Book Title: Amdavad na Sthapanano Samay
Author(s): Hariprasad G Shastri
Publisher: Z_Mahavir_Jain_Vidyalay_Suvarna_Mahotsav_Granth_Part_1_012002.pdf and Mahavir_Jain_Vidyalay_Suvarna_
Catalog link: https://jainqq.org/explore/230014/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amadAvAdanI sthApanAno samaya amadAvAda zahera gujarAtanA trIjA sulatAna ahamadazAha pahelAe prAcIna AzApallI-karNAvatInI bAjumAM vasAveluM e hakIkata jANItI che, paraMtu eNe e zahera kyAre vasAveluM eno cokkasa samaya nakkI karavAmAM matabheda pravarte che. hariprasAda zAstrI kavi hulavI zirAjhIe ahamadazAhanA samayano itihAsa 'tArIkhe ahamadazAhI 'mAM lakhelo, ne e kavi, ahamadazAhanI lagabhaga samakAlIna hato evu jANavA maLe che. paraMtu A tihAsano Aje patto nathI. e graMtha phArasI padyamAM racAyo hato. emAMthI Azare ekso kheta * mirAte sikaMdarI 'mAM utAravAmAM AvI che, te 'mirAte ahamadI 'mAM puravaNImAM apAyelA amadAvAdanA varNanamAM paNa emAMthI keTalIka kheta rajU karavAmAM AvI che. e eto parathI mAlUma paDe che ke ahamadazAhe najuma(jyotiSa)nA jANakAro pAse gaNita karAvI zaheranI sthApanAnuM zubha murta kaDhAvyuM hatuM ne e muhUrta hijarI sana 813nA jhulakAda mahinAmAM Avyu hatuM.? AmAM tArIkha ApavAmAM AvI nathI. hi sa0 813no e mahino I. sa0 1411nA phebruArI-mArcamAM Avato hato. << e pachIno ullekha zrIrAkuMnayatIyanApravanya(lagabhaga I. sa0 1530)mAM maLe che. emAM saMvat 2468 varSe vairAla vi 7 vau puSye addImanAvAya sthApanA ! " evuM noMdheluM che. arthAta A ullekha anusAra amadAvAdanI sthApanA saMvata 1468nA vaizAkha vide 7ne ravivAre thaI hatI. paraMtu e divase puSya nakSatra hovAnuM jaNAveluM che te parathI A tithi vaizAkha vade cha nahi, paNa vaizAkha suda cha hovI joI e evuM mAlUma paDe che. AthI prastuta prabandhanI pratamAM sudi 'ne badale ' hiMda'nI : ra 3 1 The Mirat-i-Ahmadi: Supplement (Trans. by Syed Nawab Ali and C. N. Seddon), pp. 4-5; ratnamaNirAva bhImarAva, gujarAtanuM pATanagara : amadAvAda, pR0 55-56, saM muni jinavijayajI (1917), pR0 31. gujarAtanA rAjAonI jUnI vaMzAvaLImAM saMvata 1468nA vaizAkha suda 7 ravivAra puSyanakSatranI miti jaNAvelI che, te parathI A anumAnane samarthana maLe che. Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 : zrI mahAvIra jaina vidyAlaya suvarNamahotsava grantha saratacUka thaI gaNAya. caitrAdi varSanI paddhati anusAra vikrama saMvata 1468nA vaizAkha sudi, sAtamane divase ravivAra nahi, paNa guruvAra hato.4 varSa caitrAdine badale kArtikAdi gaNIe, to e divasepa ravivAra hoI zake kharo, paraMtu caitrAdi saM0 1468nI e tithie hijarI sana 813nA jhilakAda (arthAt 11mA) mahinAne badale hi0 sa* 814no mahorama (1lo) mahino Ave ane kArtikAdi saM0 1468nI mitie to hi. sa0 815no mahorama mahino Ave ! Ama sa0 1468nI miti sAthe hi. sa0 813nA jhilakAda mahinAno meLa maLato nathI. amadAvAdanI sthApanA pachI lagabhaga baso varSe lakhAyela ' mirAte sikaMdarI'mAM