Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
। कोबातीर्थमंडन श्री महावीरस्वामिने नमः ।।
।। अनंतलब्धिनिधान श्री गौतमस्वामिने नमः ।।
।। गणधर भगवंत श्री सुधर्मास्वामिने नमः ।।
।। योगनिष्ठ आचार्य श्रीमद् बुद्धिसागरसूरीश्वरेभ्यो नमः ।।
। चारित्रचूडामणि आचार्य श्रीमद् कैलाससागरसूरीश्वरेभ्यो नमः ।।
आचार्य श्री कैलाससागरसूरिज्ञानमंदिर
पुनितप्रेरणा व आशीर्वाद राष्ट्रसंत श्रुतोद्धारक आचार्यदेव श्रीमत् पद्मसागरसूरीश्वरजी म. सा.
जैन मुद्रित ग्रंथ स्केनिंग प्रकल्प
ग्रंथांक :१
जैन आराधना
न
कन्द्र
महावीर
कोबा.
॥
अमर्त
तु विद्या
श्री महावीर जैन आराधना केन्द्र
शहर शाखा
आचार्यश्री कैलाससागरसूरि ज्ञानमंदिर कोबा, गांधीनगर-श्री महावीर जैन आराधना केन्द्र आचार्यश्री कैलाससागरसूरि ज्ञानमंदिर कोबा, गांधीनगर-३८२००७ (गुजरात) (079) 23276252, 23276204 फेक्स : 23276249 Websiet : www.kobatirth.org Email : Kendra@kobatirth.org
आचार्यश्री कैलाससागरसूरि ज्ञानमंदिर शहर शाखा आचार्यश्री कैलाससागरसूरि ज्ञानमंदिर त्रण बंगला, टोलकनगर परिवार डाइनिंग हॉल की गली में पालडी, अहमदाबाद - ३८०००७ (079)26582355
-
-
-
For Private And Personal Use Only
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
P}}}
I
00ী অভিব। তুEC0
For Private And Personal Use Only
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સંશોધન કરી - ક
૧. એકમ કયા
આગમોનું સંશો.
cika ne je:
જેઓએ એલ.
(helsins
Salssilec
પૂ. આચાર્યદેવ શ્રી આનંદસાગરસૂરીશ્વરજી મ. સા.ના ચરણે શત્ શત્ વંદન.
For Private And Personal Use Only
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www. kobatirth.org
देवसूर तपागच्छ समाचारी संरक्षक-सुविहित सिध्धांत पालक
बहुश्रुतोपासक - गीतार्थवर्य-चारित्र चूडामणि- आगमोध्धारक पूज्यपाद आचार्यदेवेश श्री आनंदसागर सूरीश्वरजी महाराजा संशोधित-संपादित ४५ आगमेषु
॥ श्री तन्दुलवैचारिक सूत्रं ॥
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
* आलेखन कार्य-प्रेरक-वाहक
प्रवचन प्रभावक पू. आ. श्री हेमचन्द्रसागर सूरिजी म.सा. शिष्यरत्न पू. गणिवर्य श्री पूर्णचन्द्रसागरजी म.सा.
* आलेखन कार्यवाहक संस्था
पूज्यपाद सागरजी महाराजा संस्थापित जैनानंद पुस्तकालय-सुरत
For Private And Personal Use Only
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobetirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
आलेखन कार्य किंचित संस्मरणाणि * आलेखन कार्ये आशीवृष्टिकारका : पू. गच्छा. आ. श्री सूर्योदयसागर सूरीश्वरजी म.सा. पू. आ. श्री. नरेन्द्रसागर सूरीश्वरजी म.सा. पू. आ. श्री अशोकसागर सूरिजी म.सा.
पू. आ. श्री जिनचन्द्रसागर सूरिजी म.सा. || पू. आ. श्री हेमचन्द्रसागर सूरिजी म.सा.
आलेखन कार्य के चित् मार्गदर्शका : पू. आ. श्री दोलतसागर सूरिजी म.सा. पू. पं. श्री हर्षसागरजी म.सा. पू. गणीश्री सागरचन्द्रसागरजी म.सा. पू. गणी श्री नयचन्द्रसागरजी म.सा. ५. गणी श्री अक्षयचन्द्रसागरजी म.सा.
५. मुनि श्री लब्धिचन्द्रसागरजी म.सा. | माहिती दर्शक पत्र
- आलेखन कार्थे सहयोग प्रदाता : मुनिश्री आगमचन्द्रसागरजी म.सा. श्राद्धगुणसंपन्न श्री नरेन्द्रभाई मुक्तिलाल महेता (सूईगाभवाला) - प्रथम संस्करण - सं. २०६१, का. सु.५. - कृति - २५० -कोऽधिकारी...?- श्रूत भाण्डागारं श्रमण प्रधान चतुर्विध संघाश्च - संग्राहकालय - जैनानंद पुस्तकालय, गोपीपुरा, सुरतो - व्यवस्थापका:
श्री उमाकांतभाई झवेरी- श्री नरेशभाई मद्रासी-श्री श्रेयस के. मर्चन्ट - आवास : निशा-११ले माले ,गोपीपुरा, काजीनुं भेदान,
तीनबत्ती, सुरत. दूरभाष - २५९८३२६(०२६१) । मुद्रण कार्यवाहक श्री सुरेश डी. शाह ( हेमा)-सुरतो
संपादक श्री
For Private And Personal Use Only
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥प्राक्-कथन। છે શ્વસ્થ અટ્ટારિસા પાણી સુષમ-તોષ રૂપિયા, હી; ગણાઢો શાં દૂન્તી....! દૂનો ગરૂ નિગમો છે
દુષ્મકાળે જિનાગમ-જિન પ્રતિમા ભવિયણ કું આધારા...!!
ભવાટવીમાં ભ્રમિત પ્રાણીને ભીમ મહાટવીમાંથી બહાર લાવનાર મિથ્યાત્વરૂપ અંધકારમાંથી પ્રકાશ તરફ ગતિ કરાવનાર શ્રુતજ્ઞાનની મહત્તા અદ્વિતીય કક્ષાની છે. શ્રુતજ્ઞાનનો મહીમા પરમ મનનીય અને માનનીય હોવાના કારણે પ્રભુ શાસનમાં પરમ આધાર ભૂત કરણ તરીકે ગણના કરી છે. આગમએ વીર પ્રભુની વાણી સ્વરૂપ છે.
- આગમોની રચના કાળઃ- પ્રભુ મહાવીર સ્વામીના શાસનની અપેક્ષાએ વીર નિર્વાણ સંવત પૂર્વે ૨૯, વિક્રમ સંવત પૂર્વે ૪૯૯ વર્ષે વૈશાખ સુદ એકાદશી દિને તારક તીર્થકર પ્રભુ મહાવીર દેવની ત્રિપદીને પામી આદ્ય ગણધર અનંતલબ્દિ નિધાન શ્રી ઈન્દ્રભૂતિ (ગૌતમસ્વામીજી) આદિ એકાદશ ગણધરોએ આગમોની રચના કરી તેજ ક્ષણે પ્રભુએ તેની યથાર્થતા-ગણાનુજ્ઞા-શાસનાનુજ્ઞા આદિના વાસક્ષેપથી જાહેર કરી.
ગણધર ભગવંતના શિષ્યો-મુનિઓએ યથાયોગ્યતાનુંસાર શિષ્ય-પ્રશિષ્યાદિ પરિવારને વિનયપૂર્વક શાસ્ત્ર નિર્દિષ્ટ વિધિ-મર્યાદા પૂર્વક ગુરૂ પાસેથી મુખપાઠ રીતે દ્વાદશાંગીનો અભ્યાસ કરતા હતાં, લખીને કે લખેલ પુસ્તકો દ્વારા ભણવા અંગે તત્કાળે પરંપરા ન હતી.
પ્રથમ વાચના:- વીર પ્રભુના નિર્વાણબાદ તેમની પટ્ટ પરંપરામાં પાંચમા કેવલી તરીકે પ્રસિધ્ધ શ્રી ભદ્રબાહુ સ્વામીજીના સમયમાં વિષમકાલના બલના પ્રભાવે ભયંકર બાર વર્ષીય દુકાળ પડ્યો સાધુઓ અનુકૂળતા મુજબ વેર વિખેર થયાં, સાથો સાથ વીર નિ. સં. ૧૫૫ લગભગમાં નંદવંશના સામ્રાજ્યનો પલટો થયો, દેશમાં ભયંકર આંધી વ્યાપી, જૈન શ્રમણોના વિહારના કેન્દ્રરૂપ મગધદેશની | પ્રાથના |
संपादक श्री
For Private And Personal Use Only
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
રાજધાની પટણા અને પંજાબ વચ્ચેના પ્રદેશો ભીષણ પરિસ્થિતિમાં મૂકાયા, શ્રમણ સમુદાયના વિખરાઈ જવાથી આગમોનું પઠન-પાઠન ખુબ જ અવ્યવસ્થિત થયું, જ્ઞાની પુરૂષોમાંથી કેટલાયે સ્વર્ગે પધાર્યા, મુખપાઠની પધ્ધતિ પર એક જબરદસ્ત ધક્કો લાગ્યો પરિસ્થિતિને સુધારવા વીર નિ. સં.-૧૬૦ લગભગમાં પાટલીપુત્ર નગરે (પટના-બિહાર) શ્રી સ્થૂલભદ્ર સ્વામીની અધ્યક્ષતામાં શ્રમણ સંઘ એકત્રિત થયો, ગીતાર્થોની સલાહ મુજબ દ્વાદશાંગીની સંકલના વ્યવસ્થિત કરવાનો પ્રયાસ કર્યો, પ્રાયઃ આ પ્રથમ આગમ વાચના થઈ તેનું નામ “શ્રી દ્વાદશાંગશ્રુતસંકલન' નામે પંકાયાનો ઇતિહાસ મળે છે.
દ્વિતીય વાચના:- તેમના પછી જિનકલ્પીના અભ્યાસક આર્ય મહાગિરીજીના ગુરૂ ભ્રાતા પૂ. આ. શ્રી આર્ય સુહસ્તિ સૂરિ પ્રતિબોધિત પ્રભુ શાસનના ચરમ ભક્ત સમ્રાટ સંપ્રતિએ ઉજ્જૈનમાં આર્ય સુહસ્તિ મ.ને વિનંતી કરી તેમના સાનિધ્યમાં વીર નિ. સં. ૨૪૫ થી ૨૮૧ના વર્ષોમાં જિનાગામની સાચવણી સુરક્ષિત રહે તેવા યથાર્થ પ્રયાસો કર્યા, પઠન-પાઠનની વ્યવસ્થામાં આવેલી ખામીને દૂર કરી જેથી આ બીજી વાચનાનું નામ “આગમ સંરક્ષણ વાંચના' દૃષ્ટિ ગોચર થાય છે.
