Book Title: Agiyar Upasaka Pratimao
Author(s): Ramanlal C Shah
Publisher: Z_Jintattva_Granth_1_002039.pdf and Jintattva_Granth_2_002040.pdf
Catalog link: https://jainqq.org/explore/249436/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agiyAra upAsaka - pratimAo pratimA' zabda ahIM jaina pAribhASika arthamAM levAno che. duniyAnA dareka dharmamAM gRhatyAga karI sAdhu-saMnyAsI-bhikhu ke pAdarI bananAra lokonI saMkhyA e dharma pALanArA lokonI saMkhyAnA eka TakA jeTalI hoya to hoya, kAraNa ke sAdhujIvana atyaMta kaThina che. jainonI deza-videzamAM maLI hAla eka karoDa jeTalI vasati gaNIe, (thoDI vadhAre paNa hoya) to cAre phirakAnA maLIne jaina sAdhu-sAdhvIonI saMkhyA hAla dasa hAra karatAM vadhu nathI. kadAca ochI haze. eno artha e thayo ke kula vasatinA aDadhA ke pA TakA karatAM paNa ochI saMkhyA sAdhu-sAdhvIonI che. AvI sthiti lagabhaga haMmezAM rahevAnI, kAraNa ke jaina sAdhu-sAdhvInI dinacaryA to sauthI vadhu kaThina che. je dharmamAM raheThANa, bhojana, vastra, vAhana vagerenI ghaNI sagavaDa sAdhuone hoya che temAM paNa gRhatyAga karIne tathA apariNita rahIne sAdhujIvana svIkAranArA ochA hoya che. vaLI vezathI eTale ke dravyathI sAdhu thavuM e eka vAta che. ane dravyanI sAthe bhAvathI sAdhu thavuM ane adhyAtmanI mastImAM rahevuM e to ethI paNa vadhu duSkara che. eTale ja bhagavAna mahAvIre sAdhunA mahAvrato ane gRhasthanAM aNuvrato ema judAM vrato batAvyo ke jethI koInI pAse vadhu paDatI apekSA rakhAya nahIM ane koI hatotsAha bane nahIM. zrAvakanAM aNuvrato, guNavrato ane zikSAvrato ema bAra prakAranAM vrato batAvavA uparAMta je zrAvako sAdhu thaI zakatA nathI, paNa kramika rIte AgaLa vadhI sAdhunI avasthAnI lagolaga pahoMcavA icche che emane mATe sAmAyika, pauSadha, upadhAna vagere niyatakAlika sAdhupaNAnI kriyAo karavA uparAMta zrAvakanI, upAsakanI agiyAra pratimA batAvI che. Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agiyAra upAsaka - pratimAo 233 pratimA' (pAkRta-paDimA') zabdano sAdo vAcyArtha che mUrti, pUtaLuM, bAvaluM. pratimA sthira hoya che eTale "pratimA' zabdano lAkSaNika artha che koI paNa eka avasthAmAM sthiratA. pratimA' uparathI pratibiMba, pratirUpa jevA samAnArthI zabdo prayojAya che. pratimA' zabda parathI pratimAna zabda paNa Avyo che. teno artha "mApadaMDa' evo paNa karavAmAM Ave che. eTale eka eka pratimA mApadaMDa rUpa che evo artha thAya che. pratimA eTale niyama, abhigraha, pratijJA evo artha paNa karavAmAM Ave che. sAdhake eka pachI eka abhigraha dhAraNa karIne upara-uparanI dazAmAM sthira thavAnuM hoya che. pratimAnI vyAkhyA karatAM zrI banArasIdAse "nATaka samayasAra'mAM kahyuM che : saMyama aMza jagyo jahAM, bhoga aruci pariNAma; udaya pratijJA ko bhayo, pratimAM tAko nAma. [ sAdhakanA hRdayamAM saMyama dhAraNa karavAno bhAva jAgyo hoya, bhoga pratye aruci, udAsInatA thavA lAgI hoya ane te mATe tene anurUpa pratijJA levAnA bhAvano udaya thayo hoya to tene pratimA' kahevAmAM Ave che. } zrI samantabhadrAcArye "ratnakaraMDa zrAvakAcAra'mAM pratimAne badale "pada zabda prayojyo che. juo : zrAvakApadAnidevaikAdaza dezitAni ceSu khalu / svaguNAH pUrvaguNaiH saha saMtiSThante kramavivRddhA / / [bhagavAna sarvajJa deve zrAvakanAM agiyAra pado kahyAM che. pUrva padonA guNo sahita te potAnA guNo sAthe anukrame vRddhi pAmatAM rahe che. ahIM pada eTale pagaluM, pagathiyuM, upara caDavAno, AgaLa vadhavAno krama evo artha levAno che. zrAvakane zramaNopAsaka kahevAmAM Ave che. te potAnA saMjogane kAraNe svayaM dIkSita thaIne zramaNa thaI zakato nathI, paNa te ghare rahIne athavA upAzrayamAM rahIne zramaNa jevI upAsanA karI zake che. vaLI te zramaNanI najIka rahI temanI vaiyAvacca kare che. zramaNopAsake kevuM jIvana jIvavAnuM hoya che te Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 jinatatva AgamomAM batAvyuM che. eTale zramaNopAsaka zrAvaka je pratimA dhAraNa kare che tene "upAsaka-pratimA' (3vAsaparimA) kahevAmAM Ave che. zramaNopAsakanA AdhyAtmika vikAsanA tabakkAo "upAsaka pratimA' tarIke oLakhAya che. zrAvakanI pratimAnI vAta AgamomAM Ave che. "upAsakadazAMgasUtramAM AnaMda zrAvakanA adhikAramAM evuM nirUpaNa che ke emaNe "upAsaka pratimA dhAraNa karI hatI ane teo chellI agiyAramI pratimA sudhI pahoMcI gayA hatA. 