિકર્ષણ શા કારણથી થાય છે? આ સવાલ ઉમાસ્વામી કૃત તત્વાર્થાધિગમ સૂત્રમાં ઉભું કરવામાં આવ્યો છે. બે પરમાણુઓને સાથે મૂકવાથી જ શું તેમને સંયોગ થાય છે? એકજ ભૂતના પરમાણુઓને સાથે જોડનાર શકિત અથવા તો એક ભૂતનો બીજા ભૂત સાથેને રસાયણિક સંબંધ આ સંબંધમાં ભિન્નતા દર્શાવવામાં આવી નથી. જેનો એમ માને છે કે એક જ પ્રકારના મૂળ પરમાણુઓમાંથી જૂદા જૂદા ભૂત (ત) પરિણામ પામેલા છે. જે કારણથી પરમાણુઓ ભેગા મળીને જૂદા જૂદા દ્વાણુક વગેરે થાય છે તે જ કારણથી તને રસાયણિક સંગ બને છે. - કેવળ સાથે મૂકવાથી જ સંગ થતો નથી. સંગ બને તે માટે પરમાણુ એનું આકર્ષણ વિકર્ષણ થવાની જરૂર છે.
આ આકર્ષણ વિકર્ષણ જૂદી જૂદી સ્થિતિઓમાં બને છે. સાધારણ રીતે પુદગલને દરેક પરમાણુ વિષમ ગુણયુક્ત પરમાણુ સાથે સંગમાં આવે છે; આ સંગ થાય તે માટે રૂક્ષત્વ અથવા સ્નિગ્ધત્વ જેવા ખાસ વિધી ગુણેની જરૂર છે પણ જ્યાં ગુણો વિરોધી છતાં જઘન્ય ગુણવાળા હોય ત્યાં સંગ થવો અસંભવિત છે. સાધારણ રીતે કહીયે તો બને પોઝીટીવ અને બને નેગેટીવ (એટલે બન્ને એકજ ગુણવાળા ) પરમાણુઓ જોડાતા નથી. વળી વિરૂદ્ધ ગુણવાળા છતાં સરખા સામર્થ્યવાળા પરમાણુઓ પણ જોડાતા નથી, પણ સરખા ગુણવાળા બે પરમાણુઓ હોય છતાં એકનું સામર્થ્ય બીજા કરતાં બમણું હોય તો, અથવા તે કરતાં પણ વધારે હોય તો એક જ સરખાં ગુણવાળા પરમાણુઓ પણ એકબીજા પ્રતિ આકર્ષાય. દરેક બાબતમાં આકર્ષણ વિકર્ષણના 'નિયમ પ્રમાણે બને પરમાણુઓની સ્થિતિમાં ફેરફાર થાય છે, અને સ્કન્ધના ભૌતિક લક્ષણોને આધાર પણ આકર્ષણ વિકર્ષણ ઉપર રાખે છે. સરખા સામર્થ્યવાળા પણ વિરૂદ્ધ ગુણવાળા પરમાણુઓ એકબીજા ઉપર અસર કરે છે. પણ જે સામર્થ્યમાં ફેર હોય તો વધારે સામર્થ્યવાળે પરમાણુ થોડા સામર્થ્યવાળા પરમાણપર અસર કરે છે. તત્ત્વોના ગુણોનો ફેરફાર આ આકર્ષણવિકર્ષણ ઉપર આધાર રાખે છે. રસાયનિક સંયોગને વાસ્તે જે આયેનીન વાદ છે, તેની આ શરૂઆત છે. આ શરૂઆત જે કે અસંસ્કૃત છે, છતાં તે ઘણું સૂચવે છે અને વસ્તુઓને ઘસવા વગેરે

Page #9

વિશ્વના પ્રમધ,
૧૨૭
સુવાળી અને ખરબચડી સપાટીનુ નિરીક્ષણ કરવાથી શેાધી કાઢી હાય એમ લાગે છે. રૂક્ષ અને સ્નિગ્ધના અર્થ સૂકું અથવા ભિનાશવાળું કરવું એ અયુક્ત છે. શ્રી ઉમાસ્વામીકૃત તત્ત્વાર્થાધિગમસૂત્રને આધારે આ પરમાણુવાદ લખવામાં આવ્યે છે, અને તે ઇ. સ. ના પ્રથમ સેકાના પહેલાં પચાસ વર્ષ દરમ્યાન લખાયેલુ છે.
નાટ—૧ આ વર્ષના અંક ૩ ( આસા માસમાં ) માં વિશ્વરચના પ્રબંધના જે લેખ આવેલ છે તેમાં દ્વીપસમુદ્રાના નામેા છે. તે માત્ર પ્રસિદ્ધ નામેા જ આપ્યા છે, કારણ કે વર્ષ ૨૩ અંક ૧ પૃષ્ટ ૧૩ માં બધાં નામેા આપેલ છે, જેથી ઉપરેાક્ત અંકના ૭૪-૭૫ પાનામાં બધા નામા ન આપતાં માત્ર પ્રસિદ્ધ નામેા આપ્યા છે છતાં કરી તે નામેા આપવાની માગણી થતાં નીચે મુજબ આપવામાં આવે છે.
પા. ૭૪
વર્ગ–૨
વર્ગ-૩
વર્ગ-૪
વર્ગ –૫
વર્ગ ૬ ઠ્ઠો
19
વારૂણીદ્દીપ-૮ વાણી સમુદ્ર-૧૧ ધૃતદ્વીપ-૧૨ ધૃતસમુદ્ર
૧૩ ક્ષુદ્રીપ-૧૪ ઇક્ષુસમુદ્ર-૧૭ અરૂણુદ્દીપ-૧૮ અરૂણુસમુદ્ર–
૧૯ વારશુદ્રીપ–૨૦ વારૂણ્યુસમુદ્ર ૨૧ મા પમાપવનદ્વીપ–૨૨ માનવનસમુદ્ર.
( જીએ આત્માનંદ પ્રકાશ વર્ષ ૨૩ આંક ૧ પૃષ્ટ ૧૩ ટીપણી ). ૨—તેજ અંકના પા. ૭૪-૭૫ માં મૂળ. અને વ. ના સમ્રુતા શુ છે તે અમાને પુછા વવામાં આવે છે તે તેને ખુલાસા નીચે મુજબ છે.
વર્ગ વર્ગ મૂળ-ધન-ધનમૂળ એ ગણિતના સંકેતા છે તેમાંથી મૂળ રકમનેા ઉત્તરાત્તર વર્ગ કરતાં કરતાં યે વગે કયા સખ્યાંક આવે તે મેં લખેલ સંકેતમાંથી બરાબર મળી શકે છે જેમકે
આંક (૨)
મૂળ
ર્ x2
વર્ગ –૧
(3)
૪
×૪
૧
×૧૬
(૫)
(૯)
(૧૭)
(૩૩)
૧૮૪૪૬૭૪૪૦૭૩૭૦૯૫૫૧ ૬૧૬ એજ કમ
(૬૫)
વર્ગ ૭મા ૩૪૦૩૦૨૩૨૩૬૮ ૨૦૯ ૩૭૯૫૭૫ ૬૫૬ ૨૪૫૩૭૪ ૩૧૮ ૬૮૨ ૧૧૪ પ૬ (૧૨૯) વ ૮ મા
એજ કમ
X
(૨૫૭)
વિશેષ ખુલાસાની જરૂર હોય તે। આ સભા મારફત અમાને પુછ્યુ.
૫૬
×૨૫૬
૫૬૫૩૬
×૫૬૫૩૬
૪૨૯૪૯૬૭૨૯૬
×૪૨૯૪૯૬૭૨૯૬
X
મુનિરાજ શ્રી દર્શનવિજયજી.

Page #10

૧૨૮
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
TUX
UNTO Dorure
ભદ્રેશ્વરતીર્થ.
Bra_IPLILEANLIGIBILIRIBALIYA:8
(લે. મુનિ દર્શનવિજય, મુંબઈ. ) કચ્છના પૂર્વ કીનારે પહેલાં ભદ્રાવતી નામે નગરી હતી. અહીંના માટે એવી દંતકથા છે કે વિજયશેઠ અને વિજયા શેઠાણું આ નગરના નિવાસી હતા. આ નગરનું બીજું નામ ભદ્રેશ્વર છે. ભદ્રેશ્વરનો એકવાર એટલે બધો વિસ્તાર હતો કે જેના એક ભાગમાં જૈન ઉપાશ્રય-મંદિરની વિશાળ ભૂમિકા હતી. અત્યારના વિમલવસહી” વિગેરે સ્થાનની પેઠે એ જગ્યા વસાહી એવા નામથી પ્રસિદ્ધ હતી.
એક કાળ ચોઘડીએ એ નગરને વિધ્વંસ થયો છે. પરંતુ તેના શૂનશાન ચોગાનમાં રહેલ ઘંટાણું થી ગાજતું પર્વતની ખડક જેવું બાવન જીનાલયનું મંદિર અને થોડા મનુષ્યની વસ્તીવાળું વસઈ* ગામડું અત્યારે એ ભદ્રેશ્વરની પુરાણી ગેરવતાને ગાઈ રહ્યું છે.
આ બાવન જીનાલય મંદિરને ઇતિહાસ આ પ્રમાણે છે.
સંવત્ ૧૯૩૯ માં આ મંદિરને જીર્ણોદ્ધાર થયા ત્યારે મંદિરની પાછલી ભીંતમાંથી એક તામ્રપત્ર મળી આવ્યું હતું. જેની નકલ શ્રીમાન પૂ. પા. વિજયાનંદસૂરીશ્વરજી તથા રૉયલ એશિયાટિક સોસાઈટી-કલકત્તાના ઑનરરી સેક્રેટરી ડૉ. એ. ડબલ્યુ રૂડાફ હાર્નલ સાહેબ તરફ મોકલી હતી. જેઓએ જાહેર કર્યું કે આ લેખની લીપિ બ્રાહ્મી–ખરષ્ટ્રી છે. જેમાં લખ્યું છે કે –
१ ठ० देवचंद्रीय श्री पार्श्वनाथदेवस्यतो । २३ ॥
અર્થ–૧ આ ઉપક્રમનું ચિન્હ છે. ૪૦ એ ૨૦ કે ૨૦ નું ચિન્હ છે. જેથી વક એવો સંકેત કરેલ છે. દેવીય–દેવચંદ્ર સંબંધી. (રેવવંત્રી – દેવચંદ્ર શેઠે બનાવેલ અથવા દેવાલય). શ્રી ર્થનાથવસ્થ–ત્રેવીશમાં તીર્થકરનું નામ છે. અહીં સંભવે છે કે–આગળના તો શબ્દને સ્થાને રુતઃ શબ્દને સ્પષ્ટ કરવા માટે અંતમાં ને સ્થાને જે શબ્દ જોઈએ. તો (તઃ) અત્યારે પૂર્વે. ૦-આ પરસંબંધ સૂચક ચિન્હ છે. આ મ નું ચિન્હ છે જે ઉપરથી ભગવાન મહાવીર એવો અર્થ નીકળે છે. ૨૩–વર્ષને આંકડો છે.
૧-પ્રાચીન જીનમંદિરના ખંડિએરોવાળું કનકસેનનું કનકાવતી યાને ઓખામંડળનું વસઈ અને ભદ્રેશ્વરનું વસઈ તે જૂદા જુદા સ્થાને છે.
૨-આ લેખ ૧ જૈન તીર્થોનો ઇતિહાસ. ૨-તા. ૪-૬-૧૯૦૫ ના જૈન પત્રનો લેખ. ૩–૧૯૪૨ ના વૈ. શુ. ૧૫ ના જૈનધર્મ પ્રકાશ ૨) ૨) ના બે લેખો. તથા જગપુચરિત્રની ગુજરાતી પ્રસ્તાવના વિગેરેના આધારે લખેલ છે.

Page #11

ભદ્રેશ્વર તીર્થ.
૧૨૯ અર્થાત–વણિક દેવચંદે બનાવેલ શ્રી પાર્શ્વનાથ પ્રભુનું મંદિર જે પહેલાં ૨૩-વર્ષે ભગવાન (મહાવીર) હતા.
પૂ. પા. શ્રીમાન બિજયાનંદસૂરીશ્વરજી મ. સા. જણાવે છે કે સદરહુ મંદિર સંબંધી જીર્ણ ખરડારૂપ પુસ્તકમાં અને કચ્છભૂળમાં “વીરાત ૨૩ વર્ષ હૂં ચૈત્ર્ય સંગાતમિતિ–વીર પછી ૨૩ વર્ષે આ ચૈત્ય થયું છે એવો ઉલ્લેખ છે.
આ તામ્રપત્ર–મૂળ લેખ કોની પાસે છે તે ચોક્કસ નથી. છતાં ભૂજપરના યતિ (સુંદરજી કે તેમના શિષ્ય.) પાસે હોવાનું સંભળાય છે. અને તેનો સંસ્કૃત તરજુમે મંદિરની દીવાલમાં લગાવેલ છે. એમ વૈદ્ય મગનલાલ ચુનીલાલની નોંધ છે.
આ પાર્શ્વનાથ પ્રભુની મૂર્તિની અંજનશલાકા શ્રી સુધર્માસ્વામી ગણધરના હાથે થઈ હોય એમ સંભવિત છે. આ મૂર્તિમાં પ્રિયદર્શી સમ્રા સંપ્રીતની મૂર્તિઓ જેવી ભવ્યતા છે, ચારેબાજુ પરિકર છે. અને આસનમાં સુશોભિત વેલબુટ્ટાનું ચિત્રામણ છે.
ભદ્રેશ્વરમાં ઐતિહાસિક દષ્ટિએ પ્રથમ મંદિર ક્યારે તૈયાર થયું તેની માત્ર આટલી યાદી મળી શકે છે. એ સિવાય બીજા કોઈ પણ પ્રાચીન આધારો મળી શકતા નથી તેમજ ત્યાર પછી કયા કયા ઉદ્ધાર થયા તે પણ સ્પષ્ટ મળી શકતું નથી પણ ત્યાંના જીર્ણ શલાલેખે ઉપરથી એમ માની શકાય છે કે-પરમહંત કુમારપાળ મહારાજે આ મંદિરને જીર્ણોદ્ધાર કરાવ્યા છે, અને સં. ૧૩૧૫ માં ગુજરાતના કુબેર ભંડારી જગડુશાહે પણ ઉદ્ધાર કરાવેલ છે.
ડૉ. બર્જેસ અને રાવ દલપતરામ ખખરની યાદી પ્રમાણે તો જુના પત્થરો મજબુત હોવાથી પાયો ખેદી બદીને પણ બીજે સ્થાને લઈ જવાયા છે. એક થાંભલા પર સં. ૧૩પ૩ નો અને બીજા થાંભલા પર સં. ૧૩૫૮ નો લેખ છે. પરસાળના થાંભલા પર તદ્દન અસ્પષ્ટ લેખે છે. જેમાં સં. ૧૨૨૩-૩૨-૩૫, ના આંકડાઓ ઉકલે છે. પાછલી પરસાળની એક લાંબી શિલામાં સં. ૧૧૩૪ વૈ. શુ. ૧૫, શ્રીમાળી–દેહરૂ સમરાવ્યું–ભેટ કરી ઇત્યાદિ શબ્દ દેખાય છે, અને કેટલાક લેખે મરામત—ગુનામાં દબાઈ ગયા છે.
આ મંદિરને સં. ૧૯૨૨ માં એક ઉદ્ધાર થએલ છે જ્યારે મૂળનાયક પાર્શ્વનાથ પ્રભુની મૂર્તિ કેઈ બાવાના કબજામાં હતી તે તેમણે આપી નહીં એટલે શ્રાવકેએ મૂળનાયક તરીકે મહાવીર દેવની મૂર્તિની સ્થાપના કરેલ છે. જેની અંજનશલાકા સં૦ ૬૨૨ માં થએલ છે. આ તરફથી પાર્શ્વનાથ પ્રભુની
૩ આ દાનવીર જગડુશાહની તારીફ ચૂંથે-ચારણોદ્વારા બહુ થએલ છે. એક ચારણે કહ્યું છે કે–વિશળદેવે દાનશાળામાં તેલ બંધ કર્યું હતું તે જગડુને છછ કેમ કહેવરાવે છે ! વિશળદે વિરૂપું કરે, જગડુ કહાવે, તે નિવાયું ફલસીયું એ પીર સાવધા. ૧ાા (મ. ચુ. વૈદ્ય.)

