Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ. ગંધ બે પ્રકારની છે. સુગન્ધ અને દુર્ગધ. મણિચાર્ય દુગધના કેટલાક વિભાગ પાડે છે, જેવી કે હીંગની ગબ્ધ વગેરે. મૂળરંગ પાંચ પ્રકારના છે. કાળો, વાદળી, રાતે, પીળો અને ધોળે. શબ્દ (અવાજ ) ના પણ ધીમો અથવા મોટે જાડે અથવા પાતળો (પોલે) અવ્યકત ને વ્યકત.
પરમાણુ વાદના સંબંધમાં પરમાણુઓના આકર્ષણવિકર્ષણથી વ્યણુક વગેરે કેવી રીતે બને છે તે સંબંધમાં જેની નોંધ વખાણવા લાયક છે. પરમાણુઓનું આકર્ષણવિકર્ષણ શા કારણથી થાય છે? આ સવાલ ઉમાસ્વામી કૃત તત્વાર્થાધિગમ સૂત્રમાં ઉભું કરવામાં આવ્યો છે. બે પરમાણુઓને સાથે મૂકવાથી જ શું તેમને સંયોગ થાય છે? એકજ ભૂતના પરમાણુઓને સાથે જોડનાર શકિત અથવા તો એક ભૂતનો બીજા ભૂત સાથેને રસાયણિક સંબંધ આ સંબંધમાં ભિન્નતા દર્શાવવામાં આવી નથી. જેનો એમ માને છે કે એક જ પ્રકારના મૂળ પરમાણુઓમાંથી જૂદા જૂદા ભૂત (ત) પરિણામ પામેલા છે. જે કારણથી પરમાણુઓ ભેગા મળીને જૂદા જૂદા દ્વાણુક વગેરે થાય છે તે જ કારણથી તને રસાયણિક સંગ બને છે. - કેવળ સાથે મૂકવાથી જ સંગ થતો નથી. સંગ બને તે માટે પરમાણુ એનું આકર્ષણ વિકર્ષણ થવાની જરૂર છે.
આ આકર્ષણ વિકર્ષણ જૂદી જૂદી સ્થિતિઓમાં બને છે. સાધારણ રીતે પુદગલને દરેક પરમાણુ વિષમ ગુણયુક્ત પરમાણુ સાથે સંગમાં આવે છે; આ સંગ થાય તે માટે રૂક્ષત્વ અથવા સ્નિગ્ધત્વ જેવા ખાસ વિધી ગુણેની જરૂર છે પણ જ્યાં ગુણો વિરોધી છતાં જઘન્ય ગુણવાળા હોય ત્યાં સંગ થવો અસંભવિત છે. સાધારણ રીતે કહીયે તો બને પોઝીટીવ અને બને નેગેટીવ (એટલે બન્ને એકજ ગુણવાળા ) પરમાણુઓ જોડાતા નથી. વળી વિરૂદ્ધ ગુણવાળા છતાં સરખા સામર્થ્યવાળા પરમાણુઓ પણ જોડાતા નથી, પણ સરખા ગુણવાળા બે પરમાણુઓ હોય છતાં એકનું સામર્થ્ય બીજા કરતાં બમણું હોય તો, અથવા તે કરતાં પણ વધારે હોય તો એક જ સરખાં ગુણવાળા પરમાણુઓ પણ એકબીજા પ્રતિ આકર્ષાય. દરેક બાબતમાં આકર્ષણ વિકર્ષણના 'નિયમ પ્રમાણે બને પરમાણુઓની સ્થિતિમાં ફેરફાર થાય છે, અને સ્કન્ધના ભૌતિક લક્ષણોને આધાર પણ આકર્ષણ વિકર્ષણ ઉપર રાખે છે. સરખા સામર્થ્યવાળા પણ વિરૂદ્ધ ગુણવાળા પરમાણુઓ એકબીજા ઉપર અસર કરે છે. પણ જે સામર્થ્યમાં ફેર હોય તો વધારે સામર્થ્યવાળે પરમાણુ થોડા સામર્થ્યવાળા પરમાણપર અસર કરે છે. તત્ત્વોના ગુણોનો ફેરફાર આ આકર્ષણવિકર્ષણ ઉપર આધાર રાખે છે. રસાયનિક સંયોગને વાસ્તે જે આયેનીન વાદ છે, તેની આ શરૂઆત છે. આ શરૂઆત જે કે અસંસ્કૃત છે, છતાં તે ઘણું સૂચવે છે અને વસ્તુઓને ઘસવા વગેરે
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 531278 |
| Book Title | Atmanand Prakash Pustak 024 Ank 05 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publisher | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publication Year | 1926 |
| Total Pages | 40 |
| Language | Gujarati, Hindi |
| Classification | Magazine, India_Atmanand Prakash, & India |
| File Size | 4 MB |