'upAsakadazAMgasUtramAM lakhyuM che : tae NaM se ANaMde samaNovAsae paDhamaM uvAsagapaDitamaM uvasaMpajjittANaM viharai jAva paDhama uvAsagapaDimaM ahAsuttaM, ahAkappaM, ahAmaggaM, aAtaccaM sammaM kAegaM sepha, , sohe, tIre4, gpha, jhArade | [ tyAra pachI zramaNopAsaka AnaMde pahelI upAsaka pratimA dhAraNa karI thAvat pahelI upAsaka pratimAM temaNe yathAzrata (zAstra pramANe), yathAkalpa (AcAra pramANe), yathAmArga (vidhi pramANe), yathAtattva (siddhAnta pramANe), samyak prakAre grahaNa karI, tenuM pAlana karyuM, zobhita (zodhita) karI, tIrNa karI (sArI rIte pAra pADI), kIrtita karI ane ArAdhita karI.] tae NaM se ANaMde samaNovAsae doccaM uyAsagapaDimaM, evaM taccaM, cautyaM, vo, jIruM, satta, akrma, navamuM, rasama, rAsamaM prabhutta, kAvavuM, ahAmaggaM, ahAtaccaM, sammaM kAraNaM phAsei, pAlai, sohei, tIrei, kItter3a. [ tyAra pachI zramaNopAsaka AnaMde bIjI, trIjI, cothI, pAMcamI, chaThThI, sAtamA, AThamI, navamI, dasamI ane agiyAramI upAsaka pratimAnI ArAdhanA karI eTale ke te pratimAone yathAzruta, yathAkalpa, yathAmArga, yathAtattva, sArI rIte sparzanA karI, pAlana karI, zobhita (zodhita) karI, pAra pADI, ane kIrtita karI. ] zrAvakanI A agiyAra pratimAonuM savigata varNana dazAzrutaskaMdhasUtranA chaThThA adhyayanamAM Ave che. A agiyAra pratimAono kramAnusAra nAmollekha nIcenI eka gAthAmAM karavAmAM Avyo che. dasaNaM vayaM sAmAia posaha paDimA acaMbhasacitte / AraMbhaM pesa udiTTa vajjae samaNabhUe a / / Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agiyAra upAsaka - pratimAo - 235 agiyAra pratimAnAM nAma A pramANe che : (1) darzana pratimA, (2) vrata pratimA, (3) sAmAyika pratimA, (4) pauSadha pratimA, (5) 'paDiyA pratimA' eTale kAyotsarga pratimA, (6) abrahmavarjana pratimA (brahmacarya pratimA), (7) sacitta-varjana pratimA, (8) AraMbha-varjana pratimA, (9) preSya-varjana pratimA, (10) uddiSTa-varjana pratimA ane (11) zramaNabhUta pratimA. A agiyAra pratimAonA uddeza aMge kahevAyuM che ke vidhinA darzanAdyAnAM pratimAnAM prapAlanam / yAsu sthito gRhastho'pi vizuddhayati vizeSa taH / / [ je pratimAonuM pAlana karavAthI AtmA gRhastha hovA chatAM vizeSatayA vizuddha thAya che, te 'darzana' Adi zrAvakanI pratimAonuM vidhipUrvaka pAlana karavuM. ] A agiyAra pratimAomAM pahelI cha pratimA jaghanya prakAranI mAnavAmAM Ave che, tyAra pachI sAta, ATha ane nava e traNa pratimAone madhyama prakAranI ane dasa tathA agiyAra naMbaranI pratimAne uttama prakAranI mAnavAmAM AvI che. A agiyAra pratimAomAM pahelI cAra pratimAo zvetAmbara ane digaMbara paraMparAmAM samAna che. pAMcamIthI dasamI pratimAnAM nAma, krama ane prakAra aMge zvetAMbara ane digaMbara paraMparAmAM thoDoka pharaka che. emAM keTalIka AgaLa pAchaLa che to keTalIkamAM bhinnatA jovA maLe che. agiyAramI pratimA baMne paraMparAmAM lagabhaga sarakhI che. Ama chatAM A badhI pratimAono je mukhya uddeza che te to baMne paraMparAmAM samAna che. zvetAmbara paraMparA pramANe pahelI pratimA eka mAsa paryaMta, bIjI pratimA be mAsa paryaMta, trIjI pratimA traNa mAsa paryaMta, cothI cAra mahinA mATe, 'pAMcamI pAMca mahinA mATe ema anukrame AgaLa vadhatAM vadhatAM dasamI pratimA dasa mahinA mATe ane agiyAramI pratimA agiyAra mahinA mATe dhAraNa karavI joIe. digaMbara paraMparAmAM eka pachI eka pratimA dhAraNa karavAno nizcita kALakrama hoya tevuM jaNAtuM nathI. eka pratimAmAM sthira thayA pachI ja bIjI pratimAnI sAdhanA upADavAnI hoya che, kAraNa ke bIjI pratimAmAM pahelI pratimAnI sAdhanA paNa AvI javI joIe. e rIte pachInI pratyeka pratimAmAM pUrvanI badhI ja pratimAonI sAdhanA hovI ja joIe. koI paNa eka pratimAmAM AgaLa vadhAyuM hoya, paraMtu pUrvanI koI pratimAmAM kacAza rahI gaI Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 237 jinatattva hoya to te pratimA siddha thayelI gaNAtI nathI. udAharaNa tarIke brahmacaryanI pratimAmAM sthira na thavAyuM hoya athavA e pratimAnA kALa sudhI ja sthiratA rahI gaI hoya paNa pachI sthira na rahevAyuM hoya ane zrAvaka AgaLanI navI pratimA dhAraNa kare to enI pratimA khaMDita thAya che.' sAdhaka eka pratimAmAM sthira thayo hoya paNa pachInI pratimAnI sAdhanA mATe haju zarIra ke mananI taiyArI na hoya ke saMjogonI pratikULatA hoya to te teTalo vakhata