Page #12

૧૩૦
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ. મૂર્તિ પણ શ્રાવકને બાવા પાસેથી મળી એટલે તે મૂર્તિને મૂળમંદિરની પાછળની દેવકુલિકામાં સ્થાપેલ છે.
વળી પણ જૈનોની વસ્તીના અભાવે આ મંદિર ત્યાંના ઠાકોરના કબજામાં ગયું અને કેટલેક વર્ષે શ્રાવકોએ પાછું પિતાના કબજામાં લીધું અને જીર્ણોદ્ધાર કરાવ્ય જે જીર્ણોદ્ધાર સં. ૧૯૨૦ માં દેશલિ (રાવદેશલજીના પુત્ર ) રાવ પ્રાગમલજીના રાજ્યમાં થયેલ હતું. અંતિમ સમાર કામ સં. ૧૯૩૯ મહા સુદિ ૧૦ ને દીને માંડવી વાસી મણસી તેજસીની પત્ની બાઈ મીડીએ કરાવેલ છે અને ત્યાર પછી પણ કેટલેક કાળ સોનેરી રંગ રોગાનનું કામ શરૂ રહ્યું હતું.
અત્યારે આ મંદિર ૪૫૦ ફૂટ લાંબા, ૩૦૦ ફૂટ પહોળા, કંપાઉન્ડના મધ્યભાગમાં છે, તેની લંબાઈ ૧૫૦ ફૂટ, પહોળાઈ ૮૦ ફૂટ, અને ઉંચાઈ ૩૮ ફૂટ છે. મંદિરમાં ૨૧૮ થાંભલા છે. બન્ને બાજુ અગાશી છે, ફરતી પર દેરીઓ છે. પ્રવેશદ્વારમાંથી જ પ્રભુ દેખી શકાય એવી ગોઠવણી છે અને આગળના ભાગમાં સુંદર કમાને તથા મનહર મહારાં કોતરેલાં છે. મંદિરના કંપાઉંડની ચારે બાજુ ધર્મશાળા છે ડાબી બાજુ ઉપાશ્રય છે અને ફરતો ગઢ છે.
આ તીર્થને વહીવટ વર્ધમાન કલ્યાણજી નામની પેઢીથી ચાલે છે.
અહીં સં. ૧૯૪૨ સુધી દર વર્ષે ફાગણ શુદિ ૭-૮-૯ ને દિવસે મોટો મેળે થતો હતો જે હાલ ફાગણ શુદિ –પ ને ભરાય છે.
અહીંથી સમુદ્રમાર્ગે જામનગર બાર કષ છે. જેથી પ્રાચીન કાળમાં જામનગર તથા ભદ્રેશ્વર વચ્ચે હટાણુનો વ્યવહાર હતો તથા અત્યારે પણ ભદ્રેશ્વરથી જામનકાર સુધીનું ભંયરું છે. જે હાલમાં પુરી દેવાયું છે એમ પણ સંભળાય છે.
યાત્રા કરવા જનાર તુણુબંદર, અંજાર, મુદ્રા અને વાંકી-પત્રી થઈ ભદ્રશ્વરજી જઈ શકે છે. ટુંકમાં કહીએ તો આ એક કચ્છનું તીર્થ ઐતિહાસીક અને પ્રાચીન છે.
સુથરીભદ્રેશ્વરની પંચ તીર્થિમાં સુથરી ગામ છે ત્યાંના ઉદ્દેશી નામના ગરીબ શ્રાવકને એક દેવે વન આપ્યું કે—“તું સવારે રોટલાનું પોટલું બાંધી ગામબહાર જજે અને સામે જે મનુષ્ય આવે તેના માથે એક પિટલું હશે. તું તારું પોટલું તેને આપી તેનું પિોટલું ખરીદી લેજે. એ પિોટલામાંથી જે વસ્તુ મળે તેનાથી તું સુખી થઈશ.” આ સ્વપનું જોઈ ઉદ્દેશી શાહ જાગ્યા અને દેવના કહેવા પ્રમાણે કર્યું. જે પોટલામાંથી પાર્શ્વનાથ પ્રભુની મૂર્તિ મળી. ઉદ્દેશી શાહે તે મૂર્તિને રોટલાના ભંડારીયામાં બેસારી. અને રોટલાનું ભંડારીયું પણ આ મૂર્તિના

Page #13

શ્રી મૂળચંદ્રજીગણ અષ્ટક.
૧૩૧ પ્રભાવે અખટ થઈ ગયું આથી ઉદ્દેશી શાહ ઘણો આનંદિત થયે. અને આ વાત કોંકણ ગામમાં ફેલાણું.
સુથરીના એક યતીએ ઉદ્દેશી શાહને સમજાવી ઉપાશ્રયમાં મૂર્તિ મંગાવી એક સારા સ્થાનમાં પધરાવી; પરંતુ રાત્રિ પડતાં જ તે મૂર્તિ ઉદ્દેશી શાહના ભંડારીઆમાં જઈ પહોંચી. હવે યતિરાજે એક નાની દેરી બંધાવી જેના પ્રતિષ્ઠા મહાસવમાં સંઘે સ્વામીવાત્સલ્ય કર્યું. પરંતુ તે વખતે એક ઘીના કુડલામાંથી એટલું બધુ ઘા નીકળ્યું કે જે જોઈ સર્વ કોઈને આશ્ચર્ય થયું. અને કુડલામાં હાથ નાખી તપાસ કરી તે ઉદ્દેશીશાહવાળી જીન મૂતિ કુડલામાં દેખવામાં આવી. આથી લોકોએ તે કુડલાને કાંઠો કાપી પાર્શ્વનાથ પ્રભુની મૂર્તિને બહાર કાઢી અને તેનું ધૃતલ પાર્શ્વનાથ એ પ્રમાણે નામ રાખ્યું.
હવે સંઘને એમ લાગ્યું કે આ મૂર્તિ સંઘના મંદિરમાં બેસશે. તેથી ઉદ્દેશીશાહને ખુશી કરી મહોત્સવ પૂર્વક તેની પ્રતિષ્ઠા કરી.
આ તીર્થ અત્યારે પણ “વૃતલેલ પાર્શ્વનાથ” એવા નામથી પ્રસિદ્ધ છે.
। ହୁ୦୦୦୦୦୦ ୭g
૬ શ્રી મૂળચંદ્રજીગણ અષ્ટક. &છછછછછછછછછછછછછછછછa
મુનિ દર્શનવિજય. जननमरण दुःख ध्वंसयत्नं मुनीन्द्रम् ।। जिनपवचनयोगात् ध्वस्तमोहान्ध्यतंद्रम् ॥ भविककुमुदबोधप्रोल्लसन्मूलचंद्रम् ॥ प्रणतपरमपूज्यं तं सदा मूलचंद्रम् ॥ १ ॥
( હરિગીત, ) શ્રી પંચનદીય શિયાલ કોટે ઓસવાળની જ્ઞાતિમાં, નિવસે સુખાશા ને બકોરા શ્રેષ્ઠ દંપતી દીપતાં. શુભ ભાગ્ય સૂચિત મૂળચંદ્રજી પુત્ર તસ ઘર અવતર્યો, તે વિજયધારી મુક્તિગણિ યવન્ત હો જયવન્ત હો. મોટો થતાં નિશાળમાં મૂ પિતાએ હર્ષથી, જ્ઞાની થયે મુળચંદ્ર ત્યાં જાણે પૂરવ સંકેતથી. ઉપદેશ પામી ગુરૂ થકી વેરાગ્ય રસ તસ ઉછળે, તે વિજયધારી મુકિત ગણિ જયવન્ત હો જયવન્ત હા.

Page #14

૧૩૨
શ્રી આમાનંદ પ્રકાશ.
દિન એક બુટેરાયજી શિરદાર ઢુંઢક મત તણું પ્રેમે પધારે સ્પાલ કોટા દિએ રામ રસ વાંચના. મુનિ માર્ગ હેતે મૂળચંદ્રે તેની પાસે આદર્યો તે વિજયધારી મુકિતગણિ યવન્ત હો જયવન્ત હો. ગુરૂ શિષ્ય પંથ કુપંથ પેખી કરે સન્મત વાસના. ગણિ મણિ વિજયની પાસે આવી કરે દિક્ષા યાચના બુદ્ધિવિજય મુકિતવિજય એ નામ રાખે ગુરૂવર, તે વિજયધારી મુક્તિગણિ જયવન્ત હો જયવન્ત હો. ગણિ મણિવિજય બુદ્ધિવિજય મુકિતવિજય યોગીશ્વરા. વિચરે જીને બધા દેવા ગુર્જરી પાવન ધરા; શિખે થતાં મુકિત મુનિએ યોગ પંથને આદર્યો, તે વિજયધારી મુકિતગણિ જયવન હે જયવન્ત હો. ગણિપદ સમગ્યું સકળ સંઘે મુકિતવિજય મુનીશને, તે પણ એ પદથી શોભતા મુનિ ચકવતિની પરે; શ્રી તપગચ્છ વિજય પતાકા ફેરવે જગમાં અહે, તે વિજયધારી મુકિતગણિ જયવન્ત હો જયવન્ત હ. શ્રી જૈનશાસન આંગણામાં કલ્પતરૂ સમ દીપતાં, સ્યાદ્વાદ તત્વ વિકાસવામાં નિત્ય તત્પર જે હતા. મદ મસ્તવાદિ છપવામાં તિક્ષણ બુદ્ધિનો ઝરો, તે વિજયધારી મુકિતગણિ જયવત હે જયવન્ત હો. સદ્ધર્મમાં આપ્યાં બહુ સંયમ સમ કેઈને, વળી યોગમાર્ગે તે સ્થાપિયા ને કેઈને તો સુર પદે; સહુ જીવમાં સદ્ધર્મ બીજે રોપતાં શમ રસ ભરે, તે વિજયધારી મુકિતગણિ જયવન્ત હૈ જયવન હો. એ યોગિવર સ્વર્ગે સિધાવ્યા મૂકી સહ સંઘાતને, વદિ માગશરમાં છઠ્ઠ દિવસે તાસ ગુણ અતિ સાંભરે; ગણિ મુકિતવિજય મુનીશ નિશદિન સંઘમાં જયજય કરે, મુકિતવિજય ગણિવર્યને અતિ પ્રેમથી વંદન હજો.

Page #15

જૈન સખાવત.
૧૩૩
જૈન સખાવત.
96862
જૈનેાએ સખાવતના કાર્ય માં નાણું અણુ કર્યું અને પુન્ય ઉપાર્જન કર્યું. એવી માન્યતા ભુલભરેલી છે એવુ અગાઉના લેખમાં જણાવ્યા પછી લખવાની જરૂર પડે છે કે ખરેખર ઠેકાણે જે નાણુ આપવામાં આવ્યું ન હેાય અને તેની જાતિ દેખરેખ ન રાખી શકાય તેા કુદરતી રીતે ખરેખરી હાડમારી ભાગવતા જ્ઞાતી બંધુઓના હુક ઉપર લક્ષ આપવામાં આવ્યુ નથી તે દેખીતી વાત છે અને આવી જાતના ખરા જરૂરીઆત વાળા ભાઇએના હુક ખુંચવી લેવાની બેદરકારી માક્ ન થઇ શકે તેવી છે. સાથી મેટા પ્રશ્ન વસ્તીના ઘટાડાને લગતા છે. જેનાનુ મરણ પ્રમાણુ બીજી કામેાની સરખામણીમાં ભયંકર આવે છે; છેલ્લાજ દાયકામાં લગભગ સીતેર હજાર જેટલા મનુષ્યેાની સખ્યા ઘટી જવાને લીધે હુમેશના આગણીશ મરણે। જેનામાં થાય છે. આ સવાલ કાંઇ અમુક શહેર, પ્રાંત અથવા તે ઇલાકાને લાગુ પડતા નથી પરંતુ આખા હિંદુસ્તાનના જુદા જુદા ભાગેામાં વસાયેલ જૈનકેામને લાગુ પડે છે. કેઇ પણ કામ અથવા પ્રજાનુ ખળ કેટલુ છે તે તેની સંખ્યા ખળથી જાણી શકાય છે છતાં જેનેામાં પાંચમની છઠ્ઠ કાઇ કરનાર નથી તેવી માત્ર માન્યતાએ એટલા બધા નિર્મળ બનાવી દીધા છે કે કેવળ ભાવી ઉપર આધાર રાખીને બેસી રહેવાથી કાંઇ ફાયદો થનાર નથી; ઉપર પ્રમાણે વસ્તીના ઘટાડા થતા હૈાવા છતાં કામની આરોગ્યતાને લગતા સાધન પૂરા પાડવાની પ્રીકર કાને છે ? કામની હયાતીના પ્રશ્ન એક મહાન છે અને આવી જાતના એક સવાલને અભરાઇએ ચઢાવી મૂકવાથી બીજી કામેાના પ્રમાણમાં આપણે કેટલા બધા પછાત છીએ તેને ખ્યાલ સહેલાઇથી આવી શકે તેમ છે; કેવળ ભાવી ઉપર આધાર રાખી બેસી રહેવાથી જે અસહ્ય દરદો મીજાની સહાયતા વિના ભાગ્યેજ સારા થઇ શકે છે તે કિંદ બનવા પામત નહી; તેટલાજ માટે ભાગ્ય ઉપર આધાર રાખીને એસી નહીં રહેતા ખાસ ઉપચારા કરવાની જરૂરીઆત ઉપર જુનામાંજીના વિચાર ધરાવનાર વર્ગને પણ શ્રદ્ધા બેસતી જાય છે તે જમાનાની અસરજ દેખાડી આપે છે; પૂજ્ય મુનિ મહારાજો પણ તેની આવશ્યક્તા કોઇ કોઇ જગ્યાએ સ્વીકારતા થયા છે તે પણ શુભ ચિન્હ છે. થેાડાજ માસ પહેલાં મુખઇ શહેરમાં વસતા એક મુની મહારાજે “ ઓપરેશન કરાવ્યુ` હતુ` અને તબીયત સુધરતા તેઓની ખાતરી થયેલ હાવી જોઇએ કે દાકતરા પણ સમાજની ઉન્નતિના કાર્ય માં ભાગ લેનાર એક સમાજનું ઉપયેગી અંગ છે; આટલુ છતાં કેામની તંદુરસ્તીના હિતાર્થે કાઇ પણ પૂરતાં સાધનવાળી એક પણુ સંસ્થા જૈન કેામ હૈયાતી ધરાવતી નથી તે આછું શાચનીય નથી, કામની હસ્તીના સવાલને આવી રીતે ગુ ંગળાવીને મારી નાંખવાથી

Page #16

શ્રી આમાનંદપ્રકાશ.
શું ફાયદો થવાને છે? કદાચ ગામડાને બાજુએ મૂકીએ તે શ્રીમંતોથી વસાયેલ શહેરમાં પણ પૂરતાં સાધન ધરાવનાર દવાખાનાઓ, હોસ્પીટલ, અથવા તે મેટનીટી હોમ્સ જેવા ખાતાઓ ભાગ્યેજ છે. આજે કેમના હિતના પ્રશ્નનો ઉકેલ કરનારા તરીકે દાવો કરનારાઓ; કોઈ પણ સંસ્થા તરફથી પ્રચારનું કાર્ય થતું હોય તેમાં અમારે હિસે છે અને અમને વિશ્વાસમાં લેવાની જરૂર છે એવી માન્યતા જનસમૂહ સમ્મુખ રજુ કરવા જેનોની હીલચાલમાં માથું મારવા તૈયાર થાય છે. પરંતુ દિનપ્રતિદિન કેમનું સંખ્યાબળ કેવળ ઘટતું જાય છે, જેન ભાઈઓના આંતરિક જીવનમાં અત્યારે કયે ઠેકાણે સડો પેઠે છે અને તે સુધારવા કયા ઉપાયે કામે લગાડી શકાય તે વિષે ભાગ્યેજ દરકાર કરતા હોય તેમ માલુમ પડે છે. દરેક જણ પિતાની મહત્વતા અને મેટાઈ તેમજ કીર્તિના લેભે શાસન સેવાના કાર્યમાં ભાગ લેવા તૈયાર થઈ જાય છે, પણ કેમની સામાન્ય અને મધ્યમ વર્ગની શું સ્થિતિ છે, તેઓ પિતાનું ગુજરાન કેવી રીતે કરે છે અને કયા પ્રકારની કેવી મુસીબતો કોમની ઉન્નતિના માર્ગમાં આડે આવી સંસ્કારી જીવનમાં પડેલે સડે પ્રધાનપદ ભગવે છે તેની ભાગ્યે જ કોઈ દરકાર કરતું હોય તેમ માલુમ પડે છે. કોમની વસ્તીના ઘટાડાના પ્રશ્નને લગતી કોને પરવા છે ? અવાજ કરનાર તરફથી બહુજ પોકાર કરવામાં આવે એટલે કમીટી માર્કતે રીપોર્ટ કરાવવાથી તેમનું દળદર શુ ફીટયું? અફસોસની વાત છે કે એક મહાન પ્રશ્નને હાથે કરી મારી નાખવામાં આવ્યાથી ભવિષ્યની જેન પ્રજાને ઘણુંજશેસવું પડશે, સેંકડે સુપુત્રે મદદવગર અણધાર્યા મરણને શરણ થાય છે; ન્યુમનીઆ અથવા એવા અનેક ઉડતા રોગોના સેંકડે જૈિને ભેગા થઈ પડે છે તો આવી જાતની આફત માટે જેના કામમાં કયું સાધન છે? એક પણ એવું જાહેર ફંડ નથી કે જે ઠેકાણે કુદરતી આફત અથવા તો એકાએક ઉડતા રોગના ફાટી નીકળવા વખતે કેમના એવી જાતના જરૂરીઆતવાળા ભાઈઓ જઈ શકે ? આવી જાતના તાત્કાલીક કાર્ય માટે એક ધરખમ ફંડ હોવું જોઈએ કે અરધી રાત્રે કામ આવે. આજે કેમને રાહત મળે એવી રીતે ભાગ્યે જ પૈસો ખર્ચાય છે. ફક્ત સખાવતી ખાતાઓ નિભાવવા સારૂ મોટી રકમનો ઉપયોગ થાય છે, માટે કેળવણીના પ્રશ્નને માટે જેનો પૈસો ખર્ચ છે, પરંતુ હજી સુધી એવા વિકાન કે કેળવણીવાદીઓ ભાગ્યેજ જોવામાં આવે છે કે જેઓએ હંસા તુંની સિવાય અને સરલતાથી કામની એક સરખી દીલજી ખેંચી હોય ! ! કેળવણીના ક્ષેત્રમાં પણ આપણને જોઈએ તેવા પ્રવીણ માણસે હજી સુધી ભાગ્યેજ દષ્ટિગોચર થાય છે. પારસી કોમ આજે પંચાયત ફંડ જેવી ચાજનાથી અનેક ખાતાઓ નીભાવે છે અને તેના દરેક ખાતામાં જુદી જુદી વ્યવસ્થા પૂર્વક કાર્ય કરી એક જબરજસ્ત ફંડ એકઠું કરી શકે છે અને જુદા જુદા ખાતાઓ માટે સર્વે સખાવત કરનારની નાણા સંબંધી વ્યવસ્થા એકજ સરખી રીતે ચલાવવામાં