વૃતીય વાચના:- મૌર્ય રાજવંશીઓનો સેનાપતિ પુષ્યમિત્રે રાજદ્રોહ કરી રાજા બન્યો ધર્માધ બનેલા સમ્રાટ સંપ્રતિની શાસન પ્રભાવનાને નામ શેષ કરવા તેણે જૈન શ્રમણો તથા બૌધ્ધ શ્રમણોના શિરચ્છેદ કરાવી કાળો કેર વર્તાવ્યો, સાધુઓ પ્રાણ રક્ષાર્થે કલિંગ દેશ તરફ ચાલ્યા ગયા, કલિંગાધિપતિ મહામેઘવાહન ખારવેલ મહારાજા પરમ જૈન હતાં. આ પ્રમાણે પ્રાણ બચાવવાની વ્યથામાં જિનાલયો તથા, આગમ પઠન-પાઠનની વ્યવસ્થાને જબરદસ્ત હાની થવા પામી, કલિંગ દેશના રાજા ભિખુરાય ખારવેલે તેનો પરાજય કરી ફરી જીવંત કરવા પ્રયાસ કર્યો વીરનિ. સં. ૩૦૦ થી ૩૩૦ સુધીના મધ્યાહ્ન કાલમાં મુનિ સમેલનમાં જિનકલ્પિની તુલના કરનાર પૂ.આ. મહાગિરીના શિષ્યોપ્રશિષ્યો આ.બલિસ્સહ સૂ.મ. આ. દેવાચાર્ય, આ. ધર્મસેન વિગેરે ૨૦૦ શ્રમણો, આ. સુસ્થિત સૂરિ વગેરે સ્થવિર કલ્પિ ૩૦૦ શ્રમણો, આર્યા પોઈણી વિગેરે ૩૦૦ શ્રમણીઓ, સીવંદ, ચૂર્ણક, સેલગ વગેરે ૭૦૦ શ્રાવકો અને પૂર્ણ મિત્રાહિ ૭૦૦ શ્રાવિકા દ્વારા ત્રીજી આગમ tપ્રા-હૃથનો |
સંપાય શ્રી
For Private And Personal Use Only
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir
વાચનામાં અગિયાર અંગો અને દશ પૂર્વેના પાઠોને વ્યવસ્થિત કરવામાં આવ્યા.
ચતુર્થ વાચના:- કાલાધિન અંતિમ દશપૂર્વધર, બાલ વૈરાગી, અનુપમ સંવેગી શ્રી વજસ્વામીએ અંતિમ સમયે સ્વ પટ્ટવર શ્રીવજસેન સુ.મ.ને ભયંકર દુકાલના ચરમ સમયની જાણમાં “લાખ સોનૈયા આપીને એક હાંડી ભાતની ચડશે તેના બીજા દિવસથી સુકાલ થશે’ આ વાત જણાવી આવો ભયંકર દુકાળ વીર વિ. સં. ૧૮૦ થી ઉત્તર ભારતમાં વ્યાપ્ત થયો. જેમાં ગણો-કુલો-વાચકવંશો માત્ર નામશેષ થઈ ગયા. આગમ વારસો ટકાવનાર મુનિપુંગવોની સંખ્યા જૂજ થઈ ગઈ કાળ-બળ ક્ષયે ધારણા શક્તિની અનુકૂળતા પ્રમાણે પણ જો આગમનું સંકલન કરવામાં નહીં આવે તો રહ્યા સાધુઓ પણ રહેલા આગમના વારસાને સાચવવા સમર્થ ન નિવડી શકે માટે ભવિષ્યના અલ્પશક્તિવાળા પણ મેઘાવી સાધુઓને રાખવામાં વિષયાનુસંધાન દ્વારા સુગમતા સાંપડે તેથી સમકાલીન અન્ય પ્રભાવક આચાર્યોની સંપત્તિ લઈ શ્રી આર્યરક્ષિત સૂરિ મ. ચાર અનુયોગની વ્યવસ્થા કરી. આગમોને ચિરંજીવ બનાવ્યા વીર નિ. સં.૫૯૨ લગભગમાં દશપુર (મંદસૌર) (માલવા) નગરે ચોથી વાચના થઈ.
પંચમ વાચના:- વીર સં. ૮૩૦ થી ૮૪૦ લગભગમાં પૂ.આ. સ્કંદિલ સૂરિએ ઉત્તરાપથના મુનિઓને મથુરામાં તથા નાગેન્દ્રવંશીય પરમ પ્રભાવક શ્રી હિમવંત ક્ષમા શ્રમણના શિષ્ય આ. શ્રી નાગાર્જુન સૂરિએ દક્ષિણાપથના મુનિઓને વલભીમાં આગમોની સંકલના કરવા એકઠા થયા કીંતુ તે સમયની દેશગત અંધાધુંધીના કારણે એક જ સાથે ભિન્ન-ભિન્ન સ્થળે આગમવાચનાઓ કરી ભવિષ્યમાં માથુરી અને વલભીવાચનાઓના પાઠ ભેદોનું સમન્વય સહજ થઈ જશે આ હેતુપૂર્વક પાંચમી વાચના કરી.
ષષ્ઠી વાચના:- તેજ ભાવનાઓ અનુસાર માથુરી વાચનાના વારસદાર આ. શ્રી દેવદ્ધિગણી ક્ષમાશ્રમણે તથા વલભીવાચનાના વારસદાર આ. શ્રી કાલક સૂરિએ ભેગા મળી. શ્રમણ સંઘને એકત્રિત કરી, કાલક્રમે વિણસી જતા આગમના ખજાનાને સ્થાયી બનાવવાના શુભ આશયથી શ્રી શત્રુંજ્યાધિષ્ઠાયક શ્રી કપર્દીયક્ષ આદિ દૈવીક સહાયકથી ૫00 આચાર્યાદિઓએ મળી વલભીપુર(વળા સૌરાષ્ટ્ર)માં | પ્રિ-થનો |
____ संपादक श्री
For Private And Personal Use Only
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પુસ્તકારૂઢ રૂપ આગમ વાચના કરી, આ વાચનામાં ચોરાશી આગમોનું વ્યવસ્થિત સંકલન તાડપત્રના પાના ઉપર લિપિબધ્ધ કરી આગમોને|| પુસ્તકારૂઢ કરવાનું કાર્ય સાધુ ભગવંતોએ કર્યું. તેમજ અન્ય મહત્ત્વના ગ્રંથોનું પુસ્તકાલેખન કાર્ય થયેલ, ત્યારબાદ સાધુ સત્યમિત્ર સ્વર્ગે ગયા અને વીર નિ. સં. ૧000માં વર્ષો પૂર્વજ્ઞાનનો વિચ્છેદ થયો તેમ મનાય છે.
પ્રભુવીરના શાસનમાં ઉપરોક્ત “છ” વાચનાઓના માધ્યમે ૧૦૦૦ વર્ષના ગાળામાં થયેલ શ્રતોધ્ધારનો ઇતિહાસ મોજૂદ છે. ત્યાર પછી ૧૫00 વર્ષ સુધી આગમ વાચનાનો કે કૂતોધ્ધારનો કોઈ ઉલ્લેખ નથી મળતો.
તેમજ વિષમકાળના પ્રભાવથી ૧૦મી સદીની સમાપ્તિ કાળથી શિથિલાચારની વૃધ્ધિ થવાથી આગમિક જ્ઞાનની પરંપરા સુવિહિત, ગીતાર્થ, આચાર સંપન્ન શ્રમણોના હાથમાં રહી નહીં પરિણામે હસ્તલિખિત પ્રતોમાં રહેલ આગમો અધિકારીને પણ મળવા દુર્લભ બન્યા.
છેવટે વીસમી સદીના ઉત્તરાર્ધના પ્રારંભકાળે સુવિદિત સંવેગી સાધુઓમાં આચાર નિષ્ઠા, વિશિષ્ટ વૈરાગ્યની પ્રબલ ભૂમિકા આદિ સુદૃઢ હોવા છતાંય આ બધાને ટકાવવા માટેના જરૂરી સંજોગો ન મળતાં આગમિક જ્ઞાનની માત્રા પઠન-પાઠનની શાસ્ત્રીય પરંપરા સુરક્ષિત ન રહી શકવાના કારણે ખુબ જ અલ્પ માત્રામાં રહેવા પામી
આવા અવસરે શ્રમણ સંઘની ૧૮ પ્રસિધ્ધ શાખાઓમાં વધુ પ્રભાવશાળી ‘સાગરશાખા'ના અદ્વિતીય પ્રતિભા સંપન્ન પ્રૌઢધીષણશાલી અનેકવાદો કરી તપાગચ્છની વિજય પતાકા ફેલાવનાર પૂ. મુનિરાજ શ્રી ઝવેરસાગરજી. મ.ના. એક માત્ર શિષ્ય નવ માસના ટૂંકા ગાળાનો જ ગુરૂ સહવાસ છતાં પૂર્વજન્મની આરાધનાના બળે એકલે હાથે ન્યાય-વ્યાકરણ, આગમટીકા આદિ અનેક સાધના ગ્રંથોનું અગાધ વિદ્વત્તા પૂર્ણ જ્ઞાન મેળવી પૂ. ગુરૂદેવ શ્રી ઝવેરસાગરજી મ.ની આગમોની પારદેશ્વતાના વારસાને તે ગુરૂદેવશ્રીના અન્તિમ સમયના “ ગામો વહી બચ્ચાસ વરોવર સરના” શબ્દ પાછળ રહેલ ઉંડા અંતરના આશિષના બળે આગમિક તલસ્પર્શી અગાધ માર્મિક જ્ઞાન આપ મેળે મેળવી વીર નિ. સં. ૨૪૪૦ વિ.સં. ૧૯૭૦માં કો'ક મંગલ ચોઘડીએ જિનશાસનના એક મહાન ધુરંધર સમર્થક પ્રભાવક શાસ્ત્રોના પારગામી [ રોપા-છથનો ]
संपादक श्री.
For Private And Personal Use Only
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આચાર્યભગવંતો વર્ષો જૂની શ્રમણસંઘની ફરજ અને જવાબદારી રૂ૫ આગમોના અણમોલ વારસાને સુરક્ષીત રાખવાના પ્રશ્ન ફરીથી ઉપસ્થિત કરી.