thobhI jaI zake che. pachI jyAre evI anukULatA prApta thAya tyAre te AgaLanI pratimAnI sAdhanA upADI zake che. Ama, koIpaNa be pratimA vacce samayano vadhato ocho gALo rahI zake che. paraMtu koI samartha zrAvaka anukrame pahelI pratimAthI chellI pratimA sudhI saLaMga javA icche to paNa ghaNo badho samaya lAge. pratyeka pratimAnA mahinAno saravALo karIe to 1 + 2 + 3 + 4+5+6+7+8+9+10+11= 66 mahinA eTale ke pAMca varSa ane cha mahinA lAge. pratimAnI sAdhanA jo saLaMga na thaI zake to koIkane AthI paNa ghaNo vadhu samaya lAge. A agiyAra pratimAmAM rahevAvALA zrAvakomAM pratyeka pratimA anusAra uttarottara samyagdarzanAdi guNonI anukrame vRddhi thatI rahevI joIe, tyAgavairAgya ane tapazcaryAnA bhAvo paNa vadhatA rahevA joIe. dehAsakti tUTavI joIe, kaSAyo maMda thavA joIe, vItarAgatA vRddhi pAmatI rahevI joIe ane AtmasvarUpamAM ramaNatAnuM sAtatya yathAzakya rahevuM joIe. matalaba ke pratimA mAtra dravyapratimA na rahetAM bhAvapratimA paNa banavI joIe. A badhI pratimAono ahIM saMkSepamAM paricaya karIzuM. dazAzrutaskaMdha anusAra zrI haribhadrasUri, zrI hemacaMdrAcArya vageree tathA digaMbara paraMparAmAM zrI samabhadrAcArya, zrI banArasIdAsa vageree A agiyAra upAsakapratimA upara sAro prakAza pADyo che. pahelI darzana pratimA zrAvakanI pahelI pratimA te samyagdarzanarUpa pratimA che, kAraNa ke AdhyAtmika vikAsanA pAyAmAM sauthI paheluM samyaktva raheluM hovuM joIe. darzanapratimA mATe lakhyuM che : daMsaNapaDimA NeyA sammattajuttassa jA ihaM boMdI | micchattakhaosamabhAvA || kuggahakalaMkarahiA Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 237 agiyAra upAsaka - pratimAo [ samyatvayukta jIvanI kAyA ke je mithyAtvano kSayopazama thavAthI (zAstraviruddha) kugraharUpI kalaMkathI rahita hoya che, tene ahIM darzanapratimA samajavI. ] pratimApArI zrAvaka have "dezavirati samyagudRSTi' nAmanA pAMcamA guNasthAnake AvI jAya che. pahelathI agiyAramI pratimA sudhIno zrAvaka pAMcamA guNasthAnake hoya che. te vitarAgatA ane nirvikalpa dazAmAM uttarottara pragati sAdhato rahe che. samaktinA 67 bolamAM samyaktanuM svarUpa vigate samajAvavAmAM AvyuM che. zaMkA, kAMkSA vagere pAMca doSothI rahita, zama, saMvega, nirveda, anukaMpA ane Astikaya e pAMca lakSaNothI yukta, sthiratA vagere pAMca bhUSaNothI bhUSita, mokSamArgarUpI mahelanA pAyArUpa, tathA devatA, rAjA vagerenA abhiyogathI bhaya, lajjA vagere na pAmanAra evA niraticAra samyaktvanuM ochAmAM ochuM satata eka mahinA sudhI pAlana karavuM te darzana pratimA che. pratimadhArI zrAvaka saMsAra, zarIra, bhogopabhoga ityAdithI vadhu ane vadhu virakta thato jaI tattvonuM saMdhAna rAkhe che ane sarvajJakathita AtmabhAvamAM, jJAyakabhAvamAM rahe che, tyAra pachI paNa enI samyakatva pratimA cAlu ja rahe che. bIjI vrata pratimA zrAvakanI bIjI pratimA te vrata pratimA che. temAM bAra vratonuM pAlana hoya che. AnA parathI keTalAka evo artha kare che ke pahelI pratimA dhAraNa karanAra bAra vratadhArI ja hoya evuM anivArya nathI, keTalAka kahe che ke darzana pratimA dhAraNa karanAra zrAvaka bAra vratadhArI paNa hovo joIe. AmAM matAntara che, A bIjI pratimA anusAra zrAvake be mahinA sudhI samyaktva sahita pAMca aNuvrata, traNa guNavrata ane cAra zikSAvratanuM pAlana karavAnuM hoya che. A vratapAlana niraticArapaNe ane atikramAdi doSa sevyA vinA ni:zalya thaIne karavAnuM hoya che. vratomAM prANAtipAta viramaNa, mRSAvAdaviramaNa, adattAdAnaviramaNa, svadArAsaMtoSa ane parigraha-parimANa e pAMca aNuvrata che. diguparimANa vrata, bhogapabhoga-parimANa vrata ane anarthadaMDa viramaNa vrata e traNa guNavrata che. sAmAyika vrata, dezAvagAsika vrata, pauSadha vrata ane atithisaMvibhAga vAta e cAra zikSAvrata che. traNa guNavrata ane cAra zikSAvrata ema sAtane zIlavrata kahevAmAM Ave che. Ama, zrAvakanAM bAra vrata che. A bAre Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 jinatattva vratonuM mana, vacana, kAyAthI A pratimA dhAraNa karanAra zrAvake custa pAlana ka2vAnuM hoya che. bAra vratadhArI zrAvaka rAtribhojana- tyAganuM vrata paNa dhAraNa kare che. trIjI sAmAyika pratimA A trIjI pratimA che eTale ochAmAM ochA saLaMga traNa mahinA mATe to enuM pAlana thavuM joIe. zrI haribhadrasUrie sAmAyikanI vyAkhyA nIce pramANe ApI che : samatA sarva bhUteSuH saMyamaH zubhabhAvanA / ArttaraudraparityAgataddhi sAmAyikaM vratam || [ sarva jIvo pratye samatA rAkhavI, saMyama dhAraNa karavo. zubha bhAvanA bhAvavI tathA Arta ane raudra dhyAnano tyAga karavo ene sAmAyika vrata kahevAmAM Ave che. ] zrI banArasIdAsajIe lakhyuM che : dravya bhAva vidhi saMjugata, hiye pratijJA Teka; tajI mamatA samatA gahe, antarmuhUrata eka. jo ari mitra samAna vicAre, Ara raudradhyAna nivAre; saMyama sahita bhAvanA bhAve, so sAmAyikavaMta kahAve. zvetAmbara paraMparAmAM A pratimA dhAraNa karanAre savAra-sAMja ema be vakhata sAmAyika niyamita karavAnuM vidhAna che. digaMbara paraMparAmAM savAra, bapora ane sAMja ema traNa sAmAyika karavAnuM kahyuM che. zrAvakanAM bAra vratomAM 10muM vrata te sAmAyikavrata che. e zikSAvrata che. eTale bAra vratadhArI zrAvake A vratano abhyAsa karelo hoya che. paraMtu emAM sAmAyikanI aniyamitatA hoI zake. 'sAmAyika pratimA'mAM sAmAyika niyamita karavAnAM hoya che. dravya sAmAyikanI vidhi zvetAmbaro ane digaMbaromAM judI judI che. vaLI zvetAmbaro ane digaMbaromAM paMtha, gaccha, samudAya vagere anusAra sAmAyikanI vidhimAM ane tenAM sUtromAM pha2ka che. vastuta: A sAmAcArIno prazna che. dareka Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agiyAra upAsaka - pratimAo 239 vyakti potAnI niSThA ane zraddhA anusAra potAnI sAmAcArIne anusare te svAbhAvika che. paraMtu A sAmAcArI sAcavavA sAthe sAmAyikanA hArda sudhI pahoMcavuM e mahattvanuM che. sAmAyika karavAthI potAnAmAM keTalo samabhAva Avyo, samatA AvI ane ArtadhyAna ane raudradhyAnanuM pramANa keTaluM ochuM thayuM te jovuM e mahatvanuM che. cothI pauSadha pratimA dazAzrutaskaMdha anusAra zrI haribhadrasUrie ane zrI hemacaMdrAcArye pauSadha pratimA'ne cothI pratimA tarIke batAvI che. kahyuM che : aTThamI mAi pabbesu samma posahapAlaNa / sesANuTThANa juttassa cautthI paDimA imA / / [ pUrvanI pratimAomAM jaNAvelAM anuSThAnothI yukta zrAvake aSTamI vagere parvomAM samyapha rItie pauSadha vratanuM pAlana karavuM te cothI pauSadha pratimA che. ] A pratimAdhArake AgaLanI pratimAo dhAraNa karavA sAthe A pratimA cAra mAsa sudhI dhAraNa karavAnI hoya che. A pratimAdhArake aSTamI, caturdazI vagere parva tithie eTale mahinAmAM ochAmAM ochAM cAra pauSadha karavAnAM hoya che. zrata ane cAritranI jenAthI puSTi thAya te pauSadha kahevAya. pauSadhamAM upavAsa karavAno hoya che tathA Avazyaka dharmakriyAo doSarahita karavAnI hoya che. svAdhyAya, dhyAna vageremAM lIna banavAnuM hoya che. ane eka divasanuM sAdhujIvana jevuM jIvana jIvavAnuM hoya che. (apavAdarUpa saMjogomAM guru bhagavaMtanI AjJAnusAra phakta aDadhA divasano eTale ke cAra praharano pauSadha paNa thAya che.) digaMbara paraMparAmAM paNa cothI pratimA te pauSadha pratimA che. zrI banArasIdAse lakhyuM che : prathamahiM sAmAyika dazA, cAra pahara loM hoya, athavA ATha pahara rahe, pauSadha pratimA soya. pAMcamI kAyotsarga pratimA pAMcamI pratimA "paDimA' arthAt kAyotsarga (kAusagga)nI che : Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24o jinatatva nikkaMpo kAusaggaM tu pubuttaguNasaMjuo / / karei pavvarAIsuM paMcamI paDiyannao / / [ pUrvanI pratimAonA guNothI yukta evo zrAvaka parvarAtrie niSkapaNe kAusagna kare te pAMcamI pratimA jANavI. ] A pratimAne "niyama pratimA' paNa kahevAmAM Ave che. A pratimA dhAraNa karanAra parva rAtrie eTale aSTamI ane caturdazInI rAtrie gharamAM ke gharanI bahAra, niSkapapaNe eTale parISaha vagere sahana karIne, vicalita thayA vagara kAusagna karavAno hoya che. A kAusagga AkhI rAta daramiyAna athavA madhyarAtri sudhI IzAna dizAmAM mukha rAkhIne karavAno hoya che. A pratimA dhAraNa karanAra snAna kare nahIM, adhovastrane kaccha vAge nahIM tathA pratibhAvahananA kALa daramiyAna divase brahmacarya pALe che ane rAtre bhoganuM pramANa nakkI kare che. AvazyakacUrNimAM "rAtribhojananA tyAgane pAMcamI pratimA tarIke batAvI che. digaMbara paraMparAmAM zrI samaMtabhadrAcArya ane zrI banArasIdAse "sacitta tyAga"ne pAMcamI pratimA tarIke batAvI che. chaThThI brahmacarya pratimA hemacaMdrAcArya yogazAstramAM, dazAzrutaskaMdha anusAra chaThThI pratimA abrahmavarjananI athavA brahmacaryapAlananI kahI che. cha mahinAnA pramANavALI A pratimA dhAraNa karanAre