Page #17

જૈન સખાવત.
૧૩૫ આવતા ભાગ્યેજ સખાવતને દુરૂપયોગ થઈ શકે છે; લડાઈ પછીના ખર્ચે વધતા ગામડામાં વસ્તી ઘટી જઈને શહેરમાં વસ્તી એટલે મેટો વધારે ધંધા રાજગારના અર્થો થતો જાય છે કે અત્યારે શહેરમાં સામાન્ય અને મધ્યમ વર્ગને માટે રહેવાના મકાનો પણ સસ્તા અને સહેલાઈથી મળી શક્તા નથી. મોટા મોટા શહેરમાં આ કાંઈ ઓછું હાડમારી ભરેલું નથી, છતાં આવી જતના દુ:ખે નિવારણ કરવાનું કોને સૂઝે છે? આજે કમાવાની શક્તિ જોતજોતામાં ઘટતી જાય છે, ખર્ચામાં ન ધારેલો વધારો થતો જાય છે અને કામમાં સુખાકારી બગડેલી હોવાથી અનેક કુટુંબમાં આજારીપણું ચાલુ રહ્યા જ કરે છે. આટલું છતાં ઘરના દુકાળને લગતી પોકાર જે ને તે ચાલુ જ છે. ખુદ મુંબઈ શહેરનો દાખલો લઈએ તો માલુમ પડશે કે થોડા વર્ષો પહેલાં જેન સેનેટરી એસોસીએશન જેવી સંસ્થા હયાતીમાં આવી, લવાજમ ઉપર આધાર રાખી જેનેની હાડમારી થોડા વખત માટે દર કરી પરંતુ લવાજમની સીસ્ટમ ટકી ન રહેવાથી અત્યારે બંધ જેવી સ્થીતિમાં છે, છતાં પણ અમુક રકમ અત્યારે બચત રહી ગયેલ છે તેમજ અમુક જગ્યાએ ઈન્ફલ્યુએન્ઝાના વખતમાં કાઢવામાં આવેલ જૈન હોસ્પીટલના વખતથી કાંઈ પણ રકમ ફાજલ પડેલ છે; આટલું હોવા છતાં જે કાર્યવાહકોને સદબુદ્ધિ સુઝે અને થોડી ઘણી મદદ મેળવી જે વ્યાજમાંથી ચલાવી શકાય તેવું નાના પાયા ઉપર પાયધુની જેવા લતા ઉપર એક સારામાં સારા દવાખાનાની યોજના ચાલુ કરે તો આશિર્વાદ ભર્યું થઈ પડશે. આટલું લખવા છતાં છુટી છવાઈ રકમ જેને તેને આપી દઈ ફંડને ખલાસ કરવામાં આવે છે તે કાંઈ આનંદ ઉપજાવે તેવી બીના નથી. જેમાં હજુ પણ લાખની દોલત ધરાવનાર શ્રીમંત છે અને વ્યાજના લેભની આશા રાખ્યા સિવાય પણ જૈનૌને સુખાકારી મકાનમાં રહેવાની રાહત આપી શકે. પણ આજે કેમના કાર્યને ખીલવે છે કોણ? સખાવતને પૈસે ઘરને દુકાળ દૂર કરવામાં અત્યાર સુધીમાં જે કેટલે અંશે પણ વપરાયે હોત તો આજે સેનેટેરીયમ, હોસ્પીટલ, દવાખાના અથવા મેટનીટી હામ્સ જેવા ખાતાની જરૂરીઆત માટે લખવાની જરૂર રહેત નહિ. ધનને સાચવી રાખનારને ઉદ્દેશીને કાઉપર નામનો એક વિદ્વાન કહે છે કે, “લોકો તને ધનવાન કહે છે હું તને ગરીબ કહુ છું” કારણકે જે તું તારા દ્રવ્યને સાચવી રાખે અને તેને ઉપગ નહિ કરે તે તે દ્રવ્ય બીજા તારા ભવિષ્યના વારસો માટે રાખેલું હોવાથી તું ગરીબીજ છે; અને તે દ્રવ્ય ઉપર તારો હક્ક નથી એવું જ છે; પણ ખરા હક તે તારા વારસો નોજ છે. જે કામના આગેવાનો કોમની દાઝ અંતઃકરણમાં રાખતા હોય તે પોતાની કોમને ખડક સાથે અથડાવી ડુબાડી નહિ દેતા બચાવવાની દુરંદેશી વાપરી શકે અને ખરા વ્યવહારીક કાર્યો હાથ ધરે તો બીજાઓ પણ ટેકો આપે અને કેમની ઉપરની હાડમારી દુર થઈ શકે, પણ અફસ એટલેજ થાય છે કે જેઓ

Page #18

૧૩૬
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ. ધનવાન છે તેઓ આજે પૈસાના બળે કોમને દુર કરી બેઠા છે, પણ એ દોલત ઉપર કુદરતી રીતે કોમને હકક છે કાં કે કોમી પેસે કહેવાય; આજે કેમમાં આશ્રિત વર્ગ કેટલો મોટો છે તે કાંઈ શ્રીમંતોથી અજાયું નથી તેટલાજ માટે તેઓએ પોતાના સ્વમાનની ખાતર પણ જ્ઞાતિ બંધુઓને નોકરી ચાકરીએ રાખવા જોઈએ મદદ આપવી જોઈએ—અને બીજાઓ પણ મદદ કરે એવા કામો ચાલુ રાખવા સૂચના કરવી જોઈએ-આ બાબત વિચાર કરી પોતાની ક્ષણભંગુર દેહનો કાંઈક
ખ્યાલ કરે–પોતાને ગરીબો પ્રત્યેની સુગ અને ગુમાનીપણું દુર કરે અને તેઓના ભીતરના સંકટ જુએ તે જરૂર તેઓ ઘણું કરી શકે તેમ છે. એ વખતે પ્રભુ જ્યારે દેખાડે કે આવા શ્રીમંતે જ કમની આગેવાની લે ? એટલા જ માટે શ્રીમંતોએ વિશ્વાસની નજરથી જોઇને ભવિષ્યની જૈન પ્રજાના હિત માટે પણ બહાર આવવું જોઈએ છે.
જૈન , (ચાલુ)
હું મંત્રી મુદ્રા. હું Eccer crocreveu
પ્રકરણ ૪ થું.
(ગતાંક પૃષ્ટ ૧૧૨ થી શરૂ.)
ભેદી મામલે. આજે ગંગા નદી પર પ્રજાની વિશાળ મેદની જામેલી છે. એક તરફ રાજા અને મંત્રી રાજમંડળ સહિત બેઠેલા છે ને કેકની આવવાની રાહ જોવાતી હોય એમ દરેકના મુખકમળ પર ઉત્સુકતા જણાતી હતી. ક્ષણવારે તેમાંથી કેટલાક માણસો પરસ્પર ધીરે ધીરે વાતો કરવા લાગ્યા. એક બલ્યા, આજે આ મહારાજા નંદ વિગેરે અહિં કેમ આવેલ છે ? બીજે બોલ્યો, આ ૧૦૮ સોનામહારની થેલી આપે છે તે જોવા માટે રાજાધિરાજ અહિ પધારેલ છે.
ત્રીજો બોલ્યો, પંડિતજી તો સરસ્વતિપત્ર છે, એને ગંગાજી પ્રસન્ન થાય એમાં નવાઈ શું છે ? જ્ઞાની પુરૂષોને દેવદેવીઓ તો સાનિધ્યમાં જ રહે છે. આ પ્રમાણે દરેક વ્યક્તિઓ જુદી જુદી રીતે મનમાનતી વાતચીત કરતા હતા. એટલામાં એક વ્યક્તિ આવતાં દરેક ઠેકાણે તુરત શાંતિ પ્રસરવા લાગી. આ આવનાર વ્યક્તિ તે પંડિત વરૂરૂચિજ હતા.
પંડિત વરૂચિજ વિશાલ જનસમુહને પિતાની સ્તુતિ સાંભળવા આવેલા દેખીને ઉંચે સ્વરે ગંગાજીની અભિમાનથી સ્તુતિ કરવા લાગ્યા. સ્તુતિ પૂર્ણ

Page #19

મંત્રી મુદ્રા.
૧૩૭ થતાંજ લેકે જેવા લાગ્યા કે કોથળી ક્યાંથી આવે છે. પરંતુ સ્તુતિ પુરી થઇને ઘણે વખત થઈ ગયે તેપણ કોથળી કેઇના જોવામાં આવી નહિં, પંડિતરાજ પણ વિચારમાં પડી ગયા, કે ધનની કથળી કેમ આવી નહિં. અંતે પંડીતજીએ નીચે પાણીમાં બેસી કોથળી શેધવામાં ઘણું મહેનત કરી, પણ પંડિતજીનો સર્વ પ્રયત્ન નિષ્ફળ ગયે, જેથી પંડિત રાજ વિમાસણમાં પડ્યા, આ વખતે મંત્રી બોલ્યા કે પંડિતરાજ ? કોથળી મળવાને કેટલી વાર છે, ગંગાજી માતાની આટલી બધી સ્તુતિ કરતાં પણ આજે કેમ તમને પ્રસાદી નથી આપતા? પંડિતે તો કાંઈ ઉત્તર ન આપતાં મૈનજ ધારણ કર્યું.
વળી મંત્રી બોલ્યો કે–નવું ધન આપવું તો રહ્યું, પણ તારી થાપણ તરીકે રાખેલું દ્રવ્ય પણ ગંગાજી ન આપે? એમ આજે કેમ બન્યું છે ? પંડિત બેલ્યા, કંઈ સમજાતું નથી આજ સુધી ગંગાજી મારી માગણી પુરી કરતા હતા, પણ આજ માગ્યું આપતા નથી. આમાં માત્ર મારા ભાગ્યનોજ દેષ છે. એટલે મંત્રીએ પિતાના એક નોકર પાસેથી સોનામહોરની થેલી લઇ સર્વ સમક્ષ પંડિતજીને આપી કહ્યું કે પંડિતજી આ થેલી કોની છે ? કોથળી દેખી પંડિતજી ખસિયાણ પડી ગયા, વળી પંડિતજીને વિચાર થયો કે આ થેલી મારી છે એમ કહેવાથી માનહાનિ થશે, ને મારી નથી એમ કહેવાથી થેલી હાથમાંથી જતાં ધનહાનિ થશે. એટલે માનહાનિ થાય તે ભલે પણ લક્ષ્મી સમુળગી જાય એ તો ઠીક નહિ એમ ચિંતવી ઉચે સ્વરે બોલ્યો કે, આ સોનામહોરની કોથળી મારી છે, આ સ્થિતિ જોઈ મંત્રીરાજને ઉદેશીને રાજા બોલ્યો કે આ કોથળી તમારી પાસે ક્યાંથી ? વળી પંડિતરાજ કહે છે કે તે મારી છે તો આ શું ચમત્કાર છે ?
મંત્રી બ ન્“મહારાજ, કાલે તમેએ મને કહ્યું હતું કે પંડિતજીને ગંગા તરફથી ધનપ્રસાદી મળે છે. તે જેવા કાલે સવારે જઈશું, એટલે કાલ સાંજથી જ મેં મારા ગુપ્ત પુરૂને અહિંના બનાવ જેવા મોકલ્યા હતા. તેઓએ આવી તપાસ કરી તો નદીમાં પંડિતજીએ એક યંત્ર ગઠવ્યું છે, જે યંત્રનો એક છેડો નદીમાં આ કાંઠે પાણીમાં ડુબેલો છે. ને બીજે છેડો નદીના મધ્ય ભાગમાં છે. તે યંત્રને પગે દાબતાં જ યંત્રને બીજે છેડે મુકેલ પદાર્થ ઉડીને બહાર પડે છે. આ પ્રમાણેની યુક્તિ જોઈ તે ગુપ્તપણે સંતાઈ ગયા. એટલે પંડિતજી પણ રાત્રે અહિં આવી અહિં કોઈ માણસ નથી એમ સમજી આ કોથળી મુકી ગયા. જેથી તે ગુપ્ત પુરૂએ તે કથળી લઈ મને અર્પણ કરી હતી, ને દરેક બીના મને કહી સંભળાવી હતી, આજે સવારે પંડિતજીની નિપુણતા જોવા હું પણ આ કથળી લઈને આપ સાથે આવ્યો છું, પછી શું બીના બની તે આપ જાણે છે. આ સર્વ વાત સાંભળી રાજા અને લોકોએ તેને ધિકારી કાઢ્યો, ને સર્વ પિતા પોતાને સ્થાને ગયા.
હવે તો પંડિતજી મંત્રીનું વેર વાળવા તૈયાર થય ને મંત્રીનું છિદ્ર જેવા

Page #20

૧૨૮
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ, લાગ્યો “ક સમર્થ પુરૂષ પિતાના હરીફને પરાસ્ત કરવામાં પોતાની શક્તિનો ઉપયોગ નથી કરતો” વરરૂચિ મંત્રીના ઘરની એક દાસીને ધન આપી મંત્રીને ઘાટ ઘડાવવાના વખતની રાહ જોવા લાગ્યો.
પ્રકરણ ૫ મું.”
કાવત્રુ ” વરચિના ઈ.યાના ધુંધવાટની આજે શાંતિ થવાની હતી, વરૂણચ જે રાકડાલ મંત્રીના નાશનાં બીજે વાવ્યાં હતાં, તેનાં ગઈકાલે જ કુલે આવ્યાં હતાં. આજે કાચું ફલ આવ્યું હતું જે એકાદ બે દિવસ જાય તો ફળ પાકતાની સાથે સદંતર મંત્રીના આખા કુટુંબનો નાશ થાય. એ સંભવિત હતું. આ સ્થિતિનું મંત્રીને સંપૂર્ણ ભાન હતું તેથી માત્ર કાચા ફળથી થવાની લધુ હાનીને જ પાત પસંદ કરીને અગમચેતી બુદ્ધિથી તે પસંદગીનો તુરત ઉપયોગ કર્યો.
મંત્રી શકટાલે રાજસભામાં પ્રવેશ કરી જે રાજાને નમસ્કાર કર્યો કે તુરત પછવાડેથી એક યુવકે આવી ગળામાં ખડગપ્રહાર કરી મંત્રીના બે ટુકડા કરી નાખ્યા (ખડગ પ્રહારથી મંત્રીના ધડ મસ્તકને જુદા જુદા કરી નાખ્યા) આથી એકદમ ચકિત થઈ રાજા બે કે હે શ્રીયક? આ તે શું કર્યું ? વૃથા પિતુ હત્યાનું પાપ ? આ દુષ્કાય ? તારા જેવા ચતુરની આવી મોટી ભૂલ?
શ્રીયક બો –પ્રભુ, નૈતિક નિયમ છે કે સ્વામીના પ્રેષિને સદંતર નાશ થ જોઈએ. આપની દષ્ટિએ જ્યારે મારા પિતાજી દોષીત ઠર્યા. તા આપના ચિત્તાને અનુસરનાર મારા જેવા સ્વામિ ભકત પિતૃઘાત કરવામાં વિચારવાનું હાયજ નહિ.
રાજા વત્સ ! તારા પિતાની શું ભૂલ છે? વસ્તુસ્થિતિ શું છે ? શ્રીયક બોલે, રાજન, મારા લગ્નની ધામધુમમાં અનેક તૈયારીઓ થઈ રહી છે. મકાને ઘેળવાય છે. રંગબેરંગી ચિત્રો આલેખાય છે, પાણી છંટાય છે, ફલકુંડાં ગોઠવાય છે અને શસ્ત્રાસ્ત્રો સજવાની તૈયારી થઈ રહી છે. છેલ્લા દિવસોમાં આ પ્રમાણે મારા કુટુંબમાં અતુલ આનંદની છોળ ઉછળી રહેલ છે. પણ કાલે મારા પિતાજીએ એચિંતા રાજસભામાંથી આવીને સભય વદને મને જણાવ્યું કે વત્સ, રાજાના મુખદશનથી અનુમાન થાય છે કે કોઈ વેરીએ મારા વિષે મહારાળના કાન ભંભેર્યા છે, અને તેના પરિણામમાં આપણા કુળને અકસ્માત ક્ષય થવાનો વખત આવી પહોચ્યાં લાગે છે, મેં કહ્યું, પિતાજી, એમાંથી કુટુંબ રક્ષણ કરવાને કાંઈ ઉપાય નહિ હોય?—આપના બુદ્ધિ વૈભવમાં આખા રાજ્યતંત્રનું પાપણ સમા યેલું છે તો કુરબ રક્ષણ જેવી નજીવી બાબાને માર્ગ આપનાથી અજ્ઞાન હોય ?