રાજ્યદ્વારી ઉપદ્રવો, ધમધ ઝનૂન, બ્રિટીશ હકૂમત, જનતામાં ફેલાયેલ ક્રાન્તિકારી વિચારધારા, પશ્ચાત્ય કેળવણીના સંસ્કાર આદિ સંઘર્ષ કાળમાં પુસ્તકો પ્રતો મેળવવી અતિકઠીન હતી તે સમયે જુદા જુદા ખૂણે રહેલી હસ્તપ્રત-તાડપત્ર આદિ પરથી સંશોધન કરી જાત મહેનતે પ્રેસકોપીથી માંડીને સુધારવા સુધીની સંપૂર્ણ દેખરેખ જવાબદારીથી આગમ ગ્રંથોની મર્યાદિત પ્રતિઓ છપાવી સામુદાયિક વાચનાઓ વિ. સં. ૧૯૭૧થી ૧૯૭૭ સુધીમાં પાટણ-કપડવંજ-અમદાવાદ-સુરત આદિ ક્ષેત્રોમાં છ-છ મહીનાની વાચનાઓ ગોઠવી સેંકડો સાધુ-| સાધ્વીઓને આગમોને વાંચવાની પરિપાટી આદિનો સંપૂર્ણ ખ્યાલ કરાવ્યો સાત સામુહીક વાચનાઓમાં ૨૬ ગ્રંથો વાંચ્યા તેમાં લગભગ ૨,૩૩,૨૦૦ શ્લોકની વાચના આપી તથા આગમ દિવાકર પૂ. મુનિશ્રીપુણ્યવિજયજી મ. આદિને પણ આ ક્ષેત્રે આગળ વધવા અંગૂલ નિર્દેશ કરી આ મહાપુરુષે શ્રુત સરિતાને ધોધમાર વહેતી કરી છે.
આ મહાપુરુષ તે પ્રાતઃ સ્મરણીય ગુજરાત-માલવા-રાજસ્થાન-બંગાલ- બિહાર આદિ અનેક ક્ષેત્ર સંઘો તથા સુરત સંઘના આમૂલચૂલ ઉપકારી, આગમોધ્ધારક ધ્યાનસ્થ સ્વર્ગસ્થ પ.પૂ. આયાર્યશ્રી આનંદસાગર સૂરીશ્વરજી મહારાજ જેઓ “પૂ. સાગરજી મ.’ ના લાડીલા, હુલામણા નામથી પણ પ્રસિદ્ધ હતાં તેમના જ સંશોધિત આગમો અમને પ્રતાકારે પુર્ન મુદ્રિત કરાવવાનો લાભ પ્રાપ્ત થયો છે. તા.ક. વર્તમાન કાળે ગ્રન્થો, શાસ્ત્રો, સુવિહિત ગીતાર્થ આચાર્ય ભગવંતો, ઈતિહાસકારો પાસેથી પ્રાપ્ત થતી માહિતી અનુસાર વીર નિર્વાણના ૧000 વર્ષમાં છ-છ વાચના-સંકલન બાદ ૧૫00 વર્ષ સુધીમાં આવું કોઈ કાર્ય થયેલ જણાતું નથી ત્યાર બાદ એકલા હાથે આપ બળે સૌ| પ્રથમ આગમ ઉધ્ધારના ભગીરથ કાર્ય કરનાર ગુરૂદેવને કોટી-કોટી વંદના...
[ પ્રાશથનો |
संपादक श्री
For Private And Personal Use Only
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
For Private And Personal Use Only
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www. kobatirth.org
x
॥ श्री तन्दुलवैचारिक सूत्रं ॥
निज्जरियजरामरणं वंदित्ता जिणवरं महावीरं । वोच्छं पइन्नगमिणं तंदुलवेयालियं नाम ॥ १ ॥ ४४८ ॥ सुणह गणिए दस दसा वासस्याउस्स जह विभज्जति। संकलिए (प्र० वोगसिए) वाससए जं चाऊ सेसयं होइ ॥ २ ॥ जत्तियमित्ते दिवसे जत्तिय राई मुहुत्त ऊसासे । गुटभि वसईवो आहार विहिं च वोच्छामि ॥ ३ ॥ (द्वारगाथा) दोन्नि अहोरत्तसए संपुण्णे सत्तसत्तरिं चेव । गब्र्भभि वसई जीवो अद्धमहोरत्तमन्नं चएए उ अहोरत्ता नियमा जीवस्स गन्भवामि। हीणाहिया उ इत्ती उवधायवसेण जायंति ॥ ५ ॥ अट्ठ सहस्सा तिन्नि उ सया मुहुत्तीर्ण पण्णत्रीसा या गब्भगओ वसड़ जीवो नियमा हीणाहिया इत्तो ॥ ६ ॥ तिन्नेव य कोडीओ चउदस य हवंति सयसहस्साइं । दस चेव सहस्साइं दोन्नि सया पन्नवीसा ॥ ७ ॥ उस्सासानिस्सासा इत्तिअमित्ता हवंति संकलिया । जीवस्स गब्भवासे नियमा हीणाहिआ इत्तो ॥ ८ ॥ आउसो ! इत्थीए नाभिहिट्ठा सिरादुगं पुण्फनालियागारं । तस्स य हिट्ठा जोणी अहोमुहा संठिया कोसा ॥ ९ ॥ तस्स य हिट्ठा चूयस्स मंजरी तारिसा उ मंसस्स । ते रिउकाले फुडिया सोणियलवया विमुंचति ॥ १० ॥ कोसायारं जोणीं | संपत्ता सुक्कुमीसिया जइया । तइया जीवुववाए जोग्गा भणिया जिणिंदेहिं ॥ १ ॥ बारस चेव मुहुत्ता उवरिं विद्धंस गच्छई सा उ । जीवाणं || श्री तन्दुलवैचारिक सूत्रं ॥
१
पू. सागरजी म. संशोधित
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
For Private And Personal Use Only
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobetirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
||परिसंखा लक्खपहुसेच उक्कोसा॥२॥पणपण्णाय परेणं जोणी पमिलायए महिलियाणीपणसत्तरीय परओ वासेहि पुमं भवेऽबीओ// | ॥३॥ वाससयाउयमेयं परेण जा होइ पुव्वकोडीओ। तस्सद्धे अमिलाया सव्वाउयवीसभागो 3 ॥४॥ रत्तुक्कडा य इत्थी लक्खपुहत्तं
च बारस मुहुत्ता। पिउसंख सयपुहुत्तं बारस वासा 3 गभस्स॥५॥ दाहिणकुच्छी पुरिसस्स होइ वामा 3 इस्थियाए 3) उभयंतरं नपुंस तिरिए अद्वैव वरिसाई ॥६॥ इमो खलु जीवो अम्मापिउसंयोगे माऊयोयं पिउसुझं तं तदुभयसंसर्ल्ड कलुसं किव्विसं तप्पढमयाए आहार आहारित्ता गब्भत्ताए वक्कमइ।१(२) सत्ताहं कललं होइ, सत्ताहं होइ अब्बुयं । अब्बुया जायए पेसी, पेसीओविधणं भवे ॥७॥तो पढमे मासे करिसूणं पलं जायइ बीए मासे पेसी संजायए घणा तईए मासे माउए डोहलं जणेइ चउत्थे मासे माऊए अंगाई पीणेइ पंचमे मासे पंच पिंडियाओ पाणिं पायं सिरं चेव व्वत्तेइ छठे मासे पित्तसोणियं उवचिणेइ सत्तमे मासे सत्त सिरासयाई पंच पेसीसयाई नव धमणीओ नवनउयं च रोमकूवसयसहस्साई निव्वत्तइ, विणा केसमंसुणा अद्भुट्ठाओ रोमकूवकोडीउ निव्वत्तेइ, अट्ठमे मासे वित्तीकप्पो हवइ १२॥ जीवस्स णं भंते ! गब्भगयस्स समाणस्स अत्थि उच्चारेइ वा पासवणेइ वा खेलेइ वा सिंधाणेइ वा वंतेइ वा०?, णो इणद्वे समढे, से केण्डेणं भंते! एवं वुच्चइ जीवस्स गब्भगयस्स समाणस्स नत्थि उच्चारेइ वा जाव सोणिएइ वा?, गो०! जीवे णं गब्भगए समाणे जं आहारमाहारेइ तं चिणाइ सोइंदियत्ताए चक्खु० धाणिंदि० जिभिं० फासिं० अट्ठिअद्विमिजकेसमंसुरोमनहत्ताए, से एएणं अटेणं गो०! एवं वुच्चइ जीवस्स णं गब्भगयस्स समाणस नत्य् िउच्चारेइ वा जाव सोणिए वा जीवेणं भंते! गब्भगए समाणे पहू ॥श्री नन्दुलवैचारिक सूत्र
| पू. सगरजी म. संशोधित
For Private And Personal Use Only
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
मुहेणं कावलियं आहारं आहारित्तए?०, गो ! नो इणढे समटे, से केण्डेणं भंते! एवं वुच्चइ जीवे णं गब्भगए समाणे नो पहू मुहेणं|| कावलियं आहारं आहारित्तए?, गो०! जीवेणं गब्भगए समाणे सवओ आहारेइ सव्वओ परिणामेइ सव्वओ अससइ सव्वओ नीससह अभिक्खणं आहारेइ जाव अभिक्खणं नीससइ आहच्च् आहारेइ जाव आहच्च निस्ससइ, से माउजीवरसहरणी पुत्तजीवरसहरणी, पुत्तजीवरसहरणी माउजीवपडिबद्धा पुत्तजीवं फुडा तम्हा आहारेइ तम्हा परिणामेइ, अवराऽवियणं पुत्तजीवपडिबद्धा माउजीवफुडा तम्हा चिणाइ तम्हा उवचिणाइ, से एएणं अटेणं गो०! एवं वुच्चइ जीवेणं गभगए समाणे नो पहू मुहेणं कावलियं आहारं आहारित्तए १४जीवे णं भंते ! गब्भगए समाणे किमाहारं आहारेइ?, गो०! जं से माया नाणाविहाओ रसविगईओ तितकडुअकसायंबिलमहराई दव्वाई आहारेइ तओ एगदेसेणं ओअमाहारेइ, तस्स फलबिंटसरिसा उप्पलनालोवमा भवइ नाभी, रसहरणी जणणीए सयाइ नाभीए पडिबद्धा नाभीए, ताओ गब्भो ओयं आइयइ, अण्हयंतीए आयाए, तीए गब्भोऽवि वड्डइ जाव जाउत्ति ५। कइ णं भंते! माउअंगा |पं०?, गो०! तओ माउअंगा पं० २०-मंसे सोणिए मत्थुलुंगे, कइ णं भंते! पिउअंगा पं०?, गो०! तओ पिउअंगा पं० २०-अर्हि
अद्विमिंजा केसमंसुरोमनह।।६। जीवे णं भंते! गब्भगए समाणे नरएसु उववजिजा?, गो०! अत्गइए,उववजिज्जा अत्यंगइए नो उववजिजा, से केण्टेणं भंते ! एवं वुच्चइ जीवे णं गब्भगए समाणे नरएसु अत्थेगइए उववजिज्जा अत्थेगइए नो उववजिज्जा?, गो, जे णं जीवे गभगए समाणे सन्नी पंचिंदिए सव्वाहिं प्रज्जतीहिं प्रज्जत्तए वीरियलद्धीए विभंगनाणलद्धीए वेउव्विअलद्धीए, श्री तन्दुलवैचारिक सूत्र