hi. sa0 813mAM zaheranI sthApanA thaI hovAnuM ane gaDhanuM bAMdhakAma hi. sa0 816(I sa0 1413-14)mAM pUruM thayuM hovAnuM jaNAveluM che.6 A kitAbamAM kavi hulavInI kheto utArelI che. tArIkhe phiristA, je lagabhaga e ja samayamAM lakhAI hatI, temAM A banAva hi0 sa0 815nA AkharamAM (arthAta I. sa0 1413mAM ) banyo hovAnuM jaNAvyuM che. A samaya gaDhanuM bAMdhakAma pUruM thayAno hoI zake. ' AI ne akabarI,' je paNa lagabhaga e samaye lakhAI hatI, temAM hi. sa0 813nA jhilakAda mahinAnI 7mI tArIkha ApI che. e divase I sa0 1411nA mArcanI 3jI tArIkha hatI. dra I sa0 1761mAM (arthAt amadAvAdanI sthApanA pachI 350 varSe) pUrI thayela mirAte ahamadI 'mAM amadAvAdanI sthApanAno vigatavAra samaya ApavAmAM Avyo che. emAM hijarI sana 813nA jhulakAda mahinAnI 37 tArIkha, saMvata 1449 ane zaka 1314nA vaizAkha suda pAMcamanI miti ane sUryodayAta 15 dhaDI ane 35 paLano samaya jaNAvelo che ne e samayanA grahonI kuMDaLI paNa ApI che.9 AmAM vikrama saMvata 1449 (caitrAdi) ane zaka varSa 1314no paraspara meLa maLe che, paraMtu e varSanI vaizAkha suda pAMcame guruvAra nahi paNa zanivAra Ave che, kArtikAdi vikrama saMvata 1449mAM e divase guruvAra Ave kharo, paraMtu to zaka varSa 1314ne badale 1315 thaI jAya.11 AthI ye vadhu I sa0 1411nA eNprilanI 30mI. I- sa0 1412nA eNprilanI 17mI. guja0 bhASAMtara-AtmArAma motIrAma dIvAnajI (1914), pR0 23-24. 7 Eng. Trans. by Blochman, Vol. I, p. 507 n. 8 hijarI tArIkha sAthe vAra Apelo nathI. anatAM sudhI maMgaLavAra haze. - Supplement, pp. 2-3 kuMDaLI A pramANe che : * 5 10 11 tAH 27-4-1392. tA. 17-4-1393, 6 rA 3], y 9 za 4 cai 10 ma 3 1 s 11 2 jI 23 Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amadAvAdanI sthApanAnA samaya H 107 gaMbhIra vAMdho e Ave che ke hijarI sana 813nI miti I. sa. 1411mAM Ave che, jyAre zaka 1314nI miti I. sa. 1792mAM Ave che. A 18 varSano phera ghaNo moTo gaNAya. gujarAtanA sulatAnonI tavArIkha te te vakhate lakhAtI rahetI ne emAM sulatAnanA rAjyArohaNa jevA dareka mahattvanA banAvanI cokkasa tArIkha noMdhavAmAM AvatI. A anusAra ahamadAbAda vasAvanAra ahamadazAha hijarI sana 413nA ramajAna mahinAnI 14mI tArIkhe arthAta I. sa. 1411nA jAnyuArInI 10mI tArIkhe takhtanazIna thayo hato. AthI eNe e agAu 19 varSa pahelAM zahera vasAvyuM saMbhavatuM nathI. AthI saMvata 1449 zaka 1314nuM varSa samULaguM asaMbhavita kare che; hijarI sana 413nI sAla ja vicAraNIya che. "mirAte ahamadI'mAM ApelI kuMDaLI pramANe vaDodarAnA zrI ApaTee enA phalAdezanI anukuLa noMdha lakhI che, paraMtu grahagaNitanI daSTie e kuMDalIne tapAsatAM e zaka 1314(I. sa. 1392)nA prayogo sAthe baMdha besatI nathI eTaluM ja nahi, hijarI sana 413(Isa1411)nA prayogo sAthe paNa eno meLa maLe ema nathI.14 AthI vikama-zaka varSa tema ja kuMDaLI e baMne kapolakalpita hovAnuM phalita thAya che. zrI girijAzaMkara jozIe emanA kulanI prAcIna anuzrutimAM maLelo je zloka jaNavyo che temAM paNa saMvata 1449nI