Page #21

મ’ત્રીમુદ્રા.
૧૩૯
એમ મને લાગતું નથી, મારા પિતાજીએ કહ્યું વ્હાલા શ્રીયક ? સર્વ કુટુમ્બનુ રક્ષણ થવું મુશ્કેલ છે પણ ત્યાર્થમેત્યનેતુ એ કથનાનુસાર માત્ર મારા એકના નાશથી સર્વ કુળનું રક્ષણ થઇ શકે તેમ છે, જો કે અધાર કૃત્યની અનુમતીમાં તારૂં મન અચકાશે, પણ તેમ નહિં કરવાથી સમસ્ત કુળના નાશ થશે અને વૈરીના મનેરથા ફળશે માટે આવતી કાલે જ્યારે હું રાજાને નમન કરૂં ત્યારે મારૂં મસ્તક તારે છેદી નાખવું ને કહેવું કે “સ્વામીના દ્રોહ કરનાર પિતા પણ વધ્ય છે” વળી હું મુખમાં કાળકુટ ઝેર રાખી રાજાને નમીશ એટલે વિષવ્યાપ્ત મારા દેહુપર તું ઘા કરીશ-મને હણીશ તેા પણ તને પિતૃહત્યાના દોષ લાગશે નહિ. આ પ્રમાણેના મારા પિતાના આગ્રહથી મેં તેમની વાત અંગીકાર કરી ને આજે નિર્ભાગ્ય શેખર એવા મારા હાથે મારા પિતાના વધ ( મારા પિતાના સ્વામીદ્રોહનુ ફળ ) આપ જોઇ શકયા છે.
27
રાજા બેÀા, વત્સ, “ કાલે કેટલાક ખેલતા હતા કે શકડાલ મંત્રી નંદ રાન્તને મારી શ્રીયકને ગાદીએ બેસાડશે પણ આ વાત રાજા જાણતા નથી એ નાગર મંત્રી પેાતાના કુટુમ્બ પેટ ભરશે જે માટે રાજાને ખુવાર કરશે, આ વચના સાંભળી દેવ વાણીની પેઠે ખાલ પ્રવાદ નિષ્ફલ ન હોય એમ ધારી ઇતિવૃત જાણવા માટે મેં તારા ઘેર તપાસ કરાવી, પરંતુ તારે ઘેર શસ્ત્રાસ્ત્રની તૈયારી થની હાવાથી માલકાના વચન ઉપર મને સંપૂર્ણ વિશ્વાસ આબ્યા, ને તેથીજ તારા પિતાને દેખી કાલે મને ક્રોધ વ્યાપી રહ્યો હતા. પરંતુ તારા કહેવાથી સમજી શકાય છે કે ત્હારા લગ્નના પ્રસંગે હથીયારા સજાય છે, આ પ્રસંગને લાભ લઇ કેાઈ કાવત્રાખેારે તારા પિતાના નાશ કરવા આ પ્રપંચમાજી રચી લાગે છે, પણ આ પ્રમાણે ધૃષ્ટતા કરનાર કાણુ છે ને તેના હેતુ શું છે તે સમજવાની જરૂર છે. આ પ્રમાણે રાજા ખેલી માન રહ્યા. સભામાં શેકની છાયા પ્રસરી વળી, કાઇ પણ ખેલતું ન હતું, દરેકના મુખ ઉપર નિરાશાના ચિન્હો પ્રકટ થતા હતા, આ વખતે એક વ્યક્તિના હૃદયમાં જ આનંદની લહેરીએ ઉછળતી હતી આ આણુ વ્યકિત તે આપણા પંડીતરાય વરિચ હતા.
,,
ટુંક સમય જતાં એક કિશોર બાળક ઉભું થઇ રાજસભાની નિરવતામાં ભગાણ પાડતા ખેલ્યા કે, મહારાજા આપણા પંડિત વરૂરૂચિજી ખળકાને ચણા આપી હંમેશાં ગે ખાવે છે કે “ શકડાલ મંત્રી શ્રીયકને ગાદીએ બેસાડશે ” ને તેથી બાળકો પણ ચણા ખાતાં ખાતાં એમ ખેલે છે. આ વચના મહાર પડતાં, પંડિતજીના આણુંઢમાં અગ્નિ હામાયા ને આનદને ઠેકાણે ક્રોધની જવાળા દેખાવા લાગી, રાજાએ પણ તે વચના સાભળી પંડિતને પૂછ્યુ કે કેમ તમેાએ આ કાર્ય કર્યું છે ? પડિતજી એલ્યા કે મહારાજા એ મારી ભૂલ થઈ છે, મારી ભૂલ માફ કરા, ક્રોધવશ માણુસ શું નથી કરતા ?

Page #22

૧૪૦
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ. રાજા બોલ્યો તે વરરૂચિ, મ્હારા દંભનો પડદે તોડનાર આવા બુદ્ધિશાળી પુરૂષને કપટના પંજામાં ફસાવી હૈને નાશ કર્યો અંતે કેવી ધૃષ્ટતા કરી છે, ત્યારા જેવા પુરૂષની હયાતી એ મારા દેશના કલંકરૂપ છે, માટે હું તને ફરમાન કરૂં છું કે તારે મારા રાજ્યનો ત્યાગ કરી ચાલ્યા જવું.
એમ કહી રાજા રાજસભામાંથી બહાર નીકળ્યો. (ઈ. સ. ૩૮૦) એક તરફ શ્રીયકે પણ પોતાના પિતાને અગ્નિ સંસ્કાર કર્યો.
કેટલાક દિવસ પછી રાજાએ શ્રીયકને બોલાવી કહ્યું કે હું શ્રીપક, મારી અને જ્ઞાનતાના લીધે મને મોટી નુકશાની મળી છે.
મહાન શકિતશાળી મારી જમણું ભૂજારૂપ તારા પિતાનો હવે રાજ્યમાં અભાવ થયો છે, આ યાદી મને ક્ષણે ક્ષણે ખેદ ઉપજાવે છે. જે તેની સામે આખા રાજ્યની ચિંતા કરવાનું કામ પણ મારી ઉપર આવી પડયું છે, માટે તારા પિતાનું મંત્રીસ્થાન તું શેભાવ, એવી મારી ભાવના છે. રાજ્યનો હિત પ્રેમ, ને કૃત કૃત્યતા તારામાં સ્પષ્ટ તરી આવે છે, તેથી તું મંત્રીપદને સંપૂર્ણ યોગ્ય છે, તો તું મંત્રી મુદ્રા ગ્રહણ કર.
શ્રીયક બોલ્યો, મહારાજા મહારે મોટાભાઈ છે ને તે મારા પિતાની અનુજ્ઞાથી કશ્યા ગણકાને ત્યાં નિવાસ કરી રહેલ છે તે મંત્રીપદને યોગ્ય છે, તો તેમને મંત્રી મુદ્રા આપો.
આ વચને સાંભળી શ્રીયકના વિનય તથા સંતેષ વૃત્તિથી આશ્ચર્ય પામતાં નંદરાજાએ થુલીભદ્રને બોલાવા માટે ચીઠ્ઠી લખી કોણ્યા વેશ્યાને ત્યાં મોકલ્યા.
પ્રકરણ ૬ ઠું.
પિતાના સમાચાર ” હાલી તને શું દુ:ખ છે ? આ તારા ગુલાબી મુખે કમળની બાલાશ કેમ દેખાતી નથી ? કાંઈ ચિન્તાનું કારણ ઉપસ્થિત થયું છે કે શું ? અધીરા બનતા થુલીભદ્ર વેશ્યાને પુછ્યું.
તમારી જેવા ઉત્તમ પુરૂષને પામી મને દુઃખ શાનું હોય? સ્વામીનાથ ! માત્ર મારૂ દક્ષિણ નેત્ર ફરકે છે, તેથી કાંઈ અશુભની અગમચેતી મળવાથી આજે શું થશે, તે વિચારમાં બેઠી છું તેથી આપને સહેજે એમ લાગ્યું હશે, કોશ્યાયે યુક્ત પ્રત્યુત્તર આપે.
સ્વામિનિ, આજે આપણું મકાન બહાર બે રાજચરો ઉભા છે ને અંદર દાખલ થવાની માંગણી કરે છે તો તેને અંદર આવવાની રજા છે ? વચમાંજ

Page #23

મંત્રોમુદ્રા.
૧૪૧
ભયથી કંપતી દાસી એ આવી જણાવ્યું, શું મને રાજસભામાં બોલાવવા આવ્યા છે કમળા એક વેશ્યાએ દાસીને ગમગીનીથી પુછયું. તે સંબંધે તેઓએ કાંઈ જણાવ્યું નથી, દાસીએ ટુંકમાં પતાવ્યું. ઠીક, ત્યારે તેમને પ્રવેશ કરાવી અહીં લઈ આવ, એમ વેશ્યાના શબ્દો નીકળતાંજ દાસી સીપાઈઓને બોલાવવા ચાલી ગઈ, અને સ્યુલીભદ્ર પણ પિતાના શાંતિ ભૂવનમાં જઈને બેઠે. હુંક મુદતમાં કમલા બે રાજપુરૂષોને લઈને આવી ઉભી રહી.
સીપાઈઓએ આવતાં જ કોશ્યાને નમસ્કાર કરી પુછ્યું, મહાશયા ? થુલીભદ્રજી કયાં છે ? કેસ્યા આ શબ્દ સાંભળી આશ્ચર્ય પામી મનમાં ચિંતવવા લાગી કે, અહો રાજ મને સારા દિવસેમાં મુજરા માટે બોલાવતા હતા ને હું ધારતી હતી કે આજે રાજ્યના પણ આવ્યા હશે ને મને મુજરા માટે બોલાવતા હશે, પણ આ સિપાઈઓ તો થુલીભદ્ર કયાં છે એમ પુછે છે ? તે સ્થલીભદ્રજીનું શું કામ હશે, રાજાએ કદી પણ થુલીભદ્રજીને આહવાન કર્યું હોય એમ જેવાયું નથી તે આશું? રાજા શા માટે બોલાવતા હશે? મારૂં દક્ષિણાગ ફરકે છે, તો શું ફળ મળશે. તેની કાંઈ સુજ પડતી નથી. અસ્તુ, પણ શું થાય છે તે હું સાથે જઈને જોઉં એમ વિચારી સાથે ચાલી. થુલીભદ્રજી પાસેના ભુવનમાં બેઠા છે.
બને સીપાઈઓને લઈ શાંતિભુવનમાં બેઠેલ કુમાર પાસે જઈ અભિનંદન કરવાપૂર્વક વેશ્યા બોલી કે આ બન્ને રાજસીપાઈઓ આપની પાસે કાંઈ જરૂરી કામે આવ્યા છે, કશ્યા બોલી રહી કે તુરત બને સીપાઈઓએ સ્યુલીભદ્રને નમસ્કાર કર્યો, થુલીભદ્ર પ્રથમ અને સીપાઈઓ તરફ જોયું. તે પછી જીર્ણ પરિચયની ઝાંખી થવાથી એક સીપાઈને ઉદ્દેશીને પ્રફુલ્લવદને સહર્ષ હદયે મંત્રીપુત્ર બોલ્યો કે જયસિંહ? તું અહિં કયાંથી, ઘણે વખતે ભેગો થયે, કુટુમ્બમાં ને ઘરમાં શાંતિ છે કે ?
જયસિંહ શકહાલ મંત્રીનો જુનો નોકર હતો. બાલ્યાવસ્થામાં જ મંત્રીના ઘરમાં રહેવાથી તેના ઘરમાં સંપૂર્ણ પરિચિત હતો એટલે સ્યુલીભદ્રે તેને જોતાંજ તુરત ઘરના કુટુમ્બની શાંતિનો પ્રશ્ન કર્યો.
સ્વામિન, કુટુમ્બમાં દરેક રીતે શાંતિ છે. આપ અહીં આવ્યા ત્યારથી આપને ઘેર લાવવાનો બહુ આગ્રહ રહ્યો છે ને બાપુજી તથા માજીને તે તે સંબંધે બહુ ઉત્કંઠા હતી. તેથી આપ ત્યાં નથી એટલું જ અશાંતિનું કારણ છે. એટલી જ સર્વને આનંદ મંગળમાં ખામી છે. છતાં પણ નાનુ ભાઈના લગ્ન પ્રસંગે તે આપને ઘેર લઈ જવાનું ચોક્કસ કરી રાખ્યું હતું. એમ કહેતા જયસિંહે એક પરબીડીયું થુલીભદ્રજી સન્મુખ ધર્યું ને વળી બોલ્યા કે મહારાજા નંદરાજાએ આ પત્ર પહોંચાડવા મને મોકલ્યો છે. પિતાજીને માતાજીની તબીયત તો સારી છે ને? હું બાર વર્ષ થયાં ઘેર આવ્યો નથી તેથી પિતાજી ને માતાજીની સેવામાં આવવા

Page #24

૧૪૨
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ. મને ઘણી ઈચ્છા રહે છે, અને અહિં આવ્યા છતાં પુત્ર નેહને લીધે મને ખુશી રાખવા પીતાજીએ ૧ર કોડ સુવર્ણ મહારને ખર્ચ કરી મારું સંપૂર્ણ પાલન કર્યું છે. પિતાજી તે વૃદ્ધ થયા હશે તેથી પિતાની સેવા કરવાનો અવસર છે તેથી હવે તે પિતૃભક્તિ દ્વારા કોઈ અશે પિતાના રૂણમાંથી મુક્ત થવા તીવ્ર ઉત્કંઠા જાગૃત થઈ છે. થુલીભદ્ર પત્ર ખોલતાં ખેલતાં પિતૃભક્તિના અશ્રુ ગાળ્યા, થુલીભદ્ર, પિતાજીને ઈતિવૃત આ પત્રમાં સૂચવે છે જેથી આપને જે વાંચતાં જ સર્વ વિદીત થશે. જયસિંહ નીચું જોઈ ઉત્તર વાળ્યા.
સ્થલીભદ્દે પત્ર વાંચવાની શરૂઆત કરી તો તેમાં નીચે પ્રમાણે પંક્તિઓ પડી હતી. વલ્સ સ્યુલીભદ્ર,
વરૂચીના કપટયુકત પ્રયોગથી મંત્રી શકહાલનું અવસાન થયેલ છે તો તેના સ્થાનને ગ્ય શોભાવનાર પુરૂષ તરીકે તમે ત્યાં રહેલ છે, પણ તમારી જેવા બાહોશ નરને શાંતિ પકડી બેસી રહેવું યોગ્ય નથી તે હવે પછી શું કરવું તે સંબંધે તમારી હાજરીની અગત્ય છે. માટે આ પત્ર દેખી તો આ પત્ર લઈ આવેલ માણસ સાથે તુરત આવવાનું બને તેમ કરશે.
આ પત્ર વાંચતાજ ખિન્ન હૃદયે પત્ર આપી વેશ્યાને ઉદ્દેશીને બે કેરાજા મને જરૂરી કામ માટે બેલાવે છે માટે હું હવે જઇશ. મને રજા છે? કોશ્યા પત્ર વાંચી બોલી કે, સ્વામીનું ? આપ આ શું બોલે છે, હું બાર વર્ષ થયાં જુદી રહી જ નથી તે હવે હું એકલી જુદી કેમ રહી શકું? માટે મારું મન આપને જવામાં હા પાડી શકતું નથી. સ્યુલીભદ્ર બોલ્યા, હાલી, માત્ર મારા બાર વર્ષના નિવાસમાંજ પીતાજીએ ૧૨ કોડ સોના મહોરને ખર્ચ કરી નાખ્યો છે. તેણે મને અત્યાર સુધી માન્યો છે પણ હું તેની ભક્તિ સેવા કરી શકે નહિં. મનની ઈચ્છા મનમાં રહી અને પિતા સ્વર્ગલેને પામ્યા. તો તે સંબંધે કાંઈ ન બની શક્યું, પણ રાજાનું તેડું આવ્યું છે તો તેને ના કેમ પાડી શકાય ?
કેશ્યા બોલી કે, જે આપને જવાની ઈચ્છા છે તે આપ પાછા આવો ત્યાં સુધી એક માણસને અહિં મુકતા જાઓ, અને તુરત પાછા આવવાનું લક્ષ્યમાં રાખશે.
કોક્યાના આ પ્રમાણે રજા વચન મળતાં સ્યુલીભદ્ર સુંદર વસ્ત્રો પહેરી પિતાના એક નોકરને અહિં રાખી રાજ સભા તરફ ચાલતો થયો. (ચાલુ)

