Book Title: Aashirwad 1969 08 Varsh 03 Ank 10
Author(s): M J Gordhandas, Kanaiyalal Dave
Publisher: Aashirwad Prakashan
Catalog link: https://jainqq.org/explore/537034/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jzIrvAda, varSa 3jI : aMka 10me : saLaMga aMka 34 : oNgasTa 1969 zrI bhAgavata vidyApITha ane mAnava maMdira nA saujanya thI Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -: 51 uparAMta grAhakabanAvanAra sevAbhAvI pratinidhio : naDiyAda amadAvAda zrI harivadana esa. bhaTTa 32, zrI gagAmaiyA hA. se. khAkharA mahemadAvAda 8 zrI cImanalAla cheATAlAla ! cavAla pUlanIce rIcIreADa, zrI bAlagAvidabhAI chaganalA 1 paTela gaLanArAnI peALa, zAhapura navInacaMdra je. rAvala DA.nIcAlI kheAkharA mumada! yAda 8 zrI goviMdabhAi caturabhAI Tela (prAMtiyAvAlA) khArIkU, khAkharA mahemadavAda 8 zrI mukundarAya je. jAnI pAvarahAusa, sAbaramatI, zrI bhAlacaMdra dazarathalAla ma rASTra 302, haripurA, asAravAse zrI dhanazyAmacaMdra drInAtha DayA DholatakhAnA, mADhavADA, sAra....pura zrI pra`Adha sI. mahetA lAkhiyAnI pALa, khADiyA zrI kezavalAla kALIdAsa pahela 4, rAmadhara, badhuM samAja se sAyaTI usmAnapurA zrI naMdubhASa bhAizakara hAr 44, TokarazAnI peALa, ja mAlapura zrI dhanubhAI DAhyAbhAi dala DI darajInI vADIpAse, DhAlatakhA tA sAraMgapura zrI viThThalabhAi nA. paTela [ gRhapAla ] zrI kraDavA pATIdAra vidyArthI bhavana elIsabrIja zrI rasikalAla seAmanAtha sa sITIsivila ke, bhadra zrI hirAlAla AzAbhAi gamInA 21 vijaya kAleAnI, usmAna purA-13 kAlhApura zrI huMsarAja geA. veda 1784, rAjArAmapUrI, kalakattA zro cadrikAbena vI. rAvala 22, skula reDa, bhavAnIpura goMdiyA zrI joitArAmabhAI C/o. meAhanalAla haragAviMdadAsanI ku. goMDala zrI kAtilAla chaganalAla zeTha nAnI bajAra gaNadevI zrI chaganalAla gAMDAlAla bhaTTa dave maheAllA zrI manubhAi mathurAdAsa bhadraM havelI TrITa gAdharA zrI ratilAla dvArakAdAsa desAi 'bhagavada" parabhArADa jabusara zrI jayaMtilAla cheoTAlAla cokasI hazIkhuzI sTArsa, DabhAi zrI bipinacaMdra gAviMdalAla vasAivALA, punita smRti kALakA zrI nAraNadAsa premacaMda gAMdhI dhamaka vADI, jAmanagara zrI guNavataprasAda pI. parIkha raNajIta mArga milimArA zrI ramalAla che|DhAlAla ceAkasI zrImahAdevanagara, lAkhaMDavALAnI upara zrI bhagavAnadAsa gulAkhabhAI paMcAla hindu vyAyAma maMdira sAme zrI chaganalAla paMDayA khizanapura, jamazedapura zrI zAMtAena trIbhAvanadAsa mIstrI vIThThala kanyAvidyAlaya roDa, zrI rajanIkAnta cekasI siduzI pALa, muMbai zrI bhagavAnadAsa ke. kApaDIyA mAnava maMdira, mAnava maMdira roDa, zrI amaratalAla dave mAnava maMdira, mAnava maMdira zeDa, A zaMkaralAla haragoviMdadAsa paMDayA annapUrNa nivAsa, 29, krosa; reADa na. 2 vilepArlA zrI uSAbauna ma. bhUkhaNavAlA 39, bajAja reDa, vilepArlA zrI rAmazaMkara TI. jAnI jAnI vilA esTeTa, neharU rADa, vilepArlA mINaka zrI. mAdhavabhAi vallabhAI paTela bhaca zrI vallabhadAsa cheATAlAla cekasI sI/311, zeTha phaLIyA solA [dasakroi ] zrI DAhyAbhAi jagannAtha purANI surata zrI meAhanalAla maganalAla jarIvAla dhIA zerI, mahidharapurA--surata zrI raNache|DadAsa vanamALIdAsa baraphIvAlA, barAnapurI bhAgALa zrI manubhAi jI. yAjJika DAMgazerI, dilhIgeTa valasADa zrI jItendra hIrAlAla desAi kavATara na. 421, vesTa yADaeN' zrI kAntilAla rAvala rameza enDa kaMpanI samarthezvara mahAdeva pAse Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ satyaM zivaM sundara 3inzIrvA risarve suzvinA sAta varSa : 3juM ] saMvata 2025 zrAvaNa : 15 oNgasTa 1969 [aMka : 10 agrapUjAno adhikArI saMsthApaka karmaNyevAdhikAraste mA phaleSu kadAcana / devendravijaya agrapUjAne eTale sauthI prathama mAnIne athavA sauthI zreSTha * jaya bhagavAna', mAnane adhikArI hAlanA samaye A thviI upara keNuM che? jeNe sevAne svAMga saje che, levAnI jAherAto karI che, khAdIne dUdha je sapheda IstrIbaMdha pozAka dhAraNa karyo che, adhyakSa janatAne chaTAdAra pravacana ApIne cUMTaNI kRSNazaMkara zAstrI jItI che ane sattAnAM ke netApaNAnAM sarvocca sthAna prApta karyA che, te zuM agrapUjAne adhikArI che? athavA jeNe aNuzaktinAM sauthI vadhu saMhAraka saMpAdana samiti zastrone vipula saMgraha karyo che te adhikArI che? ema. je. goradhanadAsa athavA je jJAnathI pitAne ja tR che ke samAdhAna nathI evA kanaiyAlAla dave jJAnane (athavA jJAnanA nAme ajJAna) bhaLI janatAne upadeza karIne pite gurupada, saMtapada, AcArya pada athavA vidvAna ke paMDitanuM kAryAlaya pada prApta karIne sukhasagavaDa, dhana-mAyA-vaibhava, kIti prApta karyA bhAunI poLanI bArI pAse che ane janatA pAse pitAnI pUjA tathA praNAma ke vaMdana rAyapura, amadAvAda-1 | karAvavAnI siddhi hAMsala karI che, te adhikArI che? phona naM. 53475 athavA jeNe potAnAM Arthika paLo dvArA janatAnuM zoSaNa ane karIne ekaThA karelA dhananA jaththAmAMthI eraNanI corI ane soyanA mAnavamaMdira mAnavamaMdira roDa, dAnanI jema moTAM kIrtidAna karyA che te zuM adhikArI che? muMbaI-7 agrapUjA mATe lAyaka puruSanI repa karatAM karatAM yudhiSThira duniyAnAM badhAM TocanA sthAne jaI vA yA ane chevaTe nirAza thaIne pAchA pharatA hatA tyAre gAmaDAnI sI nA khetaramAM haLa hAMka vArSika lavAjama kheDUta temane dekhAya. kaThora bhUmine pa thI banAvavA te parasevo pADI bhAratamAM rU. 5-00 videzamAM rahyo che. upara AkAza ane nIce dharatInI sAkSIe te kharA dilathI rU, 12-00 kAma karI rahyo che, sUryane Akaro tA 5 te sahana kare che, varasAda ane kaDakaDatI ThaMDImAM paNa te kAma karI rahyo che, jenA vinA kaI Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukrama 11 -1 agrapUjAno adhikArI 2 sadgaNo ane guNe zrI ravizaMkara mahArAja 3 agnikuMDamAM UgeluM gulAba zrI nArAyaNa desAI deha ane AtmA premavaza prabhu zrI Damare mahArAja ratnamAlA IzvaranI bhAgIdArI zrI pItAMbara paTela vIra hammIradeva zrI "bhagavaprasAda", mahAkavine saMdeza zrI satyavrata' viraha munizrI caMdraprabhasAgarajI "citrabhAnuM satI athavA pArvatI zrI "vinAyaka' 12 pAvalInI mIThAI , zrI " amRta 13 Akhare samajAyuM kharuM? ( zrI dha. rA. gAlA 14 kara mana bhajanane vepAra narasiMha mahetA jo maraNa A jiMdagInI puNyakSetra kAzI zrI "ajantavijaya' 34 lIMbu zrI "pIyUSapANi' 38 18 samAcAra samIkSA - ' 39 (aprapUjAne adhikArI-pahelA pAnAnuM cAlu) manuSya jIvI zake nahi tevI vastu(anna)nA utpAdanamAM te lAge che, chatAM tene kaze garva nathI, dhananA DhagalA bhegu karavAnI ene lupatA nathI, pitAnI vAhavAha belAya evI kIrtinI khevanA nathI, sattAnI khurazInI ke TocanI netAgIrInI ene jhaMkhanA nathI, saMtapadanI athavA pUjanIya ke vaMdanIya banavAnI ene mahattvAkAMkSA nathI. enAmAM daMbha nathI, kapaTa nathI, kRtrimatA nathI, beTe bhapako nathI, mutsaddIgIrI nathI, bIjAne pADavAnI hInatA ke kAvAdAvA nathI, kevaLa sAdAI bharelA saraLa jIvanathI e Izvare sepelA kartavyanuM niSThApUrvaka pAlana karI rahyo che. - yudhiSThirane hAlanA samaye agrapUjAnA adhikArI jananuM darzana thaI gayuM ane hRdayathI emaNe pRthvI paranA zreSTha mAnava tarIke enI pUjA karI. ' mAlika : zrI bhAgavata vidyApITha ane mAnava maMdira vatI prakAzaka : zrI devendravijaya vijayazaMkara dave, rAyapura, bhAunI poLanI bArI pAse, amadAvAda. mudraka : jagadIzacaMdra aMbAlAla paTela, ena. esa. prinTiMga presa, dariyApura, DabagaravADa, amadAvAda-1. Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saguNo ane durguNa zrI ravizaMkara mahArAja mANasamAtramAM duSTatA ne pavitratA bane che. A graMtha jo saMskRta sivAyanI kaI bhASAmAM utAravAno koI paNa mANasa saMpUrNa sArA ke saMpUrNa kharAba prayatna thato to te vakhatane samAja tene jabare hoto nathI. dareka mANasamAM thoDuM sAruM tattva ane virodha karato. tulasIdAsajIe rAmAyaNa saMskRtamAMthI thoDuM kharAba tatva hoya che. pahelAnA jamAnAmAM hiMdImAM lakhyuM tyAre leke taraphathI emane khUba RSio krodhita thaIne zApa ApatA, mANasane kaSTo sahana karavAM paDyAM hatAM. dUra dUra ekAMtamAM bhasma karI detA. ane tema chatAM teo mahAna jaIne emane 9 khavuM paDatuM hatuM. AvI ja rIte saMnyAsI hatA. emaNe sAthe sAthe lekenuM bhaluM jJAnezvarane paNa cha ApavAmAM leke pAchA nathI paNa ghaNuM karyuM che. have, ApaNe emane sArA kahIzuM paDyA. paNa A juo to tulasIdAsajInuM rAmAke kharAba? yaNa ane jJAnezvaranI jJAnezvarI samAjamAM khUba haze TevanI rUDha graMthio heze vaMcAya che. eTale rUDha mAnyatAne savAla che. ghaNIvAra mANasa Tevane kAraNe paNa amuka rIte . dezabhakta khare, paNa mUkha vata te hoya che. temAM enA hRdayamAM malinatA hoya keTalAka mA musa moTAM moTAM duSkRtyo kare che te che evuMya dareka vakhate na kahevAya. mArI vAta kahuM. paNa khoTI mAnyatAne kAraNe ja. emane paNa najIkathI - 1920nA arasAmAM huM pU. kastUrabAnI sAthe hatA. jozo te teo duSTa nahIM lAge. gAMdhIjIne mAranAra huM rahyo brAhmaNa, eTale emanA hAthanuM rAMdheluM goDaze Ama to dezabhakta ja hato, paNa mUrkha hato. khAto nahIM. huM jAte ja karIne khAto ane temane potAnI mAnyatA mujaba dezanuM kalyANa karavA mATe khavaDAvato. have, pU. kastUrabA jevAnA pavitra ja eNe gAMdhIjInuM khUna kareluM. potAne phAMsIe hAthanuM khAvAmAM zuM vAMdho hoya? huM paNa emane caDhavuM paDaze e paNa te jANato hato. chatAM ene pUjanIya mAnato. emanA pratye mArA dilamAM atyaMta ema lAgyuM ke dezanuM kalyANa karavuM hoya to A Adara ane bhakti paNa hatAM. e mArA mATe mAtA mANasane khatama karI devo joIe. eTale dezabhaktithI samAna ja hatAM. ane tema chatAM nAnapaNanA amuka prerAIne eNe A mUrNa kAma karyuM. Ama chevaTe saMskArone laIne meM Avo Agraha rAkhelo. mANa- to mANasanI mAnyatAo, mANasanA vicAro sanA manamAM amuka mAnyatA kevI rUDha hoya che ene badalAvavAnI vAta che. koI paNa mANasa hRdayathI A to eka dAkhalo che. AmAM mananI duSTatA duSTa nathI evI zraddhA rAkhavI joIe. nahatI paNa jaDa rUDhi hatI. ane pachI to jyAre AvaraNa dUra thavuM joIe e mAnyatA chUTI tyAre have harijana ke musalamAnanA AMkhamAM jovAnI zakti to ghaNI hoya paNa hAthanuMye khAtAM mane kazo bAdha nathI Avato. e ja AMkhe pApa bAMdhI rAkhIe te kazuM dekhAya huM te ene e ja chuM, paNa khoTI mAnyatA chUTatAM nahIM. sUryanuM teja paNa apAra che. paNa tenI upara mArA vartanamAM parivartana thayuM che. kaI varaNa a, vI jAya te te dekhAtuM nathI. tevuM samAjanuM paNa tevuM ja ja jJAnanuM paNa che. uttama ne pavitra jJAna paNa A samAjanuMye AvuM ja hoya che. tenI amuka amuka doSonA a.varaNane kAraNe DhaMkAI jAya che. e mAnyatAo baMdhAI gaI hoya che. eTale te tene AvaraNa dUra thAya ke ApoApa aMdaranuM jJAna ghaNIvAra jaDatApUrvaka vaLagI rahe che. pahelAM evI jhaLahaLI UThe che. saMtapuruSoe aneka mANasanA mAnyatA hatI ke dharmagraMtho to saMskRtamAM ja hoya. jIvanamAM palaTo mANI dIdhAnA dAkhalA ApaNe saMskRta devanI bhASA gaNAtI, eTale koI dhArmika jANIe chIe. mAM emaNe A ja kAma karyuM che. pitAnA puruSArtha vinA kevaLa vArasAmAM maLeluM dhana khAI ne jIvana gALanArI peDhImAM puruSArthanI tathA baLa, buddhi, sAhasa ane hiMmatanI zakti kare. kame ghaTatI jAya che. Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AzIvAda [ ogasTa 1969 kharuM jJAna te dareka mANasanI mAM ne paDayuM ja che. thayelI samajaNa e jJAna che. have je kAca tevo tenI uparanuM AvaraNa mAtra dUra karavAnuM che. A mANasa dekhAya che ne? tevI ja rIte jevI buddhi tevuM AvaraNa dUra karavAmAM koI vAra 'ka vyakti bhAga jJAna. kAca je pAradarzaka hoya to temAMthI ArapAra bhajave che, to koI vAra koka prasaMga bhAga bhajave che. cokhkhuM dekhAya che. tevI ja rIte buddhi paNa svaccha sahajAnaMda svAmI ane baLa vaDatALiyo ne nirmaLa hoya to jJAnanuM spaSTa darzana thAya che. buddhi je aneka zAkhALI hoya to te aneka prakAranA sahajAnaMda svAmInA vakhatamAM bana vaDatALiye * thaI gayo. svAmI pAse eka umadA ghoDe hato. te taraMga karatI rahe che. paNa nizcayAtmaka buddhi mANaghoDe vaDatALiyAnI AMkhamAM vasI gaye. gheDAne sane kharuM jJAna karAve che, ane tene kalyANamArge dorI jAya che. ' upADI javA mATe eka rAtre te raNa vAra tabelAmAM akha, kAna, nAkanI jema buddhi paNa eka karaNa gayA. paNa traNe vAra eNe joyuM ke sahajAnaMda che. AMkha jovAnuM jue ne na jovAnuM jue. kAna svAmI ghoDAnI koIne kAMI mAvajata karatA hatA. sAMbhaLavAnuMye sAMbhaLe ane na sAMbhaLavAnuMye sAMbhaLe. bicArAne khAlI hAthe traNe kAra pAchI javuM nAka saMdhavAnuMye saMghe ane na sUMghavAnuMye sudhe. tevI paDayuM. bIje divase savAre te savAmInI sabhAmAM ja rIte buddhinuM paNa. ApaNe A kAraNone keLavavAM Avyo. sahajAnaMda svAmI to evA ne evA paDatAM hoya che. ApaNe AMkhane sAruM jovAnI ja phUrtivALA ja dekhAyA. chevaTe svAmI pAse jaIne Teva pADIe chIe ane kAnane sAruM sAMbhaLavAnI. jebane pUchayuM, "mahArAja, AkhI rAta jAgIne tevI ja rIte buddhi paNa je kAMI sujhADe temAMthI tame pAchA divase kAma zI rIte karI zake che ?" mAtra kalyANakArI hoya teTaluM ja levuM tenuM nAma svAmI te AzcaryamAM paDI gayA emaNe kahyuM: che samyapha jJAna. keLavAyelI nizcayAmaka buddhi mANasane "bhAI, rAte te huM roja nirAMte UMghI jato kalyANumArge ja dorI jAya che. hAuM chuM. tuM Ama kema pUche che :" jebane rAtanI jJAnamAMthI janmatI nirlepatA badhI vAta kahI. "meM tamane mArI sagI ane jene samyapha jJAna thayuM che te mANasa potAne joyA che ne! ane te paNa eka vAra nahI ! traNa bhAge AveluM karma nirlepa paNe karato hoya che, ane traNa vAra. mArI AMkha dago de ja nahIM !" A karma paNa ghaTADato jato hoya che. kharo mokSa paNa sAMbhaLIne svAmI bolI UThyA, "bhAI, ApaNe A ja kahevAya. A lekamAM chUTaze te ja paralokamAM beu sAcA. tAruM ne mAruM je rahaNa kare che tene chUTI zakaze ne? bAkI ahIM paNa sukhaduHkhanA ja te rAte sahajAnaMdanA rUpamAM che." ane pachI pAzamAMthI je mukta thayo nathI tene tyAM paNa cIkAza to e lUMTAra svAmIno ziSya banI gayo, ane nahIM ja vaLage tenI zI khAtarI? indriya, mana enuM AkhuM jIvana ja palaTAI gayuM, kema ke A ne zarIranA vaLagaNamAMthI je mukta bane tene ja prasaMgane lIdhe enA jJAna uparanuM AvaraNa haThI gayuM. " A jJAna lAdhe. bAkI je ToLAmAM ja rahe tene karaNene keLavavAM paDe tenI khabara na paDe. eka vAra jJAna lAdhI jAya ke jJAna eTale samajaNuM. ane e samajaNa UbhI pachI mANasanA vartanamAM AsamAna-jamInano pharaka thAya che buddhi mAraphate. Ama buddhi mAraphate UbhI paDI jAya che. 16 ne..mAMthI jA ni mANasane ja jAya che. na mAthI ja vizvanA niyama athavA kudaratanA kAyadAothI viparIta rIte cAlanAra tAtkAlika pitAne lAbha meLavate ke sukhI thato jue che, paNa pariNAmamAM tene duHkha ane patana ja prApta thAya che. Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agnikuMDamAM UgeluM gulAba zrI nArAyaNa desAI gAMdhI sevA saMdhanI mITiMga dara varase judA kAkAne purI javAmAM rasa nahoto, paNa bApue be judA prAMtomAM thatI. evI eka mITiMgamAM bApune traNa vAra kahyuM eTale emaNe purI javAnI vyavasthA hAthe mane janoI devAyeluM ane mArI phaInAM lagna karI ApI. , paNa purI janArAomAM eka kharo. thayelAM. 1938nI gAMdhI sevA saMdhanI mITiMga risA- amArI sAthe maNilAlakAkA paNa jAya ema goThavAyuM nA purI jillAmAM DelAMga gAme thaI hatI. sAmAnya hatuM, paNa enI tabiyata bagaDI ke evA ja ke rIte huM te kAkA sAthe AvI badhI mITiMgamAM jato. kAraNasara e saMdhathI judA paDI gayA. paNa mArI bA DelAMga purInI pAse hatuM tethI ja have bA ne mana bA purI gayAM eTale samudratyAM AvelI. snAna karIne pachAM Avaze ema hatuM. ane bAne saMmelananA adhyakSa kizoralAlakAkA(mazarUvALA)- mana purI javuM eTale jagannAthajInAM darzana karavA e e kAryakartAomAM ahiMsA viSe keTalAka rasaprada prazno hatuM. kAkAnA manamAM ema hatuM ke bApu pote to UbhA karelA. bApu saMmelanamAM to bolatA ja, paNa maMdiramAM na ja jAya, paNa emanI potAnI ahiMsAroja prArthanA pachI emane sAru eka jAhera sabhA mAMthI Upajate apAra udAratAne kAraNe teo A paNa thatI. uparAMta divasamAM eka ke be vAra emanA lekene maMdira mAM javAne rokatA nathI. mArI bA darzana sAru ekaThA thayelA hajAro loko AgaLa vize kAkAe ema mAneluM ke aspRzyatAne to e emane hAjara thavuM paDatuM. e darya adbhuta thatuM. bhAnatI nathI ja. amArA gharamAM varSothI harijana roja savAra sAMja eka medAnamAM hajAro lokonI rahetA hatA. paNa jo e maMdiramAM jatI hoya to bhIDa jAmatI. ATalA leke hovA chatAM tyAM jarAya enI zraddhAne kA zA sAru DagAve ? AvA kaMIka azAMti nahotI. keTalIka vAra to darzana karavA sAru vicArasara eNe bAne maMdiramAM javAnI manAI A leke kalAkonA kalAka sudhI besI rahetA. bApu karI nahotI. emanI AgaLa jaI maMca upara caDI, mAtra namaskAra ame purI gayAM. dariyAmAM nAhyAM. AkhuM zahera karIne pAchA jatA. ane eTalAthI pArAvAra tRpti karyA. pachI madire gayAM. maMdiranAM bAraNuM AgaLa anubhavI loka rAta paDe te pahelAM potAnAM dUradUranAM hinduo sivAya bIjAne na javA devAno hukama gAmaDAM sudhI pahoMcI javA pagapALA nIkaLI paDatA. lakhelo hato, tyAM huM ane lIlAI aTakyAM. moTIbA, pradarzananA uddaghATana vakhate hajAronI bhIDa thaI bA, velAbhAsI ane bIjAM keTalAMka bhAI-bahene hatI. e bhIDanI AgaLa bolatAM ja bApue purInA aMdara gayAM. huM bahAra rahyo rahyo paMDAo sAthe maMdirano ullekha karI kahyuM hatuM ke, "jyAM sudhI vAdavivAda cala vato rahyo. paMDAoe mane samajAvyuM maMdira harijane sAru khulluM mukAya nahi tyAM sudhI ke aspRzyo ba mAnA pagamAMthI pedA thayA che, jyAre jagannAtha e jagatanA nAtha nathI, paNa maMdiranI brAhmaNo temanA mAthAmAMthI pedA thayo che, mATe chAyAmAM peTa bharatA paMDAonAM nAtha che.' purInA aspRzyo emAthI nIcA che. meM e vAta mAnavAne maMdiramAM bApune harijanayAtrA vakhate praveza naheto inkAra karyo, ane kahyuM ke bhagavAnanI najara AgaLa maLyo ane emanI upara AkramaNa paNa thayeluM. to sau bALake sarakhAM che. moTIbAe DelAMga sudhI AvyA chIe to purI javAnI bA vagere maMdiramAMthI pAchA pharyA tyAre emanA IcchA vyakta karI hatI. bA ane velAMmAzI to caherA para atyaMta tRptino bhAva hato. ame badhAM eTalA sAru ja AvyAM hatAM. bApue e lekene pAchAM pharyA. A saMdhamAM keTalAka aDapalA lake paNa purI mokalavAnI badhI vyavasthA karavAnuM kAkAne kahyuM. hatA. maMdiramAM javAmAM paNa e pahelA hatA, ane je manuSya potAnA jIvanamAM kudaratI niyamo anusAra te che, teTale aMze te vizvanA jIvananA niyamone jANavA lAge che. Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AzIrvAda huM ] bApu pAse jaI maiM cADI khAvAmAM paNa e pahelA hatA. 'bApu, AkhA purI zaheramAM ena carcA cAlI rahI che ke kastUrabA maMdiramAM jaI AvyAM. purI sTezananA sTezana mAstara paNa amane pUchatA hatA ke, hai, misisa gAMdhI maMdiramAM gayAM !" ' bApune AzA hatI ke bA purI naya che, paNu maMdiramAM nahi jAya. ane javA mAgatAM haze teApaNu mahAdeve emane mArI vAta samajAvIne mAkalyAM haze. paNa evuM kaI nahAtuM banyuM tethI bApune bhAre AdhAta lAgyA. emaNe kAkAne kahyuM: 'mahAdeva, ApaNe traNee teA cheDA phADI ApavA paDaze.' paNa emAM vinAda karatAM vedanA vadhu hatI. emanuM leAhInu dabANu saune gabharAvI mUke tevuM caDI gayuM. pachI khA ane kAkAne khAlAvIne kahyuM, * mahAdeva, tame bhAre gaphalata batAvI. tame tamane peAtAne anyAya karyAM, mane * anyAya karyAM, durgAne karyuM. tamArA dha e hateA ke e leAkAne phrI pALe! itihAsa kahevA joI tA hatA. purImAM mArA zA hAla thayA hatA te kahevu. joItu hatuM. e sAMbhaLIne pazu e javA mAgata tA mArI pAse lAvavAM joItAM hatAM. chatAM e na mAnata teA pachI javA deta. baLAtkAranI vAta 'naheAtI, paNa samajAvavAmAMthI kaMI cUkAya ?' paNa kAkAne peAtAnI bhUla tA samajAI esate lAgyA kare ke A badhuM gerasamajane pariNAme che. paNa tethI bApune ATalA AdhAta lAge e kAkAne samajAtuM nahatuM. kAkAe A vAta saMdhanA sabhyA AgaLa karI. bApue paNa peAtAnI vRMdanA saMdha AgaLa ThAlavI. ' A maMdiramAM na gaI r3Ata te huM pAMca gaja UMcA caData tene banne nIce paDayo. je zaktithI mAruM kAma cAlI rahyuM hatuM tene hAsa thaI gayeA hAya ema mane lAgyuM. e leAkeAnuM te ajJAna ja hatu. e vize zaMkA nathI. paNa emane ajJAna rAkhanAra kANu ? emanA ajJAnane na pheDavAmAM ahiMsA nathI, hiMsA che. Aje hirajane pazu mATe che ke ApaNe emane ThaMgI rahyA chIe. mAte ja, kAraNa ApaNe teA maMdiramAM jatA rahIe, e leAkAne [ ogasTa 1969 jyAM praveza na hoya tevAM sthAnAnA upayAga karatA rahIe tA e leAkA zI rIte mAne ke harijAne ApaNe apanAvyA che? ' A bhASaNathI kAkA UkaLI UThayA-peAtA upara. ' aspRzyatA jevA praznamAM mArI AvI gaMbhIra gerasamaja thaI hAya tA huM gAMdhIjInA vicArane samajAvanAra kANu ? meM ja bApune ATalA trAsa ApyA teA bIjAne rezakanAra huM krANu ?' rAtanA ujAgarA thayA. kAkA raDyA. A raDI. meATIbA rahyAM. bApu raDI na zakayA paNa emanuM blaDa prezara UchaLI UThayu. kAkAe bApunA sAtha cheADavAnA vicAra karyAM. savAre huM UThayo tyAre mane prasaMganI gaMbhIratA vadhu samajAI. kAkA kahe H * bAbA, ApaNe heiNu jaIzuM. huM khetI karIza te tane bhaNAvIza.' meM emane ghasIne nA pADI. 'tamAre javuM hAya tA jajo. huM teA nathI javAnA.' / khAe paNa kAkAnA nirNayane TakA nahAtA ApyA. # bApue te| vAta sAMbhaLavAnI ja nA pADI. * bhaktane hAthe maravuM e abhaktane hAthe jIvavA karatAM bahetara che. tame aMdha premane lIdhe tamArI patnIne vahema peASyA. tamAre tamArI bhUla samajIne khIje divase saMdha laI te purI paheAMcavuM joItuM hatuM. ene bale rAvA kheThA. kevI e kAyaratA ! ' kAkAe bApunA sAtha cheDavAnA vicAra paDatA mUkayo. A ghaTanA vize khIje aThavADiye temaNe ' harijana baMdhu 'mAM eka lekha lakhyA. temAM temaNe lakhyuM : * krIkrIte mane thatuM hatuM ke A badhuM ceDI gerasamajamAM nathI UpajyuM? moTAM moTAM pApane zivajI haLAhaLa pI gayA tema pI janAra Apu AvA eka buddhidoSa upara zA sAru valAvAyA haze? Ama te rajane gaja thatA haze ?...A mArI te kALanI lAgaNI che. Aje svastha thaI te vicAra karu chuM tyAre thAya che ke huM emanI parIkSA karanAra kANu ? je peAtAnA jIvananuM yathArtha svarUpa samaje che, tene AkhA vizvanuM svarUpa ApoApa samajAvA lAge che. Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agnikuMDamAM UgeluM gulAma | ogasTa 1969 ] mane je rAI lAge te emane pahADa lAge te? tadrArahita rahIne pacAsa pacAsa varSoM thayAM dharmAcaraNa karanAra dha' vadhAre samaje ke rAgadveSathI bharelA huM dhama samaju ? ane emanI sAthe rUsaNuM zuM? emanI pAsethI jaI te kathAM javApaNuM hatuM? emane saMtanuM pada ApIne svarganA devattA banAvavA e nyAya kahevAya? e teA peAtAne devatA kadI mAnatA nathI, mahAtmAye nathI mAnatA, ApaNA jevA kALA mAthAnA mAnavI mAne che; ane eTalA mATe ja emanI * [ 7 sAthe rahI zakAya che. kAI vAra emane tApa ugra thAya tethI ke! kaMTALAya? ane kaMTALIne bhAgIe ke e tApamAM bhagavAna ApaNune paNa khAka karI nAMkhe ema mAgIe ?' kAkAnA svavAsa pachI zrI jhaveracaMda medhANIe emane vize je lekha lakhyA hatA tenu N mathALuM ApyuM hatuM : azika DamAM UgeluM gulAma.' e mathALu A prasaMge zabdazaH siddha thatuM hatuM. jema talamAMthI tela nIkaLavA mATe ene pisAvu' jarUrI haiAya che, tema jIvanamAM prakAza, buddhi athavA adhika cetanatA prakaTa thavA mATe ene kaThina tathA khArIka paristhitimAMthI pasAra thavu' jarUrI hAya che. deha ane AtmA eka vakhata gAmanA nizALiyAe zrImad rAjacaMdra pAse edha sAMbhaLavA AvyA hatA. zrImadde teone pUchyuM : 'chekarAe, eka prazna pUchuM, tene javAma tame Apaze ?' karAoe kahyuM : 'hA jI.' zrImad melyA : 'tamArA eka hAthamAM chAzanA bharele leATA hAya ane khIjA hAthamAM ghI bharelA lATA hAya; ane tamane mAge jatAM kAI ne dhakko vAge tA te vakhate tame kayA hAthanA leATAne jALavaze ?? giradhara nAmanA che.karAe javAma ApyA : dhInA leTA sAcavIzuM.' zrImadde pUchyuM : kema ? ghI ane chAza teA ekamAMthI utpanna thAya che ne ?' chokaro kahe : 'chAza DhaLI jAya te ghaNAye pherA keAI bharI Ape; paNa ghInA leTa kAI bharI Ape nahi. e parathI zrImad sAra samajAvatA khelyA : chAzanA jevA A deha che, tene A chatra sAcave che; ane ghInI mAphaka AtmA che, tene jatA kare che. evI avaLI samajaNavALA A jIva che paNa jo AtmAne ghInI tulya mUlyavAna jANe te AtmAne paNa sAcave; ane AMca Ave tyAre chAzanI mAphaka dehane jatA kare. kAraNa deha tA enI meLe ja maLavAnA che. kaeNma upArjana thayAM eTale te bhAgavavA rUpe deha teA matanA ja maLavAnA che.' * Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ premavaza prabhu zrI DAMgare mahArAja AtmAne jaDa zarIra pakaDI rAkhe che. zarIra heya eNe baMgalAnI saMpattione dIna-duHkhIo jaDa che, AtmA cetana che, paNa jaDa ane cetananI mATe tyAga karI nadItIre ke vanamAM AvI vasavuM A gAMTha khoTI che, vAstavika nathI, sAcI nathI. joIe. vanavAsa vinA jIvanamAM suvAsa AvatI kAraNa ke jaDa vastu cetanane zI rIte bAMdhI zake? nathI. ethI to pAMDavoe ane bhagavAna rAmacaMdra A graMthi cheTI hovA chatAM svapna je rIte ApaNane vanavAsa karyo hato. baMgalAmAM rahenArAo bhagavAnanuM raDAve che, tema te (graMthi) ApaNane raDAve che. maraNa kare che te potAnI sukha-saMpatti jemanI tattvadaSTithI jaDa zarIra cetana AtmAne pakaDI rAkhe tema sacavAI rahe athavA vadhyA kare ane pitAnA che ema kahI zakAya nahi, cetana AtmAne jaDa kuTuMba parivAranI lakSmI tathA salAmatImAM vadhAro zarIra pakaDI rAkhI zake nahi. AtmA zarIrathI judo thAya evI bhAvanAthI smaraNa kare che. bhagavAna te che, A vAta sau koI jANe che, paNa tene anubhava saune che. je