vaizAkha suda pAMcama ne guruvAranI miti ApI che, paraMtu upara jaNAvyA mujaba e miti samULI asvIkArya che. zrI girijAzaMkara jozI pote paNa e mitine pramANabhUta gaNatA nathI. AthI zrI girijAzaMkara jozIe vaizAkha suda pAMcama ne guruvAranI miti zaka 1333 I. sa. 1412nI gaNIne navesara kuMDaLI banAvelI che, je "mirAte ahamadI mAMnI kuMDaLIne ghaNe aMze maLatI Ave che. emAM lagna, caMdra, guru, zani, rAhu, ketu, sUrya eka rAzinA che; maMgaLa, budha ane zukranI rAzi 12 ahIM 1468ne badale 1449nI lahiyAne hAthe saratacUka thaI hovAnuM dhArI zakAya, paraMtu zrI girijAzaMkara jozIe TAMkelA Anuzrutika zlokamAM zabdomAM jaNAvela saMkhyA paNa nizcita rIte 1449 ApelI che (juo nIce noMdha 15). 13 Mirat-i-Ahmadi, Supplement, Appendix II (pp. 215-22). 14 e baMne varSamAM rAhu mIna rAzimAM hato, jyAre AmAM ene kanyA rAzino kahyo che. zani ane guru jevA maMda gatinA graha paNa e varSomAM ApelI rAzimAM hovAno lezamAtra saMbhava nathI (juo nIce noMdha 24). e varSomAM A graho kaI rAzimAM hatA ene lagatuM gaNita mutra zrI hariharabhAI bhaTTe mane A kAma mATe gaNI ApyuM che, jene mATe huM temano AbhArI chuM. 15 saMvat naMdakRtendrakaiH parimite mAse site mAdhave paJcamyAM guruvAsare dinadale RkSe ca puSyAbhidhe / nAthenAtha sumANikena manasA dattaM muhUrta yadi (dA) zrIpAtzAha-suejhadena amadAvAdaM tadA kAritam // [ zaMkararAya amRtarAya, amadAvAdanI jIvanavikAsa'; ratnamaNirAva bhImarAva, gujarAtanuM pATanagara : amadAvAda, 50 25-26 ] 16 e kuMDaLI A pramANe che : 2 bu Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 : zrI mahAvIra jaina vidyAlaya suvarNamahotsava grantha judI paDe che. zrI ratnamaNirAvanA mata mujaba A kuMDaLIno klAdeza mirAte ahamadI 'mAMnI kuMDaLInA phalAdeza karatAM amadAvAdanI kArakirdIne vadhAre sArI rIte lAgu paDe che.17 paraMtu A miti tathA kuMDaLInI cokasAI karatAM, e baMne zaMkAspada hare che. zaka 1333nI vaizAkha suda pAMcame maMgaLavAra hato ne tyAre I sa0 1411nI sAla cAlatI, jyAre I sa0 1412mAM e tithie zanivAra hato ne zaka varSa 1334 hatuM. AthI e mitimAM zaka varSa ane IsvI sanano tema ja tithi ane vArano meLa maLato nathI, evI rIte e varSoMnA grahayogomAM zani, guru ane rAhu jevA maMda gatinA graho paNa ApelI rAzi pramANe bilakula baMdhakhesatA nathI. amadAvAdanI vaMzAvaLImAM ahamadazAhe vi. saM0 1451mAM amadAvAda vasAvI 1458mAM enuM vAstu karyuM ema jaNAvyuM che. 18 paraMtu ahamadazAha saM. 1467( sa0 1411)mAM takhtanazIna thayo hoI e varSo saMbhavita nathI. e ja granthamAM gujarAtanA rAjAonI vaMzAvaLImAM ahamadazAhe saMvata 1468nI vaizAkha surdi 7 ne ravivAre puSya nakSatramAM prathama praharamAM amadAvAda vasAvyuM evuM jaNAvyuM che. 19 A miti zatruMjayatIrthoddhAra prabandhumAM jaNAvelI miti sAthe maLatI Ave che. paraMtu agAu jaNAvyA mujaba tithi, vAra ane hijarI sanano meLa maLe nahi. zrI hariharabhAI bhaTTe amadAvAdanI sthApanAnA divasa vize vicAra karatAM, 'mirAte