cittanI sthiratApUrvaka brahmacaryanuM akhaMDa pAlana karavAnuM hoya che. zrAvake strIkathA, kAmakathA ityAdi zRMgArottejaka vAtacIta nA karavI joIe. zrAvaka strInI sAthe ekAntamAM na rahe, strIno ati paricaya na rAkhe tathA nAna, vilepana, alaMkAra vagere dvArA te potAnA zarIranI zobhAvRddhi mATe prayatna na kare. zrAvake zIlanI nava vADa sAthe brahmacarya vratanuM pAlana karavuM joIe. zIlanI nava vADa nIce pramANe che : (1) strInI sAthe ekAMtamAM na rahevuM. jAheramAM paNa strI sAthe vadhu paricaya na rAkhavo. (2) rAgabharI dRSTithI strInAM mukha ke anya avayavo para najara na karavI. strImukhadarzana varjavuM. Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agiyAra upAsaka - pratimAo 241 (3) strI sAthe patravyavahAra na rAkhavo. strIonI vAto pragaTapaNe ke gupta rIte na sAMbhaLavI. (4) pUrve bhogavelA kAmabhogonuM smaraNa na karavuM. (5) kAmottejaka, svAdiSTa, snigdha, gariSTha bhojana na karavuM. (7) strI jyAM beThI ke sUtI hoya evA Asana, zayana para be ghaDI nuM besavuM. (8) kAmottejaka vAto, gIto vagere na sAMbhaLavAM ke tevAM dRzyo na jovAM. (9) vadhupaDatuM bhojana karavuM nahIM. uNodarI vrata karavuM. (zIlanI nava vADa jarAka judI rIte paNa gaNAvAya che. enA kramamAM paNa pharaka hoya che. paraMtu enuM hArda eka ja che.) A pratimA dhAraNa karanAre cha mahinA brahmacaryavratanuM pAlana karavAnuM hoya che. jo te sAtamI ane AgaLanI pratimA dhAraNa karavAnuM choDI de to pachI brahmacarya ene mATe pharajiyAta nathI. bIjI bAju pratimA na dhAraNa karanAra paraMtu mAvajajIvana brahmacarya vrata dhAraNa karanArA zrAvako paNa hoya che. eTale ja kahyuM che : evaM jA chammAsA esohigao iharahA dilU / jAvajjIvaM pi imaM vajjar3a eyaMmi logaMmi / / [A pramANe pratimAdhArI zrAvaka cha mahinA divasarAta brahmacaryanuM pAlana kare che. A pratimA vagara paNa yAvanajIvana brahmacarya pALanArA hoya che. ] AvazyakacUrNimAM sacitta AhAranA tyAganI pratimAne chaThThI pratimA tarIke batAvI che. digaMbara paraMparAmAM zrI samaMtabhadrAcArye "ratnakaraMDaka zrAvakAcAramAM rAtribhojanatyAgane chaThThI pratimA tarIke batAvI che, to zrI banArasIdAse nATaka samAcAra'mAM "divAmaithunatyAgIne chaThThI pratimA tarIke batAvI che.' banArasIdAsa lakhe che : jo dina brahmacarya vrata pAle, tithi Arya nizi divasa saMbhAlai. gahI nava vADa kare vrata rakSA, so pa, pratimA zrAvaka akhyA. sAtamI sacityAga pratimA sAtamI pratimA "sacittatyAganI che. huM bahAra sattanI | zrAvake AgaLanI cha pratimA dhAraNa karavA sAthe have saLaMga sAta mAsa sudhI A pratimA Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242 jinatatva dhAraNa karIne sacitta AhArano tyAga karavAno hoya che. sacitta eTale jIvasahita ane acitta eTale jIvarahita, mUla, phaLa, patra, DALI, bIja, phada, phUla vagerenuM agnithI pakavyA vinA ke anya rIte te acitta thAya te pahelAM tenuM bhakSaNa karavuM nahIM e sacitta AhAra-varjana nAmanI sAtamI pratimA che. A pratimAnuM pAlana sAta mahinA sudhI karavAnuM hoya che. zrAvake sAdhanA karatAM karatAM paNa lakSamAM rAkhavuM joIe ke bhojana paNa dehanirvAha arthe karavAnuM che. bhojananI Asakti chUTavI joIe. bhojananA rasano AnaMda mANavAnuM have na rahevuM joIe. sAdhake pANI paNa ukALeluM-prAsuka vAparavuM joIe. sAdhu bhagavaMto AjIvana sacitta padArthanA tyAgI hoya che ane haMmezAM prAsuka jaLa vAparatA hoya che. A pratimAnA dhArake sAta mahinA evuM jIvana jIvavAnuM hoya che. Avazyaka cUrNimAM divAmaithunatyAgane sAtamI pratimA tarIke oLakhAvI che. digaMbara paraMparAmAM zrI samastebhadrAcAryuM ane zrI banArasIdAse saMpUrNa brahmacaryapAlanane sAtamI pratimA tarIke oLakhAvI che. AThamI AraMbhavarjana pratimA A AThamI pratimAdhArake AgaLanI sAta pratimAo dhAraNa karavA sAthe saLaMga ATha mahinA sudhI AraMbhano tyAga karavAno hoya che. AraMbha eTale pApAraMbha. je pravRttiomAM pApa thavAno saMbhava hoya evI sAvagha pravRtti zrAvake tyajI devAnI rahe che. asi, masi ane kRSinA prakAranI pravRttio eTale ke vepAradhaMdho ityAdi choDI devAnAM rahe che. agni pragaTAvavo, rasoI karavI, zAka lAvavuM, zAka sudhAravuM, kapaDAM dhovAM, vAsIduM kADhavuM ityAdi prakAranI pravRtti pratibhAdhArI zrAvake svahaste na karavI joIe. ethI vikalpo ghaTI jAya che ane citta svastha ane zAMta rahe che. zrAvake have sAMsArika pravRttio, bhogopabhogo tathA anya prakAranA vyavahAro ityAdi dharmakriyAmAM lagADI devuM joIe, AtmabhAvanuM ciMtana karavuM joIe ane svasvarUpAnusaMdhAna mATe puruSArtha karavo joIe. "ratnakaraMDa zrAvakAcAramAM zrI samantabhadrAcArye tathA "nATaka samayasAramAM zrI banArasIdAse paNa "AraMbhatyAgIne AThamI pratimA kahI che. Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - - - agiyAra upAsaka - pratimAo 243 zrI samastubhadrAcArye kahyuM che ke sevA, kRSi, vANijya, astikarma, lekhanakArya, zilpakarma vageremAM rahelI hiMsAnA kAraNarUpa "AraMbhathI A pratimAdhAraka virakta thAya che. zrI banArasIdAse lakhyuM che : jo viveka vidhi Adare, kare na pApAraMbha; so aSTama pratimA banI, mugati vijaya raNathaMbha. navamI pregyavarjana pratimA navamI pratimA te zreSya-varjana pratimA che. preSya eTale nokara, dAsa vagere bIjAo. navamI pratimA hovAthI nava mAsa sudhI tenuM pAlana karavAnuM che. emAM bIjAo dvArA paNa koI AraMbha karAvavAno hoto nathI. A pratimAdhArakathI nokaracAkara vagere bIjAo dvArA paNa kazuM karAvAtuM nathI ane svayameva paNa tevuM pApAraMbhanuM kArya karI zakAtuM nathI. kahyuM che : avareNavi AraMbhaM navamIe no karAvae / [ navamI pratimA dhAraNa karanAra zrAvake bIjA pAsa-nokaro, svajano ke Itarajano dvArA potAnA AhAra vagere mATe AraMbha na karAvavo. ] nikhittabharo pAyaM, puttadisu ahava sesaparivAre / yevamamatto a tahA, savvatthavi pariNavo NavaraM / / [ navamI pratimAvALo kuTuMbano, vepArAdi kAryono bhAra prAya: putra vagerene athavA bAkInA parivAranA sabhyone soMpI de. tathA pote dhana-dhAnya vagere parigrahane vize amamatvavALo tathA sarvatra pariNata viveka buddhivALo hovo joIe. ] logavavahAravirao, bahaso saMvegabhAviamaI a| puboiaguNajutto, Nava mAsA jAva vihiNA u / / laukika vyavahAramAMthI nivRtta thayelo tathA saMvega-mokSanI abhilASAnuM sevana karato ane e pramANe pUrvanA guNo-pratimAothI yukta thayelo te nava mahinA sudhI AraMbhano tyAga kare. ] digaMbara paraMparAmAM zrI samastUbhadrAcArya tathA zrI banArasIdAse jaNAvyA pramANe navamI pratimA te parigraha-tyAganI che. zrI samantabhadrAcArye lakhyuM che ke zrAvaka dasa prakAranA bAhya parigaImAM mamatva choDIne, A duniyAmAM potAnuM kAMI ja nathI evo bhAva rAkhI, paradravya ane paraparyAyomAM Atmabuddhi na Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244 jinatattva rAkhatAM, bhojana vastrAdimAM saMtoSa rAkhI, dInatA vagara samatApUrvaka rahe te parigrahatyAga pratimA che. zrI banArasIdAse lakhyuM che : jo dazadhA parigraha ko tyAgI, sukha saMtoSa sahita verAgI, samarasa saMcita kiMcit grAhI, so zrAvaka no pratisAdhArI. dasamI udiSTa-varjana pratimA dazAzrutaskaMdha' anusAra zrI haribhadrasUri, zrI hemacaMdrAcArya vageree dasamI pratimA tarIke udriSTa-varjana pratimA' kahI che. dasamIe puNoddiTTe phAsuaM pi na bhuMjae / potAnA kahevAthI athavA potAnA kahyA vagara bIjAoe potAne mATe taiyAra karelAM AhArAdi bhale mAsuka hoya-nirjIva, acitta hoya to paNa pratimApArI zrAvake grahaNa na karavAM joIe. A pratimAdhAraka mastake muMDana karAvI zake che athavA mAthe coTalI paNa rAkhI zake che. AvazyakacUrNimAM "pregyavarjana pratimAne dasamI pratimA gaNAvI che ane uddiSTa-varjananI pratimAne agiyAramI pratimAmAM samAvI lIdhI che. zrI samantabhadrAcArye tathA zrI banArasIdAse "anumatityAga pratimAne dasamI pratimA kahI che. e pramANe A pratimA dhAraNa karanAra zrAvaka bIjA lokonAM AraMbha-parigrahanAM kAryonI tathA gharamAM bhojana, vepAra, lagnAdi vizenI vAtonI anumodanA na kare. koI pUche to paNa rAgadveSayukta uttara na Ape. bhojana vageremAM te "bahu sarasa che' athavA amuka vAnagI barAbara nathI thaI' evuM kathana paNa na kare. zrI banArasIdAse lakhyuM che : paraka pApAraMbhako jo naI upadeza, so dazamI pratimAdhanI, zrAvaka vigata kaleza. 