Page #25

વર્તમાન સમચાર,
૧૪૩
વર્તમાન સમાચાર.
શ્રી વઢવાણ કેમ્પમાં પૂજ્યપાદ પ્રવર્તકજી મહારાજ શ્રી કાન્તિવિજયજી મહારાજશ્રીના વંદનાર્થે શ્રી જેન આત્માનંદ સભા–ભાવનગરના સભાસદો આ સુદિ તૃતીયા શનીવારે પધાર્યા તે પ્રસંગે રવીવારના વ્યાખ્યાનમાં ગવાયેલ–
આગ્રહ-પત્રિકા. ” રાગ- વાલ્મીક ઓર તુલશી કહગ લીયુગ આવેગા. ). કાતિવિજય ગુરૂરાજ પધાર્યો, વરતે લીલા લહેર, શાનદાન્ત-ગુણવન્ત, એ સન્તની, સહુ પર છે બહુ મહેર. ચતુર્માસ ગુરૂ ખાસ રહ્યાથી, લાભ અમને બહુ થાવે, જામનગરની ટેળી આવી ગઈ, ભાવનગર ભાવે આવે. (૨) કાનિતવિજય. જામનગરની મન્ડળી આવ્યું, શાસન શોભા બહુ વાધી, શનીવારની ટ્રેઈન તે મુજબ, ઠીક તમે ભાઈઓ સાંધી. (૨) કાન્તિવિજય. શનીવારે સ્નેહે આવેલા, એ દિન ચારજ રોકાણું, આપ તે સર્વે સમજુ છો તો, સાનમાં સમજી લો શાણું. (૨) કાન્તિવિજય. પ્રાતઃ સ્મરણીય પૂજ્યપાશ્રી, વિજયાનંદ સુરીરાયા, અપર નામ શ્રી આત્મારામથી, જગમાં જેહજ ઓળખાયા. (૨) કાતિવિજય. પંજાબ દેશમાં ધર્મ ફેલાવ્ય, નામ હતું ના જ્યાં જરીયે, તે ઉપગાર એ મહા પુરૂષને, કેમ કદાપિ વિસરીયે. (૨) ' કાતિવિજ્ય. દેશ દેશમાં જે નરવરની, કીર્તિ અખંડિત છે વ્યાપી, તે ગુરૂ ભક્તિથી ભાવપુરીમાં, આમાનંદ સભા સ્થાપી. (૨) કાન્તિવિજય. એ સભાના સભાસદે ભલે, વન્દન કરવા અહિં આવ્યા, આવ્યા તે સંઘને મન બહુ ભાવ્યા, પણ વાત કરે કાં ઝટ જાવા. (૨) કાન્ડિવિજ્ય. આવ્યા-આવ્યાને. “ લફરૂ” મેટું, “ઉતાવળ” નું શીદને લાવ્યા, જામનગરનું એજ હતું પણ, સંઘની આગળ ના ફાવ્યા.(૨) કાન્તિવિજય. સભા આવી તો પ્રમૂખ ખારા, મગનલાલભાઈ છે આવ્યા, શેઠ ગુલાબચંદભાઈને સાથે, ઉપ-પ્રમૂખ ભલે આવ્યા. (૨) કાતિવિજય. સેક્રેટરી વળી વલ્લભદાસભાઈ, ત્રણે મળી અમ કામ કરો, જવા ઉતાવળ કેઈ ન કરે એ, કૃપા કરી સહુ કાન ધરો. (૨) કાન્તિવિજય. કમળ-કાન્તિ-ગુરૂ હંસને, વલ્લભ, વલ્લભ, વલ્લભદાસ જરી, કેમ્પને સંઘ આ શું કહે છે કે, સમજે સાચા સેક્રેટરી. (૨) કાન્તિવિજય.
ઈન્ટ-સેક્રેટરી હરજીવનભાઈ, અરજી અમારી આ રાખો, મરજી હશે પણ જવા ન દઈશું, એ સહુને સનેહ ભાંખો. (૨) કાન્તિવિજય.

Page #26

શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
વેરા જુઠાભાઈ, ગીરધરભાઈ, વળી, દામોદરભાઈ, ઓ શાણા, જવા ઊતાવળ ઝટ જ કરશે, તે થાશે તાણું તાણ. (૨) કાતિવિજય. પૂજા–પ્રેમી માણેકલાલ ભાઈ, પૂજાનો રસ લેજે દેજો, દેવ ગુરૂની ભક્તિને હા, નીરાંતે રહી લેવા કહેજે. (૨) કાન્તિવિજય. ફતેહચંદ ભાઈ ખાસ ખજાનચી, ખજાને ખેલી ઘો હાને, મગનલાલભાઈ કેટેગ્રાફર, ફેટો યે અહિં રહેવાને. (૨) કાન્તિવિજય. ભાઈચંદભાઈ સહ પરશેતમભાઈ, દલાલ છે સાથે આમાં, ખરી દલાલી અમારી કરજે, ફરજે નહિ ખરી સોદામાં (૨) કાન્તિવિજય. સવચંદભાઈ ને નાનચંદભાઈ સહ, મુનીમ ભલે આવ્યા નકકી, જવા ઉતાવળ જે કઈ કરશે તે થઈશું અમે જરૂર જક્કી. (૨) કાન્ડિવિજ્ય. હવે બાકીમાં હીંમત–આબુ, બે બાળક દીસે નાના, બાળક ને શું ઝાઝું કહીયે, એ રહેશે છાનામાના (૨) કાન્તિવિજય. ગયા રામજી હારમોનીયમમાં, કડી મજાની આ ગાજે, સંઘ સકળને આગ્રહ સમજી, “ઊતાવળા કોઈ ના થા” (૨) કાન્તિવિજય. તબલચી ત્રણ તાલ દઈ કહેજે, રહેજે-રહેજે-સહ રહે, સંઘ સકળની આ વિનતડી, ધ્યાનમાં મેમાન લેજે. (૨) કાન્તિવિજય. રંગવિજય ને ચતુરવિજય સહ, લાભવિજય અહિંયા સોહે, જશ–નાયક-ને મેઘ-પુન્ય-મળી, આઠ મુનિ ભવિ મન મોહે. (૨) કાતિવિજય. એક મુનિને એક દિ ગણતાં, આઠ દિવસ છે રહેવાનું, સંઘ સકળ સહ મનસુખ વિનવે, નામ ન લેશે જાવાનું. (૨) કાન્તિવિજય. કાતિવિજ્ય ગુરૂ રહ્યા તો આવ્યા, આપ સહુ અમ આંગણીયે, સહુના મન મનાવી જાજે, એજ અમારી માગણી એ. (૨) કાન્તિવિજય. રવિ ઊગ્ય સેનાને આજ કે, વાર ખરેખર છે ફળીયે, પુન્યશાળી ગુરૂ પગલાં થાતાં, પુન્યશાળી મેળો મળીયે.
કાન્તિવિજય ગુરૂરાજ પધાર્યું વરતે લીલા લહેર. શાન્ત-દાન્ત-ગુણવન્ત એ સન્તની–સહુ પર છે બહુ મહેર.
લી. મનસુખલાલ ડાયાભાઈ શહ. વઢવાણ કેમ્પ. આશો સુદિ ૪ રવીવારના વ્યાખ્યાનમાં મેમાનોને રોકવા માટેની “આગ્રહ-પત્રિકા' ગવાયાબાદ, વેરા જુઠાભાઈ શેઠનું તેજ દિવસે, એટલે રવિવારે જવા માટેનું સમયોચિત ભાષણ-તે ઉપર શ્રી સંઘને વિશેષ આગ્રહ-અને છેવટે પૂજ્ય પ્રવર્તાકજી મહારા સબંધી વિવેચન, અને “ રહેવું એ ઉચિત છે ” એ મધુરૂ વાકય નીકળતાં હા-ના-નું હુકમનામું કેમ્પના શ્રી સંઘના લાભમાં થતાં તત સમયે ગવાયેલી કવિતા. દરબારી કાનડો--( આવરદા વ્યર્થ વીતાઈ. અથવા પોપટ પીંજર નહિ હારૂં. ) એ રાગ
થીયું, હુકમનામું અમારૂં (૨) થીયું હુકમનામું અમારૂં (૨) . . હવે ચાલસે કંઈ ના તમારૂં...........થયું હુકમનામું. .

Page #27

વર્તમાન સમાચાર.
૧૪૫
આપને રહેવા બહુ બહુ કીધું, કીધું તે કહે શા સારૂ, જરૂર જવાનું આજ નથી એ, નિશ્ચયથી હું ધારું (૨) થીયું હુકમનામું. સંઘની આજ્ઞા વિના ન જવાશે, જશે શી રીતે વારૂ, અમે નીરાંતે માટે બેઠા છી, રાખી ઊઘાડું બારૂ. (૨) થીયું હુકમનામું. આવી ઊતાવળ કરશે એતે, કોઈને નથી ગમનારૂં, આવ્યા આજને જવા કહો તો, ઠીક નથીજ થનારૂં. (૨) થીયું હુકમનામું. કાલે આવ્યાને આજ જવાની, કઢો વાત શા સારૂ, ગુરૂનું વચન વિચારે વ્હાલા, અમને છે હિત કરનારૂ (૨) થીયું હુકમનામું. રહો રહે એ ફરી ફરી કહીયે, સહને લાગે એ પ્યારું, જવાનું નામ જે ઝટ લેશે તો, લાગશે અમને ખારૂં. (૨) થીયું હુકમનામું. મનસુખ હારૂં કાલનું નોતરૂં, છે એનું શું ધાર્યું , પછી બીજાના માટે કહેને, શું છે ખાસ વિચાર્યું (૨) થીયું હુકમનામું. (૨)
લી. મનસુખલાલ ડાયાભાઈ શાહ.
વઢવાણ-કેમ્પ.
શીદને
આશ શુદિ ૫ સોમવારના વ્યાખ્યાન વખતે થઈ પડેલી મુંઝવણ
& હારી–મુંઝવણું.”
રાગ-હારી શીદને રહ્યો છું મુંઝાઈ મનસુખ તું શીદને રહ્યો છું મુંઝાઈ...... મમ મુંઝવણની વાત શી કરવી, મેટી છે એ મ્હારા ભાઈ, કહું કહું થઈ રહ્યો છું પણ હું, ગયા શું ખાસ છુંચાઈ,
સુઝે નહિ આમાં કાંઈ. મેમાનતે બહુ મહેનત કરતાં, પરાણે રહ્યા છે રેકાઈ, ઉતાવળા સહુ થાય એ કહું તો, વાતમાં શી છે વધાઈ,
નથી એમાં કાંઈ વડાઈ. મેમાન મુરબી સવે છે, બહુ ઝાઝા વ્યવસાઈ, તાણ રહેવાની કરતાં જેવું, જાપ ન દીલડાં દુઃખાઈ,
જાયે ના કે વિખરાઈ. કોઈ કહેશે તેં હારૂ તાકયું, સ્વાર્થતા છે જ જણાઈ પણ બીજાના આમંત્રણ છે, તેનું શું છે ભાઈ..
થશે ઠપકાની ચડાઈ. કોઈ કહેશે તે હારી મેળે, તર્કવાદી બની જાઈ, તર્ક વિતર્ક કરે કાં ઠાલા, જામાં જરી ગભરાઈ,
કરીશમાં ઝટ ભરપાઇ.
શીદને
શીદને
શીદને
શીદને

Page #28

૧૪૬
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ,
કાઇ કહેશે બહુ ડાહ્યા ન થઇયે, બેઠા છે ડાહ્યાભાઈ, વળી વકીલ ને સર્વ શેઠીયા, સમજે એમાં વડાઇ,
કાઇ કહેશે તને મેમાનાની, પંચાત નથીરે અપાઇ, તાણુમાં જરીયે નરમ ન થાજે, લેજે ન એ પટલાઇ,
ખરે છે એજ મોટાઈ,
મેમાનાનું રાખવા જાતાં, ગામનું જાય દેલાઇ, સુડી-વચ્ચે સાપારી મ્હારે, આવી પડી છે આહિ,
પટેલ ને છે જ સોંપાઇ.
ખમો ખામી અમારી, મેમાના, ખમો ખામી અમારીશક્તિ શું કરીયે તમારી,
ન લાગે કાંઇ નવાઇ.
""
‘ છેવટની—માફી ’’
રાગ-( વાગ્યાં હોય તે જાણે હા રામબાણુ વાગ્યાં )
શીદને
હા-નાને હવે ફેસલા આપેા, કાન્તીવિજયજી સાંઇ, મ્હારી મતી તા ગઇ છે મુઝાઇ, બન્નેથી ગયા છુ દમાઇ, મચી છે પૂરી લડાઇ શીદને રહ્યો છું મુંઝાઇ.
અમે વ્યવસાઇ, ઝાઝા જ જાળી, વિધ વિધ વર્ગના વ્યાપારી, અરદાસ ખાસ જો બની ન અમથી, તા પણ ગણુ સારી. અમથી આપનુ કાંઇ બન્યુ નથી, કથીયે જી વાર વારી, આપ અમારે આંગણ કયાંથી, એજ રહ્યાછી વીચારી, ધંધામાં મઙ્ગલ અમે છી એથી, જઇ વળી સ્હેજે વિસારી, અવિનય-ભૂલ-જે થઇ તે સની; માફી માગી છી સંભારી, વીવાના ટાંણ્ સગા સહુ આવે, આવે સબધીયા અપારી, સ્વામીભાઇ તો ધર્મ-પ્રસ ગે, આવે એ ભાગ્ય મલીહારી. સ્વામીભાઇના સગપણ જેવું, અવર ન સગપણ ભારી, સ્વામી ભાઇની ભક્તિ સમજીયે, સમક્તિ શુદ્ધિ કરનારી, પુષ્પને બદલે પુષ્પની પાંખડી, ભક્તિની ચેાને સ્વીકારી, અધૂરી ભક્તિને પૂરીજ માનજો, અંતરથી લેજો અવધારી. ધન્ય ઘડી ! ધન્ય ભાગ્ય ! આ કેમ્પના, કે આવ્યા તમે આ વારી, તમને લાગ્યા ગુરૂ કાન્તીવિજય તેા, ગુરૂના સહુની આભારી. આપ આવ્યેથી શાસન ચેાભા, થઇ એ દિન બહુ સારી, પંચતીર્થની પૂજા સાંભળતાં, હરખ્યા છે નરને નારી.
શીદને
શીદને
મૈમાના
મેમાન,
મેમાના,
મેમાના
મેમાના
મેમાન.
મેમાના
મેમાના.
મેમાના.