पू. सागरजी म. संशोधित
For Private And Personal Use Only
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
वेउन्विअलद्धिपत्ते पराणीअं आगयं सुच्चा निसम्म पएसे निच्चूहइ त्ता वेउव्वियसमुग्धाएणं समोहणइत्ता चाउरंगिणिं सेनं सन्नाहेइ त्ता | पाणीएणं सद्धिं संगाम संगामेइ, सेणंजीवे अत्थकाम। रज० भोग० काम० अत्थकंखिए रज० भोग० काम० अथपिवासिए रज० भोग० काम० तच्चित्ते तभ्मणे तल्लेसे तदन्झवसिए तत्तिव्वझवसाणे त्यहोवउत्ते तदप्पियकरणे तब्भावणाभाविए, एयंसि च णं अंतरंसि कालं करिजा नेरइएसु उववजिजा, से एएणं अटेणं एवं वुच्चइगो०! जीवेणं गभगए समाणे नेरइएसु अत्थेगइए उववजिजा अत्थेगइए नो उववजिज्जा १७ जीवेणं भंते! गब्भगए समाणे देवलोएसु उववजिज्जा?, गो०! अत्थेगइए उवव० अत्थे० नो उवव०, से केण्डेणं भंते! एवं वुच्चइ अत्थे० जाव नो उवव०?, गो०! जे णं जीवे गब्भगए समाणे सण्णी पंचिंदिए सव्वाहिं पजत्तीहिं| विउब्वियलद्धीए वीरियलद्धीए ओहिनाणलद्धीए,तहारुवस्स समणस्स वा माहणस्स वा अंतिए एगभवि आयरियं धम्मियं सुवयणं सुच्चा निसम्म तओ से भवइ तिव्वसंवेगसंजायसड्ढे तिव्वधम्माणुरायरत्ते, से णं जीवे धमकामा पुण्ण० सग० मुक्ख० धमकंखिए पुन्न० सग० मुक्ख० धम्मपिवासिए पुन्न० सग० मुक्ख०, तच्चिते जाव तब्भावणाभाविए, एयंसि णं अंतरंसि कालं करिजा देवलोएसु उववजिजा, से एएणं अटेणं गो०! एवं वुच्चइ अत्थेगइए उववजिज्जा अत्थेगइए नो उक्वजिजा । ८ जीवे णं भंते! गब्भगए समाणे उत्ताणए वा पासिलए अंबखुज्जए वा अच्छिज्ज वा चिट्ठिज्ज वा निसीइज्ज वा तुयट्टिज वा आसइज्ज वा सइज्ज वा माअए सुयमाणीए सुयइ जागरमाणीए जागरइ सुहिआए सुहिओ भवइ दुहिआए दुक्खिओ भवइ?, हंता गो०! जीवेणं गभगए सभाणे) ॥ श्री नन्दुलवैचारिक सूत्र
| पू. सागरजी म. संशोधित
For Private And Personal Use Only
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
उत्ताणए वा जाव दुखिआए दुक्खिओ भवइ ।९थिरजायंपि हुं रक्खइ सम्म सारक्खई तओ जणणी संवाहई तुयट्टई रक्खइ गब् || च अय्यं च॥८॥अणुसुयइ सुयंतीए जागरमाणीए जागरइ गब्भो। सुहियाए होइ सुहिओ दुहिआए दुक्खिओ होइ॥९॥उच्चारे पासवणे खेले सिंघाणओऽवि से नत्थि । अहिऽद्विभिजनहकेसमंसुरोमेसु परिणामो ॥ २०॥ आहारो परिणामो उस्मासे तह य चेव नीसासो। सव्वपएसेसु भवई कवलाहारो य से नित्थ ॥१॥ (प्र० एवं बुदिभइगओ गब्भे संवसइ दुक्खिओ जीवो। परमतभिसंधयारे अमेझभरिए पएसंमि ॥१॥) आउसो! तओ नवमे मासे तीए वा पडुप्पन्ने वा अणागए वा चउण्हं माया अन्नयरं पयायइ, तं०-इत्थिं वा इत्थिरूवेणं पुरिसंवा पुरिसरूवेणं नपुंसगंवा नपुंसगरूवेणं बिंबं वा बिंबरूवेणं अप्पं सुकं बहु उउयं, इत्थीया तत्थ जायई। अयं उउयं बहुं सुक्कं, पुरिसो तत्थ जायइ ॥ २॥ दुण्हंपि रत्तसुकाणं, तुल्लभावे नपुंसओ। इत्थीओयसमाओगे, बिंब (वा) तत्थ जायइ॥ ३॥ १०॥ अहवणं पसवणकालसमयंसि सीसेण वा पाएहिं वा आगच्छइ संममागच्छइ, तिरियमागच्छइ विणिधायमावजइ ।११। कोई पुण पावकारी/ बारस संवच्छराई उकोसी अच्छइ उ गब्भवासे असुइप्पभवे असुइयंमि ॥ ४॥ जायमाणस्स जं दुक्खं, मरमाणस्स वा पुणो। तेण दुक्खेण संमूढो, जाई सरइ नऽप्पणो ॥५॥विस्सरसरं रसंतोअह सो जोणीमुहाउ निष्फिडइमाऊए अपणोऽविय वेयणमउलंजणेमाणे॥ ६॥ गब्भघरयम्मि जीवो कुंभीपागम्मि नरयसंकासे।वुच्छो अमिझमझे असुइयभवे असुइयंमि ॥७॥ पित्तस्स य सिंभस्स य सुक्कस्स य सोणियस्सऽविय मझे। मुत्तस्स पुरीसस्स य जायइ जह वच्चकिमिउव्व॥ ८॥ तं दाणिं सोयकरणं के रिसयं होइ तस्स जीवस्स?|| श्री तन्दुलवैचारिक सूत्र॥
पू. सागरजी म. संशोधित
For Private And Personal Use Only
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
सुकरूहिरागाओ जस्सुपत्ती सरीरस्स॥९॥एयारिसे सरीरे कलमलभरिए अमिन्झसंभूए। निययं विगणितं सोयमयं केरिसं तस्स?॥|| ३०॥आउसो! एवं जायस्स जंतुस्स कमेण दस दसाओ एवमाहिज्जति, तं० बाला किड्डा मंदा बलाय पन्ना य हायणि पवंचा। पब्भारा मुम्मुही सायणी य दसमा य कालदसा ॥१॥जायमित्तस्स जंतुस्स, जा सा पढमिया दसान तत्थ भुंजिउं (जई) भोए, जड़ से अस्थि
किड्डया नाम, जं नरो दसमस्सिओ।किड्डारमणभावेण, दुलहं गमइ नभवं ॥३॥तईयाए मंदया नाम, जं० मंदस्स मोहभावेण, इत्थीभोगेहिं मुच्छिओ ॥ ४॥ (५० न तत्थ सुहं दुक्खं वा , बहुं जाणंति बालया ॥ १॥ बिइयं च दसं पत्तो, नाणाकीलाहिं कीडईन य से कामभोगेसु, तिव्वा उप्जई रई॥२॥ तइअंच दसंपत्तो, पंचयामगुणो नरो।समत्थो भुंजिउ भोए, जइ से अस्थि घरे धुवा ॥३॥) चउत्थी उ बलानाम, जंसमत्थो बलं दरिसेउ, जइ सो भवे निरुवहवो ॥६॥ पंचमी तु दसं पत्तो, आणुपुव्वीइ जो नरो समत्थोऽत्थं विचिंतेडे, कुडुंब चाभिगच्छइ ॥६॥छट्ठी उ हायणी नाम, जं० विरजई अ कामेसु, इंदिएसु पहायई॥७॥सत्तभी य पवंचा 3, जी०निच्छुभइ चिक्कणं खेलं, खासई यखणे खणे ॥८॥संकुइअवलीचमो, संपत्तो अहमिंदसो नारीणं च अणिहो य, जराए,परिणामिओ॥९॥ नवमी मुम्भुहीनाम, जं नरो दसमस्सिओ। जराघरे विणस्संते, जीवो वसइ अकामओ | ॥४०॥हीणभिन्नसरो दीणो, विवरीओ विरूवओ।दुब्बलो दुक्खिओ सुथइ, संपत्तो दसभिं दसं ॥१॥दसगस्स उवक्खेवो वीसइवरिसा 3 गिण्हई विजी भोगा य तीसगस्स य चत्तालीसस्सय विन्नाणं ॥२॥ पन्नासयस्स चक्खं हायइ सद्विमयस्स बाहुबली भोगाय ॥ श्री तन्दुलवैचारिक सूत्र
पू. सागरजी म. संशोधित
For Private And Personal Use Only
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kabatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
|त्तरिस्स य असीययस्सा य विनाणं ॥ ३॥ नउई नमइ सरीरं वाससए जीविअं पुणो चयइ कित्तिओऽत्थ सुहो भागो दुहभागो य|| कित्तिओ? ॥ ४॥ १२॥ जो वाससयं जीवइ, सुही भोगे य भुंजई। तस्मावि सेवि सेओ, धम्मो य जिणदेसिओ ॥५॥ किं पुण सपच्चवाए, जो नरो निच्चदुक्खिओ। सुदयरं तेणं कायव्यो, थम्भो य जिणदेसिओ ॥६॥नंदमाणो चरे धम, वरं मे लढतरं भवे।अणं दमाणोवि चरे, मा मे पावतरं भवे ॥७॥ नवि जाई कुलं वावि, विजा वावि सुसिक्खिया। तारे नरं व नारि वा, सव्वं पुण्णेहिं वड्डई ॥ ८॥ पुण्णेहिं हायमाणेहि, पुरिसगारोऽवि हायई। पुण्णेहिं वड्डमाणेहिं, पुरिसगारोऽवि वड्डइ ॥९॥ पुण्णाई खलु आउसो! किच्चाई करणिजाई पोइकराई वन ० धण० जस० कित्ति०, नो यं खलु आउसो! एवं चिंतेयव्वं एसति खलु बहवे समया आवलिया खणा आणापाणू थोवा लवा महत्ता दिवसा अहोरत्ता पक्खा मासा रिऊ अयणा संवच्छ। जुगा वाससया वास वासकोडीओ वासकोडाकोडीओ जत्थ णं अम्हे बहूई सीलाई वयाइं गुणाई वेरमणाई पच्चक्खाणाई पोसहोववासाई पडिविज्जस्सामो पट्टविस्सामो करिस्सामो, ता किमत्थं आउसो ! नो एवं चिंतेयव्वं भवइ?, अंतरायबहले खलु अयं जीविए, इमे य बहवे वाइयपित्तिअसिंभियसन्निवाइया विविहा रोगायंका फुसंति जीविओ १३। आसी य खलु आउसो! पुब् िमणुया ववगयरोगायंका बहुवाससयसहस्सजीविणो, तं०-जुयलधम्मिआ अरिहंता वा चक्कवट्टी वा बलदेवा वा वासुदेवा चारणा विजाहरा, ते णं मणुया अणतिवरसोमचारूरूवा भोगुत्तमा भोगलक्खणधरा सुजायसव्वंगसुंदरंगा रत्तुष्पलपउमकरचरणकोमलंगुलितला नगणगरमगरश्री तन्दुलवैचारिक सूत्र