ahamadI'mAM jaNAvelI saMvata 1449 zaka 1314nI mitine, e samaye hi. sa0 79pa hoI, asaMbhavita mAnI, temAM jaNAvelI hi. sa0 813nI sAlane ja pramANabhUta gaNI che.20 hijarI sananI tArIkha sAthe vArano meLa tapAsatAM, temaNe kharI tArIkha klikAda mahinAnI trIjI nahi, paNa bIjI hovAnuM pratipAdita karyuM che. e divase saM0 1467 ne zaka 1332nI phrAgaNa suda 3 ane I sa0 1411nA phebruArInI 26mI tArIkha Ave che. e divase zaheranI sthApanA sUryodayAt dhaDI 15 paLa 35 samaye thaI gaNIne e parathI zrI see enI kuMDaLI taiyAra karI che . e samaye ketakI pramANe ayanAMza 15deg 40' hatA. zrI ratna 17 gujarAtanuM pATanagara : amadAvAda, pruru 785-87, zrI ratnamaNirAva ' mirAte ahamadI 'nI kuMDaLImAM trIjA bhAvamAM ketu ane navamA bhAvamAM rAhu hovAnuM jaNAve che, jyAre zrI ApaDe emAM rAhu trIjAmAM ane ketu navamAmAM hovAnuM jaNAve che. muLa kuMDaLI jotAM AmAM zrI ratnamaNirAvanI saratacUka thaI lAge che; kharI rIte zrI ApaTeno anuvAda barAbara che. zrI girijAzaMkare banAvelI kuMDaLImAM paNa rAhu-ketunAM sthAna e pramANe Ave che. 18 phaoNrbasa sabhAnAM hastalikhita pustakonI yAdI, pR0 254. 19 eMjana, pR0 51-para. 20 jyotiSadarzana, varSa 2, aMka 10-11 (oNkaTobara-navembara, 1551), 'amadAvAnI sthApanAno divasa' (pR0 19-20) 21 kuMDaLI A pramANe che : nirayana + * sUM rA meM jI sAyana kara ne 3 plu 1 ca 11 za 127 5 gu . S 16 3 12 caM za 1 zu ma 11 bu ------ Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amadAvAdanI sthApanAno samaya : 109 maNirAve A navI nirayana kuMDalInA grahayogonA phalAdezano vicAra karatAM noMdhyuM che ke e phalAdeza amadAvAdanI vRtta kArakirdIne barAbara lAgu paDato nathI. zrI dinakara phyusee A samayanI sAyana kuMDaLI pramANe phalAdeza vicAryo che,22 te paNa ene kharAkhara lAgu paDato nathI.ra3 phalajyotiSanI aTapaTI khAbatone bAjue rAkhIe to paNa muktezAstranI dRSTie ya A kuMDaLI vicitra hovAnuM mAlUma paDe che. 'tArIkhe ahamadazAhI'no karyAM hulavI zirAjhI spaSTa jaNAve che ke ahamadazAhe AkAzanuM gaNita jANanArA ane agamanigama jANanArAone bolAvI zaheranI sthApanAnuM zubha mUrta kaDhAvyuM hatuM. mANasanA janmano samaya ApaNA hAthamAM hoto nathI, paraMtu navA zaheranI sthApanA kyAre karavI e to ApaNA hAthanI vAta che. AthI, bAdazAhe jyAre jyotiSIo pAse sthApanAnuM murta kaDhAvyuM hatuM, tyAre e murtta murttazAstranA niyamo anusAranuM hoya e taddana apekSita che. e dRSTie jotAM jhalakAda mAsamAM sUrya mIna rAzimAM hato. bhAratIya muzAstramAM AvA zubha kAma mATe hAla to mInArkano samaya niSiddha manAya che, paraMtu e mAnyatA ahIM paMdaramI sadInA AraMbhamAM pracalita hatI ke kema e nakkI kahevuM muzkela che. chatAM lagna, lagnAdhipati, sUrya, zani, rAhu ane zukra baLavAna na hoya evo divasa hiMdu jyotiSIo bhAgye ja pasaMda kare e spaSTa che.24 zrI ratnamaNirAva dhAre che tema A murta muslima najumIoe kADhayuM hoya,ra5 to temanI mudatazAstranI mAnyatAonI dRSTie paNa A grahayoga tapAsavA