Page #29

વર્તમાન સમાચાર.
૧૪૭
ગુરૂના.
મનસુખને મન હર્ષને ઉભરે, આવે છે ઉરમાં અપારી, ગાવાને ટોણે ગળું બેઠું તે, ગાય શી રીતે લલકારી.
મેમાન ખમજો ખામી અમારી. લી. મનસુખલાલ ડાયાભાઈ શાહ. વઢવાણ-કેમ્પ
ૐ નિત. “શ્રી વઢવાણ કેમ્પમાં ચતુર્માસ બીરાજતા પૂજ્યપાદ્દ પ્રવર્ત કજી મહારાજ શ્રી કાન્તિવિજ્યજી મહારાજ સાહેબ તથા મહારાજ શ્રી, રંગવિજયજી, ચતુરવિજયજી, લાભવિજયજી જશવિજયજી, નાયકવિજયજી, મેધવિજયજી, અને પુન્યવિજયજી આદિ ઠાણ ૮ ના દર્શનાર્થે શ્રી જામનગરથી શેઠ પોપટલાલભાઈ, ધારસીભાઈ વોરા, તથા પારેખ મેહનલાલભાઈ વીગેરે
શ્રી મોહન-મન્ડળી ” સહિત ૨૫ ભાઈઓ ભાદરવા વદ ૪ શનીવારે, અત્રે પધારેલા તે સમયે રવીવારને વદ પંચમીના વ્યાખ્યાનમાં ગવાએલ.
આગ્રહ-પત્રિકા." રાગ-(કેશરીયા થાશું–પ્રીત કરીને સાચા ભાવશું.) ગુરૂના ગુણ ગાશું, ભાવ ધરીને સાચા રંગશું, પ્રવર્તક પ્યારા કાન્તિવિજય ગુરૂ, બીરાજે છે આ શહેર, ચતુર્માસમાં આનંદ વરતે, વરતે લીલા લહેર રે શાન્ત, દાન્ત, ગુણવન્ત, ભદન્ત, ને, સન્ત મહા મુનિરાય, વૃદ્ધ અને અનુભવી દાદાને, જોતાં આનંદ થાય રે. રંગવિજય, ને ચતુરવિજય સહ, લાભવિજયજી સેહે, જશ, નાયક ને મેઘ, પુન્ય, મળી, આઠ મુનિ મન મેહે રે.
ગુરૂના. ગુરૂના દર્શન કરવા ભાવે, ભવીજન કેઈ કેઈ આવે. પુન્યશાળી ગુરૂ પગલાં થાતાં, લાભ ઘણે અહિં થાવે રે.
ગુરૂના. જામનગરની ટોળી મજાની, ગુરૂ દર્શન ભલે આવી, શેઠ પોપટભાઈ આદિ પધાર્યો, ટળી ખાસ દીપાવી રે.
ગુરૂના. આવી અમારે આંગણુએ તો, ગુરૂ મહારાજ રાથી, જવાની હમણુ વાત ન કરજે, રહેજે ખાસ કૃપાથી રે.
ગુરૂના. સ્વામીભાઈને સરસજ મેળો, ગુરૂ રહેતાં અહિં મળી, રવિ ઉગ્યો સોનાનાં આજ કે, વાર ખરેખર ફળીયે રે.
ગુરૂના. મેહનભાઈ ને ફુલચંદ બે છે, છગનલાલ બે આમાં, નામ ન લેશો જવાનું હમણું. નહિત થાશું સામા રે.
ગુરૂના. જેવંતભાઇને ભાભા નથ, જગજીવનભાઈ દલાલ, ખરી દલાલી અમારી કરજે રહેવા માટે હાલ રે.
પુરૂને. ગુલાબચંદભાઈ ને પ્રેમચંદભાઈ, વળી પાનાચંદભાઈ આવ્યા, અભેચંદ ને વીરચંદભાઈ. સહુ, થશે ન આગ્રહી જાવા રે.
ગુરૂના.
ગુરૂના.

Page #30

૧૪૮
શ્રી આમાનંદ પ્રકારા.
કાનજીભાઈ ને મનસુખભાઈ, વળી નાનચંદભાઈ છે નક્કી, જવા ઉતાવળ જરી કરશે તે, અમે થશું બહુ જક્કી રે.
ગુરૂના. ડોસાભાઈને નરભેરામ છે, વળી છે ચત્રભુજભાઈ,. “જમાદાર” કહેવાય ભલે પણ, ચાલશે જરી નહિં આંહિ રે. ગુરૂના. ગલાલચંદભાઈ ને નથુ વલભજી, પોપટલાલભાઈ આવ્યા, આવ્યા તે સહુને કહેજે, કહેજે, કરે ન ઉતાવળ જાવા રે.
ગુરૂની. દુર્લભદાસ તો કવિ ને લેખક, સમજે મનમાં ઝાઝું, દુર્લભ મેળે મળે આ ગમછ, વગાડો સ્થીરતા વાળું રે.
ગુરૂના. ઓધવજી મહારાજ ગવૈયા, સતાર સરસ બજાવે. છે સુરદાસ પણ પ્રભુ ગુણ ગાઈ, આનંદ બહુ ઉપજાવે રે.
ગુરૂના. સતાર બજાવી, સભા સજાવી, કડી મજાની ગાજે, તારમાં તાર મીલાવી કહેજે, “કોઈ ન હમણું જાજે રે.
ગુરૂના. કલા મહારાજનું નામ છે છેલ્લે, હશે ન કેઈ હવે બાકી, અજા હું કઈ નામ રહ્યું તો, માફી માગું પાકી રે.
ગુરૂના. આઠ મુનિના દર્શન કરવા, આવ્યા ભલે કરી ઠાઠ, એક મુનિનો એક દિ ગણે તો, સહેજે થાય દિન આઠ રે.
શુરૂના. વઢવાણ કેમ્પ શ્રી સંઘ અત્યારે, “આગ્રહ-પત્રિકા” ખોલે, સંઘ સકળ ગુરૂ કાન્તીવિજયની, જય, જય, જય, જય, બેલે છે. ગુરૂના. ગુરૂની સાખે, મનસુખ, ભાંખે, “મેહન-મન્ડળી” આગે, દેવ-ગુરૂની ભકિત કરો એ, “ચંદ્રોદય-મન્ડળી ” માગે રે.
ગુરૂના ગુણ ગાશું ભાવ ધરીને સાચા રંગશું. લી–મનસુખલાલ ડાયાભાઈ શાહ, વઢવાણુ–કેમ્પ
ભાદરવા વદિ ૪ રવીવારની રાત્રીએ સકળ સંધ-શેડ પિપટલાલભાઈ વગેરે પાસે આગ્રહ કરવા જવાથી, તેમજ પર્યુષણમાં ભાદરવા સુદ ૩ ને રોજ જળયાત્રાનો વરઘોડેવરસાદના કારણે નહિ નીકળેલ હોવાથી, ભાદરવા વદિ ૭ મંગળવારે. સદરહુ જળજાત્રાનોમહાન–વરડે કાઢવાનું નકકી થવાથી, સહુ મેમાનોને ખાસ રહેવાને વિશેષ આગ્રહ કરી. ભાદરવા વદિ ૮ બુધવારે જવાનું નકકી કરી જ્ય બોલાવવામાં આવી, તે રવિની રાત્રીની સર્વ હકીકત દર્શક સોમવારના સવારના વ્યાખ્યાનમાં ગવાયેલી કવિતા.”
રાગ-સારંગ-( હળીમળી પાણે જઈએ ચાલે સાહેલી. ) હળી મળી દર્શન જઈયે, ચાલે આનંદ, ગુરૂ ગુણ ગાઈને, રસ વાણું લઈયે (૨)
કાન્તિવિજય મહારાજ પસાથે, આનંદ વરતે ખાસ, જામનગરની ટેળી આવ્યેથી, ઉરમાં વાળે ઉલ્લાસ.
હળીમળી. પ્રભાવના શ્રીફળની સવારે, બપોરે પૂજા ભણાય, નગાર-ડંકો. તાલ-કાસીને, જેવા મન લલચાય.
હળીમળી.

Page #31

વર્તમાન સમાચાર.
ડાંડીયારસને રસ બહુ જાયે, લેઈ મજાની હીંચ, નરનારીની ભીડ થઈ, થઈ, ગીડદી ખીચોખીચ
હળીમળી. પીસ્તાલીશ આગમની પૂજ, ભણવી બહુ ઠાઠમાઠ, સંધ સકળ સેહે પૂજામાં, હે મુનિવર આઠ
હળીમળી. એ ટોળીની ભક્તિભાવના, જોઈ થય મન દોર. જળજાત્રા છે બાકી તે ચડે તો, થાયે ભભક આર.
હળીમળી. જળજાત્રા તે જરૂર કાઢવી. કાઢવી એ સહુ હોય, તે માટે પોપટભાઈ પાસે, ગયા રાત્રે સહુ કાય.
હળીમળી. શેઠ પોપટભાઈ સાથે મંડળને, કીધી અમે આ વાત, જળજાત્રામાં ટળી કાઢીને, કરો શેભા ભલી ભાત.
હળીમળી. શાસન શોભા વધશે એ તો, સહુને રૂપું ખાસ, મત મેળવવા ભેગા થઈને, પાયે એર પ્રકાશ.
હળીમળી. મેહનભાઈને, ફુળચંદ બે છે, છગનલાલ બે આમાં, સામાં થવાની વાતને સમજી, ઉભા રહ્યા ઝટ હામાં.
હળીમળી. જેવંત ભાઈને, ભાભા નથ, જગજીવનભાઈ દલાલ, ખરી દલાલી અમારી કીધી, ખગ્યો અમારો માલ.
હળીમળી. ગુલાબચંદભાઈ, ને પ્રેમચંદભાઈ, વળી પાનાચંદભાઈ આવ્યા, અભેચંદભાઈ, ને વીરચંદભાઈ સહુ થયા ન આગ્રહી જાવા.
હળીમળો. કાનજીભાઈ, ને, મનસુખભાઈ વળી, નાનચંદ ભાઈ છે નક્કી, જ કક્કી ન જરીયે થયા એ આમાં, ખાત્રી થઈ છે પક્કી.
હળીમળી. ડોસાભાઈને, નરભેરામ છે, વળી છે ચત્રભુજભાઇ, જમાદાર નું જોર ખરૂ છે, વાત બધી સમજાઈ.
હળીમળી. દુર્લભદાસ તો કવિ ને લેખક, સહુની સમજી હા, દુર્લભ મેળે મને જાણીને, કહે શી રીતે ના.
હળીમળી. ગલાલચંદભાઈને નથુવલમજી, પોપટલાલભાઈ આવ્યા, આગ્રહ સહુને સમજી સ્નેહ, કરી ન ઉતાવળ જાવા.
હળીમળી. ઓધવજી મહારાજે મજાનો, સતાર-તાર મીલાવ્યો, “કઈ ન હમણું જાજે ” એ કડી ગાઇ, રસ ખુબ ઠીક જમા.. હળીમળી તારની સાથે તાર મળે તે, બાજે સરસ સતાર, મન-વચ-કાયાને તાર મીલાવી, ભક્તિ કરે શ્રીકાર.
હળીમળી. કલ્લા મહારાજનું નામ છે છેલ્લું, હવે ન રહયું કેઈ બાકી, જળજાત્રા ભાઈ ચડે તે, શેભે રહે જે પાખી.
હળીમળી. સંઘમાં વળી સાકરની લ્હાણી, કરવા ખાસજ કીધું, શેઠ પિપટભાઈ આગ્રહ જાણી, સંઘે ઝીલી લીધું.
હળીમળી.

Page #32

૧૫૦
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
મેમાન તો બહુ મહેનત કરતાં, રહે બુધવાર બપોર, બહુ તાણીને હવે ન કહીશું, વાપરશું નહિ ર.
હળીમળી. રવી ગયેને સમજ આ, વહે નિરંતર કાળ, મનસુખ કહે સહુ દેવ-ગુરૂની, ભક્તિમાં રહી ઉજમાળ. હળીમળી દર્શન જઈયે, ચાલો આનદે. ગુરૂ ગુણ ગાઈને, રસ વાણી લઈયે.
લી. મનસુખલાલ ડાયાભાઈ શાહ, વઢવાણ-કેમ્પ.
“ ભાદરવા વદિ ૭ મંગળવારના દિવસે જળ જાત્રાને મહાન વરઘોડો નીકળ્યો તેની શેભાનું વર્ણન દર્શાવતી બુધવારના સવારના વ્યાખ્યાનમાં ગવાયેલી કવિતા. ”
રાગ- જે દીન જાવે ભલીકા તીર્થમેં–ઉત્તમ છે માની. ) જોતાં જળ જાવા કેરો ઠાઠરે, મુજ મન લોભાણું, જેવાને મળીયા ચેક ચેક, થોકે થેકરે, બહુ લકરે, શી શેભા વખાણું. નેજા, નગારચી, ઘોડો, ઢોલ, ત્રાંસાની જોડ, જેવા જન કહે ઝટ દેડે, ટપા ગાડીનો નહિ પારરે. હૈડું હરખાણું.
જોતાં જળ જાત્રા. હાથી અંબાડી સારી, બેન્ડ વાજાઓ ભારી, ટુકડી એ મનહર નારી. ગાવે સુરાગે વિધ વિધ રાગનું. મને હારી ગાણુ.
જોતાં જળ જાત્રા. બગીચે વળી મોટર ગાડી, જેવે જન ચિત્ત ચોટાડી, ઇરછે હે દાડી દાડી, ઈદ્ર ધ્વજા તો ફરકે ફર૨, ફર૨, ગગને જઈ જાણું.
જેમાં જળ જાત્રા. બાળક બેઠેલો પાટ, આવ્યા પછી ઘેડા આઠ, જાપે બહુ ઠાઠમાઠ, સાંબેલા સેહે સુર સમ શેભતા, અલબેલા પીછાણું. જોતાં જળ જાત્રા. મીયાન, સુખપાલ સાજન, સોહે વળી નેહે મહાજન, વરતે છે સંપનું ભાજન, પાણી સાકરનું ચોકે ચોકમાં બહુ બહુ વપરાણું.
જેમાં જળ જાત્રા. રસુરજ મુખી ને નેજા, સાચા છે કીંમતી રેજા, જોતાં તર થાય કલેજા, દુધની વળી ધારાવાડી સાથમાં; બળી બાકુળ માનું. જોતાં જળ જાત્રા. પ્રભુની શુભ પાલખી સોહે, જોતાં જન મનડાં મેહ, ભાવીને પ્રેમે પડી બેહે, સેહે વીશી-પડીમા-ધાતુની, મહા મંગળ જાણું, જેતાં જળ જાત્રા. રમઝમ તો રથ શુભ ભાળી, મૂર્તિ મડાવીર નિહાળી, જાણું મેં કાલ દીવાળી,
હા લેનારા નર ધન્ય ધન્ય છે, ખરચ્યું શુભ નાણું. જેમાં જળ જાત્રા. ટેળી વળી જામનગરની, ભકિત ન જાયે વરણું, સાચી છે એ શુભ કરણી, ડકો કાંસીને જોવા, શહેરનું સહું ત્યાંજ થોભાણું.
જેતાં જળ જાત્રા.