| पू. सागरजी म. संशोधित |
For Private And Personal Use Only
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobetirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
सागरचकंधकलक्खणंकियतला सुपइट्ठियकुम्भचारूचलणा अणुपुब्बिसुजायपीवरंगुलिआ उन्नयतणुतंबनिद्धनहा संठिअसुसिलिट्ठगुढगुप्फा एणीकुरुविंदावत्तवट्टाणुपुब्विगंधा समुन्गनिमुग्गगूढजाणू गयससणसुजासंनिभोरू वरवारणभत्ततुल्लविक्कमविलासियगई| सुजायवरतुरयगुज्झदेसा आइन्नहव्व निरुवलेवा पभुइअवतुरंगसीहअइरेगवट्टियकडी साहअसोणंदमुसलदपणनिगरियवरकणगच्छस्सरिसवरवइरवलियमझा गंगावत्तपयाहिणावत्ततरंगभंगुररविकिरणतरुणबोहियउक्कोसायंतपउमगभीरवियडनाभा उज्जुयसमसंहियसुजायजच्चतणुकसिणनिद्धयाइजलडहसुकुमालम्उयरमणिज्जरोमराई झसविहगसुजायपीणकुच्छी झसोय। पम्हविअडनामा संगयपासा सन्नयपासा सुंदरपासा सुजायपासा मिअमाइयपीणरइयपासा अकरंडुयकणगरुयगनिम्मलसुजायनिरुवहयदेहधारी पसत्थबत्तीसलक्खणधरा कणगसिलायलुज्जलपसत्थसमतलवचिअविस्थिन्नपिहलवच्छ। सिरिवच्छंकियवच्छा पुरवरफलिहवट्टियभुया भुयगीसरविउलभोगआयाणफलिहउच्छूढदीहबाहू जुगसन्निभपीणरइअपीवरपउट्ठसंठियउवचियधणथिरसुबद्धसुवसुसिलिट्ठपव्वसंधी रत्ततलोवचयमउयमंसलसुजायलक्खणपसत्थअच्छिद्दजाणपाणी पीवरवट्टियसुजायकोमलवरंगुलिआ तंबतलिणसुइरूइरनिद्धनक्खा चंदपाणिलेहा सूर० संख० चक्क० सोत्थिअ० ससिरविसंखचक्कसोत्थियसुविभत्तसुविरइयपाणिलेहा वरमहिसवराहसीहसहूलसभनागवरविउलउन्नयतमक्खंधा चउरंगुलसुपमाणकं बुवरसरिसगीवा अवट्ठिअसुविभत्तचित्तमंसू मंसलसंठियपसत्थसहूलविउलहणुआ ओअवियसिलप्वालबिंबफलसन्निभाधरूट्ठा पंडुरससिसगलविमलनिम्मलसंखगोक्खीरकुंददग॥श्री नन्दुलवैचारिक सूत्र
| पू. सागरजी म. संशोधित
For Private And Personal Use Only
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobetirth.org
Acharya Shri Kailassa garsuri Gyanmandir
|रयमुणालियाधवलदंतसेढी अखंडदंता अफुडिय० अविरल० सुनिद्ध० सुजाय० एगदंतसेढीविवअणेगदंता हुयवहानिदंतधोयतत्ततव-|| णिज्जरत्ततलतालुजीहा सारसनवणियमहरगंभीर कुंचनिग्धोसदुद्हिसरा गरूलायउज्जुतुंगनासा अवदारिअपुंडरीयवय॥ कोकासियधवलपुंडरीयपत्तलच्छ। आनामिअचावरूइलकिण्हचिहरराइसुसंठियसंगयआययसुजायभुम्या अल्लीणपमाणजुत्तसवणा सुसवणा पीणमंसलकवोलदेसभागा अइरूग्गयसमग्गसुनिद्धचंदद्धसंठिअनिडाला उडुवइपडिपुन्नसोमवयणा छत्तागारुत्तमंगदेसा घणनिचियसुबद्धलक्खणुनयकूडागारनिरूवमपिडियग्गसिरा हुयवहनिदंतधोयतत्ततवनिणजकेसंतकेसभूमी सामलीबोंडघणनिचिअच्छोडिअमिउविसयसुहमलक्खणपसत्थसुगंधिसुंदरभुयमोयगभिंगनीलकजलपहट्ठभमरगणनिद्धनिरंबनिचियकुंचिअपयाहिणावत्तमुद्धसिरया लक्खणवंजणगुणोववेया माणुम्माणपमाणपडिपुन्नसुजायसव्वंगसुंदरंगा ससिसोमागारा कंता पियदंसणा सब्भावसिंगारचारूरूवा पासाईया दरिसणिज्जा अभिरूवा पडिरुवा, ते णं मणुया ओहस्सरा मेह० हंस० कोंच० नंदि० नंदिघोसा सीहस्सरा सीहघोसा मंजुसरा मंजुघोसा सुस्सरा सूसरघोसा अणुलोमवाउवेगा कंकरगहणी कवायपरिणामा सउणीपोसपिटुंतरोरूपरिणया पउमुष्पलसुगंधिसरिसनीसासा सुरभिवयणा छवी निरायंका उत्तमपसत्थाइसेसनिरुवमतणू जल्लमलकलंकसेयरयदोसवज्जियसरीरा निरुवलेवा छायाउनोवियंगमंगा वरिसहनारायसंघयणा समचरंससंठाणसंठिया छधणुसहस्साई उटुंउच्चतेणं पं०, ते णं मणुया दो छप्पन्नापिढडगसया पं० समणाउसो!, ते णं मणुया पगइभद्दया पगइविणीया पगइउवसंता पगइप्यणुकोहमाणमायालोमा ॥ श्री नन्दुलवैचारिक सूत्र
| पू. सागरजी म. संशोधित
For Private And Personal Use Only
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
मिउमद्दवसंपन्ना अल्लीणा भया विणीया अप्पिच्छ। असन्निहिसंचया अचंडा असिमसिकिसिवाणिजविवजिया विडिभतरनिवासिणो|| इच्छियकामकामिणो गेहागाररुखक्यनिलया पुढवीपुष्पफलाहारा ते णं मणुयगणा पं०१४ आसी यसमणाउसो! पुब्दि मणुयाणं छविहे संघयणे,तं० बजरिसहनारायसंघयणे रिसहनाराय० नाराय० अद्धनाराय० कीलिया० छेवट्ठसंघयणे, संपइखलु आउसो! मणुयाणं छेवट्ठसंघयणे वट्टइ, आसी य आउसो! पुब्विं मणुयाणं छविहे संठाणे, तं०-समचरंसे नग्गोहपरिमंडले सादि खुजे वामणे हुंडे, संपइ खलु आउसो! मणुयाणं हुंडे संठाणे वट्टइ ११५ संघयणं संठाणं उच्चतं आउयं च मणुयाणी अणुसमयं परिहायइ ओसप्पिणिकालदोसेणं॥ ५०॥ कोहमयमायलोभा, उस्सन्न वड्डए य मणुयाणी कूडतुला कुडमाणा, तेणऽणुमाणेण सव्वंपि॥ १॥ विसमा अज तुलाओ विसमाणि य जण वएसु माणाणिोविसमा रायकुलाई तेण उ विसमाई वासाई॥२॥विसमेसु य वासेसु हुँति असाराई ओसहिबलाई।
ओसहिदुब्बल्लेण य आउं परिहायइ नराणं॥३॥ एवं परिहायमाणे लोए चंदुव्व कालपक्खंमिाजे धम्मिया मणूसा सुजीवियं जीवियं तेसिं ॥ ४॥ आउसो! से जहानामए केइ पुरिसे बहाए कयबलिकम्मे कयकोउयमंगलपायच्छित्ते सिरसिण्हाए कंठेमालकडे आविद्धमणिसुवण्णे अहअसुमहग्धवत्थपरिहिए चंदणोक्किण्णगायसरीरे सरससुरहिगंधगोसीसचंदणाणुलितगत्ते सुइमालावन्नगविलेवणे कप्पियहारद्वहारतिसरयपालंबपलंबमाणे कडिसुत्त्यसुक्यसोहे पिणिद्धगेविजे अंगुलिजगललियंगयललियक याभरणे नाणामणिकणगरयणकडगतुडियथंभियभुए अहिअरूवे सस्सिरीए कुंडलुजोवियाणणे मउडदित्तसिरए हारुच्छयसुक्यरइयवच्छे, श्री नन्दुलवैचारिक सूत्र
| पू. सागरजी म. संशोधित
For Private And Personal Use Only
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
| पालंबलंबमाणसुक्यपडउत्तरिज्जे मुद्दियापिगुलंगुलिए नाणामणिकणगरयणविमलमहरिहनिउणोवियमिसिमिसिंतविरइयसुसिलिट्ठविसिठ्ठलट्ठ आविद्धवीर वलए किं बहुणा ?, कप्परुक्खए चेव अलंकियविभूसिए सुइपयए भवित्ता अम्मापियरो अभिवादइज्जा, तए णं तं पुरिसं अम्मापियरो एवं वइज्जा जीव पुत्ता! वासस्यंति, तंपि आउं तस्स नो बहुयं भवइ, कम्हा?, वासस्यं जीवंतो वीसं जुगाई जीवइ, वीसं जुगाईं जीवंतो दो अयणसयाई जीवइ, दो अयणसयाई जीवंतो छ उऊसयाई जीवड़, छ उऊसयाई जीवंतो बारस माससयाई जीवइ, बारसं माससयाई जीवंतो चउवीसं पक्खस्याई जीवड़, चउवीसं पक्खस्याइं जीवंतो छत्तीसं राईदियसहस्साइं जीवइ, छत्तीसं राइंदियसहस्साइं जीवंतो दस असीयाई मुहुत्तस्यसहस्साइं जीवइ, दसअसीयाई मुहुत्तस्यसहस्साइं जीवंतो चत्तारि ऊसासकोडिसए सत्त य कोडीओ अडयालीसं च सयसहस्साइं चत्तालीसं च ऊसाससहस्साइं जीवड़, चत्तारि य ऊसासकोडिसए जाव चत्तालीसं च ऊसाससहस्साइं जीवंतो अद्धतेवीसं तंदुलवाहे भुंजड़, कहमाउसो ! अद्धत्तेवीसं तंदुलवाहे भुंजड़ ? गो० दुब्बलाए खंडियाणं बलियाए छडियाणं खइरमुसलपच्चाहयाणं ववगयतुसकणियाणं अखंडाणं अफुडियाणं फलगसरियाणं इक्किवायाणं अद्धतेरसपलियाणं पत्थए, सेऽविय णं पत्थर मागहए, कल्लं पत्थे सायं पत्थो, चउसद्विसाहस्सीओ भागहओ पत्थो, बिसाहस्सिएणं कवलेणं बत्तीसं कवला पुरिसस्स आहारो अट्ठावीसं इत्थियाए चउवीसं पंडगस्स, एवामेव आउसो ! एयाए गणणाए दो असईओ पसई दो पसईओ य सेइया होइ चत्तारि सेइया कुलओ चत्तारि कुलया पत्थो चत्तारि पत्थगा आढगं सट्ठिए आढगाणं जहन्नए कुंभे असीईए आढयाणं