11. zramaNabhUta pratimA A pratimAnuM, AgaLanI sarva pratimAo dhAraNa karavA sAthe, have vadhu ucca dazA prApta karavA mATe, zramaNa eTale ke sAdhunI bhUmikA sAthe lagolaga thavA mATe, agiyAra mahinA sudhI pAlana karavAnuM hoya che ke jethI emAM sthiratA Ave. A pratimAdhAraka potAnuM ghara ane svajano vagerene choDIne anyatra potAne svAdhIna hoya (eTale ke koI cAlyA javA mATe kahenAra na Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agiyAra upAsaka - pratimAo 245 hoya) evA sthAnamAM rahe che. te sAdhu jevo veza dhAraNa kare che, mAthe hAthathI loca ke aAthI muMDana kare che, pAtra rAkhe che ane koIkanA gharethI bhikSA lAvIne vApare che. bhikSA levA jAya tyAre gRhasthanA ghare jaI pratimApratipannAtha kamaLAvAsa mikSa (pratimApArI zrAvakane bhikSA Apo) ema bole che, paraMtu AvI rIte bhikSA levA janAre sAdhuo jema te samaye dharmalAbha' bole che tema zrAvake "dharmalAbha' bolavAnuM hotuM nathI, kAraNa ke pote haju gRhastha che. kahyuM che : ekArasIsu nisrasaMgo dhare liMga paDiggahaM / kayaloo susAhucca pubuttaguNasAyaro / / [pUrve dasamI pratimA sudhInA jaNAvelA sadhaLA guNonA sAgara jevo zrAvaka have agiyAramI pratimAmAM uttama sAdhunI jema ni:saMga banIne arthAt ghara, kuTuMba, parigraha vagere choDIne ekAntamAM rahIne sAdhu jevo veza dhAraNa kare ane mastake loca kare. ] digabara paraMparAmAM zrI samaMtabhadrAcAryuM ane zrI banArasIdAse A agiyAramI pratimAne "udityAga pratimA' tarIke batAvI che. paraMtu temAM zramaNabhUta pratimA' jevAM ja lakSaNo batAvyAM che. zrI samatabhadrAcArya lakhe che ke zrAvaka gRhavAsano tyAga karI muni mahArAjanI pAse vanamAM rahe, temanI pAse vrato grahaNa kare, tapazcaryA kare, bhikSAbhojana kare ane vastranA khaMDane dhAraNa kare (khaMDavatra eTale evuM TUMkuM vastra ke jenAthI jo mastaka DhAMke to paga na DhaMkAya ane paga DhAMke to mastaka na DhaMkAya). AvuM vrata dhAraNa karanAra zrAvaka potAnA nimitte banAveluM bhojana grahaNa na kare. te divasamAM ekavAra AhAra le, parISaha-upasarga sahana kare tathA dhyAna ane svAdhyAyamAM lIna rahe. zrI banArasIdAsa lakhe che : jo suchaMda varate taja DerA, maTha maMDapameM kare baserA; ucita AhAra, udaMDa vihArI, so ekAdaza pratimAdhArI. zrAvakanI agiyAramI pratimA te utkRSTa pratimA che ane te sAdhunI barAbara gaNAya che. digaMbara paraMparAmAM A agiyAramI pratimAnA paNa be tabakkA karavAmAM AvyA che - kSullaka ane ailaka, kSullaka dazAmAM zrAvaka laMgoTI uparAMta khaMDavatra rAkhe che. te kezaloca nahIM paNa muMDana karAve che. ailaka phakta laMgoTI rAkhe che. te pIMchI-kamaMDaLa sivAya sarva bAhya parigrahano tyAgI Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 jinatattva banI jAya che. A dazAe pahoMcelA zrAvakane have deha pratye udAsInatA AvI jAya che. A agiyAra pratimA zrAvake uttarottara kevI rIte siddha karavI ane te pratyeka pratimAnAM kevAM kevAM lakSaNo che e vise zAstragraMthomAM spaSTa batAvyuM che. eka pratimA pachI bIjI pratimA tarapha javA mATe jo tevA prakAranA bhAva na hoya to utsAha na rahe. eTale jIvanI AMtarika pariNati tenI pragatimAM ghaNo mahattvano bhAga bhajave che. keTalAka nizcayanayavALAo jema darekamAM vyavahAra ane nizcaya evA bheda pADe che tema A agiyAra pratimAmAM paNa nizcaya pratimA ane vyavahAra pratimA evA bheda pADe che. je agiyAra pratimAo batAvI che ene teo mAtra vyavahAra pratimA tarIke oLakhAvI te te pratimA anusAra Asaktino tyAga, kaSAyonI maMdatA tathA svarUpamAM ramaNatAne nizcaya pratimA tarIke oLakhAve che. vyavahAra pratimAomAM eka pratimA karatAM bIjI pratimA bhinna che evI spaSTa khabara sAdhakane potAne hoya che ane bIjAo paNa te jANI zake che. paraMtu nizcaya pratimA vize bIjAone to kazI khabara paDatI nathI, paraMtu jIvane potAne paNa potAnA kaSAyonI maMdatA ItyAdi anusAra have kaI pratimA che tenI khabara paDe ke na paNa paDe. vaLI vyavahAra pratimAmAM to uparanI pratimAmAMthI nIcenI pratimAmAM AvatAM athavA pratimAbhaMga thatAM tarata jaNAya che, paraMtu nizcaya pratimAmAM jIva uparathI nIcenI pratimAe UtarI paDyo hoya to paNa e vize ene kadAca khabara paDe ke na paDe evuM banI zake. vyavahA2pratimAnA mApadaMDa jeTalA spaSTa che teTalA nizcayapratimAnA nathI. vastuta: jaina dharmamAM pratyeka vratAdi AcAra-pAlanamAM dravya ane bhAva evuM vargIkaraNa pahelethI Ave ja che. eTale pratimA bhAvapUrvaka ja dhAraNa karavAmAM Ave e Avazyaka manAyuM che. eTale dravyapratimA ane bhAvapratimA pachI vyavahArapratimA ane nizcayapratimA evuM juduM vargIkaraNa karavAnI AvazyakatA keTalAkane lAgatI nathI, keTalAka bhAvapratimA ane nizcayapratimA vacce paNa pharaka kare che. AgamomAM ane zvetAmbara tathA digaMbara