Page #33

વર્તમાન સમાચાર.
૧૫૧
જળ જાત્રા નીકળી ભારી, શાસન શભા થઈ સારી, મંગળદિન મંગળકારી, ચંદ્રોદય મંડળી મનસુખ સાથમાં, ગાવે ખુબ ગણું.
જેતાં જળ જાત્રા કરે ઠાઠરે, મુજ મન લોભાણું.
લી. મનસુખલાલ ડાયાભાઈ શાહ, વઢવાણ-કેમ્પ. છેવટે ચાકરી બરદાસમાં ખામી આવી હોય તે માટે “ખમજો ખામી અમારી ” એ ગત ગવાયા બાદ, શ્રી જામનગરના મેમાને તરફથી ભાઈ દુલભદાસે આભાર દર્શાવ્યા બાદ, પૂજ્યપાઃ પ્રવર્તકજી મહારાજશ્રી કાનવિજયજી મહારાજશ્રાએ આવા પ્રકાર સ્વામીભાઈએ વચ્ચેને પરસ્પર પ્રેમ જોઈને, સફળ જૈન સમાજ પરસ્પરની પ્રેમ ગાંઠથી જોડાય એ આશિર્વાદ ઉચ્ચારી બહુજ સંતવ જાહેર કર્યો હતો અને છેવટે સકળ સંઘે મુળનાયકજી મહારાજજીશ્રી વાસુપુજ્ય મહારાજની જય બોલાવી હતી.
શહેર ભાવનગરમાં આચાર્ય વગેરે પદવી પ્રદાને. આ સંબંધમાં ગયા અકમાં કેટલાક સમાચાર અમોએ પ્રકટ કરેલ છે, વળી આ પહેલાં બીજા જેન, જેનેતર પેપરોમાં આ સંબંધી વિસ્તારથી સમાચારો આવી ગયેલ હેવાથી ટૂંકામાં બાકી રહેલ હકીકત આપીયે છીયે. શ્રી મોટા દેરાસરમાં કારતક સુદ ૧૫ ના રોજ શ્રી શત્રુંજય તીર્થની રચના કરી હતી. તેમાં સવારમાં પરમાત્માને બીરાજમાન કર્યા હતા. તથા કુંભ સ્થાપના કરવામાં આવી હતી જે ક્રિયા શેઠ વાડીલાલભાઈ અને તેમના કુટુંબ તરફથી કરવામાં આવી હતી. તેમજ અડ્ડાઈમહોત્સવ આજથી શરૂ થતાં વિવિધ પૂજા દરરોજ બહારથી બોલાવવામાં આવેલ ભોજક પ્રાણસુખભાઈ વડે ભણાવવામાં આવતી હતી. અડ્ડાઈમહત્સવનો સઘળો ખર્ચ વોરા જુઠાભાઈ સાકરચંદ તરફથી કરવામાં આવતા તે લાભ તેમણે લીધે હતો. કારતક વદી ૪ ના રોજ નવગ્રહનું, દશ દિગપાલનું પૂજન વગેરે કરવામાં આવ્યું હતું. વદી ૫ ના રોજ જળયાત્રાનો વરઘોડે ચડાવવામાં આવ્યો હતો. વદી ૬ ના રોજ આચાર્ય પદવી આપવાનું મુહૂર્ત સવારના ૧૧ વાગે હોવાથી સવારના આઠ વાગ્યાથી (ચતુર્વિધ સંધ) સંખ્યા બંધ બાઈઓ ભાઈઓ, દાદાસાહેબની વાડીમાં આવવા લાગ્યા અને તે ક્રિયા માટે ઉભા કરેલા સમીયાણામાં બેઠકો લેવા માંડી હતી. પદવી પ્રદાનની ક્રિયા નવ વાગ્યાથી શરૂ થઈ હતી. મુહૂર્તનો ટાઇમ થવા દરમ્યાન શેઠ ગુલાબચંદ આણંદજીએ બહાર ગામથી આવેલ સહાનુભૂતિના પત્રો તથા તારો વાંચી સંભળાવ્યા હતા જે નીચે મુજબ હતા. બહાર ગામથી સારી સંખ્યામાં મહેમાનો પધાર્યા હતા.
આચાર્યશ્રી વિજયવલ્લભસુરીશ્વરજી, જૈન વિશ્રાંતમંદીર મુંબઈ. શાહ લલુભાઈ મનોરદાસ અમદાવાદ. શાહ કેસરીચંદ ભાણાભાઈ બીલીમોરા, હરીપુરા જૈનસંધ, છબીલદાસ ધરમચંદ સુરત. રાંદેરથી શાહ છોટાલાલ નવલચંદ, અમરચંદ અગરાજ ચાંદા. અંબાલાલ નગીનદાસ બેરસદ, વડોદરા, વેજલપર જૈન સંધ, ચંદુલાલ નથુભાઈ ભરૂચ, જુનાગઢ જૈન સંધ. આચાર્યશ્રી અજિતસાગરજી, મુનિરાજશ્રી દર્શનવિજયજી મુંબઈ. મુનિરાજશ્રી ધર્મવિજયજી જંબુસર મુનિશ્રી

Page #34

૧૫૨
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
વાચકવિજયજી તથા ૫. ઉમંગવિજયજી અમદાવાદ. મુનિશ્રી ધર્મવિજયજી લીંબડી. સાધ્વીશ્રી હીંમતશ્રીજી ચુડા. શેઠ દલપતભાઇ ભગુભાઇ અમદાવાદ શેઠ કેશવલાલ વીરચંદ. શાહ મગનલાલ ઠાકરશી. શાહ કેશવલાલ મગનલાલ દેશી મણીલાલ નથુભાઇ. શાહ પુજાલાલ દીપચંદ શાહ કચરાભાઇ અમૃતલાલ. ઝવેરી મેાહનલાલ ચુનીલાલ. શાહ અંબાલાલ બુલાખીદાસ. બાબુ રતનલાલ ચુનીલાલ મુંબઈ. મુંબઇ કાંટાસંધ સમસ્ત શાહ નાનંદ મૂળ'દ, ઝવેરી જેઠાલાલ ચુનીલાલ. શાહ ચુનીલાલ રીખવદાસ, મેહનલાલ લક્ષ્મીચંદ. ચમનલાલ ખુખ દે, શ્રી પાર્શ્વજીનમંડળ, અબાલાલ છેટાલાલ વડાદરા. વાંકાનેર જૈનસઘ, પેથાપુર જૈનસ ધ. વકીલ ડાયાભાઈ હકમચંદ, શાહુ સરૂપચંદ પુનમચંદ પેથાપુર. ગેાધા જૈન સંધ, શા. જેચંદ વેલશી, શાહ છગનલાલ ન્યાલચંદ નાણુાવટી, શાહુ અમૃતલાલ ત્રિભુવન ભરૂચ. શાહુ લલ્લુભાઇ નારણુ વલસાડ. શ્રી જૈન ગુરૂકુળ-શ્રી શ્રાવિકાશ્રમ પાલીતાણા. શાહ વિઠ્ઠલદાસ વાલજી શાહાર. જૈન વ કમડળ જ ટ્યુસર વગેરે સ્થળેથી સંદેશાઓ આવ્યા હતા. નીચેના ગૃહસ્થાએ હાજરી આપી હતી. નગરશેઠ વિમલભાઇ મયાભાઇ, તથા રમજુભાઇ સારાભાઇ, ડાહ્યાભાઈ પુંજાલાલ દીપચંદ અમદાવાદ, શેઠ વાડીલાલ પુરૂષોતમ તથા શેઠ ધરમચંદ નાગરદાસ રાણુપુર. ઝવેરી મગનલાલ નગીનદાસ વીરચંદ વલસાડ. ભુખણુદાસ ભગવાનદાસ ભચ. શેઠ નાનચંદ કીકાભાઇ સુરત. તળાટી મથુરદાસ છગનલાલ દેહગામ. મણીલાલ ધરમચંદ અંકલેશ્વર. વેલાભાઇ ડુલચંદ ખીલીમારા. મેાહનલાલ સ્વરૂપ દ આમાદ. નરોતમ અમીચંદ મટાદ. વાડીલાલ કેશવલાલ વડાદરા. ખાડીદાસ માધવજી વઢવાણુકાંપ વગેરે . ગામના જૈન બધુ પણ આવ્યા હતા.
ત્યાર બાદ શ્રી સ્થાનકવાસી જૈન સંધ અને દીગબરી જૈન સંધની વતી ભાયાણી હરિલાલ જીવરાજે આચાર્ય પદવી પ્રદાન માટે સહાનુભૂતિ અને સધેા વતી દરશાવી હતી. ટાઇમ બરાબર થતાં પન્યાસજી શ્રી કેશરવિજયજી મહારાજને આચાય પદવીનેા વાસક્ષેપ નખાતા શ્રી વિજય કેશરસૂરિ નામ આપવામાં આવ્યું હતું. પ્રથમ વસ્ત્રપ્રદાન અમદાવાદના નગરશેઠ વિમલભાઇ તરફથી અને પછી વાડીલાલભાઇ તરફથી આ પદ માટે કરવામાં આવ્યા હતા. પછી પન્યાસજી શ્રી દેવિજયજી મહારાજને મહેાપાધ્યાયની પદવી તથા પન્યાસજી શ્રી લાલવિજયજીને પ્રવતક પદવીને વાસક્ષેપ થતાં નામ નિષ્પન્ન કરવામાં આવ્યા હતા. ચતુર્વિધ સંધમાં ભારે ઉત્સાહ ફેલાયા હતા. છેવટે શ્રીફળની પ્રભાવના થતાં સર્વે વીખરાયા હતા. અપેારે શાંતિસ્નાત્ર ભણાવવામાં આવ્યું હતુ, સાંઝના નેકારીનું જમણુ તે ખરેખરૂં જમણ ભાઈ વાડીલાલભાઇ પુરૂષોતમદાસ રાણપુરવાળા તરફથી હતુ. આ શહેરમાં મૂર્તિ પૂજક જૈન બંધુ, સ્થાનકવાસી જૈનબ અને દિગબરી જૈનબંધુ સાથે બેસીને જમ્યા અને તેજ નાકારશી ખરેખરી કહેવાય તેવી તાકારથી જાણવા પ્રમાણે ભાવનગરમાં પ્રથમ જ આ વખતે થઇ છે. ત્રણે ફીકરા એકત્ર થઇ બંધુભાવે સાથે એસી જમ્યા તેના શુભનમિત્ત શેઠ વાડીલાલભાઈ હાવાથી તેમને ધન્યવાદ ધટે છે. એ રીતે પદવી પ્રદાન મહાત્સવ પુરા થયા પછી વદી ૮ ના રેજ આ શહેરના દીવાન સાહેબ ત્રીભુવનદાસ કાળીદાસ ( કાઉન્સીલર સાહેબ ) ના પ્રમુખપણા નીચે આ શહેરની પ્રજાની મીટીંગ ઉકત આચા મહારાજ તથા મુનિરાજ શ્રી કરવિજયજી મહારાજને અભિનંદન આપવા મેળવવામાં આવી હતી. જેમાં પ્રમુખ સાહેબ. વકીલ ગુલાબરાયભાઇ, શેડ કુંવરજી આણુ છુ, કૃતે દ

Page #35

ગ્રંથાવલોકન.
૧૫૩
કપૂરચંદ લાલન અને વકીલ ન્યાલચંદ લક્ષ્મીચંદ વગેરેએ અભિનંદન આપવા માટે વિવેચન કર્યા હતાં. આવા પ્રસંગ જેન કોમના મુનિરાજે માટે પ્રથમ હતા. વગેરે પ્રસંગે ગયા માસમાં પ્રાપ્ત થયા હતા.—
૨. બુહારીમાં શ્રી ઉપધાન તપ માલારે પણ મહેસવ.
ત્ર બિરાજમાન આચાર્ય મહારાજ શ્રી વિજયકમળસૂરીશ્વરજી તથા આચાર્ય શ્રી વિજયલબ્ધિસૂરિજીના ઉપદેશથી ઉપધાન તપ નિર્વિને સંપૂર્ણ થતાં માળારોપણ સાથે અઠ્ઠાઈ મહોત્સવ તથા શ્રી શત્રુંજય તથા પાવાપુરી તીર્થની રચના કરવામાં આવી હતી. માગશર સુદ ૨ થી તે શરૂ થયેલ છે. શેઠ મટાઇ ગલાજી તથા સુરચંદ મેતાજીના નામથી આમંત્રણ પત્રિકા પ્રકટ થયેલ છે. અષ્ટોત્તરી સ્નાત્ર સ્વામીવાત્સલ વગેરે પણ સાથે રાખવામાં આવેલ છે.
૩ શ્રીતળાજા-કાઠીયાવાડમાં શ્રી ઉપધાન તપ માલારોપણ મહત્સવ.
તત્ર બિરાજમાન આચાર્ય શ્રી વિજય મેહનસૂરિજી મહારાજના ઉપદેશથી ઉપધાન તપ થતાં તે પૂર્ણ થવાથી માળારોપણ માટે આમંત્રણ પત્રિકા (કંકોત્રી ) મેતા કલ્યાણજી માણેકચંદના નામથી પ્રકટ થયેલ છે. માગશર સુદ ૩ થી અઠ્ઠાઈ મહોત્સવ શ્રી ગીરનારજી સમવસરણ પાવાપુરી આદિ તીર્થોની રચના સાથે શરૂ થયેલ છે. શાંતિસ્નાત્ર ભણાવવામાં આવ્યું હતું. સ્વામીવાત્સલ્ય પણ થપાં હતાં.
ગ્રંથાવલોકન અને સાભાર સ્વીકાર.
પ્રાકૃતરૂપમાળા–પ્રણેતા અનુયોગાચાર્ય પન્યાસ શ્રી વિજ્ઞાનવિજયજી ગણિ શિષ્યરત્ન મુનિની કસ્તુરવિજયજી, પ્રકાશક શ્રી જૈન ગ્રંથ પ્રકાશક સભા અમદાવાદ તરફથી ભેટ મળેલ છે. આ એક વ્યાકરણનો ગ્રંથ છે. જેમાં પ્રાકૃત શબ્દ-ધાતુરૂપ–સંધિ–નિયમ–તદ્ધિત–અવ્યયકારકકૃદંત-શબ્દ ધાતુકાશાદિ વિગેરેનો સંગ્રહ છે. તેના પ્રણેતા મહારાજશ્રીએ વિદ્વતાપૂર્વક લખી તેના અભ્યાસીને સરલતા કરી આપી છે. આ ગ્રંથ પ્રાકૃત ભાષાના અભ્યાસ માટે આવકારદાયક છે. આ ગ્રંથમાં આચાર્ય શ્રી વિજયનેમિસુરીશ્વરજી વગેરેની છબીઓ દાખલ કરી ગુરૂ ભક્તિ દર્શાવી ગ્રંથની ગૌરવતામાં વધારો કર્યો છે. કિંમત ૧-૮-૦
શ્રી રાજાર મુનિ પ્રણીત દંડક પ્રકરણ - આ ગ્રંથના પ્રકાશક ઉપરોકત સભા છે. આ ગ્રંથમાં મૂળ સાથે તેને અનુવાદ-શબ્દાર્થ-વિસ્તરાર્થ, યંત્ર પરિશિષ્ટ, ટીપણી વગેરે આપી પ્રકરણના અભ્યાસી માટે ઘણો જ ઉપયોગી બનાવેલ છે. ગુજરાતી ભાષાના જાણ માટે તે ખાસ અભ્યાસ કરવા જેવો લખેલ છે. શાળાઓમાં ચલાવવામાં પણ તે ઉપયોગી થઈ પડે તેવું છે. અમે તે માટે ભલામણ કરીએ છીએ. કિંમત ૧-૦-૦

Page #36

૧૫
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
શ્રી અમદાવાદ જૈન પાઠશાળાને સં. ૧૯૨૫ ની સાલનો રીપોર્ટ–આ શાળામાં સાધુ, સાધ્વી, મહારાજ તથા કન્યાઓ અને શ્રાવિકા વગેરેને (સ્કુલમાં જનાર બહેનોને સંકુલલેશન સાથે) ધાર્મિક અભ્યાસ કરાવવામાં આવે છે. સંરકૃતિ શિક્ષણમાં વ્યાકરણ તર્ક તથા ન્યાય અને માગધીનું પણ જ્ઞાન શિક્ષક રાખી આપવામાં આવે છે.
વ્યવહારિક જ્ઞાન લેનારને વાંચન લેખન વગેરે પણ શીખવાય છે. અમદાવાદ શહેરના પ્રતિ છિત જેન ગૃહસ્થની કમીટીથી આ સંસ્થાનો વહીવટ ચાલે છે. મેનેજર તરીકે શાહ હીરાચંદ કાલ ભાઈ લાગણી પૂર્વક કાર્ય કરે છે. આ ખાતાના તેઓ જુના અનુભવી છે. કંઈક શીવણ વગેરે ઉદ્યોગનું કાર્ય હાલ શરૂ કરેલ છે જે ગ્ય છે આ સંસ્થાને અમદાવાદ નિવાસી બંધુઓએ પુરતી મદદ આપવાની જરૂર છે. અમે તેની ઉન્નતિ ઇચ્છીએ છીએ.
ચિત્યવંદન સૂત્રાર્થ વિધિ સહિત – લેખક ચતુરસાગરજી જેને મહારાજ પ્રકારક તાંબર જેન કાર્યાલય, મોતી કટરા, આગ્રા. આ ગ્રંથમાં હિદિ ભાષામાં ચૈત્યવંદન વિધિ અને અર્થ સહિત પાડે આપવામાં આવેલ છે. કિંમત એક આને વાંચવા લાયક છે.
શ્રી યશોવિજયજી વિરચિત ચાવીશી અર્થ સહિત --શેઠ ઉજમશીભાઈ પુરૂષ તમદાસ રાણપુર નિવાસીની વતી શેઠ નાગરદાસ ભાઈ પુરષોતમદાસ તરફથી ભેટ મળેલ છે. અર્થ વાંચવા લાયક છે.
શ્રી પાલીતાણા ગોરક્ષા ખાતાનો સંવત ૧૯૭૬ થી સંવત ૧૯૮૨ ના અપાડ વદી ૭૦ સુધીનો રીપોટ–આ રીપોર્ટ અમોને અભિપ્રાય માટે ખાસ મોકલેલ છે. આ સં. સ્થાને છ વર્ષને રિપોર્ટ આ સાથે છે તેનો વહિવટ અને હિસાબ ચોખવટવાળે છે. વળી ત્યાંના માનદ અધિકારી અને પ્રતિષ્ઠિત ગૃહસ્થોની કમીટીથી આ સંસ્થાનો વહીવટ ચાલે છે એમ તેના રીપિટ ઉપરથી માલમ પડે છે તેથી કાર્ય વ્યવસ્થિત હોય જ. આવી સંસ્થાનો રીપોર્ટ દર વર્ષે કે દર બે વર્ષે પ્રકટ થવો જોઈએ અને તેના કાર્યવાહકોને તે માટે ભલામણ કરીએ છીએ. આ રીપોર્ટની સમાલોચના પુરી કરતાં એક વાત અમારે જણાવવી પડે છે કે, આ સંસ્થાના સંબંધમાં એક ચર્ચાપત્ર અમોને મળેલું જે ગયા માસના અંકમાં છપાએલ છે જેમાં “શ્રી પાલીતાણામાં ગૌરક્ષા પાંજરાપોળ” આ નામની સંસ્થા છે. તે લખેલ છે છતાં તેના આ રીપોર્ટમાં શ્રી પાલીતાણું ગૌરક્ષા ખાતું એમ શબ્દો છે પાંજરાપોળ શબ્દનથી. વળી અશકત ઢારોને ત્યાં રાખવામાં આવતા નથી એમ જણાવેલ છે; પરંતુ રીપોર્ટ વાંચતાં તેમજ પ્રતિષ્ઠીત વિઝિટરોના પાછળ મુલાકાતના શેરાઓ વાંચતા અશકત ઢોરને રખાય છે અને રીતસર સાર થતી જોવાય છે. જેથી તે ચર્ચાપત્ર મોકલનાર બંધુએ ખાત્રી કરી પછી તે સંબંધી જેટલી હકીકત સત્ય હોય તે જણાવવી જોઈએ.