॥ श्री तन्दुलवैचारिक सूत्रं ॥
११
पू. सागरजी म. संशोधित
For Private And Personal Use Only
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
मझिमे कुंभे आढगसयं उक्कोसए० अडेक्य आढगसयाणि वाहे, एएणं वाहप्यमाणेणं अद्धत्तेवीसं तंदुलवाहे भुंजइ, ते य गणियनिद्दिवा|| चत्तारि य कोडिसया सर्व्हि चेव य हवंति कोडीओ।असीइंच तंदुल्सयसहस्साणि हवंतित्तिमक्खाय॥५॥तं एवं अद्धतेवीसं तंदुलवाहे| भुंजतो अद्धद्धे मुग्गकुंभे भुंजइ, अद्धछठे भुग्गकुंभे भुंजतो चवीसं हाढगसयाई भुंजइ, चउवीसं हाढवसयाई भुंजतो छत्तीस लवणपलसहस्साई भुंजइ, छत्तीसं लवणपलसहस्साई भुंजतो छप्पडसाडगसयाई नियंसेइ दोमासिएणं परिअट्टएणं, मासिएण वा परियट्टेणं बारस पडसाडगसयाई नियंसेइ, एवामेव आउसो! वाससयाउयस्स सव्वं गणियं तुलियं मवियं नेहलवणभोयणच्छायणंपि, एयं गणियप्यमाणं दुविहं भणियं महरिसीहि, जस्सऽत्थि तस्स गणिजइ, जस्स नत्थि तस्स किं गणिजइ?, ववहारगणिअदि8 सुहुमं| निच्छयगयं मुणेयव्वीजइ एयं नवि एवं विसमा गणणा मुणेयव्वा॥६॥कालो परमनिरुद्धो अविभजो तं तु जाण समयं तु समया यां असंखिज्जा हवंति उस्सासनिस्सासे॥७॥ हट्ठस्स अणवगलस्स, निरुवकिट्ठस्स जंतुणो एगे ऊसासनीसासे, एस पाणुत्ति वुच्चइ ॥८॥ सत्त पाणूणि से थोवे, सत्त थोवाणि से लोलवाणं सत्तहत्तरीए, एस मुहुत्ते वियाहिए ॥९॥ एगमेगस्सणं भंते! मुहत्तस्स केवइया ऊसासा वियाहिया?, गो० तिन्नि सहस्सा सत्त य सयाई तेवत्तरि च ऊसासा एस मुहुत्तो भणिओ सव्वेहिं अणंतनाणीहि ॥६०॥दो|| नालिया मुहत्तो सद्धिं पुण नालिया अहोरत्तो। पन्नरस अहोरत्ता पक्खो पक्खा दुवे मासो॥१॥दाडिमपुष्फागारा लोहमई नालिआ 3 कायवा। तीसे तलम्मि छिदं छिद्दपमाणं पुणोवोच्छं॥२॥छन्नई पुच्छवाला तिवासजायाए गोतिहाणीए अस्संवलिया उजुय नायव ||श्री तन्दुलवैचारिक सूत्र
पू. सागरजी म. संसोधित
For Private And Personal Use Only
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
| नालिया छिद्दं ॥ ३ ॥ अहवा उ पुच्छवाला दुवासजायाए गयकरेणूए। दो वाला उ अभग्गा नायव्वं० ॥ ४ ॥ अहवा सुवण्णमासा चत्तारि | सुवट्टिया घणा सूई । चउरंगुलप्पमाणा नायव्वं० ॥ ५ ॥ उदगस्स नालिआए भवंति दो आढयाउ परिमाणी उदगं च भाणियव्वं जारिसयं तं पुणो वुच्छं ॥ ६ ॥ उदगं खलु नायव्वं कायव्वं दूसपट्टपरिपूयं । मेहोदगं पसन्नं सारइयं वा गिरिनईए ॥ ७॥ बारस मासा संवच्छरो उ पक्खा य ते उ चउवीसं । तिन्नेव य सद्विसया हवंति राइंदिआणं च ॥ ८ ॥ एगं च सयसहस्सं तेरस चेव य भवे सहस्साइं । एवं च सयं नउयं हवंति राइदिऊसासा ॥ ९॥ तित्तीसा सयसहस्सा पंचाणऊई भवे सहस्साई । सत्त य सया अणूणा हवंति मासेण ऊसासा ॥ ७० ॥ चत्तारिय कोडीओ सत्तेव य हुति सयसहस्साई । अडयाली ससहस्सा चत्तारि सया य वरिणं ॥ १ ॥ चत्तारि य कोडीसया सत्त य कोडीउ हुति अवराओ। अड्यालसयसहस्सा चत्तालीसं सहस्सा य॥ २ ॥ वाससयाउनराणं उस्सासा इत्तिया मुणेयव्वा । पिच्छह आउस्स खयं अहोनिसं झिज्झमाणस्स ॥ ३ ॥ राईदिएण तीसं तु मुहुत्ता नव सया य मासेणं। हायंति पमत्ताणं न य णं अबुहा वियाणंति ॥ ४ ॥ तिन्नि सहस्से सगले छच्च सए उडुवरो हरइ आउं| हेमंते गिम्हासु य वासासुय होइ नायव्वं ॥ ५॥ वासस्यं परमाउं इत्तो पन्नास हरइ निद्दाए| इत्तो वीसइ हायइ बालत्ते वुड्ढभावे य॥ ६ ॥ सीउण्हपंथगमणे खुहा पिवासा भयं च सोगे य । नाणाविहा य रोगा तीसाइ हरइ पच्छद्धे ॥ ७॥ एवं पंचासीई नट्ठा पन्नरसमेव जीवंति। जे हुति वाससइया न य सुलहा वाससयजीवा ॥ ८॥ एवं निस्सारे माणुसत्तणे जीविए अहिवडते । न करेह चरणधम्मं पच्छा पच्छाणुतपिहि ॥ ९ ॥ घुट्ठम्मि संयमोहे जिणेहिं वरधम्मतित्थमग्गस्स । अत्ताणं च न
॥ श्री तन्दुलवैचारिक सूत्रं ॥
१३
पू. सागरजी म. संशोधित
For Private And Personal Use Only
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
याणह इह जाया कम्मभूमीए ॥८०॥ नइवेगसमं चवलं जीवियं जोव्वणं च कुसुमसभा सुक्खं च जमनियत्तं तित्रिवि तुरमाणभुजाई| ॥१॥एयं खु जाभरणं परिखिवई वगुरा व मियजूह। न य णं पिच्छह पत्तं संभूढा मोहजालेणं॥२॥आउसो ! जंपि इदं सरीरं पियं कतं मणुण्ण मणाममणाभिरामं थेज वेसासियं समयं बहुमयं अणुभयं भंडकरडगसमाण रयणकरंडओविव सुसंपरिग्गहियं तिलपेडाविव सुसंगोवियंमा णं उण्हं माणं सीयं माणं खुहा माणं पिवासा मा णं वाला माणं दंसा माणं मसगा माणं वाइयपित्तियसिंभियसंनिवाइया विविहा रोगायंका फुसंतुतिकटु, एवंपियाई अधुवं अनिययं असासयंचओवचइयं विपणासम्म पच्छा व पुराव अवस्स विष्पचइयवं, एवयस्सवियाई आउसो! अणुपुव्वेणं अट्ठारसय पिढकरंडगसंधीओ बारस पंसुलिकरंडया छप्पंसुलियकडाहे बिहित्थया कुच्छी चउरंगुलिया गीवा चउपलिया जिब्मा दुपलियाणि अच्छीणि चउकवाल सिरं बत्तीसं दंता सत्तंगुलिया जीहा अद्भुट्ठपलियं हिय्यं पणवीसं पलाई कालिज, दो अंता पंचवामा पं० २० -थूलते,य तणुअंते य, तत्थ् णं जे से थूलते तेणं उच्चारे परिणमइ, तत्थ णं जे से तणुयंते तेणं पासवणे परिणमइ, दो पासा पं० २०-वामे पासे दाहिणे पासे य, तत्थ्णं जे से वामे पासे से सुहपरिणामे, तत्थ णंजे से दाहिणे पासे से दुहपरिणामे, आउसो! इममि सरीरए सढि संधिसयं सत्तुतरं मम्मसयं तिन्नि अट्ठिदामसायई नव हारूयसयाई सत्त सिरासयाई पंच पेसीसयाई नव धमणीउ नवनइं च रोमकूवसयहस्साई विणा केसमंसुणा, सह केसमंसुणा अटुटाउ रोमकूवकोडीओ, आउसो ! इमंमि सरीरए सद्धि सिरासयं नाभियभवाणं उड्वगामिणीणं सिरमुवागयाणं जाउ रसहरणीओत्ति वुच्चंति, जासिं णं निरूवधातेणं, ॥श्री नन्दुलवैचारिक सूत्र
| पू. सागरजी म. संशोधित
For Private And Personal Use Only
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www. kobetirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
||चक्खुसोयघाणजीहाबलं च भवइ, जासि णं उवधाएणं चक्खुसोयघाणजीहाबलं उवहम्मइ, आउसो! इमंमि सरीरए सटुं सिरासयं नाभियभवाणं अहोगामिणीणं पायतलमुवगयाणं जासिणं निरुवधाएणं जंघाबलं हवइ, जाणं चेव उवधाएंणं सीसवेयणा अद्धसीसवेयणा भत्थयसूले अच्छीणि अंधिज्जति, आउसो! इमंमि सरीरए सहि सिरासयं नाभिव्यभवाणं तिरियगामिणीणं हत्थतलमुवगयाणं जाणंसि निरूबधारणं बाहुबलं हवइ, तेणं चेव से उवधाएणं पासवेयणा पोट्टवेयणा पुद्विवयणा कुच्छिवेयणा कुच्छिसूले भवइ, आउसो! इभस्म जंतुस्स सहि सिरासयं नाभिप्पभवाणं अहोगामिणीणं गुदपविट्ठाणं, जाणंसि निरूवधाएणं मुत्तपुरीसवाउकम्म पवत्तइ, ताणं
