Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
વિશ્વરચના પ્રબંધ.
૧૨૫
ભકિતક રૂપે આપે છે. પુદ્ગલ બે રીતે માલુમ પડે છે, અણુરૂપે અથવા સ્કલ્પ રૂપે. પુગલની સામ્યાવસ્થાથી જેનો આનો આરંભ કરે છે. જેના ભેદથી અનેક પરમાણમય વિભાગ પડે છે, અને જેના સંઘાત, ભેદ અને સંઘાતભેદથી સ્ક બને છે. આ ગુના ભાગ પડતા નથી. તે અનાદિ છે, મધધ રહિત છે, અને અંતરહિત છે. આ એ પુદગલને અનન્ત ભાગ છે, છતાં તે શાશ્વત છે અને છેવટને છે. સ્કાના ચણુકથી આરંભી અનંતાણુક સુધી અનેક વિભાગ પડે છે. પ્રિયણુક બે પરમાણુઓનો બને છે. દ્રયણકમાં એક અણુ ઉમેરવાથી તે વ્યણુક બને છે, અને આ રીતે અનન્તાણુક સુધી જાણવું. “સંખ્યય,” “અસંખ્યય, “અનન્ત” અને “અનન્તાનન્ત.” એમ વિભાગો પડે છે.
जडवस्तुना मुख्य लक्षणो. પુગલનાં બે પ્રકારનાં લક્ષણો છે. કેટલાંક લક્ષણો પરમાણુમાં તેમજ સ્કધમાં માલુમ પડે છે, અને કેટલાંક લક્ષણ તે કેવળ સ્કધમાંજ માલુમ પડે છે, પ્રથમ વિભાગમાં સ્પર્શ, રસ, મધ અને વર્ણના ગુણ સમાવેશ થાય છે. મૂળ પુગલ એકજ સ્વરૂપ હોવાથી, અને અનિશ્ચિત હોવાથી પરમાણુના સઘળા ગુણે પરિણામનું ફળ છે. આ પ્રમાણે પરિણામ પામે છે. દરેક પરમાણુને અનેક પ્રકારને રસ, ગંધ અને વર્ણ હોય છે, અને બે પ્રકારના સ્પર્શ હોય છે જેવા કે ખર, સ્નિગ્ધ, ઉષ્ણુ કે શીત. પૃથ્વીકાય, અપકાય વગેરેના પુદ્ગલે એકજ સ્વરૂપી પુદગલના જુદા જુદા ભેદે છે. સ્પર્શના પ્રકાર જેમ કે ખર, સ્નિગ્ધ, ઉષ્ણ, શીત વગેરે પ્રથમ દેખાય છે, પણ આ સ્પર્શ ગુણમાં રસ, ગબ્ધ અને વર્ણને પણ સમાવેશ થાય છે. કયણુક, ચામુક, અથવા વધારે વધારે અણુના સ્કમાં સ્પર્શ, રસ, ગંધ અને વર્ણ ઉપરાંત ભક્તિક સાત લક્ષણ હોય છે.
(૧) શબ્દ (૨) અન્ય (૩) સૈફમ્ય, સ્થલ્ય, (૪) સંસ્થાન (૫) ભેદ (૬) તમછાયા (૭) આપ ઉદ્યોત.
સ્પર્શ ગુણના નીચેના પ્રકાર છે. ખરતા અથવા સ્નિગ્ધતા, હલકાપણું અથવા ભારેપણું, ગરમ અથવા ઠંડું, ખરબચડાપણું અથવા સુંવાળાશ આમાંથી અણુઓમાં તો થોડીક અથવા વધારે ગરમી, અથવા ખરબચડાપણું કે સુ વાળાશ હોય છે. પણ ચાર પ્રકારના સ્પર્શના પ્રકાર જૂદા જૂદા સંગ રૂપે અને જૂદા જૂદા પ્રમાણમાં હયણુકથી અનન્તાનન્ત પરમાણુઓના સ્કન્ધોનું ખાસ લક્ષણ હોય છે. જેને એમ માને છે કે પરમાણુઓના આકર્ષણ વિકર્ષણથી ગુરૂત્વાકર્ષણ અણુમાં પેદા થાય છે. રસ પાંચ પ્રકારના છે. કડવો, તીખો, મધુર, તૂરો, અને ખારે. લવણને કેટલાક મધુર ભાગ સમજે છે અને બીજાઓના મત પ્રમાણે તે સંગ રૂપ છે.
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 531278 |
| Book Title | Atmanand Prakash Pustak 024 Ank 05 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publisher | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publication Year | 1926 |
| Total Pages | 40 |
| Language | Gujarati, Hindi |
| Classification | Magazine, India_Atmanand Prakash, & India |
| File Size | 4 MB |