rahe. phalajyotiSa tathA murttazAstranI dRSTie game te hoya, to paNa zrI hariharabhAI e nakkI karelI mitine AdhAre zrI see banAvelI kuMDaLI parathI eTaluM spaSTa thAya che ke 'mirAte ahamadI'mAM jaNAvelI kuMDaLI tema ja zrI girijAzaMkara jozIe banAvelI kuMDaLI zani, rAhu ane guru jevA maMdagatinA grahonI khAbatamAM I. sa0 1411mAM ke tenI najIkanA koI khIjA varSamAM lAgu paDI zake tevI che ja nahi.26 zrI se jaNAve che ke ' mirAte ahamadI ' vageremAM ApelI kuMDaLIomAM je grahonI sthiti che, te AsapAsanAM ekaso varSanuM gaNita tapAsatAM paNa maLatI nathI. AthI grahagaNitanI cokkasa paddhati pramANe e baMne kuMDaLIo avAstavika ane azraddheya hovAnuM nizcita thAya che. AthI kuMDaLI, mu ane phalAdezanI vAta paDatI mUkavI STa che. aitihAsika dRSTie jotAM, tAtparya e nIkaLe che ke amadAvAdanI sthApanA mATe muslima tavArIkha pramANe hijarI sana 813nA jhilakAda mahinAnI khIjI tArIkha ane guruvAra (tA0 26mI phebruArI, I. sa0 1411) ane hiMdu anuzruti pramANe saMvata 1468nI vaizAkha suda 7 ne ravivAra (tA0 17mI eNprila I sa0 1412) e e miti sahuthI vadhu saMbhavita hovAnuM phalita thAya che. e e prakAranAM sAdhanomAM salatanatano amala ane 'tArIkhe ahamadazAhI'nI samakAlInatA jotAM, amadAvAdanI sthApanA mATe hi. sa0 813(I sa0 1411)nI miti vadhAre pramANabhUta gaNAya. 22 jyotiSadarzana, varSa 1, aMka 1ra (navembara, 1950); "amadAvAda-gujarAtanuM pATanagara" (pR0 64-68) 23 ratnamaNirAva, gujarAtano sAMskRtika itihAsaH islAma yuga, khaMDa 2, 50 615-16, 24 eNjana, 1, pR0 610-1pa. 25 eNjana, pR0 611, noMdha 3. 26 trIsa varSe rAzi khadalato zani I. sa0 1411mAM meSa rAzimAM hato, jyAre e be kuMDaLIomAM ane dhana rAzamAM jaNAvelo che; aDhAra varSe rAzi badalato rAhu yAre mIna rAzimAM hato, jyAre ene e e kuMDaLIomAM kanyA rAzino kahyo che; ne bAra varSe rAzi khalato guru tyAre siMha rAzimAM hato, jyAre ene e e kuMDaLIomAM vRzcika rAzimAM jaNAvyo che ! Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 : zrI mahAvIra jaina vidyAlaya suvarNamahatsava cantha to saMta 1468(I. sa. 1412)nI miti pAchaLa bIjI kaMI vAstavika bhUmikA rahelI haze kharI? ahamadazAhe amadAvAda zaheranI sthApanA rAjagaDhathI karI hatI ne e gaDha hi. sa. 815nA AkharamAM ke hi0 sa816(nA AraMbha)mAM pUro thayo hato. tyAre I. sa. 1413no unALo hato. I. sa. 1411nA phebruArImAM gaDhanuM bAMdhakAma zarU thayuM ne I. sa. 1413nA mArca-eprilamAM pUruM thayuM, to I. sa. 1412nA eNprilamAM AvatI visaM. 1868nA vaizAkhanI miti gaDhanAM vAstupravezanI haze? vAstupravezanI vidhi sAmAnyataH vAstunuM bAMdhakAma pUruM thatAM pahelAM karavAmAM Ave che, e dRSTie jotAM A asaMbhavita nathI. Ama amadAvAda zaheranI sthApanA je gaDhanA bAMdhakAmathI karavAmAM AvI, te gaDhanuM khAtamurta I. sa. 1411nI 26mI phebruArIe, saMbhavataH eno vAstupraveza Isa. 1412nA eNprilanI 17mIe, ane gaDhanA bAMdhakAmanuM pUruM thavuM I. sa. 1413nA mArca-eNprilamAM thayuM hovAnuM mAluma paDe che.