व उवधाएणं मुत्तपुरीसवाउनिरोहेणं अरिसाओ खुब्भंति पंडुरोगो भवइ, आउसो! इमस्स जंतुस्स पणवीसं सिराओ पित्तधारिणीओ दस सिराउ सुकधारिणीओ, सत्त सिरासयाई पुरिसस्स तीसूणाई इत्थीयाए वीसूणाई पंडगस्स, आउसो! इमस्स जंतुस्स रूहिरस्स आढयं वसाए अद्धढयं मत्थुलुंगस्स पत्थो मुत्तस्स आढयं पुरीसस्स पत्थो पित्तस्स कुलवो सिंभस्स कुलवो सुक्कस्स अद्धकुलवो, जं जाहे दुटुं| भवई तं ताहे अइप्पमाणं भवइ, पंचकोटे पुरिसे छक्कोहा इत्थिया, नवसोए पुरिसे इकारससोया इत्थिया, पंच पेसीसयाई पुरिसस्स/ तीसूणाई इत्थियाए वीसूणाई पंडगस्स ॥ १६॥ अब्भंतरंसि कुणिमं जो (जइ) परियत्तेउ बाहिरं कुज्जातं असुई दट्टणं सयावि जणणी दुगुंछिज्जा॥८३॥ माणुस्सयं सरीरं पूईयं मंससुक्षहड्डेणी परिसंठवियं सोहइ अच्छायणगंधमल्लेणं ॥८४॥ इमं चेव य सरीरं सीसघडीमेयमजमंसट्ठियमत्थुलुंगसोणिअवालुंडयचम्मकोसनासियसिंघाणयधीमलालयं अमणुण्णगं सीसघडीभंजियं गलतनयणश्री तन्दुलवैचारिक सूत्र॥
पू. सागरजी म. संशोधित
For Private And Personal Use Only
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
कण्णोद्वगंडतालुयं अवालुयाखिल्लचिक्कणं चिलचिलदंतमलमइलं बीभत्थदरिसणिज अंसुलगबाहुलगअंगुलीयंगुढगनहुसंघिसंधायसंघियमिणं बहुरसिआगारं नालखंधच्छिराअणेगण्हारूबहुधमणिसंधिबद्धं पागडउदरकवालं कक्खनिक्खुडं कक्खगकलिअं दुरंत अद्विधमणिसंताणसंत्यं सव्वओ समंता परिसवंतं च रोमकूवेहि सयं असुई सभावओ परमदुग्गंधि कालिजयअंतपित्तजरहिययफेफ(फिफि )सपिलिहोदरगुज्झकुणिमनवच्छिड्डविथिविथिवितहिययं दुरहिपित्तसिंभभुत्तोसहायतणं सव्वओ दरुतं गुज्झोरुजाणुजंधापायसंघायसंघियं असुइ कुणिमगंधि, एवं चिंतिजमाणं बीभत्थदरिसणिज अधुवं अनिययं असासयं सडणपडणविद्धंसणधम्मं पच्छा व पुरा व अवस्सचइयव्वं निच्छयओ सुटु जाण एवं आइनिहणं, एरिसं सव्वमणुयाणं देहं, एस परमत्थओ सभावो ॥ १७॥ सुक्कम्भिसोणियम्भिय संभूओ जणणिकुच्छिमॉमित चेव अमिन्झरसं नवमासे धुंटिउसंतो ॥८५॥जोणीमुहनिम्फिडिओ थणगच्छीरेण वडिओ जाओ। पगईअभिज्झमइओ कह देहो धोइउं सक्को?,॥६॥हा! असुइसमुप्पन्ना निग्गया य जेण चेव दारेणो सत्ता मोहपसत्ता रमंति तत्थेव असुइदारम्मि॥७॥ किह ताव घरकुडीरी कईसहस्सेहिं अपरितंतेहि वन्निजइ असुइबिलं जघणंति सक्कजमूढहिं? ॥८॥ रागेण न जाणंति य वाया कलमलस्स निद्धमणी ताणं परिणदंता फुल्ल नीलुप्पलवणंव ॥९॥कित्तिअमित्तं वण्णे? अमिज्झमइयम्मि वच्चसंधाए।रागो हुन कायव्यो विरागमूले सरीरम्मि॥९०॥किभिकुलसयसंकिण्णे असुइमचुक्खे असासयमसारे।सेयमलपुष( पच्च)डभी निव्वेयं सरीरे ॥ १॥ दंतमलकण्णगूहगसिंघाणमले य लालमलबहले। एयारिसे बीभत्थे दुगुंछणिज्जमि को रागो? ॥ २॥ को | ॥ श्री तन्दुलवैचारिक सूत्र
| पू. सागरजी म. संशोधित ||
For Private And Personal Use Only
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
सडणपडणविकिरिणविद्धंसणच्यणभरणधम्मम्मिा देहम्मि अहीलासो? कुहियकढिणकट्ठभूयमि॥ ३॥ कागसुणगाण भक्खे किमिकुलभंते य वाहिभत्ते या देहम्मि मच्चु(३० मच्छ ) भत्ते सुसाणभत्तम्मि को रागो? ॥४॥असुईअभिज्झपुन्नं कुणिमकलेवरकुडिं परिसवंति। आगंतुय संठवियं नवच्छिद्दमसासयं जाण॥५॥ पिच्छसि मुहं सतिलयं सविसेसं रायएण अहरेणी सकडक्खं सवियारं तरलच्छिं जोव्वणत्थीए॥६॥ पच्छिसि बाहिरमटुं न पिच्छसी उझरं कलिमलस्सो मोहेण नच्चयंतो सीसघडीकंजियं पियसि॥७॥ सीसघडीनिगालंज निहसि दुगुंछसी जंचोतं चेवरागरत्तो मूढो अइमुच्छिओ पियसि॥८॥पूइयसीसकवालं पूइयनासंच पूइदेहं चो पूइअछिड्डविछिडं पूइअचम्मेण य पिणद्धं ॥९॥अंजणगुणसुविसुद्ध हाणुव्वट्टणगुणेहिं सुकुमालीपुप्फुम्मीसियकसं जणेइ बालस्स तं राग॥ १००॥जं सीसपूरउत्तिअ पुष्फाई भणंति मंदविन्नाणा पुष्फाई चिअ ताई सीस्ससह पूरयं मुणह॥१॥ मेदो वसा य रसिया खेले सिंघाणए छुभसु एयो अह सीसपूरओ भे,नियगसरीरमि साहीणो॥ २॥ सा किर दुष्पडिपूरा वच्चकुडी दुप्पया नवच्छिड्ड। उक्कडगंधविलित्ता बालजणो मुच्छिउँ गिद्धो ॥३॥जं पेम्मरागरत्तो अवयासेऊण गूढ( 2 )मुत्तोलिी दंतमलचिक्कणंगं सीसघडीकंजियं पियसि ॥ ४॥ दंतमुसलेसु गहणं गयाण मंसे य ससयमीयाणी वालेसु य चमरणं चम्मनहे दीवियाणं च॥५॥ पूइयकाए य इहं| चवणमुहे निच्चकालवीसत्थो।आइक्खसुसब्भावं किम्हऽसि गिद्धो तुमं मूढ! ॥६॥दंताविअकज्जकरावालावि विवड्डमाणबीभच्छ।। चम्मंपिय बीभच्छं भूण किमसितंगओरागं? ॥७॥ सिंभे पित्ते मुत्ते गृहम्मि वसाई दंतकुंडीसोभणसु किमत्थं तुझं असुइम्मिवि ॥ श्री तन्दुलवैचारिक सूत्र
पू. सागरजी म. संशोधित
For Private And Personal Use Only
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobetirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
वडिओ रागो? ॥८॥जंघट्ठियासु ऊरू पइट्ठिया तट्ठिया कडीपिट्ठी कडिपट्टिवेढियाइं अट्ठारस पिट्टिअट्ठीणि ॥९॥दो अच्छि अट्ठियाई| सोलस गीवट्ठिया मुणेयव्वा। पिट्ठीपइट्ठियाओ बारस किल पंसुली हुँति॥११०॥ अट्ठियकढिणे सिरहारूबंधणे मंसचम्मलेवम्मि विठ्ठाकोठागारे को वच्चघरोवसे रागो? ॥ १॥ जह नाम वच्चकूवो निच्चं भिणिभिणिभियंतकायकली। किमिएहिं सुलसुलायइ सोएहि य पूइयं वहइ ॥ २॥ उद्धियनयणं खगमुहविकड्डियं विष्पइन्त्रबाहुलयो अंतविकड्डियभालं सीसघडीपागडियघोरं ॥३॥ भिणिभिणिभिणंतसहं विसप्पियं सुलसुलंतमंसोडी मिसिमिसिभिसंतकिमियंथिविथिविथिवंतबीभत्थं ॥४॥पागडियपांसुलीयं विगरालं सुक्कसंघिसंधायी पडियं निव्वेयणयं सरीरमेयारिसं जाण ॥५॥ वच्चाओ असुइतरं नवहिं सोएहिं परिगलंतेहिं आमगमल्लगरूवे निव्वेयं वच्चह सरीरे॥६॥दोहोत्था दो पाया सीसं उच्चंपियं कबंधम्मिोकलिमलकोडागारं परिवहसि दुयादुयं वच्चं॥७॥तंच किर रूक्वंतं वच्चंत रायमगमोइन्नी पगंधेहिं सुगंधय मन्नतो अपणो गंध॥ ८॥ पाडलचंपयमल्लियअगुरूयचंदणतुरुक्वामीसी गंधं समोयरंत भन्नंतो अपणो गंध॥९॥मुहवाससुरहिगंधं वातसुहं अगुरूगंधियं अंगे। केसा हाणसुगंधा कयरो ते अप्पणो गंधो? ॥१२० अच्छिमलो कन्नमलो खेलो सिंधाणओ अपूओ ओअसुई मुत्तपुरीसो एसो ते अपणो गंधो॥१२१॥१८ जाओवि अइमाओ इस्थियाओ अणेगेहिं| कइवरसहस्सेहिं विविहपासपडिबद्धेहिं कामरागमोहेहिं वन्नियाओ ताओऽवि एरिसाओ, तं०- पगइविसमाओ( पियरुसणाओ कतिपयइचडुप्यन्नातो अवकहसियभासियविलासवीसंमभूयाओ अविणयवातूलीओ मोहमहावत्तिणीओ विसमाओ) |॥ श्री तन्दुलवैचारिक सूत्र॥
| १८
| पू. सागरजी म. संशोधित ।।
For Private And Personal Use Only
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
पियवयणवल्लीरीओ कइयवपेमगिरितडीओ अवराहसहस्सथारिणीओ पभवो सोगस्स विणासो बलस्स सूणा पुरिसाणं नासो लज्जाए| संकरो अविणयस्स निलओ निअडीणं १० खाणी वइरस सरीरं सोगस्स भेओ मजायाणं आसओ रागरस निलओ दुच्चरियाणं म( मा)ईए सम्भोहो खलणा नाणस्स चलणं सीलस्स विग्धो धम्मस्स अरी साहूणं २० दूसणं आयारपत्ताणं आरामो कम्मरयस्स फलिहो मुक्खमग्गस्स भवणं दरिदस्स, अवि आई ताओ आसीविसोविव कुवियाओ मत्तगओविव मयणपरवसाओ वग्धीविव दुहिअयाओ तणच्छन्नकू वोविव अभ्यगासहिययाओ माया कारओविव उक्यारसयाबंधणपओत्तीओ आयरिसबिंबंपिव दुग्गिझसब्भावाओ ३० फुफ्याविव अंतोदहनीलाओ नन्गयमग्गोविव अणवद्वियचित्ताओं अंतोदुट्ठवणोविव कुहियहिययाओ कण्हसप्योविव अविस्ससणिज्जाओ संथारोविव छन्नामायाओ संझब्भरागोविव मुहुत्तरागाओ समुद्दवीचीओविव चलस्सभावाओ/ मच्छोविव दुपरियतणसीलाओवानरोविव चलचित्ताओ मच्चूविव निव्विसेसाओ ४० कालोविव निरणुकंपाओवरुणोविव पासहत्थाओ सलिलमिव निन्नगामिणीओ किवणोविव उत्ताणहत्थाओ नरओविव उत्तासणिजाओ खरो इव दुस्सीलाओ दुट्ठस्सोविव दुइमाओ बालोइव मुहुत्तहिययाओ अंधकारभिव दुप्पेवेसाओ विसल्लीविव अणल्लियणिज्जाओ५० दुट्टाहाइव वावी अणवगाहाओ ठाणभट्ठोमिय इस्सरी अप्पसंसणिज्जाओ किं पागफलमिव मुहमहुराओ रित्तमुट्ठीविव बाललोभणिजाओ मंसपेसीगहणमिव सोवहवाओ जलियचुडलीविव अमुच्चमाणडहणसीलाओ अस्टुिमिव दुल्लंघणिज्जाओ कुडकरिसावणोविव कालविसंवायणसीलाओ चंडसिलोविव ॥ श्री तन्दुलवैचारिक सूत्र