Page #37

પ્રકીર્ણ.
૧૫૫
છે. પ્રકીર્ણ.
નેધ અને ચર્ચા અમારા તરફથી હાલમાં શ્રી પંચ.પ્રતિક્રમણ સૂત્ર, અર્થ સહિત પ્રકટ થયેલ છે. કોઈ સામાન્ય પ્રસંગે, હવેથી આ સભાએ (સીરીઝના ગ્રંથ સિવાય) દરેક
થે મુદલ કિંમતે આપવાનો ધારો કરે છેઆ ગ્રંથ પણ તેમજ અપાશે તેવી વાત રા. કુંવરજીભાઈ. સાથે થયેલ છતાં, તેમજ આ સભા સાથે તેમ્ની સભાને આમને સામન ગ્રંથે ભેટ આપવાના ધોરણ અનુસાર ગ્રંથ માત્ર ભેટ આપ્યા છતાં, માગશર માસના પ્રકટ થયેલા તેમના જેનધર્મ પ્રકાશ માસિકમાં અમારા આ ગ્રંથની કિંમતના સંબંધમાં “કિંમત રૂા. ૧ રાખી છે તે પુસ્તકની ઉપયોગીતા જોતાં કાંઈક વધારે જણાય છે” એવી અગ્ય, ટીકા, આ પ્રતિક્રમણ સૂત્રની બુકની બાબતમાં કેમ કરવામાં આવી તે અમે સમજી શકતાં નથી, રા, કુંવરજીભાઈ કે તેમની સભાના પુસ્તક પ્રકાશની કિંમતની બાબતમાં અમારે કાંઈ કહેવું નથી; પરંતુ આ સભાને મુદલ કિંમતે આપવાને ધારે હાઈ આ બુકની મુદલ કિંમત જ લેવામાં આવે છે તેટલું જ નહિ, પરંતુ આ ગ્રંથની ત્રણ હજાર કેપી પ્રકટ થયેલ હોવાથી ૨૫૦૦) કોપી દક્ષીણમાં બેઝવાડા, ગટુર, બારસી ટાઉન વગેરે શહેરમાં તદન વગર કિંમતે પ્રચાર થવા અને આપણા વિસ્તા ત્યાંના બંધુઓને ખરી જરૂરીયાત હોવાથી ભેટ મોકલી, ત્રણસે અમારા લાઈફ મેંમ્બરને ભેટ ધારા પ્રમાણે મકલી, સે કપી બીજી રીતે ભેટ જશે માત્ર સો કેપી ઉપરોક્ત હકીકત પ્રમાણે મુદલ કિંમતે સભાને આપવાની છે વગેરે હકીકત છે અને પોતે જાણે છે છતાં કિંમત વધારે જણાય છે તેવી ટીકા તેઓશ્રીને કઈ રીત અનુસાર કરવી પડી તે અમે સમજી શકતા નથી. ખેર ! હવે રા. કુંવરજી ભાઈ પોતાની સભા તરફથી પ્રકટ થતાં પુસ્તકે આ સભાની જેમ મુદલ કિંમતે કે (અમારી મુદલ કીંમત છતાં વધારે તેઓશ્રીને લાગી તે) ઓછી કિંમતે હવે પછી આપશે તે આ અયોગ્ય ટીકા માટે અમોને આનંદ થશે અને જૈન સમાજ તેમની સભાના પ્રકટ થતાં ગ્રંથને વધારે સારો લાભ લેશે; અમે નમ્ર વિનંતિ કરીએ છીએ કે તેઓશ્રી જરૂર તેમ કરે.

Page #38

૧૫૬
શ્રી આત્માનંદપ્રકાશ.
:
એકદુ:ખદ પ્રસંગ.
- -
- ડાક વખત પહેલાં લાલ શાહીથી, પ્રેસના નામ સિવાય એક જૈનની સહીથી શ્રીમાન આચાર્યો અને આગેવાન મુનિ મહારાજાઓની નિંદા કરનારૂં એક હેન્ડબીલ અમદાવાદથી પિસ્ટ મારફતે ઘણા ગામમાં પહોંચેલ છે. આ હેન્ડબીલની ભાષા ભુષ અને ભયંકર એટલી બધી છે કે જેનકુળમાં જન્મેલ કે જેના નામ ધારણ કરનારાને શોભેજ નહિં તેટલું જ નહિં; પરંતુ વિવેકનો લોપ કરી દરેક મુનિ મહારાજાઓને અયોગ્ય રીતે ચીતરવાનો અતિ અધમ અને પાપી પ્રયત્ન કર્યો છે. કે જેથી કોઈપણ જેન વ્યક્તિને વાંચતાં-હૃદયમાં આઘાત થવા સાથે દારૂણ દુઃખ થાય તેવું છે. આવી રીતે મુર્ખાઈ કરી હેન્ડબીલ પ્રકટ કરી જૈન શાસનને ઉતારી પાડવાને દુષ્ટ ઈરાદે સ્પષ્ટ જણાય છે. આવું હેન્ડબીલ પ્રકટ કરનાર જેન હાઈ શકે જ નહિ, પરંતુ નીચ અને હલકી કેટીના મનુષ્યને પણ ન શોભે તેવું ગલીચ કૃત્ય છે. જ્યાં જ્યાં આ હેન્ડબીલ પહોંચ્યું છે. ત્યાં ત્યાંને સમગ્ર સંઘ (દરેક જૈન
વ્યક્તિખળભળી ઉઠી છે. એમ જૈન પેપર દ્વારા જણાયું છે. આવા મનુષ્ય આજે નહિ તો કાલે જે પાપનો ઘડે કુટશે, તેવી શ્રદ્ધા રાખીને બેસી નહિં રહેતાં જેને સમાજે આવા મનુષ્યને શોધી તેની ખબર લેવાની જરૂર છે. આ કે કોઈ ધાર્મિક વિષયોના ચર્ચાના પ્રસંગે પણ આવી કે બીજી રીતના નિદના હેન્ડબલે પ્રકટ કરવાથી સમાજ કે ધર્મને લાભ થયો જ નથી. આવા આમી જૈન સમાજના-હદયને વલોવી નાંખનારા આ કાર્ય કરનાર કે તેને મદદ કરી માટે અમારે સખ્ત તીરસ્કાર દુ:ખદ લાગણી સાથે જાહેર કરીયે છીયે.
---
----

Page #39

તૈયાર છે. ૮૮ શ્રાવક ઉપયોગી ખાસ ગ્રંથ, ?
તૈયાર છે. ૮ શ્રી આચારાપદેશ ગ્રંથ. ?? આચાર એ પ્રથમ ધર્મ છે એમ શાસ્ત્રકારો કહે છે, તે શું છે તે આ ગ્રંથમાં બતાવેલ છે. રાત્રિના ચતુર્થ પહારે (બ્રાહ્મમુહુર્ત વખતે ) શ્રાવકે જાગ્રત થઈ શુ ચિ તવવું ? ત્યાંથી માંડીને આખા દિવસની તમામ વ્યવહારિક તેમજ ધામિક કરણી કેવા આશયથ તથા કેવી વિધિથી શુ કરવી ? રાત્રિએ શયનકાળ સુધીમાં, મન, વચન, કાયાની શુદ્ધિપૂર્વક ધર્મ આજ્ઞાઓના પાલન તરીકેનું આચાર વિધાન કેવું હાવું જોઈએ ? વગેરે અનેક ગૃહસ્થ ઉપચગી જીવનમાં પ્રતિદિન આચરવા ચાગ્યા સરલ, હિતકાર ચાજના આ ગ્રંથમાં બતાવેલ છે. શ્રાવકધર્મને માટે જ દગીની શરૂઆતથી વ્યવહાર અને ધર્મના પાલન માટે પ્રથમ શિક્ષરૂિપ આ ગ્રંથ છે, ખરેખર જૈન થવા માટે એક ઉત્તમ ગ્રંથ છે. કોઈ પણ જૈન નામ ધરાવનાર વ્યક્તિ પાસે તેના પઠન પાઠન માટે આ ગ્રંથ અવશ્ય હોવા જોઈએ. કિંમત મુદલ રૂા ૦–૮–૦ માત્ર આઠ આના પાસ્ટેજ જુદે . --
ક ૧ શ્રી ધર્મ રત્ન પ્રકરણ. ?? | સર્વ ધર્મ સ્થાનની ભૂમિકારૂપ એકવીશ શ્રાવકના ગુણનું વર્ણન, ભાવશ્રાવકના લક્ષણા, ભાવ સાધુના લક્ષણે સ્વરૂપ અને ધર્મ ૨નનું' અનંતર, પર પર ફળ, અનેક વિવિધ અઠ્ઠાવીશ કથાઓ સહિત આ ગ્રંથમાં આપવામાં આવેલ છે, પ્રથમથી છેવટ સુધીના તમામ વિષયો ઉપદેશરૂપી મધુર રસથી ભરપુર હાઈ તે વાંચતા વાચક જાણે અમૃત રસનું પાન કરતા હોય તેમ સ્વાભાવિક જણાય છે. વધારે વિવેચન કરતાં તે વાંચવાની ખાસ ભલામણ કરવામાં આવે છે. અનેક નવીન વસ્તુનું જ્ઞાન પણ થાય છે. કિંમત રૂા. ૧-૦-૦ પટેજ જુદુ. |
કાવ્ય સાહિત્યનો અપૂર્વ ગ્રંથ. ??
“ કાવ્ય સુધાકર. ( રચયિતા–આચાર્ય શ્રી અજીતસાગરજી મહારાજ.) કાવ્યકલા અને સાહિત્યના એક સુંદર નમુન કે જે સામાયિક રસથી ભરપૂર છે, તેવા હદયદ્રાવક ૪૩૫ વિવિધ કાવ્યના સંગ્રહ છે. આ કાખ્યામાં કાગ્યઝરણુના નિર્મળ પ્રવાહ અખલિતપણે વહે છે, જે આ ગ્રંથમાં સંપૂર્ણ કળામાં દીપી નીકળે છે, જેથી વાચકને રસ ઉત્પન્ન કરે છે. આ ગ્રંથમાં ચાર વિભાગ ૧ કાવ્ય કિરણાવલી, ૨ કાવ્ય કૌમુદી, ક સાહિત્યસાર અને ૪ શ્રી આનંદધનજી પદના કાવ્ય (કવિતા) રૂપે અનુવાદ એ ચારનો સમાવેશ કરવામાં આવેલો છે. તમામ કાવ્યો એકંદર સરલ, સુંદર, રસયુક્ત, હૃદયદ્રાવક, અને ભાવવાહી છે. સામાજીક, નૈતિક, ધાર્મિક, વિષયો સાથે પ્રાસંગિક અને કુદરતી વર્ણ નાયી બનેલાં આ કાવ્યા હાઈને દરેક મનુષ્યને ઉપયોગી છે. દરેક મનુષ્ય લાભ લેવા જેવું છે. ઉંચા કાગળા ઉપર સુંદર ગુજરાતી ટાઈપથી છપાવી સુંદર રેશમી કપડાના પાકાં બાઈડીંગથી અલ કૃત કરેલ સાડાચારસી પાનાના આ ગ્રંથ છે. કિંમત રૂા. ૨-૮-૦ પાસ્ટેજ જુદુ.
મળવાનું ઠેકાણુ —“ શ્રી જેન આત્માનંદ સભા ”–ભાવનગર.

Page #40
' ખરો ધર્મ વર્તનથી બતાવી શકાય છે. | કોઈ પણ માણસની ધાર્મિક ભાવનાઓ જેમ તેના ધર્મના એક ખરા ભાગ હોય છે તેમ તેનું વર્તન પણ તેના ધર્મના એક ખરો ભાગ છે. ઇશ્વર વિષેની તમારી પોતાની ખરી ભાવનાએ કયી છે તે જાણવા ઇરછા હોય તો નીચેના પ્રશ્નના જવાબ આપે:-૯૮ ઈશ્વર વિષેના વિચારની મારા વતન ઉપર કેટલી અસર રહે છે ? " તમારી જે ભાવનાઓની અસર તમારા વર્તનને રહે છે તેના કરતાં તમારા ધર્મ માં વધારે મહત્તા નથી એ વાત નિર્મળ મનથી સ્વીકારી (0) કામકાજ કરો. જે માણસને ગુરૂત્વાકર્ષણના નિયમનું જ્ઞાન છે, તેમાં રહેલા છે (0) સત્યનો જે સ્વીકાર કરે છે તે કોઈ ઘર પડતું હોય છે તે તેનાથી દૂર નાસે છે, (8) ઘરને છાપરેથી તે કદી કુદકો મારતા નથી. આજ પ્રમાણે કોઈ માણસને પ્રીતિના નિયમવિષે જ્ઞાન હશે, તેના સત્યના તે સ્વીકાર કરતા હશે તો પૂરી પાડવા જેવી ન્યૂનતાએ કેટલી છે તેની તે તપાસ રાખતો રહેશે ને મનુષ્યના તે મિત્ર થઈ પડશે. - - પિતાના જાતિભાઈઓ તરફનું વ્ય એ સેવાનું મૂળતત્વ છે. પોતાના આ જાતિભાઈઓ અને ભગિનીઓ માટે પોતાના જીવન; પોતાના આત્માને ત્યાગ છે કરો એ સિવાય બીજો કોઈ પણ માણસ ઈશ્વર આગળ ધરી શકે નહિ, પ્રભુનાં છે. દ્વાર ખુલ્લાં થવા માટે વ્યક્તિ જીવન અને સાધુતાના સદ્દગુણના વિકાસની જરૂર R છે. આ વિકાસ માટે આવશ્યક સેવાની માગણી દરેક મનુષ્ય આગળ થતી રહે છે. જે R દેશના સામાજીક પ્રશ્નોના નિર્ણયમાં અમુક ધર્મ કેટલે ઉપયોગી થઈ પડે જ છે એટલું જ માત્ર જેવું એ ધર્મની પુરતી કેસેટી છે એમ હાલનું જગતુ વધારે અને વધારે માનતું જશે. તમારા પોતાના ધર્મ તરફ દૃષ્ટિ ફેરવે, તેનાથી તમારા દેશની ઉન્નતિ થાય છે કે કેમ તેની તપાસ કરી. તે કાંઇ કામ કરે છે કે છે નહિ તેની તજવીજ કરી, જે કાઈ પરિણામ આવવાં જોઈએ તે તેનાથી આવે (1) I છે કે નહિ તેની તપાસ કરો, જે માણસ સંપૂર્ણ રીતે ધર્મનિષ્ઠ રહે તેને સમાજ II સેવા તથા દેશાભિમાન તરફ કેટલું પ્રોત્સાહન થાય છે ? હિંદુસ્તાનના લેકા આગળ, પહેલાં નહિ આવેલ ઘણી બાબતે રજુ થઈ છે. પ્રયોગશાળાની પદ્ધના તીથી તેઓ પોતાના ધર્મ માં રહેલા સત્યની અજમાયશ લેવા ઇચછા રાખતા હોય તો પોતાના દેશના કઠિન પ્રશ્નો સામે બાથ ભીડવામાં, તેના ચોગ્ય નિર્ણય ) કરવામાં તેનાથી કેટલી શક્તિ, કેટલું પ્રોત્સાસન મળે છે તે તેમણે જાણવું જોઈએ. () સામાજીક સેવાના સન્માગ. - For Private And Personal Use Only