paraMparAnA prAcIna zAstragraMthomAM vyavahArapratimA ane nizcayapratimA evA bheda jovAmAM AvatA nathI. pratimAnuM kSetra evuM che ke emAM bhAva ane AMtarika pariNati vagara pragati thatI nathI. koI jIva vyavahArapratimAne UtaratI gaNI, tene Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 247 agiyAra upAsaka - pratimAo choDIne mAtra nizcayapratimAno ja Azraya le to te bhramadazAmAM rahe ane kadAca pragati na karI zake evo saMbhava rahe che. bAra vratadhArI zrAvaka banavuM e paNa kharekhara kaThina che. zrAvakavargamAM jeoe bAra vrata dhAraNa karyA hoya evA zrAvakonI TakAvArI paNa ghaNI ja ochI rahe che. eTale agiyAra pratisAdhArI zrAvaka to jvalle ja jovA maLe. je o dIkSArthI hoya evA apariNita puruSo agiyAramI pratimA sudhI pahoMcI jaI zake che, paraMtu kuTuMba parivAravALA zrAvako ghaNuMkharuM pAMcamI-chaThThI pratimAthI AgaLa vadhI zakatA nathI. e mATe vyavasAyamAMthI pukhta uMmare nivRtta thayA pachI mANasa pratimAnI sAdhanA karavA taiyAra thAya to AgaLa vadhI zake che, paraMtu tyAre ghaNAne zArIrika zaktinI maryAdAo naDe che. bhagavAna mahAvIra svAmInA kALamAM zrAvakanI A pratimAonuM mahattva ghaNuM badhuM hatuM. e kALa evo anukULa hato ane zarIranuM saMghayaNa paNa evuM sazakta hatuM. eTale ja AnaMda zrAvaka, kAmadeva zrAvaka, culanI pitA zrAvaka vageree agiyAre agiyAra pratimA kramAnusAra dhAraNa karI hatI. A badhI pratimA saLaMga pUrI karatAM pAMca varSa ane cha mahinA lAge ane eTalA samayagALAmAM to zarIra atyaMta kRza ane azakta thaI jAya. eTale ja AvI rIte agiyAramI pratimAe pahoMcelA zrAvakane chelle saMlekhanA karIne deha choDavAno bhAva thayA vagara rahe nahIM. vartamAna kALamAM jIvananI raheNIkaraNI badalAI che ane zarIrasaMghayaNa dharyuM che. eTale pAMcamI-chaThThI pratimAthI AgaLa vadhanArA zrAvako valle ja jovA maLe che. alabatta koIka bhAgyazALIo agiyAramI pratimA sudhI paNa pahoMcI zake che. Ama chatAM A pratimAo dhAraNa karavAnI ane te vahana karavAnI muzkelI ghaNI badhI che. eTale ema kahevAya che ke sAdhu banavuM saheluM che, paNa saMpUrNa pratimadhArI zrAvaka banavuM kaThina che. gRhatyAga karI sAdhu thanArane je anukULatAo maLe che tevI anukULatAo gharaparivAra sAthe rahenAra zrAvakane pratimAM dhAraNa karavA mATe ghaNI ochI maLe che. vaLI sAdhusamudAyamAM rahevAthI sAdhutAnuM- saMyama, tapa-japa, svAdhyAya tathA Avazyaka kriyAonuM je vAtAvaraNa maLe che te zrAvakane gharamAM ekaMdare maLatuM nathI. AthI ja uparanI pratimAono pracAra bahu rahyo nathI. bIjI pratimA te vratadhArI zrAvakanI che. bAra vrata dhAraNa karI e pramANe pavitra jIvana jIvanArA ghaNA zrAvako jovA Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 jinatattva maLe che. bAra vratamAM sAmAyika, pauSadha AvI jAya che. vaLI AjIvana brahmacarya vrata dhAraNa karanArA zrAvako paNa hoya che. keTalAka bAra vrata dhAraNa karI nathI zakatA to amuka vratanA athavA amuka prakAranA niyamonA pacakhANa le che. AthI ja vrata upara jeTalo bhAra mUkavAmAM Ave che teTalo pratimA vahana karavA upara mUkavAmAM Avato nathI. zvetAmbara paraMparA karatAM digaMbara paraMparAmAM pratimA vahananI vAta vizeSa thAya che, to paNa dasamI-agiyAramI pratimAe pahoMcelA to koIka ja hoya che. Ama chatAM zrAvakajIvanamAM paNa dharmakaraNI ane AtmaciMtana para bhAra mUkavAmAM Ave che. jIve jIvanamAM AcaravA jevI vAto aneka che. eTale kyAMkathI paNa zarUAta karavAmAM Ave to samaya jatAM te ghaNo AgaLa nIkaLI zake che. nAnI zarUAta paNa moTAM pariNAma lAvI zake che. "TIpe TIpe sarovara bharAya' e kahevata anusAra dharmArthI-mokSArthI bhavobhavanI sAdhanA karatAM karatAM mokSa sudhI pahoMcI zake che. zrI haribhadrasUrie "dharmabindumAM kahyuM che : . padaMpadena medhAvI yayA''rohati TTha parvatam / samyak tathaiva niyamAdIrazcarita TTha parvatam / / [ jema DAhyo mANasa eka eka DagaluM bharato bharato kramaza: parvata upara caDhI jAya che, tema dhIra puruSo zrAvakadharmanuM sArI rIte pAlana karatAM karatAM avazya cAritradharmarUpI parvata para caDhI jAya che. ] stokAM guNAna samArAdhya bahUnAmapi jAyate / yasmAdArAdhanAyogya stasmAdAdAvayaM mataH / / [ AraMbhamAM thoDA thoDA guNonI ArAdhanA karIne AtmA ghaNA guNonI ArAdhanA mATe paNa yogya bane che. mATe gRhastha dharmane pahelo kahyo che. ]