पृ. सागरजी म. संशोधित
For Private And Personal Use Only
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
|दुक्खरक्ख्यिओ अइविसाओ ६० दुगुंछियाओ दुरूवचराओ अगंभीराओ अविस्ससणिज्जाओ अणवत्थियाओ दुक्खरक्खियाओ|| दुक्खपालियाओ अइकराओ कक्कसाओ दढवेराओ ७० रुवसोहग्गमउम्मताओ भुयगगइकुडिलहिययाओ कंतारगइट्ठाणभूयाओ कुलसयणमित्तभेयणकारियाओ परदोसपगासियाओ कयग्धाओ बलसोहियाओ एगंतहरण कोलाओ चंचलाओ जाइयभंडोवगारोविव (उच्चभंडोबरागो इव) मुहारागविरागाओ ८० अवियाई ताओ (अण) अंतरं भंगसयं अरज्जुओ पासो अदारूया अडवी अणालस्सनिलओ अणइक्खा वेयरणी अनामिओ वाही अविओगो विष्पलावी अरू उवसग्गो रइवंतो चित्तविब्भमो सव्वंगओ दाहो |९० अणब्भप्पसूया (५० अणब्मा ) वज्जासणी असलिलप्पवाहों समुद्दरओ ९१, अवियाई इथिआणं अणेगाणि नामनिरुत्ताणि पुरिसे कामरागप्पडिबद्धे नाणाविहेहिं उवायसयसहस्सेहिं वहबंधणमाणयंति, पुरिसाणं नो अन्नो एरिसो अरी अस्थिति नारीओ, तं०-नारीसमा न नराणं अरीओ नारीओ, नाणाविहेहिं कस्मेहिं सिप्पाइएहिं पुरिसे मोहंतित्ति महिलाओ, पुरिसे मत्ते तित्ति पमयाओ, महंतं कलिं जणयंतित्ति महिलियाओ, पुरिसे हावभावमाइएहिं रमंतित्ति रामाओ, पुरिसे अंगाणुराए करितित्ति अंगणाओ, नाणाविहेसु जुद्धभंडणसंगामाडवीसु मुहारणगिण्हणसीउण्हदुक्खक्लेिसमाइएसु पुरिसे लालंतित्ति ललणाओ, पुरिसे जोगनिओएहिं वसे ठावितित्ति जोसियाओ, पुरिसे नाणाविहेहिं भावेहिं वण्णितित्ति वणिआओ, काई पमत्तभावं काई पणयं सविब्भमं काई सामिव्व ववहरंति काई सत्तुव्व रोरो इव काई प्य(ण)एसुपणमंति काई उवणएसु उवणमंतिकाई कोउयनम्मंतिकाउंसुकडक्खनिरिक्खएहिं सविलासमखैरेहि ॥ श्री तन्दुलवैचारिक सूत्र
पू. सागरजी म. संशोधित
For Private And Personal Use Only
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
उवहसिएहिं उवगूहिएहिं उवसदेहिं गुज्झगदरिसणेहिं भूमिलिहणविलिहणेहिं च आरूहणनट्टणेहि अवालयउवगृहणेहिं च|| अंगुलीफोडणथणपीलणकडितडजायणाहिं तजणाहिं च, अवियाई ताओ पासोविव( वव) सिउं जं पंकुव्व खुप्पिलं जं मच्चुव्व मारेउंजंअगणिव्व डहिउंजं असिव्व जं॥१९॥ असिमसिसारिच्छीणं कंतारक्वाडचारयसमाणीघोरनिरंबकंदरचलंतबीभच्छभावाणं |॥ १२२॥ दोससयगागरीणं अजससयविसध्यमाणहिययाणं । कइयवपन्नत्तीणं ताणं अन्नायसीलाणं॥ ३॥ अन्नं रयंति अन्नं रमंति अन्नस्स दिति उल्लावी अन्नो कडयंतरिओ अन्नो पयर्ड(डयं )तरे ठविओ॥ ४॥ गंगाए वालुया सायरे जलं हिमवओ य परिमाणी उग्गस्स तवस्स गई गब्भुप्पत्तिं च विलयाए॥५॥सीहे कुंडुब्यारस्म पुट्टलं कुक्कुहाइयं अस्से।जाणंति बुद्धिमंता महिलाहिययं न याणंति ॥६॥ एरिसगुणजुत्ताणं ताणं कइयवसंठियमणाणीन हु मे वीससियध्वं महिलाणं जीवलोगम्मि ॥७॥ निद्धन्नयं व खलयं पुप्फेहि विवजियं व आरामी निहुद्धियं वधेणुं लोएवि अतिल्लियं पिंड॥८॥जेणंतरेण निभिसंति लोयणा तक्खणं च विगसंति। तेणंतरेण हिययं विद्यारसहसाउलं होइ॥९॥जड्डाणं वुड्डाणं निविण्णाणं च निव्विसेसाणी संसारसूयराणं कहियंपि निरत्थ्यं होइ॥१३०॥ किं पुत्तेहिं पियाहि व अत्थेण विढप्पिएणं (५० वि पिंडिएणं) बहुएणी जो मरणदेसकाले न होइ आलंबणं किंचि ॥१॥ पुत्ता चयंति मित्ता चयंति मजाविणं मयं चयइतिं मरणदेसकाले न चयइ सुबिइजओ (प्र० सुचि अजिओ) धम्मो ॥२॥धम्मो ताणं धम्मो सरणं धम्मो गई पठायोमेण सुचरिएणय गम्भइ अयराम ठाण॥३॥पीइको वण्णको भासकरो जसको यअभयकरोणिव्वुइकरो ॥श्री तन्दुलवैचारिक सूत्र।
पू. सागरजी म. संशोधित
For Private And Personal Use Only
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www. kobetirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
||यसययं पारत्तबिइज्जओ धम्मो ॥४॥अभररेसु अणोवमरूवं भोगोवभोगरिद्धी याविन्नाणनाणमेव यलब्भइ सुकरण धम्मेणं॥५॥|| देविंदचक्वट्टित्तणाई रज्जाई इच्छिया भोगा। एयाई धम्मलामा फलाई जं वावि निव्वाणं॥ ६॥ आहारो उस्सासो संधिछिराओ य रोमकूवाई। पित्तं रुहिरं सुकं गणियप्पहाणेहिं ॥ ७॥ एयं सोउं सरीरस्स वासाणं गणिय पागडमहत्यी मुक्खएउमस्स ईहह सम्भत्तसहस्सपत्तस्स ॥८॥एयं सगडसरीरं जाइजरामरणवेयणाबहुलीतह धृत्तह काउं जे जह मुच्चह सव्वदुक्खाणं॥१३९॥१-२०५८६॥ इति तन्दुलवैचारिकप्रकीर्णकम सम्मत्तं ५॥ प्रभु महावीर स्वामीनीपट्ट परंपरानुसार कोटीगण-वैरी शाखा- चान्द्रकुल प्रचंड प्रतिभा संपन्न, वादी विजेता प्रमोपास्य पू. मुनि श्री झवेरसागरजी म.सा. शिष्य बहुश्रुतोपासक-सैलाना नरेश प्रतिबोधक-देवसूर तपागच्छ-समाचारी संरक्षक-आगमोध्धारक पूज्यपाद आचार्य देवेश श्री आनंदसागर सूरीश्वरजी महाराजा शिष्य प्रौढ़ प्रतापी, सिध्धचक्रआराधक समाज संस्थापक पूज्यपाद आचार्य श्री चन्द्रसागर सूरीश्वरजी म.सा. शिष्य चारित्र चूडामणी, हास्यविजेतामालवोधारक महोपाध्याय श्री धर्मसागरजी म.सा. शिष्य आगमविशारद-नमस्कार महामंत्र समाराधक पूज्यपाद पंन्यासप्रवर श्री अभयसागरजी म.सा. शिष्य शासन प्रभावक-नीडर वक्ता पू. आ. श्री अशोकसागर सूरिजी म.सा. शिष्य परमात्म भक्तिरसभूत पू. आ. श्री जिनचन्द्रसागर सू.म.सा. लघु गुरु भ्राता प्रवचन प्रभावक पू. आ. श्री हेमचन्द्रसागर सू.म. शिष्य पू. गणिवर्य श्री पूर्णचन्द्र सागरजी म.सा. आ आगमिक सूत्र अंगे सं.२०५८/५९/६० वर्ष दरम्यान संपादन कार्य माटे महेनत की प्रकाशक दिने पू. सागरजी म. ॥ श्री तन्दुल्वैचारिक सूत्र।
पू. सागरजी म. संशोधित
For Private And Personal Use Only
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
संस्थापित प्रकाशन कार्यवाहक जैनानंद पुस्तकालय सुरत द्वारा प्रकाशित करेल छे.
तंटुल वैचारिक |
संपादक श्री
For Private And Personal Use Only
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
For Private And Personal Use Only
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ક સંશોધન કરી.
૪૫ આગમોન'
એ સંકે ! હશે ,
એકમ કયાં એe
Saitallic!
પૂ. આચાર્યદેવ શ્રી આનંદસાગરસૂરીશ્વરજી મ.સા.ના ચરણે શત્ શત્ વંદન...
For Private And Personal Use Only
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobabirth.org Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir श्री तंदुर देगालिय सूक्ष्म For Private And Personal Use Only