saune mATe tyAga kare che, saune mATe koIka ja karI zake che. jIvanasamarpaNa kare che, tene ja bhagavAnanuM svarUpa zukadevajI kahe cheH he rAjana (parIkSita), samajAya che athavA bhagavAnanI prApti thAya che, tame jevA prazno kare che tevA vidurajIe maitreyajIne bhAjIne AhAra eTale bhojanamAMthI svAdanI karyA hatA. A vidurajI evA che ke bhagavAna temane vAsanAne tyAga. bhUjana karavuM e pApa nathI. bhojana tyAM vagara AmaMtraNe gayA hatA. sAthe, tanmaya thavuM ane bhajana karatAM bhagavAnane parIkSita rAjAe prazna karyo: vidurajIne ane bhUlI javuM (svAdathI para potAnA nilepa svarUpane maitreyajIne bheTo kyAre thayo te mane kahe. bhUlI javuM) e pApa che. ghaNA leke kaDhI khAtAM zukadevajI kahe che: rAjana, pahelAM huM tane kaDhI sAthe ekarUpa bane che. kaDhI temane khUba svAdiSTa bhagavAna vagara AmaMtraNe viduranA ghe padhArelA te lAge che. ethI bIje divase kaDhI ja temane yAda kathA kahIza. Ave che. manamAM thAya che ke gaI kAlanI kaDhI , dhRtarASTra pAMDavone lAkSAgRhamAM bALavA prayatna suMdara hatI. karyo che. vidurajIe dhRtarASTrane nIti dharma upadeza dvArakAnAtha viSTi karavA hastinApura padhAravAnA karyo, paNa dhRtarASTrane kaMI asara thatI nathI. che evI vidurajIne khabara paDI che. vidurajIe vicAryuM ke dhRtarASTra duSTa che. enA kusaMgathI mArI buddhi bagaDaze. vidurajIe anekavAra upadeza dhRtarASTra hukama karyo che: "svAgatanI taiyArI karyo, paNa dhRtarASTra mAnyuM nahi. tethI vidurajIe 'kare. chappana bhoga taiyAra karAvo." ghara choDayuM. vidurajInI patnInuM nAma sulabhA. dhRtarASTra kubhAvathI sevA kare che. sevA sadahastinApuranA pitAnA samRddhivALA parano tyAga karI bhAvathI karavI joIe. kubhAvathI sevA karanAra upara pati-patnI baMne nadIkinAre jhUMpaDI bAMdhI rahe che. bhagavAna prasanna thatA nathI. je sadabhAvathI sevA kare vidurajI pahelethI ja tapasvI jIvana gALatA ane che, tenA upara prabhu prasanna thAya che. bhagavatparAyaNa rahetA. ethI duryodhanane chappana bhoge vidurajI gaMgAsnAna karavA gayelA. tyAM sAMbhaLyuM paDatA mUkI zrIkRSNa vidurajInA gharanI bhAjI ArogelI. ke kAle meTo varaghoDo nIkaLavAno che. temaNe lokone - vidura ane sulabhA nadIki re jhUMpaDImAM pUchayuM keNa AvavAnuM che? lekree kahyuM: tamane bhagavAnanuM smaraNa kare che ane bhU: lAge tyAre khabara nathI ? AvatI kAle dvArakAthI dvArakAnAtha bhAjIne AhAra kare che. bhagavAnanuM smaraNa karavuM padhAravAnA che. pitAne nIca, pApI ke kharAba saMtAnanI mAbApa dayA ja khAya che, tevI rIte sajajane duSTa mANasonI dayA 4 khAya che. temanuM ahita karatA nathI. Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ogasTa 1969]. premavaza prabhu [ , vidurajI ghera AvyA. Aje AnaMdamAM che. parizrama paDaze. mArA sukhanA mATe huM mArA bhagasulabhA temane pUche cheH Aje kema ATalA badhA vAnane jarAya paridhama nahIM ApuM. AnaMdamAM che? A ja puSTibhakti che. vidurajI kahe: satsaMgamAM badhI kathA kahIza. kahyuM che, mArA gharamAM bhale bIju meM kathAmAM sAMbhaLyuM che ke je satata satkarma kare, kaMI na hoya. paNa mArA hRdayamAM prabhu pratye prema tenA upara bhagavAna kapA kare che. tenA prabhu dazana che. te prema huM temane arpaNa karIza. ApaNe je Ape che. mane lAge che ke dvArakAnAtha duryodhana mATe bhAjI khAIe chIe te bhAjI huM ThAkorajIne premathI nahIM paraMtu mArA mATe Ave che. arpaNa karIza. sulabhA kahe mane paNa svapnamAM rathayAtrAnAM jIbha sudhare te jIvana sudhare, . darzana thayAM hatAM te saphaLa thaze. bAra varSathI meM jIbha bagADe to jIvana bagaDe. anna lIdhuM nathI. AhAra je sAde ane zuddha hoya to zarIramAM - vidurajI kaheH devI, tamArI tapazcaryAnuM phaLa savaguNa vadhe che. sarvaguNu vadhe to sahanazakti AvatI kAle maLaze. AvatI kAle paramAtmAnAM vadhe che ane chevaTe buddhi sthira thAya che. darzana thaze. ___ AhArazuddhau sattvazuddhiH sattvazuddhau dhruvA sulabhAdevIe vidurajIne prazna karyo che, nAtha, tiH | prabhu sAthe tamAre kaMI paricaya che? mATe viduranI jema atizaya sAduM jIvana vidurajI kaheH huM kRSNane vaMdana karuM chuM tyAre gALo. jenuM jIvana sAduM che, te jarUrI sAdhu thaze. te mane kAkA kahIne bolAve che. huM temane kahuM chuM, sulabhAe kahyuM che: huM garIba chuM te meM zuM huM te adhama chuM, Apane dAsAnudAsa chuM, mane guno karyo che? tame thAmAM aneka vAra kahyuM che ke kAkA na kahe. prabhu premanA bhUkhyA che. bhagavAna garIba upara khUba - jIva dIna banIne Izvarane zaraNe jAya che, te prema rAkhe che. Izvara jIvane khUba mAna Ape che. " sulabhA kahe che : tamAre temanI sAthe paricaya vidurajI kahe cheH bhagavAna rAjamahelamAM jaze che, te temane ApaNe tyAM AvavA AmaMtraNa Apo. to bhagavAna sukhI thaze. mArA gharamAM to bhagavAnane huM bhAvanAthI roje bhagavAnane bhoga dharAvuM chuM. kaSTa thaze. tethI huM temane ahIM AvavAnuM AmaMtraNa have eka ja icchA che ke mArA bhagavAna Aroge ApavAnI nA pADuM chuM. devI, ApaNAM pApa hajI ane huM pratyakSa nihALuM. bAkI che. huM tane AvatI kAle kRSNanAM darzana karavA vidurajI kahe che huM AmaMtraNa ApuM to laI jaIza. paNa ThAkorajI ApaNe ghera Ave evI AzA hAla rAkhavA jevI nathI. AgaLa koIka vakhate prabhu nA to nahIM pADe, paNa A nAnI jhUMpaDImAM " teo ApaNe tyAM Avaze. A vakhate nahIM. temane besADIzuM kyAM ? ApaNe ghera paramAtmA Avaze to ApaNane to AnaMda thaze, paNa paramA vaiSNavo AzAthI jIve che. mArA prabhu Aje tmAne duHkha thaze. mArA bhagavAna chappana bhoga Aroge nahIM Ave to pAMca varSa pachI Avaze. are! che. dhRtarASTrane tyAM temanuM svAgata sAruM thaze. mArI chevaTe mArA aMtakALe ThAkeraLa jarUra jarUra mAre tyAM Avaze. ' pAse te bhAjI sivAya kazuM nathI. huM temane zuM arpaNa karIza? jo mAre tyAM Avaze te ThAkorajIne sulabhA vicAre che ke pati saMkocathI AmaMtraNa manuSya satya ane vastu mATe IcchA rAkhe ane te saMkalpa kare te te meLavI zake che. Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 ] AzIvAda [ogasTa 1969 ApatA nathI, paNa huM manathI AmaMtraNa ApIza. che ke huM viduranI patnI chuM, eTale AMkha UMcI bIje divase baMne bAlakRSNanI sevA kare che. bAla- karIne temaNe mane najara ApI che. kRSNa hase che. vidura ane sulabhA prArthanA kare che. prabhue AMkhathI e bhAva batAvyo ke huM . nAnAthaH savAmI nAnapatharrNI mahatu ke || tamAre tyAM AvavAnuM . paNa ati AnaMdamAM bhagavAna rathamAM besIne rAjamArga parathI pasAra vidura-sulabhA A bhAva samajyAM nahIM. thaI rahyA che. AjubAju pRthvI paranA devatulya zrIkRSNa hastinApura jAya che. A tarapha dhRtarASTra brAhmaNonAM vaMde stuti kare che. te sAMbhaLIne prabhu ane duryodhane eka mAsathI zrIkRSNane svAgata mATe dayAthI dravita thaI rahyA che. e dayAnA sAgara, taiyArI karI che. zrIkRSNa padhAre che. teo dhRtarASTra akhila brahmAMDanA baMdhu ane jagatanA nAtha sadA ane duryodhanane khUba samajAve che ke huM dvArakAnA mArI netranI sanmukha rahe. rAjA tarIke Avyo nathI, paNa pAMDavonA dUta tarIke bhagavAna rathamAM jaI rahyA che. Avyo chuM. bhagavAnanuM duryodhane apamAna karyuM che. jyAM sudhI jIva zuddha na thAya tyAM sudhI bhagavAna duryodhana duSTa hato. duSTa duryodhane mArA dvArakAnAthanuM tene akha ApatA nathI. ane cAra AMkha eka apamAna karyuM che. teNe kahyuM ke bhIkha mAgavAthI thayA vagara darzanamAM AnaMda Avato nathI. rAjya maLatuM nathI. sAyanI aNuM mUkavA jeTalI vidura ane sulabhA paNa thane nihALe che. jamIna paNa yuddha vinA huM ApavA taiyAra nathI. vidurajI vicAre che, mAre ghera bhagavAna Ave te mATe duryodhane kaMI mAnyuM nahIM. zrIkRSNa saMdhi karAvavAmAM | niSphaLa jAya che. huM lAyaka nathI, paNa mArA bhagavAna eka vAra mane zuM najara paNa nahIM Ape ? huM pApI chuM paNa dhRtarASTra kahyuM: be bhAIonA jhaghaDAmAM tame na paDe. tame ArAmathI bhejana kare. chappana bhoga mArA bhagavAna patitapAvana che. mArA prabhu mATe meM sarva viSayane tyAga karyo che. nAtha, tamArA mATe taiyAra che. meM keTakeTaluM sahana karyuM che! bAra varSathI meM anna zrIkRSNa kahe che: tamArA gharanuM khAuM to mArI khAdhuM nathI. bhagavAna eka vAra najara nahIM Ape? buddhi bagaDe. pApInA gharanuM khAvAthI buddhi bagaDe che. kRpA nahIM karo? hajAro janmothI vikhUTo paDela Aje chappana prakAranI bhojanasAmagrIo zrIkRSNa jIva tamAre zaraNe Avyo che. mATe taiyAra karavAmAM AvelI che, chatAM paNa bhagavAna lokonI bhIDamAMthI ratha jaI rahyo che. prabhue jamavA mATe nA pADe che. bIjA rAjAone AzA ane nIcI rAkhelI che. prabhue AMkha UMcI karI ' thaI ke kRSNa ApaNe tyAM Avaze. paNa zrIkRNe to che. vidura ane sulabhA darzana kare che. zrIkRSNanI brAhmaNone paNa nA pADI che. daSTi vidurakAkA upara paDI che. vidurakAkA potAne droNAcArye pUchyuM : badhAne nA pADo che to kRtArtha mAne che ke mArA bhagavAne mArI sAme joyuM. zuM Aje karyAya jamavAnA nathI? bhajanano samaya bhagavAnanuM hRdaya paNa bharAyuM che. da che premabhInI thaI thayo che. kayAMya jaIne jamavuM to paDaze ne ? duryodhanane che. mAre vidura ghaNA samayathI mArI pratIkSA karI tyAM jamavAmAM harakata hoya to mAre tyAM bhojana rahyo che. mATe padhAro. sulabhAne khAtarI thaI. mAra ThAkarajI mane bhagavAna temane paNa nA pADe che. bhagavAne joI hasatA hatA. prabhue mane apanAvI che. mArA kahyuMH Aje huM gaMgAkinAre eka bhaktane tyAM prabhue mArI sAme joyuM che. bhagavAna mane oLakhe javAno chuM. jagatane badhe kama daratanA phAyadA anusAra hovAthI niyamasara ane krame krame cAlI rahyo che. Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ premavaza prabhu ogasTa 1969 ] droNAcAya samajI gayA ke ame vedazAstrasa'panna brAhmaNA rahI gayA. dhanya che vidurajIne. bhagavAna vicAre che: mArA vidura Aja dhaNA samayathI mArI pratIkSA karI rahyo che. Aje mAre temane tyAM javuM che. A bAju vidurajI vicAre che: huM haju lAyaka thayA nathI, tethI tee AvatA nathI. Aje sevAmAM sulabhAnu hRdaya Ardra banyuM che. sulabhA bhagavAnane vInave che: kanaiyA, meM tArA mATe sarvIsva tyAga karyAM che. tuM mAre tyAM nahI Ave? nAtha, geApIe kahetI hatI te sAcuM che. kanaiyA pAchaLa je paDe che tene kanaiyA raDAve che. tamArA mATe meM saMsArasukhane! tyAga karyAM che, sasva tamane arpaNa karyuM che. nAtha, mAre tyAM nahI Ave? kIta nabhakti zrIkRSNane ati priya che. suradAsajI bhajana kare, tyAre kanaiyA AvIne ta MbUrA Ape che. suradAsa kIrtana kare ane naiyA sAMbhaLe che. nAhaM vasAmi vaikuNThe yoginAM hRdaye na ca / madbhaktA yatra gAyanti tatra tiSThAmi nArad // bhagavAna kahe che ke he nArada, huM na tA vaikuMThamAM rahuM chuM ke na te| yAgIonAM hRdayamAM rahuM chuM. huM te| tyAM ja rahuM chuM ke jyAM mArA bhakto premamAM vyAkuLa banIne mAruM kIrtana karyA kare che. jhUMpaDI baMdha karI vidura ane sulabhA bhagavAnanA nAmanu kIrtana kare che, paNa tene khabara nathI ke jemanuM teo kIna' karI rahyAM che, te ja Aja temanA dvAre AvIne bahAra UbhA che. manuSyanuM jIvana pavitra banaze teA bhagavAna vinA Ama MtraNe tenA dhera Avaze. vidurajIne tyAM bhagavAna vinA AmaMtraNe padhAryA che. je paramAtmAne mATe jIve che tene tyAM paramAtmA Ave che. mahAra Ubhe Ubhe bhagavAnane be kalAka thayA. sakhata bhUkha lAgI hatI. A leAkeA kayAM sudhI kIna karaze ? A leAkeAnuM kIrtana pUruM thAya tema lAgatuM nathI. vidura ane sulabhAnu' jIvana prabhu mATe hatuM. prabhue vyAkuLa ( 11 ratnamAlA vinA gorakhaM ko raso bhojanAnAm binA gora ko raso bhUpatInAm / vinA gora ko rasaH kAminInAm vinA gora ko rasaH paNDitAnAm // aneka prakAranAM bheAjanAmAM geArasa (dUdha, dahIM, mAkhaNa, ghI vagere) sivAya khIjA kayA ( :vAda ApanAra mukhya) rasa hAya che? rAtene gArasa (pRthvI athavA rAjyanI prApti, pRthvImAMthI maLatI dhana-- dhAnya-sa`patti ) sivAya bIje kaceA rasa hAya che ? kAmanIone geArasa (iMdriyasukha) sivAya bIjo kaceA rasa hAya che? ane paDitAne geArasa (vANInI sarasatA) sivAya khIjA zAmAM rasa hAya che ? kazAmAM ja nahi. sajjanasya hRdayaM navanItaM yadvadanti kavayastadalIkam / anyadeha vilasatparitApAt sajjano dravati no navanItam // sajjananuM hRdaya mAkhaNa jevuM che, ema kavie je kahe che te khAtu che. sajjana te bIjAnuM duHkha dUrathI joI ne ja tenA satApathI ogaLI jAya che, jyAre mAkhaNu tema ogaLatuM nathI. (ene peAtAne tApanA pa thAya che tyAre ja AgaLe che. ) yathA catubhiH kanakaM parIkSyate nirNa-ena-tAva-tADanaiH / tathA caturbhiH puruSaH parIkSyate * zrutena zIlena kulena karmaNA // jema ghasIne, kArSIne, tapAvIne ane TIpIne-Ama cAra prakAre seAnAnI parIkSA karavAmAM Ave che, tevI ja rIte jJAnathI, zIla(svabhAva,thI, khAnadAnIthI ane ka thI--A cAra vastuothI puruSanI parIkSA karavAmAM Ave che. Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 ] AzIrvAda [ ogasTa 1969 thaI bAraNuM khakhaDAvyuM. Izvara nitya AnaMdasvarUpa che. bhAgavatano siddhAnta prabhue jhUMpaDIne daravAje khakhaDAH kAkA, paNuM sAce che. Izvara tRpta che, paraMtu koI bhaktanA huM Avyo chuM. hRdayamAM prema UbharAya to niSkAma paNa sakAma bane - evuM kIrtana kare ke bhagavAna AvIne tamArA che. saguNa ane nirguNa eka che. chatAM niguNa gharane daravAjo khakhaDAve. saguNa bane che, nirAkAra sAkAra bane che. Izvara premanA bhUkhyA che tethI prema jJAnathI zreSTha che. premamAM vidurajI kaheH devI, dvArakAnAtha AvyA heya evI zakti che ke te jaDane cetana banAve che, tema lAge che. niSkAmane sakAma banAve che, nirAkArane sAkAra bAraNuM ughADayuM tyAM caturbhuja nArAyaNanAM banAve che. jJAnamAM vastunuM parivartana karavAnI zakti darzana thayAM. ati harSanA AvezamAM prabhune Asana nathI, premamAM vastunuM parivartana karavAnI zakti che. ApavAnuM rahI gayuM che. prabhue hAthe darbhanuM Asana pati-patnI vicAramAM paDayAM che. bhagavAnanuM lIdhuM che. vidurajIne hAtha pakaDIne besADyA che. Izvara jene mAna Ape che, tenuM bhAna Take che. svAgata zI rIte karavuM ? teo tapasvI hatAM. kevaLa bhagavAna kahe cheH huM bhUkhyo thayo chuM, mane bhAjI khAIne rahetAM. vidurajIne saMkoca thAya che bhUkha lAgI che. kAMIka khAvA Apo. ke huM mArI bhAjI bhagavAnane kema arpaNa karuM? patipatnIne kaMI sUjhatuM nathI. bhaktimAM eTalI zakti che ke niSkAma bhagavAnane - * te sakAma banAve che. bhagavAnane bhUkha lAgatI nathI tyAM to dvArakAnAthe hAthe bhAjI cUlA uparathI utArI che. premathI bhAjI, ArogI che. vastumAM mIThAza paNa bhaktane mATe bhagavAnane khAvAnI IcchA thAya che. nathI, paNa premamAM mIThAza che. zatru mIThAI Ape tobhagavAna Aje bhAgIne khAya che. vidurajI pUche che: tame duryodhanane tyAM jamIne paNa te jhera jevI lAge che. te nathI AvyA ? " bhagavAnane duryodhananA gharanA mevA na gamyA, kRSNa kahe cheH kAkA, jenA gharanuM tame na khAo paraMtu viduranA gharanI bhAjI temaNe ArogI. tethI tenA gharanuM huM khAto nathI. te Aje paNa loko gAya che: - Izvarane bhUkha lAgatI nathI e upaniSada duryodhanake mevA tyAga, siddhAnta che, jIvarUpI pakSI viSayarUpI phaLa khAya che sAga vidura ghara pAI, tethI te duHkhI che. upaniSadane siddhAnta khoTo nathI. sabase UMcI premasagAI dhIru-sArAmAM sArI khANa kaI? nAnI bahena - hIrAnI! hIrAnA bahu paisA maLe. dhIru-nahi. nAnI bahena-(vicAra karIne) senAnI ! dhI - nahi. nAnI bahena -(vaLI vicAra karIne) lekhaDanI ! - dhIru-nahi. sArAmAM sArI khANa "oLakhANa"! eTale jyAre joIe tyAre haMmezAM khapamAM Ave. bela have, UMDAmAM UMDI khAI kaI? nAnI bahena-samajyA, have te AvaDe. moTAmAM moTI khAI te "adekhAI", temAM paDyA eTale pachI nIkaLavuM bhAre paDe! Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IzvaranI bhAgIdArI zrI pItAMbara paTela dasa varSa pahelAMne A prasaMga che. oLakhItAone pUchIgAchIne jagyAnI bhALa meLavelI tyAre eka savAre chApAmAM vAMcyuM che, jANItA ane vacce rahI bhayAnuM patAvI dIdheluM, jethI AMgaDiyA dhIrubhAI mohanalAlanI peDhIne gumAstA pAchaLathI kaMI aca na Ave. naTavaralAla paMcotera hajArano mAla laI guma thaI te pachI to e sagA mAmA karatAMye vizeSa gayo che. A peDhImAM e traNeka varSathI nokarI karato rAkhatA. menAmAnIye amane joI aDadhAM aDadhAM thaI hatA, ane muMbaIthI surata jhaverAta laIne jato jAya. kyAreka ame mahinAmAsamAM temane ghera na gayA hato. te muMbaIthI surata na jatAM, kyAMka mAla- heIe te saMdeze kaherAve che, bhANubhAI AvIne sAmAna sAthe bhAgI gayA che. polIsamAM phariyAda maLI jaze. ne maLavA jaIe, eTale amane noMdhAvatAM polIsa tenI tapAsa karI rahI che. paNa jamADyA sivAya na AvavA de. hajI tene patto lAgyo nathI. mohanalAla Ama te muMbaImAM gumAstI karatA paMcotera hajAra ! AvaDI moTI rakama laIne hatA. eka AMgaDiyAne tyAM temaNe paMdara varSa nokarI gumAsto bhAgI gayo ! have A rakama kevI rIte karelI. temaNe prAmANikatAthI kAma karI peDhIne bharAze. huM A peDhInA eka bhAgIdAra mohanalAlane sadhdhara banAvelI. paNa peDhIne zeTha pagAramAM pichAnato hato, eTale A samAcAra vAMcI chava vadhAro karatA nahotA. yuddhanA varSamAM dhUma kamANI baLato hato! thatI. paNa zeTha gumAstAone pUrI medhavArIye ApatA nahotA, te bonasa to kyAMthI Ape! ' paMcotera hajAra, e te kaMI jevI tevI rakama kahevAya ! AmAM to peDhIne pAMcasAta varSano na eTale mehanalAlane paisA rokanAra eka bhAgIdAra cAlyo jAya. game tevI majabUta peDhIne paNa AvI maLyA. dhIrubhAI sAthe temaNe bhAgIdArImAM A AMgaDiyAnI svataMtra peDhI kADhI. be varSa thatAMmAM. rakama jAya, eTale phaTake to paDe ja ne! eTale to bapore peDhI para mohanalAlane phona karIne meM pUchyuM te sArI zAkha baMdhAI kAma paNa ghaNuM maLavA ke, e gumAsto kathAya 5kaDAyo kharo! lAgyuM. kamANI paNa vadhavA mAMDI ema mohanalAlanI udAratA paNa vadhavA mAMDI. temaNe emanAM kuTuMbIone TeliphenanI vAtacIta parathI paNa huM pAmI gaye avasare madada karI. temanAM khetara choDAvI ApyAM. ke, mohanalAlane avAja paDI gayo hato. naTavarane temanA bhAInAM chokarAMne bhaNavyAM. gAmanI zALAmAM, kyAMya patto lAgyo nahoto. enA gAma, enAM hajAra jevI rakama ApI phaMDa zarU karAvyuM. emanI e sagAMvahAle, badhe mANase doDAvyA hatA. paNa kyAMya udAratA amArA sudhI paNa vistarI hatI. vAtavAtamAM tenI bhALa paDI nahotI. ne mehanalAlano avAja AstethI e kahI detA: "bhAI ! bhANeje ane paDI jAya evuM ja thayuM hatuM. brAhmaNa baMne sarakhA." mohanalAla more mosALanA rahIza hatA. gAma "are, bhANiyAnAM pagalAM paDe to ghara pAvana peTe mAmA paNa thatA hatA. mArA mAmAnuM ane emanuM kuTuMba Ama to ghaNuM juduM hatuM. paNa ' to emano sago bhANeja thato nahoto. ame mu baImAM sthira thayA tyArathI ja e mArA para gAmamAM emanuM dhareya joyuM nahotuM. paNa mohanalAla khUba heta rAkhatA. emanI asarathI to rahevAnI to muMbaImAM je kaI e bAjunA hatA te badhAne jagyA maLI hatI. muMbaImAM pAghaDI ApatAMya pitAnA gaNatA. ane udAra dilathI madada karatA. kyAM jagyA maLatI hatI? e to mohanalAle temanA keTalAkane temaNe nokarI apAvelI. keTalAkane potAnI A deha te huM chuM evA vicArathI ApaNe dUra rahevuM joIe. ApaNuM kharekharuM svarUpa zuM te jJAnapUrvaka samajavuM joIe. thAya." Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 3. AzIrvAda [ogasTa 1969 peDhI para suvAnI sagavaDa karI ApelI. temanI dabANa kareluM, eTale naTavarane muMbaI lAvelAM. bIje bAjane kaI saMdha Ave, koI yAtrALa Ave to karyA nokarI maLe ? ne A gAmaDAnA abhaNa to mohanalAla temanI sarabharAmAM sauthI pahelAM jevo naTavara bIje nekarIye zuM kare ! eTale pahoMcI jAya. AthI amArI bAju paNa temanuM nAma mohanalAle tene potAnI peDhImAM ja rAkhI lIdho. paMkAyuM hatuM. ethI to mAre paNa emanI pichAna e peDhI para raheto ane peDhI para ja jamato. gharano thaI hatI. paNa emaNe to bhAre otha ApI. evI mANasa samajI tene kImatI cIjavastuo ApavA hUMpha ApI ke, mane temanA gharane banAvI dIdhA. ekalatA. naTavara vizvAsu gaNAto. mohanalAlane te divALImAM, besatA varSanA divase maLavA jaIe sALa thato hato, ane temanA dvArA e Avyo to amane saune bANI Ape. nA, nA kahIe chatAM hato, eTale dhIrubhAIe naTavaranI khAtarI ApanAra hAthamAM kaMI pakaDAvI de. menAmAmI vaLI gRhiNIne tarIke mohanalAlanuM nAma mUkyuM hatuM. sADalo Ape te judo. e hasatAM jAya ane khUba ja - agaDiyAne dhaMdho te vizvAse cAlato. je premapUrvaka kahetAM jAya: "tame to bhANeja kahe che. lAke cIjavastu ApI jAya, te hAthohAtha pahoMcADavAnuM mAmA pAse to leNiyAta kahevAya. bhagavAne ApyuM ke tyAMthI lAvavAnuM kAma A peDhI karatI, ane tenuM che, to ApIe chIe.' ne pUjAnA gokhala sAme niyata kareluM mahenatANuM te leke letA. cIjavastu joIne kahetAM : "kene khabara, kenA nasIba' raLI Ape tenI rasIda apAtI nahi, chatAM kaI boleluM khAtAM haIzuM." pharI gayA che evuM banyuM nahotuM. hajAronI cIja menA mInI A udAratAthI temanuM ghara bharyuM hoya, jarajhaverAta hoya toye AMgaDiyAne ApyuM, bharyuM lAgatuM hatuM. temane svabhAveya evo hetALa ke eTale hAthe hAtha pahoMcavAnuM ja. AMgaDiyAnI zAkha jyAre juo tyAre meM malakAtuM ja dekhA. ghera evI ke, e kadI boleluM phare nahi. hajAranA dAgInA * ke Ave to emane khuzAlI thAya. jamI-paravArIne hoya toye ekavAra hAthamAM lIdhA, eTale jokhamadArI beThAM hoya ne koI jamanAra Ave ke mahemA Ave agaDiyAnI. cIjavastu khavAya ke cerAya, toye toya hasIne AvakAre, ane e vakhate rasa karavA javAbadArI to agaDiyAnI ja gaNAya. A zAkhane besI jAya. kadI kacavATa karyo hoya evuM jANyuM dhaMdho hato. dhIrabhAI ane mehanalAlanI peDhIe nathI. e to rasoI karatAM jAya ane hasIne kahetI jAyaH sArI zAkha jamAvI hatI. temane tyAM roja lAkhano amAre tyAM tame kyAMthI ? dhanya dA'Do, dha e ghaDI mAla Avato haze ane jato haze. sonA-cAMdI ne ke amAre ghera tamArA jevA para padhAryA jhaverAta laI javAnuM kAma paNa e leke karatA. tene mane to thoDA sahavAsa pachI ema ja thayeluM mATe khAsa mANaso rAkhelA hatA. te roja gADImAM ke, A menAmAmInA nasIbe ja mohanalAlI peDhI jAya ane roja tyAMthI bhAla laIne Ave. naTavarane dhIkato dhaMdho kare che. A mAmInA pagale ja gharamAM surata khAte mUkyo hato. tyAM jhaverAta ne sonAlakSmI Ave che. cAMdInA dAgInAnI heraphera vadhAre thatI. e vizvAsa AvI udAratA. AvI mIThAza. A heta to mANasa hato, eTale dhIrubhAIne paNa kazI bhIti bhAgye ja koI daMpatImAM joyuM haze ! nahotI. e ja naTavaralAla surata javAne badale gADImAM evA bhalA ane bhagavAnanA mANasa mohana kyAMka adazya thaI gayo hato. sAthe paMcotera hajAranI lAlanI peDhI para A Apatti kyAMthI Ave ! pAcho matA laI gayo. naTavara paisA laIne bhAgI gayo hato. je Tavara e ' paMcotera hajAra! peDhI mATe A jabaro phaTake menAmAmInA kAkAno dIkaro. temanA kAkA e khUba hato. naTavara bhAgI jAya ke UDI jAya, e pAtALamAM dayAnA divya tattvanuM barAbara jJAna thAya che tyAre krodha ane badhI jAtanA vikAre | ApaNuM upara sattA lAvatAM aTake che. Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 15 ogasTa 1969 ] IzvaranI bhAgIdArI ,' chupAI jAya ke AkAzamAM adazya thaI rahe; game rahyo. akhe aMdhArA AvI gayAM. pa khAvAne te kare, paNa A peDhIe to paMcotera hajAra cUkavavA vakhata Avyo. A te Ijajatane savAla hato. ja paDe. enuM zuM karavuM? peDhI dha thAya enuMya kaMI nahotuM, paNa paisA dhIrubhAI pAka mANasa hatA. naTavara bhAgI na bhare to AbarU jatI hatI. ethIye vizeSa to gayo tyArathI temaNe babaDATa zarU karI dIdho hato? vizvAsaghAta thato hato. vizvAse te leke mAlA nahoto kahe ke khAtarI vagarane mANasa mUkI jatA hatA. emane vizvAsabhaMga kaI rIte na rAkho. tame sagAne peDhImAM ghA. juo, thAya? te karavuM zuM? eNe A badalo Apyo!' - dhIrubhAIne vInavyA. khamI khAvAnuM kahyuM. ATaluM kaTokaTImAMthI bahAra nIkaLI jAya tyAM sudhI have AvaDI moTI rakama koNa bharaze!' bhAgIdAra tarIke cAlu rahevAnI vinaMtI karI. paNa naTavara to pUre "cArasovIsa" hatuM. ene dhIrubha I paisAnA sagA hatA. emane naphAnI patto lAgI rahyo. AvaDI, paMcetera hajAranI rakama bhAgIrI joItI hatI. nukasAnamAM e UbhA rahevA have kevI rIte bharavI !" mAMgatA nahotA. e to basa haTha laI beThA hatAH mohanalAlanI paNa e ja mUMjhavaNa hatI. mAre te mArA bhAganA paisA abI ne abI paMcotera hajAra rokaDa rakama te pAse hoya paNa jeIro.' kyAMthI ! to have karavuM zuM? hanalAla emane zuM kahe! jeNe mAla Apyo hato, e to tagAde . karato hato. je samayasara paisA na bharAya te peDhInI hinalAlanI UMgha UDI gaI. jyAre huM emane ghera khabara karavA gayo, tyAre emanuM meM paDI gayuM zAkha bagaDe. keI mAla ja ApavA na Ave! hatuM. ujAgarAthI AMkhonAM popacaye bhArekhama thaI chevaTe dhIrubhAIe bhAga bhajavyo. emaNe gayAM hatAM. temaNe khAdhuMye nahotuM ethI menAmAmI kahI dIdhuM.. bhUkhyAM rahyAM hatAM. emanI akhAya to raDI raDIne "naTavara tamAre mANasa hato. tame enI mahuDAM jevI phUlI gaI hatI. emanI sAme to mITa khAtarI ApI hatI. tamAro sALo mAla laIne mAMDI zakAtI nahatI. bhalabhalAne raDAve, evI A bhAgI gayo, te tame ja e bhogavo." daMpatIne te divasanI mukhamudrA hatI. te ATalethI na aTakyA. temaNe to mohanalAlanuM senAmAnIe to potAnI pAse hatAM te ghareNAM gaLuM dabAvavA jevuM karyuM.. kADhIne mohanamAmAnA meLAmAM mUkyAM hatAM. "mAre peDhImAM bhAga rAkha nathI. mane mArI hAthe kAcanI be baMgaDIo hatI e ja. bAkI mUDI ane naphAne bhAga maLI javo joIe? AkhA zarIre sama khAvA pUratuM ghareNuM rAkhyuM dhIrubhAInA hastaka ja copaDA rahetA. eTale nahotuM. temaNe to bhAganI rakamane AMkaDo paNa taiyAra karyo. paNa A ghareNAM veceye dhIrubhAInI mUDI - napho to jANe upADa peTe bhaI lIdho hato. apAtI nahatI, to pelA potera hajAra te e paNa mUDInuM zuM? pacIsa hajAra dhIrubhAIne Apane kaI rIte ApI zake. jyAM Abha phATayuM, tyAM hAtha vAnA nIkaLatA hatA. paMcotera hajAra pelA hatA. dharyo zuM vaLe! eka lAkha rUpiyA mehanalAla lAge kyAMthI ?! to enAmAmIne bhaya lAgyo hato ke, mehanalAla karavuM paNa zuM !? mohanalAlanI mUMjhavaNa pAra na kyAMka Sa ghoLAne na besI jAya. eTale te patine je pitAnA jIvananuM yathArtha svarUpa samaje che, tene AkhA vizvanuM svarUpa ApoApa samajAvA lAge che. Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 ] najarathI dUra karatAM naheAAM. dharamAM khesIne paNa e zuM kare! AzIrvAda mAhanalAle badhe najara laMbAvI joI. gAmaDe tA paisA Ape evu kAI nahAtu. menAmAmInA piyeramAM tA mathImathIne pUru karatAM hatAM. sarvAM saMbadhIomAM kAI evI sara pATI nahAtI ke AvaDI meATI rakama Ape! dhIrubhAInI rakama te| A dhareNAMmAMthI ane peDhInI badhI reAkaDAMthI cUkavI de! paNa pachI zu? paMceAtera hajAra na cUkave teA peDhInI AbarU jAya. pachI kANu mAla ApavA Ave? mehanalAla mATe e vakhate tA mAthe Abha ane nIce dharatI jevA joga thayA hatA. ; naTavaranA kaI patto lAgyA nahetA. enI zASakhALa paNa karyAM kare! teA Anu karavuM zuM? mehanalAla mATe tA jIvaNumarA savAla hatA. menAmAmIe teA annajaLa cheDI dIdhAM hatAM. prabhune ma the rAkhIne Aja dina sudhI vyavahAra karyA che. kadI kAInuM bagADyuM nathI. keInuM bhUru kyu* nathI, te| prabhu temanu kema bhUruM thavA de! e sAcI mAge javA mAge che, te! prabhu jarUra madada karaze ! te prabhu sahAya na kare teA pachI jIvIneya zuM karavuM che ! e aDIopaTI kADhe teA ja pANInuM TIpuMya mAMmAM paDavA devuM che; nahi teA bhale A de paDI jatA. menAmAnI te| prabhunI khI AgaLa dIveA karI asa esI gayAM. AvI kaTAkaTImAM temane ekalAya krama mukAya! eTale gRhiNI paNa temane tyAM AvI hatI. [ ogasTa 1969 che, ane kevI sthitimAM e mukAi gayA che enI vigate vAta karI. temaNe kahyuM : meAhanalAle chelle prayAsa karyAM. je peDhIne mAla lane naTavara bhAgI, gayA hatA, te peDhInA zeThane jane te maLyA. e mATA jhaverI hatA. pacAsa varSanI jUnI peDhI hatI. lAkhApatinI zAkha hatI. meAhanalAle zeThane rajeraja vAta karI. mAMDIne adhI sAcI vAta karI dIdhI. peAtAnI pAse keTalAnA joga 'zeTha! mAre jIvavA AreA nathI. nAka kapAvIne te| jIvavuM ja nathI. enA karatAM teA marI javuM bahetara che. jo tame khamI khAe tA hapate hapate tamArI pAIe pAi cUkavI za; nahi te| mAre viSa dheALavuM paDaze.' A jhaverI zeThane meAhanalAlanI saccAi mATe mAna thayuM. emane thayuM: * Ane paisA khATA karavA hAta teA dhIrubhAinI peThe ece pATiyuM UMdhuM karIne na mesI jAta! tenaiye naTavaranI peThe bhAgI jatA krANu rAke che!' paNa A te| ijjatavALA mANasa che. peAtAnA jIva karatAMye ijjata-AbarUne vahAlI gaNe che. Ave! sAcA mANusa paisAnA abhAve marI jAya, e ThIka nahi. te zeThe meAhanalAlane hiMmata ApIH ' bhAI, mUMjhAze| nahi. caDatIpaDatI te| jiMda gImAM AvyA kare. paDatImAM dhIja rAkhI TakI rahe tene ja prabhu sahAya kare che. tame sAcA haze te kAle tarI jazeA. sAcane kadI AMca AvatI nathI. - jAe, mArA paceAtera hajAra kamAIne Apajo. tame tamArI peDhI cAlu rAkheA. jarUra paDe tA mArI pAsethI paisA laI jajo. tamArI dAnata sApha che eTale tamane ca nahi Ave.' ' je manuSya peAtAnA manamAM pavitra ane umaTThA ttama sukha prApta thAya che. meAhanalAlane teA jANe jIvatadAna maLyuM hAya ema lAgyuM. zeThanA AzIrvAda laI te e UbhA thayA. dhIrubhAI te pAIe pAI cUkavI dIdhI. te bhAgIdArImAMthI chUTA thayA che, evI chApAmAM jAherAta paNa thaI. peDhInuM nAma dhIrubhAI meAhanalAla hatu. te badalIne IzvaralAla mAhanalAla nAma rAkhyuM. navAInI vAta teA e hatI ke IzvaralAla nAmanI kAI vyakti temanA dharamAM naheAtI. meAhanalAla eneA khulAse A rIte karatA hatA : * Izvare ja mane sahAya karI che. eNe ja A vicAro dhAraNa kare che tene ja uttama Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ogasTa 1969] IzvaranI bhAgIdArI [ 17 peDhIne TakAvI che. eTale e ja mAro sAce bhAgIdAra. vIsa hajAra no thayo. temaNe dasa hajAra IzvaranI je prabhu dIkaro Apaze to enuM nAma Izvara bhAgIdArInA judA rAkhyA ane dasa hajAra zeThane rAkhIzuM; nahi to enA nAme peDhI cAlyA karaze' ApI dIdhA. tyArathI temaNe peDhI para IzvaranuM nAma menAmAmInI prArthanA phaLI ema gaNe, ke mUkayuM tyArathI ja saMkalpa karyo hato ke je kaMI mohanalAlanI saccAIne prabhue badalo Apo napho thAya emAMthI aDadhoaDadha prabhunA jame rAkhavA, ema gaNe, ke Izvare camatkAra karyo ema gaNo, game emAMthI pAIe vepAranA kAme ke aMgata kAme paNa tema gaNo, paNa eTaluM nakakI ke, e peDhI tarI gaI. upADavI nahi. e rakama prabhune game tevAM sArA peDhInuM nAma badalAyuM paNa tene kazI aca na AvI. kAmamAM khacI devI. UlaTuM paMcotera hajAranI ghATImAMthI paNa A peDhI mohanalA nI A prabhubhakti jANIne navAI tarI gaI ethI tenI zAkha vadhI. pariNAme dhaMdhe lAgI ! kaLikALamAM satiyA AdamI paDyA che! paNa vadho. mohanalAlane to Ijajata rahI, ene ja prabhunA nAmanI bhAgIdArI ! pAchI emAMthI pAI parama saMtoSa hato.. te levAnI nahi. cha mAsamAM to naTavara dilhI bAjuthI pakaDAyo. mohanalA nI A bhakti phaLI ne traNa dIkarIo tenI pAse muddAmAla to rahyo hato. paNa teNe upara Izvare co vo dIkaro Apyo. temaNe e dIkarAnuM mAla jyAM teo hatA, jyAM saMtADyo hato, tenI nAma rAzi je DAvyA sivAya Izvara rAkhyuM. pUchaparachamAM polIse pacAsa hajAranI to bhALa Aje 56 A IzvaralAla mohanalAlanI AMgameLavI hatI. DiyAnI peDhI cAle che. dhamadhokAra cAle che, ane naTavara para kesa cAle. sagA sALA sAme sArAmAM sArI AbarU jamAvI che. sAkSI ApatAM mehanalAlano jIva kapAI jato hato. paNa e bIjuM kare paNa zuM ? menAmAmI to pachI to mArI badalI amadAvAda thaI. vacce kahetAM hatAM muMbaI javAnuM thayuM tyAre jANyuM ke e peDhI dara varSe trIsacALIsa hArane naphe kare che, temane aDadho"ene bhAI gaNatI nathI. bhAI heya te bahenanA gharamAM ja hAtha nAkhe! mAre enuM aDadha naphe prabhu ne nAme kharcAya che. kALuM meM jevuM nathI.' mohanalAlanI A udAratA joI mArAthI sahaja' rIte kahevAI gAM: "mAmA! AvI sakhAvata to naTavarane traNa varSanI keda thaI ne mohanalAlane moTA milamA lekeya nahi karatA hoya! tamArI pacIsa hajAra pAchA maLyA. e pacAsa hajAra temaNe vAta nyArI che !' jhaverI zeThanA hAthamAM mUkI dIdhA. "zeTha! tamArI dayAthI ATalI rakama parata maLI paNuM mane bolato aTakAvIne te bolyA: che. ApanA AzIrvAdathI bAkInI rakama huM dhIme chI...che ...bhANAbhAI, e zuM bolyA. Ane dhIme bharI daIza.' sakhAvata na kahe vAya. bhAgIdArImAM baMdha karyo to "bhAIeno bhAra na rAkhazo. paisA tamAre napho to bhAgIdArane Apavo joIe ne! basa, tyAM jame che, ema ja mAnuM chuM. tame tamAre nizcita Izvarane naphe Izvarane ApuM chuM. emAM huM kaI thaI dhaMdho karo." vaDAI karuM chuM !" mehanamAmAnA A zabdo Aje ne mohanalAle dhaMdho vikasAvyo. pahele ja varSe paNa kAnamAM raNa ke che. ApaNA mananI caMcaLatAne ane vihaLatAne tyAga karyA sivAya koI paNa jagyAe zAnti maLavAnI nathI. Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIra hammIradeva zrI "bhagavaprasAda jyAre bhAratavarSa musalamAnanA julamathI huM zaraNe Avyo chuM.' hammIradeve tene AzvAsana kacaDAI rahyo hato,hiMduone jabarajasta thI musalamAna ApyuM, ane bhISmapratijJA karI ke "hammIra jIvato banAvatA hatA ane mAbahenanI AbarU bacAvavI che tyAM sudhI tamane koI paNa meLavI zakaze nahi." muzkela thaI paDI hatI, eve samaye raguthaMbheragaDhamAM A pramANe kahIne teNe saradArane zaraNe lIdhe. hammIradevane janma thayo hato. temanA bAlyakALa A bAju allAuddIna bAdazAhane maMgola nAsI Adhunika rAjakumAronI peThe halakaTa darabArI nekaronA gayAnA samAcAra maLatAM tenI zodha thavA lAgI. sahavAsamAM ane nirdoSa jAnavaro mAravAmAM vItyo guptacare dvArA raNathaMbhoranI khabara maLatAM bAdazAhe na hato; paraMtu temanI vIra mAtA svadharmaniSTha Arya eka dUta sAthe saMdeze kahAvIne namratApUrvaka pitAnA vIronI vIratvabharelI asarakAraka kahANI e saMbhaLAvyA aparAdhIne bhAgye; paraMtu hamIradeve te mAgaNI karIne temanA hRdaya para pitAnA pUrvajo vIraprakRtinA svIkArI nahi. chevaTe te Azrita saradAre paNa pitAne divya saMskAra ane ujajavaLa kIrtine prakAza pADavA khAtara bIjA para Aphata AvatI aTakAvavA mATe karatI hatI. mahArAja hamIrane prArthanA karI ke, mane javA de. himmIradeva mahAna dhIra-vIra banI zakyA, tenuM bhAre mATe laDAI jAge, e have mane nathI gamatuM. A paNa eka khAsa kAraNa hatuM. temanA samayamAM paNu mahArAje potAne dharma cUkvAnI sApha nA pADI. vIra hamIranI haTha" kahevatarUpe dera bharamAM cAlu A tarapha bAdazAhe paNa hamIradeva upara caDhAI thaI gaI ke - karavAno hukama ApI dIdhuM. keTalAya hajAra savAro siMhagamana puruSavathana, kadalIpha eka vAra; ane keTalAya lAkha sainike laIne allAuddIna pote tiriyA tela hamIra haTha, veDhe : dUjI vAra caDho ane raNathaMbhora pahoMcI jaI kilAne cotaraphathI hammIradeva jevA sAhasika vIra hatA tevA ja gherI lIdho. AthI hammIradevanA maMtrI temane vInavavA pitAnI Teka jALavavAmAM acaLa hatA lAgyA ke, "nAtha ! ApanI AjJA hoya te saMdhi eka vakhata alAuddIna bAdazAha pitAnI karavAno kaMI upAya karIe; kema ke ATalI badhI begamo sAthe zikAra khelavA vanamAM gayo, tyAre mIra, vizALa senA AgaLa muThThIbhara kSatriyo zuM karI mahammada maMgala nAmane saradAra paNa temanI sAthe zakaze? mATe cAlatAM sudhI nukasAna veThavuM yogya hato. zikAra khelatAM khelatAM pAdazAhane marAThI begama nathI.' Ama chatAMye vIra hammIradeva potAnI prati maMgalanA sauMdarya upara mohita thai gaI, paraMtu jJAthI talamAtra calita thayA nahi ane potAnA maMgala koI paNa prakAre begamanI Iraza nahi lekha- vIrone kSatriyonAM kartavya samajAvyA ke zaraNe Ave vatAM svAmIbhaktine vaLagI rahyo. AthI e begama tenI prANasATe paNa rakSA karIne svadharmanuM ane tene ThekANe pADavAno prayatna karavA lAgI. eka divasa kSAtranItinuM pAlana karavuM, e to kSatriyone parama prasaMga joIne bAdazAhane ADuM avaLuM samajAvavAthI dharma che. teNe maMgolane mArI nAkhavAno nizca karyo, paraMtu pachI te banne bAjuthI yuddhabherI vAgavA lAgI. A prakAre e vAta maMgala pAMDa tAM te tyAMthI taiyArIo to pahelethI ja thaI cUkI hatI. A cAlI nIkaLyo ane AzrayasthAna meLavavA mATe raNa- bAju hammIradevanA yoddhAo susajja thaIne gaDha bhaMbheragaDhamAM mahArAja hammIradeva pAse pahoMcyo tyAM pAse AvyA; pelI tarapha bAdazAhanI senA pahelethI mahArAjane badhI hakIkata kahIne prArthanA karI ke, ja moracA mAMDIne taiyAra hatI. banne bAjuthI topa e naradeva ! ApanI vIratAnI prazaMmA sAMbhaLIne chUTavA lAgI; ghamasANa yuddha cAlu thaI gayuM; seMkaDo potAnA kartavyane tyAga na karatAM sarva vidane pasAra karI Akhara sudhI je manuSya te mArgamAM cAlu rahe che, te ja parama satya samajI zake che. Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIra hammIradeva ogasTa 1969 ] vIrA dharAzAyI thavA lAgyA; tApe| ane baMdUkAnI garjanAthI daze dizA dhrUjavA lAgI! mahArAja hammIradevanI e samayanI prasannatA, utsAha ane vIratA pUrabahAramAM khIlI nIkaLyAM hatAM. mIra maMgAle paNa eka evuM khANu tAkIne cheDyu ke zAhanA chatranA daMDa tUTI paDayo ! mahArAja hammIradeva asIma vIratA darzAvI rahyA hatA. daMDa tUTI paDatAM ja zatrusenAmAM stabdhatA chavAI gaI ! badazAhanA caherA phrikko paDI gayA ane hiMmata paNa khUTI gaI. teNe vicAyu`' ke mAtra eka strInA kahevAthI meM A hammIra jevA vIra sAthe karyAM yuddha yu...! pAdazAhanA keTalAye gheADA, hAthI ane vIra cAddA bharAI gayA. A tarapha hammIradevanI senA dIvAlane Athe rahIne laDI rahI hatI eTale temane vadhAre nukasAna thayuM nahi; ane e muThThIbhara vIrAe vIratAneA je sAmAnya paricaya ApyA, te joI te bAdazAha uparAMta tenI senA paNa cakita thaI gaI ! chevaTe bAdazAhI senAnA paga pAchA paDyA; sainikA Amatema jaMgalamAM nAsI chUTavA ane sulatAna pAte paNa bacelA lazkara sAthe nAsI chUTyo. paraMtu pachI kAI kAraNasara nArAja thayelA hammIradevanA bhAI raNamala cauhANu lAga maLatAM bAdazAhane jaI maLyo. ane gaDhanA bheda batAvI dIdhA ! jayacaMda phUTatAM bhAratavaSa~nI ane vibhISaNa phUTatAM laMkAnI jevI dazA thaI hatI, tevI ja ratha bhAranI dazA dharane mANasa phUTavAthI thaI. zAhe vaLI pAchA ratha bhAragaDha tarapha paheoMcI jaI te mAracA mAMDyA ane raNamalanA batAvelA sthAnee suraMga lagAvavA mAMDI! A samAcAra hammIradevane paheAMcyA; paraMtu svadharmAM pAlana AgaLa temane prANanI paNa paravA naheAtI. ( 19 yAddA yuddhana sAja sajI taiyAra thayA hatA. mAtAe hammIradevane AzIrvAda ApyA. temanI mAtA bIjI mAtAo jevI nahAtI ke je peAtAnAM bALakAne uMdara ane dhRtarAMbilADAMthI DarAvyA karIne tene haMmezane mATe TIkaNa banAvI de ! te teA Ada vIramAtA hatI. A samayamAM te ene upamA paNa kAnI apAya ! hammIranI mAtA te| hammIranI mAtA hatI. teNe putra kahyuM ke tIrAM upara tIra sahi,selAM upara sela; khaggA upara khaga sahi, raNa sanamukha suta khela. sanmukha chA me' sahe, ghAvAM upara ghAva; palaka nA ape sapUta nar, caDhe caugunAM thAva tilatila tana TikaTi pare, temAM sukha muvanna; dIdhI tAhi zvasIsa me', nArI gIta guvanna; jo jue tA ati bhalA, jo chate tA rAja; dhruti pukArI / sama, maMgala gAvA Aja A bAju mAtA sAthe A prasaMga cAlatA hatA, evAmAM ja keTalAye maNa dArU bharIne sura Mga phADavAmAM AvI, jethI e majabUta killAnI keTalIka dIvAla tUTI paDI ane zAhanI senAmAM AnaMda chavAyA maiM sau ullAsamAM AvI gayA ! hammIradeva paNa have gheADA upara savAH thaI peAtAnA bahAdura vIrA sAthe dIvAla tarapha cAlI nIkaLyA. jatI vakhate mAtAe kahyuM ke, beTA ! ciMtA karIza nahi. IzvaranI dhyAthI tuM raNamAM vijaya meLavIne pAchA Avaje; ane jo tuM raNakSetramAM ja vIragati pAmIza, teA huM paNu aitihAsika jauhara karI batAvIza, paNu zatrunA hAtha kAI te nahi aDavA dauM.' yuddhaprasaMganAM vividha vAjA vAgavA lAgyAM ane evuM bhayaMkara yuddha jAmyuM ke jANe bhISmAnanuM bhayaMkara yuddha thaI rahyu. hAya ! je kAyara hatA te te yuddha thavA pahelAM ja nAsI chUTayA hatA ane mAtra je sAcA vIra hatA te ja zatruonI sAmA jaI UbhA hatA. A laDAI barAbara sa ta divasa ane sAta rAta sudhI cAlI. lehInI nadIo vahevA lAgI. chevaTe hammIradeva pAtAnA prANI hatheLImAM lagne sulatAna upara anyAya e ataramAM vyApI rahelA saDAnA mahArAje gaMgAjaLathI snAna karIne chUTathI dAnapuNya karyAM. pachI pUjya mAtAnA mahele jaI temanAM caraNAmAM praNAma karyAM. A bAju senAne paNa taiyAra thavAnI AjJA ApI hatI eTale sau bahAra dekhAtA badhA jIlama ane pariNAma rUpa che. Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 ] AzIrvAda L[ ogasTa 1969 trATakayA ane zatrusenAnAM hAMjA gADAvI nAkhyAM. aMtaramAMthI duHkhabharyA vacana nIkaLyAM ke, "bhAvI sulatAnanA sainike vaLI pAchA gabharAI jaIne pAchA prabaLa che. manuSya dhAre che kaMI ne prabhu kare che karyA ane sulatAna paNa pAchA raNamAMthI nAsI kaMI !" have te rAjapATa temane atyaMta phikakuM lAgyuM chUTayo! teNe atyAra sudhI Avo pIra kyAMya joyo ane jIvavuM paNa taddana vRthA lAgyuM. AthI potAnA na hato. putrane rAjagAdIe besADIne tarata ja temaNe potAnuM paraMtu aphasosa! bhAvI prabaLa che. je bIjI rIte zarIra tyajI dIdhuM. thavA sarjAyuM hatuM, te tevI rIte paNa thayuM ja. hammIradeva dhanya che hammIradevane! Aje emanuM paMcayuddhamAM jItyA pachI ghavAyelA tathA rAyelA vIronI bhUtanuM pUtaLuM A nazvara jagatamAM nathI, paraMtu vyavasthA mATe thoDAka rokAyA; te daramiyAna nizAna emanI vIratA, dhIratA ane kartavyaparAyaNatAnI ujajavagere paNa pahoMcI gayAM. tenI sAthe hammIradeva nahi vaLa kIrti to sUrya ane caMdra pRthvI upara prakAzaze jaNAvAthI kazuM pUchyAgADyA vinA ja saue ema tyAM sudhI gavAyA ja karaze; bhAratamAtAnuM mastaka emanA mAnI lIdhuM ke mahArAje yuddhamAM vIragati prApta karI jevA pUrvajanA nAmathI sadAye UMcuM raheze, ane che. AthI te ja kSaNe rANIo, dAsIo, anya emanuM caritra janatA samajatI thaze, to tenA sukAvIronI strIo vagere jauhara karIne baLI mUA ! - yelA hADamAM paNa vIratAne saMcAra thayA vagara nahi keTalIye mahelomAMthI kudI paDI; ke lIye kUvAomAM rahe. emaNe saMsArane vIratAno pATha Ape che kudI paDI ane keTalIkAe charA ane kaTArethI ane batAvI ApyuM che ke, bhAratavarSa e kevA kevA pitAnA prANa tyajI dIdhA ! mahAna vIrAtmAonI janmabhUmi che. AvI rIte A pramANe A joharama 10 hajAra strIoe bIjAonAM duHkha haravA ane Azritone Azraya potAnAM balidAna ApI dIdhAM. bIjI tarapha theDI ApavA pAchaLa bhAratavAsIoe anekavAra tana, ja vAramAM vIrapatAkA pharakAvatA vIra hammIradeva moTA ' mana, dhana-sarva kAMI nyochAvara karI dIdhAM che. rAma, mane rathapUrvaka pAchA pharyA; paraMtu mAga mAM ja mahetAnA kaNa zibi dadhIci, moradhvaja, harizcaMdra, dhruvakumAra, joharanI khabara sAMbhaLI ! sAMbhaLatAM ja teo stabdha mahArANA pratApa, zara zivAjI ane hammIranI A thaI gayA. temanuM dila have cheka ja tUTI gayuM temanA janmabhUmi jagatabharamAM dhanya banI che. moTAbhAI- dhIru, meM ApelA baMne kAgaLe TapAlamAM nAkhyA che? dhIru-hA, paNa tame TikiTa beTI caDelI. iMglaMDanA kAgaLa upara be AnAnI, ane muMbaInA kAgaLa upara sADA traNa AnAnI. moTAbhAI-are, e te bhAre thaI! have zuM thaze? dhI- ciMtA na karaze, meM ene upAya karI dIdho che. baMnenAM saranAmAM meM badalI nAkhyAM che. moTAbhAI-are bhalA mANasa, paNa muMbaIne kAgaLa te tArI bhAbhIne teDavA mATe hatuM, ane laMDanane kAgaLa saMcA maMgAvavA mATe hate ! Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAkavine te deza zrI satyavata? varSojUnI vAta che. ane rAjA be ane ApanA AgamananA samAcAra kudaratane kepa te vakhate gujarAta para Utaryo ApI jaladI pAchI AvuM chuM." hato. varasAda vinA phalo nakAmI gayelI. bhayaMkara ane kavi patnI vidAya thayAM. dukALanA paMjAmAM prajA phasAI gaI hatI. khAvAne rAja bheja kavinA AgamananI vAta sAMbhaLI anna na maLe, na maLe pIvAnuM pANI. kuvA taLAvo harSathI nAcI zakyA. paNa rAjakAryamAM gUMthAyelA tarasyAM mAnavIo sAme kAra meM phADI UbhAM hatAM. tene te vakhate nIkaLavAno moko maLyo nahIM. kavi. ) ghAsacArA vinA DhoraDhAMkhara to pahelethI ja svadhAma patnIne eka lAkha sonAmahora ApI kahyuM, "tame pahoMcI gayelAM. bhUkha ane tarasathI mAnavadeha hADa- A laIne jA. mahAkavine mArA praNAma pAThavajo. piMjara samA thaI gayA hatA. nAnAM nAnAM bALake gayA hatA. nAnA nAnA bALakA rAjyakArabhAra thI nivRtta thaI huM betraNa divasamAM ane vRddho TapoTapa maravA lAgyA; sarvatra trAsa trAsa , ja tyAM AvI pahoMcIza." thaI rahyo. kavi patnI sonAmahora laI mArate ghoDe kavi loko badhI jagyAe anna ane pANInI ane temanA rAhacArIone maLavA doDyAM. rastAmAM zodhamAM bhaTakavA lAgyA. kayAM javuM te kaI jANatuM. ' eka gAmamAM keTalAMka hADapiMjaroe temane rokI lIdhAM. na hatuM. jene jyAM sUjhayuM tyAM ToLAbaMdha cAlavA dukALanA oLA A gAma para vadhu vikarALa lAgatA mAMDayuM. gujarAtanI sImA oLaMgI eka jUtha hatA. kaMThamAMthI prANa nIkaLe tema teo kahevA lAgyA; ujajana-dhArAnagarIne raste paDayuM. rAjA bhejanuM devI! bhUkhe marI jaIe chIe. kaMIka khAvAnuM nAme te vakhate jANItuM hatuM. tenI dayA-udAratAnI Apa." vAto cAre tarapha prasarI hatI. kavi patnI vicAramAM paDyAM. thoDI vAre temaNe A jUthane rastAmAM eka mANasa maLI gayo. kahyuM, "tame mahAkavi mAgha pAse jAo ne!" te paNa dhArAnagarI jato hato. oLakhANa karatAM devI, me eka strI che, koI bALakanI mA lakoe jANyuM ke e to mahAkavi mAgha hatA ane pitAnI patnI sAthe rAjA bhojane maLavA jatA paNa haze. mAnA hRdayamAM karuNA nahIM upajAvI , hatA. temaNe potAnAM vItake kavizrIne kahyAM. kavinuM, zakIe to kavinuM hRdaya to amane dekhI kevI rIte hRdaya dravyuM. potAnI pAse hatuM te dhanathI saune mATe dravita thaze?" anAja pANInI vyavasthA karatA te AgaLa cAlyA. kavi patnIe AjubAju najara karI. AlIzAna aMte e dhana 5NuM khalAsa thavA AvyuM. bilDiMganI bArIethI hADapiMjaro UbhAM hatAM. je - eka rAtre kavie pitAnI patnIne kahyuM, "devI! gharomAMthI pahelAM sAraMgInA sarodo nIkaLatA te ApaNI pAse dhana khalAsa thavA AvyuM che. navuM gharomAMthI sadana bahAra AvatuM hatuM. ane temanI dhana nahIM maLe to ApaNe sau dhArAnagarI pahoMcI sAme UbhA hatA te mAnavI hatA ke nahIM te paNa zakIe nahIM. Aje ja dhArAnagarI jaI rAjA jANe prazna hatA, emanAM kImatI vastro emanA dehanI bhojane baMdobasta karavA kaheta paNa mArAmAM have mazkarI karI rahyAM hatAM. AMkhe UMDI UtarI gaI cAlavAnI zakti rahI nathI. jema bane tema jaladI hatI. peTa ane pITha eka thaI gayAM hatAM. doraDAM jevA paga dhrujatA hatA. keTalAMka AMkhe hAtha mUkI che..." tyAM ja kavi patnIe kahyuM; "phikara nahIM, besI gayAM hatAM. kavi patnInI AMkhomAMthI AMsu huM Aje ghoDA para dhArAnagarI pahoMcI jAuM chuM vahevA lAgyAM. temaNe tarata ja potAnI thelI chaDI tamArA aMdaranA vicArone anusarIne ja tamArAM bahAranAM kAryo thavAnAM hevAthI tamAruM aMtara zuddha che ke nahIM, e ja prathama jovAnI jarUra che. Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22] AzIrvAda sTa 1969 pelI lAkha sonAmahore badhAne vaheMcavA ApI. khUba zoka thayo. khUba vicArane aMte rAtre kavie jyAre kavipatnI khAlI hAthe kavi pAse AvyA, svagata kahyuMH tyAre sudhArtA lekonuM ToLuM temane AjubAju "he prANa! A zarIramAM tAruM rahevuM vIMTaLAI gayuM. eka aparAdhInI jema kavipatnI have nakAmuM che. tuM A zarIramAM raheze chatAM kavi pAse gayA ane tamAma hakIkata kahI. huM lokonI kaMI sevA nahIM karI zakuM; - kavi A sAMbhaLI rovA lAgyA. devI AzcaryathI emanuM duHkha e nahi karI zakuM. je joI rahyAM. bIjAnAM duHkha dUra nathI karI zakato tenuM jIvana "devI, te lAkha mahora bhUkhya one vahecI nakAmuM che." dIdhI tenuM mane duHkha nathI. paNa kAle A leke ' ane savAre saue jANyuM ke kavinA prANa mArI pAse Avaze tyAre huM zuM ApIza ?" kavine kavine deha choDI cAlyA gayA hatA. pite vadhu saMskArI hovAthI, vadhu vidyAvAna ke zikSita hevAthI, vadhu dhanavAna hovAthI, vadhu buddhizALI, cAlAka ke baLavAna hovAthI mANasa ene garva rAkhIne pitAnA karatAM A bAbatomAM UtaratA lAgatA mANasonuM je apamAna ke tiraskAra kare che, tenA vaDe te e puravAra kare che ke saMskAra, vidyA vagere badhuMye mArI pAse hovA chatAM huM adhama chuM. viraha bhagavAna! tAruM darzana mAja sudhI nahetuM thayuM te paNa ThIka ja thayuM. vahAlA! tAruM darzana je mane vaheluM thayuM che te Aja sudhI tArA milana kAje je jhaMkhanA jAgI te jAgata? je pyAsathI huM AkuLavyAkuLa thaI gaye te AkuLatAne AnaMda maLata? je sudhAthI huM vivaza banI gaye te kSudhAnI vedanA jANavA maLata? - Aha! e paLa yAda Ave che ane kaMInuM kaMI thaI jAya che! tArA milana mATe huM ke taraphaDyo chuM? kevI tIvra mAturatAthI tArI pratIkSA meM karI che? kevAM tapa meM karyA che? ane te vakhate UrmionI choLo uchALatI bhAvanAonI je chAlaka vAgatI, kalpanAonI je saritAo vahetI, - tuM maLyuM hota to banata? tuM nathI ane eTale ja te A bhAvonmAda jAge! ATATalA kavionI vedanAmaya vANuM vAMcI; ane tArAM na varNavI zakuM evAM rUpe kapyAM, evA AkAre saryA, ane evI mUtio svapramAM ANI, kAraNa ke meM tane nahato je. bhramara tyAM sudhI ja guMjata kare che, jyAM sudhI e rasamagna banato nathI. rasanuM darzana thayA pachI bhramaranAda kaI e sAMbhaLe che? bhramarane mIThI vedanAnuM darzana te rasadarzana pUrve ja thAya che. rasa maLatAM to e maunamAM magna banI jAya che. munizrI caMdraprabhasAgarajI "citrabhAnu" Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaga mAtA satI athavA pArvatI pativratA strIomAM sauthI agrasthAne jo kAI virAjatuM heAya te te dakSa prajApatinI kanyA satI. are, pativratA strIe * satI' nAme je ALakhAya che te ' satI' zabda A dakSakanyA * satI 'nA nAma parathI ja vaparAtA thayA che, ane dakSakanyA satIe je pativratAdhama pALyA te ja satIdharmanA nAme pracalita anyA che. : ApaNAM purANAmAM zaktinA je vidhavidha kathAo Ave che temAM vidhavidha svarUpe varNavAyAM che. prAdurbhAvanI je A satInAM ja bhagavAna zaMkara teA svabhAvathI ja virakta saMnyAsI jevA che. sRSTinA prAraMbhathI ja temaNe strI mATenI lAlasA tyajI hatI. brahmAne bhagavAna zaMkaranA AvA dRDha vairAgyanA bhAva joI ciMtA UpajatI hatI. temane thatuM hatuM: badhA ja jo bhagavAna zaMkara jevA verAgI pAkaze, teA mAruM sRSTisarjananuM kAryAM AgaLa zI rIte vadhaze?' taduparAMta brahmAnI icchA evI hatI ke bhagavAna zaMkaranA vIya`thI eka evA parAkramI putra utpanna thAya, je sadAya dAnavAnuM damana karatA rahe ane devAnuM rakSaNa karatA rahe. ATalA mATe brahmAe bhagavAna zaMkarane lagna karavA vinaMti karI. Ama chatAM bhagavAna zaMkara peAtAnA vairAgyanA saMkalpamAMthI calita thayA nahi. teo teA hamezAM samAdhi lagAvIne peAtAnA ISTadeva zrI radhunAtha prabhunuM dhyAna dharatA hatA. sRSTi ane sahAranI jhaMjhaTamAM paDavuM temane jarAye gamatu nahAtuM. eTale brahmAjIe vicAryuM : * bhagavAna zaMkara mATe evI eka tejasvI ane supAtra kanyA zeAdhI kADhavI joI e, je temanA svabhAvane sa rIte anukULa hAya, temanA tejane jhIlI zake tevI hAya, tema ja peAtAnA divya sauthI khuda bhagavAna zaMkara upara peAtAnuM Adhipatya jamAvI zake tevI hAya.' dra - zrI vinAyaka ! paraMtu AvI kAI kanyA temanI najare paDatI nahAtI, eTale peAtAnI icchAnI siddhi mATe brahmAe bhagavatI viSNu mAyAnI ArAdhanA karI. brahmAnA nava mAnasaputromAM dakSa prajApati bahu vikhyAta che. temanI utpatti brahmAnA jamaNA aMgUThAmAMthI thaI che. dakSa prajApatinu lagna prajApati vIrajInI kanya vIriNI sAthe thayuM hatuM. A vIriNI 'nI khe ja bhagavatI viSNumAyAe janma lIdheA ane e ja ApaNAM caritranAyikA satI. * : prajApati dakSane ghaNI kanyAo hatI; temAMthI sauthI nAnAM ne lADAM kanyA te A ' satI.' bALapaNa rI ja satInA jIvanamAM eka viziSTatA khAsa tarI AvatI hatI. temanI bIjI bahene vaibhavavilAsa khUba gamatA hatA; peAtAnA dehane zaNagAravAnuM mane khUba gamatuM hatuM; jyAre satIne sadAye kudaratana khALe ja ramavAnuM gamatuM hatuM ane peAtAnA kudara / rUpane kRtrima ThATha-derAthI vikRta karavA te icchatAM nahatAM. hamezAM te sArda vastro paheratAM. saMta nAoneA satsaMga karavAnuM temane khahu gamatuM DatuM. nAnapaNathI ja temanuM citta jANe vairAgyama ja bhamatuM hatuM. peAtAnA svabhAva mujaba smazAnamAM vasanArA vairAgI devatA bhagavAna zaMkara prati pahelethI ja satIne bahu AkarSaNa rahyu hatuM. hamezAM taiyamapUrvaka te mahAdevajInI pUjA karatAM ane bhagAna zaMkaranI mATInI mUrti banAvIne tenA para khI patra ityAdi caDAvIne peAtAnuM mana prasanna karatAM ha / pachI te| bhagavAna zaMkaranI patnI banIne temanI netya sevA karavAnuM temanA manamAM UgyuM; temaNe maneAmana bhagavAna zaMkarane peAtAnA pati mAnyA ane e arthe temaNe ugra tapazcaryA paNa zarU karI. khIjI che.jI asurAnA vinAza mATe brahmA Adi devatAe bhagavAna zaMkarane lagna karavA mATe manuSya je kaMI vicAra vana koI paNa vakhate karyo heAya che tenA sa'skAra tenI bhItaramAM aMkAI ja jAya che. manuSyanuM vartamAna ane bhAvi jIvana A pUrva saMcita saMskArAmAMthI utpanna thatu hAya che. Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AzIrvAda 24 ] vInavI rahyA hatA. devatAonI vAkhkhI mAgaNIne mAna ApIne bhagavAna zaMkare temAM pe tAnI anumati ApI ane peAtAne mATe ceAgya kanyA zeAdhI kADhavA temane kahyuM. brahmAe tarata ja bhagavAna zaMkarane kahyuM : * prabhu, dakSa prajApatinI kanyA satI Apane patirUpe pAmavA mATe ugra tapa karI rahyAM che, vaLI te Apane sa` rIte cAgya paNa che.' bhagavAna zaMkarane paNu A vAta rucI ane peAte A pramANe lagna karaze evuM vacana ApI devAne vidAya karyA. bhagavAna zaMkaranu je ugra tapasatIe A hatuM tenI pUrNAhuti have najIkamAM ja hatI. AsA mAsanI suda AThamanA e divasa hatA. satIe e divase khUba prema ane bhaktipUrvaka peAtAnA ArAdhya-devatA bhagavAna za MkaranuM pUjana karyuM. khIje divase vrata pUruM thayu, eTale bhagavAna zaMkare satIne eka ekAMta kuTiramAM darzana ApyuM. e vakhatanA satInA AnaMdanuM teA pUchyuM ja zuM ? satI ghaDIbhara AnaMdasamAdhimAM lIna thaI gayAM. vaLI bhagavAna zaMkare pe|te satInA hAthanI mAgaNI karI! e vakhate atyaMta prasanna mane satIe kahyuM : ' prabhu, mArA dehanu` rU MverU vu... Apane pati tarIke grahaNa karavA icche che ane eTalA mATe ja Apatu` ke tapa meM karyuM... che; paraMtu mArI A kanyAvasthAmAM ... mArA pitAne AdhIna chuM. mATe Apa mAruM bhANuM mArA pitAne kA.' A tathAratu ! ' kahIne bhagavAna zaMkare satInI vidAya lIdhI. pachI bhagavAna zaMkare brahmAne vAta karI; brahmA dakSa prajApati pAse gayA ane bhagavAna zaMkara viSe peAtAnA sArA abhiprAya vyakta karyAM ane temanA uttama guNe'nu' dakSa prajApati AgaLa varSoMna karyuM. zarUzarUmAM dakSa prajApati ane tenI rANI (satInI mAtA) bhagavAna zaMkaranA r'gIbha'gI svabhAva vizenI UDatI vAteA parathI peAtAnI putrIne temanI sAthe paraNAvavA rAjI naheAtAM, paraMtu brahmAnA kahevAthI [ AgaDha 1969 tathA satInI peAtAnI marajIthI teo bhagavAna zaMkarane peAtAnI kanyA devA tatpara banyAM. bhagavAna zaMkarane ka kAtrI meAkalavAmAM AAvI. bhagavAna za kara peAtAnA e ja raMgIla'gI vezamAM dakSa prajApatie taiyAra karelA bhavya lagnama'DapamAM AvI paheAMcyA. ethI dakSa prajApatine dhaNA kSeAbha thayA, paraMtu vakhata vicArI e gama khAI gayA ane satInuM lagna bhagavAna zaMkara sAthe vidhipUrNAMka thavA dIdhuM. lagna pachI mAtApitAnI vidAya laI patinI sAthe satI kailAsadhAma gayAM. bhagavAna za`karanI sAthe kailAsanA ramaNIya pradezamAM satIe dhaNA lAMkhA samaya gALyA. devA ane yakSAnI kanyAoe satIne ahIM sArA sAtha ApyA hatA. bhagavAna zaMkaranI pAse aneka deva'e, brahmaSi`e, yAgIo, yatie tathA saMta-mahAtmAo AvatA hatA, ane temanA satsa ganA lAbha letA hatA. tyAM je bhagavacarcA cAlatI hatI te sAMbhaLIne satInA hRdayane khUba AnaMda ane sukha UpajatuM hatuM. e divya vAtAvaraNamAM samaya karyAM pasAra thaI jatA tenI paNa kaI khara paDatI naheAtI. satInuM tana, mana ane prANa nizadina zivanI ArAdhanAmAM lAgyAM rahetAM hatAM. temanA pati, prANeza ane deva je gaNuA te sarvakAMI bhagavAna zaMkara hatA. satInu lagna thayA pachI gheADAM ja varSomAM dakSa prajApati ane bhagavAna zaMkara--sasarA-jamAI vacce khaTarAga thayeA. prajApationI gAdI para AvyA pachI dakSa prajApatine bahu abhimAna AvI gayuM hatu; te peAtAne bahu moTA mAnavA lAgyA hatA; bhagavAna zaMkara jevA raMgIla`gI jamAI ne joI te tene eka prakAranI sUga AvatI hatI. evAmAM eka prasaMga banyo. prajApatie hajAra varSa cAle evA mATe yajJa Ara MbhyA hatA. A yajJamAM moTA moTA RSie, devatA, munie, agni Adi devA paNa pAtapetAnA anuyAyIe sAthe padhAryAM hatA. brahmA ane bhagavAna 'kare. paNa satya AcaraNathI utpanna thayelu' satya tApaNu te manuSya je mANasamAM satyanuM rAcaraNa na heAya ane jJAna na heAya tenI AgaLa puH paramAtmA peAtAnA satya svarUpe prakaTe temane samajI zakatA nathI ke ALakhI zakatA nathI. Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ogasTa 1969 ] emAM hAjarI ApI hatI. evAmAM dakSa prajApatinuM tyAM Agamana thayuM. dakSa prajApatinuM svAgata karavA ane ene sAruM lagADavA tyAM upasthita thayelA sau ekadama UbhA thaI gayA; mAtra be ja jaNe UbhA thaI te tene mAna ApyuM nahi-e e te eka brahmA ane khIjA bhagavAna zaMkara. satI athavA pArvatI khAsa karIne bhagavAna za karane kAInI kheATI khuzAmata karavAnuM gamatuM nahAtuM; e emanA svabhAvamAM ja nahatu. AthI mAnanA bhUkhyA dakSa prajApatine bahu khATuM lAgyuM. bhagavAna zaMkara pratye teneA rASa khUba bhabhUkI UThayo. tene thayuM : 'brahmA mArA mAnamAM UbhA na thayA, enuM mane kaMI du:kha nathI, kema ke teo te! mArA pitA che, paraMtu A zaMkara te mArA jamA thAya. brahmAnA kahevAthI tene me' kanyA ApI, tyAre UlaTuM bharasabhAmAM mAruM ja teNe apamAna karyuM.' e vakhate sasarA-jamAI vacce khUba ja mAlAcAlI thaI. dakSa prajApati pAte abhimAnI hatA, jyAre saraLa svabhAvanA ane peAtAnI zakti para AdhAra rAkhanAra zivane enI kaMI paDI naheAtI. e vakhate dakSa prajApatie saunA dekhatAM bhagavAna zaMkaranI khUba niMdA karI ane tenane aneka rIte utArI pADyA. Ama chatAM saujanyamUrti ziva kaI paNa sAmA javAba ApyA vinA cUpacApa peAtAnA AvAse cAlyA gayA. dakSa prajApati bhagavAna zaMkara pratye khUba ja rASa rAkhavA lAgyA; eTaluM ja nahi, paNa bhagavAna zaMkara sAthe saheja paNa sa...baMdha rAkhanArA te dveSa karavA lAgyA; are, peAtAnAM putrI satI sAthe paNa khelacAlatA vyavahAra teNe baMdha karyo. pariNAme satIne piyara tajavuM paDayuM. A ja arasAmAM te prajApationA netA banyA hatA. eTale bhagavAna zaMkara pratye vera vALavAnuM tene sAruM sAdhana maLI gayuM.... teNe ' vAjapeya ' yajJa karyAM ane emAM teNe zaMkarane Ama MtraNa sudhdhAM na me kahyu, A pachI dakSa prajApatie ' bRhaspatisava ' [ 25 nAmanA eka khIne mana dhaNI dhAmadhUmathI karavAnuM nakkI karyu". tene divasa nakkI karIne saune nimaMtraNa pAThavavAmAM AvyAM. temAM lagabhaga badhA brahmarSi A, devarSio, pitA, devatA, upadevatAe ityAdrita nimaMtraNa mAkalavAmAM AvyAM. paNa mAtra aLakhAmaNuM dIkarI-jamAIne--satI ane bhagavAna za Mkarane nima MtraNa mekalavAmAM AvyuM nahi. sau nima MtritAe peAtapeAtAnI patnI sahita e yajJAtsavamAM bhAga lIdhA ane svastivAna karyuM. mAtra brahmA ane viSNue kaMIka vicArI e yajJamAM bhAga lIdheA nahi. jovAnI jukti e hatI ke pitAne AMgaNe AveA mATA yajJa zarU thayA hatA. tyAre satIne peAtAne tenI khabara sudhdhAM naheAtI. ane e bicArati A vAtanI khabara paNu kANu A ? je satI sAthe saMbaMdha rAkhe te dakSa prajApatinA rASanA bhAga ane. kailAsa zikhara para beThAM kheThAM rAtIe joyu ke AkAzamArgeI vimAneAnI laheMgAra te laMgAra cAlI jAya che. temAM devatA, yakSA, gaMdharvAM, siddho, vidyAdharA, kinnarA Adi saunAM vimAna jaNAtAM hatAM. te badhAMnI sAthe temanI strIo paNa hatI. temaNe caLakatAM kuMDaLa, hAra tathA ratnajaDita AbhUSaNA paherIne peAtAnI jAtane khUba khUba zaNagArI hatI ane prasa Mgane anurUpa magaLa gIteA gAtI gAtI jaI rahI hatI. AthI satIne strIsvabhAva mujaba kutUhala thayu ane temaNe bhagavAna zaMkarane pUchyuM : * prabhu, A badhAM leAkA karyAM jaI rahyAM che? A badhA mAmale zA che?' bhagavAna zaMkare sAcI vAta batAvI detAM kahyuM : 'satIdevI, tanArA pitAne tyAM eka moTA yajJa bhaDAye che. tamArA tiAnA nimatrathI A badhuM e yajJamAM bhAga levA kaI rahyAM che.' . dakSa prApati game tevA teAye satInA pitA hatA. pitAna AMgaNe yajJa bhaDAyAnI vAta sAMbhaLAne putrIne svAbhavika ha thayA; ane pitAnA e yajJamAM javA mATe te umaLakA paNa thaI AvyA. peAtAne AmaMtraNa nahAtuM, teApaNu piyara pratye strInuM hRdaya mAsa tenA vartamAna jIvanamAM je duHkhA, sa'kaTA ke aniSTo bhegavI rahyo che, te eNe pU jIvanamAM anya jIvA pratye Acarela anyAya niSThurA tema ja temanuM dila dubhAvyAnA phaLa pe ja hAya che. X Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26] AzIrvAda [ ogasTa 1999 hamezAM kudaratI rIte ja kheMcAtuM rahe che. satIne thayuM? heya te ja ApaNe tema karavuM joIe. paNa je ghaNuM samayathI huM piyara gaI nathI bhagavAna zaMkara ApaNane e leke bolAvavA ichatAM ja na hoya, AjJA Ape to huM pitA pAse A bahAne jaI ApaNI hAjarI ja temane gamatI na hoya to tyAM AvuM. ethI piyaranAM sau svajanone maLavAne yoga javAthI zuM kalyANa thavAnuM hatuM ? tamArA e pitA paNa anAyAse maLI raheze.' mArA pratye dveSa. rAkhe che, eTale tamAre temane tathA A viyAre temaNe bhagavAna zaMkarane kahyuM : temanI hAe hA karanArAone maLavAne vicAra na deva, pitAjInA A yajJamAM mArI bIjI baheno karavo joIe. Ama chatAM tamAre javuM hoya to paNa jarUra AvelI haze. vaLI A hisAbe mAtA mArI nA nathI, paraMtu mArI salAhanI avagaNanA pitAne paNa maLAze. ghaNA lAMbA samayathI huM piyara karIne tame tyAM jazo to tenuM pariNAma sAruM nathI gaI nathI, to A bahAne jaI AvuM, ema mane ' ja AvavAnuM kema ke svamAnI vyakti vinA kAraNe thAya che. ApanI IcchA hoya te ApaNe bane tyAM thatuM pitAnuM apamAna sAMkhI zakatI nathI ane jaIe. yajJanA utsavamAM bhAga paNa levAze ane saune pariNAme emAMthI kaleza ja utpanna thAya che.' maLAze paNa kharuM. hA, mArA pitAjIe ApaNane A rIte bhagavAna zaMkare satIne temanA pitAnA nimaMtraNa mokalyuM nathI, eTalI enI bhUla kahevAya. yajJamAM vinA nimaMtraNe na javA mATe ghaNuM ghaNuM paraMtu pati, guru, mAtApitA ityAdine tyAM vagara samajAvyAM, paraMtu strIsvabhAva anusAra satIne jIva bolAce jaIe to emAM koI ne nathI. kadAca jhAo rahyo nahi; temane potAnAM piyariyAM khUba ja ghaNuM kAmakAjamAM pitAjI ApaNane nimaMtraNa pATha- sAMbharI AvyAM hatAM. bhagavAna zaMkare nakArI karyo, vavAnuM bhUlI gayA haze, athavA nimaMtraNa pAThavyuM eTale te poza poza AMsue rovA lAgyAM. pachI haze te ApaNane samayasara pahoMcI zakayuM nahi hoya.' to bhagavAna zaMkare mane-kamane satIne rajA ApI bhagavAna zaMkara badhuM samajatA hatA. satIne ane potAnA keTalAka khAsa pArSado sAthe temane javAba ApatAM temaNe kahyuM : "devI, mAtApitA Adi piyara mokalI ApyAM. paNa ziva pote te dakSa gurujanone tyAM vagara nimaMtraNe javAmAM kaMI ajugatuM prajApatinA e yajJamAM na ja gayA., te nathI ja, paraMtu e lekene ApaNA para bhAva (vizeSa caritra ane rahasya AvatA aMke) A satkArya Apa ja upADI le sa-sAhityanA pracAra mATe ApanA gAmamAM "AzIrvAdanA ejanTanuM kAma Apa ja upADI le. eka piosTakArDa lakhavAthI grAhake neMdhavAnI chApelI pAvatIbuka mokalI ApavAmAM Ave che. grAhakonAM saranAmAM tathA temanAM lIdhelAM lavAjamanI rakama dara mAsanI Akhara tArIkha pahelAM "AzIrvAda'--kAryAlaya manIoNrDarathI mokalI ApavAM. lavAjamanI rakama kAryAlayamAM jamA thayA pachI ja grAhakone aMke ravAnA karavAmAM Ave che. ejanTone kAryAlaya sAthenuM TapAlakharca, manIorDarakharca vagere majare ApavAmAM Ave che. Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAvalInI mIThAI khAnabahAdura rahamataalI eraDAmAM peThA tyAre emanI AMkhAmAMthI aMgArA jharI rahyA hatA. gussAnA mAryA e dhrUjI rahyA hatA. kapALa para kreAdhacaka karacALI aMkAI gaI hatI. dhUMApU A thaI emaNe khUma pADI, 'alI !... e alI ke khacce !' alI hatA emane nekara. emanA dIkarA munnunI uMmaranA. vAsaNa mAMjate, pANI bharatA, jhADu detA ane dharanAM badhAM kAma e karatA. teAye khAnabahAduranI 'kRpAdiSTa' tenA para pharI vaLatI ! * alI !' emaNe pharI bUma pADI. paNa alI oraDAmAM na hatA. pAsenA khaMDamAM kacarA vALI rahyo hatA. bUma sAMbhaLatAM ja dhrUjatA page e Avyo. khAnabahAduranu raudra rUpa jotAM enI najara bheya sAthe jaDAI gaI te sAvaraNI phreza para paDI gaI ! ' harAmajAdA !'- gAla para thappaDa ceADatAM e garajyA, ' A phUladAnI teADI nAkhI ? khabara nathI paDatI ?' te alI ka MI javAba de te pahelAM tA khIjA gAla para pharI dheAla ceADI dIdhI. peleA dhamma da bhAMge paDayo. paNa enA pratye dhyAna dIdhA vinA, gussAmAM te gussAmAM ene seDIne DrAIMga rUmamAM lAvyA, nIce k` para kAcanI suMdara phUladAnI tUTelI paDI hatI. * harAmajAdA !' pharI khAnabahAdura garajyA, 6 jevA acchA avasara para hamIde e phrAnsathI meAkalAvI hatI. khAsa dAstanI yAdagIrI hatI, jonArA badhA keTalI prazaMsA karatA hatA!' kAcanI suMdara phUladAnInA tUTelA TukaDA ka` para paDayA hatA, tenI sAme joI te e kheAlI rahyA hatA. kreAdhAM bhAna bhUlI ekAeka alIne temaNe e kAcanA TukaDAo para paTakayo. e bApaDAnA hAthamAM kAcanA TukaDA pesI gayA. lehInA TaziyA phUTathA. pelA dhIre dhIre kahI rahyo hatA... * 5...pa...pa...Nu...meM na...na...thI phoDI.' paNa dayAne badale bamaNA keAdhathI ene lAta mArIne gharamAMthI bahAra kADhI mUkayo. zrI amRta / phUladAnI phrAnsathI AvI tyAre khAnabahAdura bahu rAjI thayA hatA. enA suMdara dhATa para e vArI gayA hatA. enI suMdara kalAnA pranAthe te| emaNe Aje bapAre IkanA prasa`ga joI mitrAne mijabAnI mATe kheAlAvyA hatA. paNa rAta paDatAM paDatAM teA e phUladAnI phUTI gaI hatI! TujI teA keTalA badhA mitrAne e batAvavAnI tI. paNa mananI manamAM rahI gaI. ethI khAnabahAra bhAre khijAi gayA hatA. jyAre temaNe nAkarANI ;ArA jANyuM ke alIe kacarA vALatAM vALatAM phUladAnI pADI dIdhI haze, eTale tUTI gaSTa che, tyAre khAnabahAra krAdhathI pAgala thai gayA hatA. nAkarANIne khela .vI, 'A tUTelI phUladAnIne ahIMthI upADI le. meTA kakaDA sAcavIne pelA kabATamAM mUkI de. jagyA sApha karI de.' kahetA kahetA eDrAiMgarUmamAMthI bahAra nIkaLyA. AMgaNAmAM emanA lADalA munnu eja phUladAnInA taLiyA para mATInA lAMDhA lagAvIne mATIkAmanI judI judI ramata ramI rahyo hateA. khAnabahAdurane jotAM ja e ekadama zAMta UbhA rahI gayA. : tene gabhara yelA joi khAnabahAdure dhIre rahI khelAyeA, A meTA ! yahAM A. kayuM grUpa-sA khaDA hai ?' paNa pele AvyA nahI. eTale munnunI ne jane tene UMcakI lIdhA ne gAla para cUmI karI lIdhI. phUladAnInuM taLiyuM' peAtAnA hAthamAM lai pUchyuM, 'A te' teADI nAkhyuM. meTA ? ' muntu vadhAre gabharAI gayA. dhIre dhIre enuM mATuM va MkAyu' ne chI ekAeka e raDI paDyo. khAnabahAdura samajI gayA ke munnue ja phUladAnI teADI che. a DrAiMgarUmana bahAra kheDA kheDA alI DUsakAM khAi rahyo hatA. khakhI rahyo hatA--have zeTha mane kADhI mUkaze. huM zuM karIza? ammAne ze! javAba daiza ? ammA paNa mane vaDhaze. zeThanI nAkarI jaze te...? mahinAnA dasa rUpeyAnI nAkarI...' raDatA raDatA e tAkarANI bhaNI hAtara najare joi letA hatA. paNa munnAne raDatA joi khAnabahAduranA badhAya gussA tamArA dareka vicAra, vANI tathA kama prema ane dayAthI bharelAM, vivekayukta ane niSpApa manAvA. Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AzIvAda 28 ] [ ogasTa 1969 osarI gayo. premabharI najare nI sAme joI vaDe kAcanA nAnA nAnA TukaDA kADhavAno niSphaLa prayatna khoLAmAM besADI dIdhe ne vahAla hAtha enA karI rahyo hato. te vacce vacce DUsakAM khAI rahyo hato. vAMsA para pheravatA e bolyA, " De che zuM kAma ? ' phUTI gaI to gaI phUladAnI. hamIdacAyA ko hama likheMge e sAMbhaLIne--e sAlA alIne kahI de... munU ke liye eka guladAna aura beja de." re baMdha kare. kayArano rAgaDo tANI rahyo che, tyAre khAnabahAduranI AMkhama krodhanI javALAne sAlo.' IgarUmamAM jaI nekarANIne kahyuM ne pachI badale kaMIka vicitra prakAranI bhInAza taravarI rahI khIsAmAMthI pAvalI kADhIne enI bhaNI pheMkatA bolyA, re gharanI bahAra bicAro alI enI nokarIne "le, A pAvalI pelAne de. ne kahI de ke meM ene roI rahyo hato. kAca vAgelI ja pAethI lehInA mApha karI dIdhuM che. gharamAM jaIne kAma zarU kare ane TaziyA phUTI rahyA hatA. ne e e kumaLA hAtha A pAvalInI, kahe che ke, mIThAI khAI leje.' vAhakene ane vAcakone mAnava-dharma-kathA-aMka AzIrvAda' mAsikane trIjA varSane A 10 mo aMka prasiddha thAya che. oNgasTa mAsanA A aMka pachI sapTembara mAsane 11 mo aMka prasiddha thaze. te pachI ekabara mAsanA 12mA aMke A abhinava mAsikanuM trIjuM varSa pUruM thaze. hAlanA samaye janatAne vikArI rasanuM vAcana ApIne tenA jIvanane Avezamaya, azAta ane kaluSita banAvanAruM sAhitya puSkaLa pramANamAM bahAra paDI rahyuM che. AvA vakhate AzIrvAda" mAsika jIvanamAM zAnti, saMskAra, prakAza ane zakti vadhAranAruM satvazIla sAhitya ApI rahyuM che.. Apa sarve vAcakonA sahakArathI AzIrvAda' pragati karI rahyuM che. Apa sau tenI sAmagrImAM rasa dharAve che te AnaMdanI vAta che. A5nAM kuTuMbIo, pADozIo, mitro tathA Aptavargane paNa AzIrvAda' vAMcavA maLe te mATe Apa bhalAmaNa karI zake. eka varSa sudhI ApanA snehI janene sAttivaka sAhitya maLavA sAthe A mAsikane e rIte uttejana paNa maLe che. ane te phakta rU. 5-00 mAM ja. . "AzIrvAda'nuM navuM varSa navembara mAsathI zarU thAya che. A mAsathI AzIrvAda 4thA varSamAM praveza kare che. A varSanA prAraMbhika aMka tarIke athavA khAsa aMka tarIke mAnava dharma kathA aMka prasiddha karavAmAM Avaze. AmAM mAnava jIvanane utkarSa karanArI preraNAdAyI sAmagrI tathA mAnavadharmanI suMdara kathAo ApavAmAM Avaze. A aMka taiyAra thaI rahyo che. gaye varSe bhagavatkathA aMka vahele khalAsa thaI gayA hatA ane bIjI AvRtti chApavI paDI hatI. A vakhate pahelI AvRtti pUratI saMkhyAmAM kADhI zakAya te mATe grAhaka tarIkenuM ApanuM nAma ane lavAjama samayasara mokalI ApavA vinaMti che. Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Akhare samajAyuM kharuM zrI, dha, 2, gAlA patnIne tyAga karIne pati zAthI cAlyA jAya che, patnI ne kevA svabhAvane lIdhe pati ATale sudhI kaMTALI ane trAsI jAya che te batAvatI A vAta bahene khAsa bodha levA jevI bAbato rajU kare che. prahalAdajInI AMkhe vismaya ne AnaMdathI pAna uthalA tAMnI sAthe ja enA meM para AnaMda nAcI UThI. traNa traNa mahinA pachI eNe anaMtane dUra chavAI gayo. enAthI bolAI javAyuM; "Akhare dUra paNa najaronajara je. kAmaprasaMge amadAvAda samajAyuM kharuM." ane eNe haLavethI DAyarIne AvelA prahalAdane svapna paNuM khyAla na hato ke pitAnA khisAmAM seravI dIdhI. pAcho e nirAMte ATalo vakhata sudhI potAnA jigarajAna dostanI besI gayo. kAM to anaMta cA-nAstAvALA sAthe patto nahoto maLyo te Ama acAnaka maLI jaze. AvI pahoMcyo. ' sAce ja jIvanamAM haMmezAM banatuM AvyuM che ke ne pai to teo vAtoe caDyA. alakajoItI vastu khoLa nAthA na maLe. e do. jarAya malakanI vAta karI. anaMtane bhaya hato ke prahalAda vicAra karyA vagara zvAsabhera e doDavo. vakhate e badhI vAte 9 kheLavA mAMDaze. paNa pralAda sAvadhAna ADoavaLe galIka cImAM adazya thaI jAya to? hato. hAtha AvelI bAjIne bagADavA nahoto mAgato. rAhadArIo ene doDato joI rahyA. e cheka najIka eNe ekeya nI vAta cheDI nahi. ane te chuTakArAne AvI pahocyo. anaMta keAI galImAM vaLavA jato - dama kheMco. hato tyAM prahUlAde bUma pADI; "anaMta anaMta!" te diva sAMje ja e anaMtanI ghaNI nA anaMta ekadama aTakI gayo. ene avAja chatAMya muMbaI nI gADImAM besI gayA. paricita jaNAyo. gADImAM dhI UtaratAM ja e sIdho kasumabhAbhI tyAM to pharIthI bUma saMbhaLAI, "anaMta!" pAse pahoMcyo. e anaMtane moTAbhAI tarIke gaNato prahalAda ene abI gayo hato. hato. kusuma dAsa ne ciMtita vadane lamaNe hAtha anaMte pAchuM vALIne joyuM. e acAnaka mUkI eka khurazI para beThI hatI. e ATalA traNa bolI UThyo; "pralAda, tuM kyAMthI ?!" enA mahinAnA gALAmAM to ekadama levAI gaI hatI. avAja mAM AnaMda ane kSobha baMnene bhAsa hato. enA moM paranuM nUra UDI gayuM hatuM. jANe e kusuma jUne dosta maLyAne AnaMda thaye; jyAre pote ja nahi. pakaDAI gayAne kSobha paNa thayo. bAjumAM naveka varSane prasanna enI bAne pradUlAde amadAvAda AvavAnuM kAraNa kahI vaDhI rahyo hato, "UTha ne..aDadhA kalAkanI ja vAra saMbhaLAvyuM. che. huM jamIza kakSAra ne nizALe jaIza kakyAre !" anaMta ene ghera laI gayo. khurazI para - paNa kusuma javAba to zuM, enI sAme paNa besADavo; ane e kaheto gayo ke, "prahUlAda, besaje jotI na hatI. ha. hamaNAM ja Avyo." ane e jarA dura AvelI "UTha ......" hoTelamAM cA-nAstAnuM kahevA nIce Utaryo. prasanna potAnuM kathana pUruM kare te pahelAM prahalAda ekale paDyo. enI najara bAjunA prahalAde praveza karatAM saMbodhana karyuM: "bhAbhI !" Tebala para paDelI DAyarI upara paDI. eNe ene "koNa pralAda! Ava bhAI." jovA hAthamAM lIdhI. pAnA uthalAvavA mAMDyAM. juo te, A tabiyatane kevI banAvI dIdhI acAnaka enI najara eka pAnA upara paDI. eNe che!, daza-paMdara ratala vajana ekadama ghaTADI nAkhyuM vAMcavA mAMDayuM. anaMta hamaNAM ja AvI pahoMcaze. lAge che. jANe Aje ja bImArImAMthI UDyAM ho, e khyAle eNe jhaTa jhaTa pAnAM uthalAvavA mAMDyAM. e to ThIka, paNa piyerathI kyAre AvyAM?" Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 ]. AzIrvAda [ ogasTa 1969 - "ATheka divasa thayA." kusume lUkhuM hasI "mane vacana-acananI jarUra nathI. lAvavI kahevA prayatna karyo. e hasavAmAM pA! bhArobhAra hoya te Aje ja lAvajo. nahi to nA kahI do. duHkha vyakta thatuM hatuM. huM bIje sagavaDa karI lauM." "sAruM thayuM. huM to vagara AgAe kudaratI / "nA, nA, ema karavAnI jarUra nathI. huM preraNAe ja ahIM AvI pahoMcyA. maLavAnI muddala banatI tvarAe prayatna karIza." huM samajI gayA ke AzA nahotI. tamAre piyera ja dhakko paDaze evI e potAnA piyerathI lAvavAnI vAta kare che. bIka hatI." kusuma kaMI zAMta paDelI jaNAI. huM oNphise "hA! evuM te vaLI zuM che ? javA nIkaLyo. samaya karatAM huM aDadhe kalAka moDo e badhuMye pachI. juo, prasanna kyArane hate-enA ja jhaghaDAe. paNa mAre mATe eTaluM nizALe javA utAvaLa karI rahyo che tema ene sahana karavAnuM hatuM. bhUkha paNa lAgI haze. vaLI huM paha, amadAvAda te divase ghaNAya prayatna karyA paNa koI cIjagayelo te sIdhe ahIM ja AvuM chuM, te mane paNa lAvI zakAI nahi. huM sAMje ThAle hAthe ghera gayo. bhUkha lAgI che. pahelAM e kAma kare, pachI nirAMte kusume mArA khAlI hAtha joyA. e manamAM baLI vAta." rahI e meM joI lIdhuM. badhuM patI gayA pachI nirAMta teo beThAM. ' ene manAvavA ghaNA prayatna karyA. paNa e prasannane paNa Aje kAkAnA Agamanane laIne nizALe bolI nahi. are! mArI sAmuM joyuM paNa nahi. javAmAMthI mukti maLI. prahalAde haLavethI khissAmAMthI eNe abelA lIdhA hatA. enA moM para tucchakAranAM pelI DAyarI kADhI. kusumane vAMcavA pApI. "lo spaSTa cihna jaNAtAM hatAM. bhAbhI, nirAMte vAMcI jAo." te sAMje na to meM khAdhuM, na to eNe khAdhuM. kusume, kazuMka agatyanuM samajI, gaMbhIratAthI meM ene jamI levA ane jame te huM paNa jamI vAMcavA mAMDayuM. lauM e bAbata ghaNuM kahyuM. paNa e ekanI be "TrAmamAM besatAM to huM besI gayA, paNa na thaI bIjI ja paLe mAruM mana gaI kAlanI vAtathI saja nirAza ne asvastha haiye huM vAtAvaraNane thaI gayuM. mArA manamAM kusuma AvIne gheravA mApato rahyo. ghaNAya vicAra karyA. nakkI karyuM ke lAgI, "juo haM! kahI dauM chuM ke have game tema thAya, paNa kAla to jarUra enI kahelI rojanAM bahAnAM nahi cAle. Aja sAMja sudhImAM cIne lAvI devI. meM kahelI vastuo mane joI e ja." * rAtre na to e bolI, ke na to huM belI "paNa kahuM chuM ne eka-be divasamAM zakyo. puSkaLa paDakhAM pheravyA chatAM lAgatuM hatuM ke sagavaDa karIne lAvI daIza." hajuye rAta jANe laMbAye jatI hatI." nahi, nahi. mane bahAnAM na Ie. lAvavI DAyarI vAMcatAM kusumanI AMkho bharAI AvI. ja hoya to Aje laI Avo. nahIM to mane pitAne ja kAraNe patine ghara choDI javuM paDayuM cokhkhI nA kaho ke mArAthI nahi lava ya." hatuM evI jhAMkhI to ene A pahelAM paNa thaI " huM kyAM nA kahuM chuM ! e to ekabe hatI. Aje e vAta spaSTa rIte samajAI. potAnI divasa moDuM thaI jAya tenI vAta karuM chuM. temAM jAta pratye ene dhikkAra AvavA lAgyo. ne te sAthe ATalI UkaLI zuM jAya che !" ja anaMta sAthenA daza varSanA pariNIta jIvananAM tame gussAne ja lAyaka che. keTalIye vakhata smaraNa enI najara samakSa khaDAM thayAM. kahI kahIne thAkuM tyAre mAMDa eka cIja Ave." e daza varSa daramyAna evo eka prasaMga - " hoya, jevI mANasanI sagavaDa. paNa dhIraja banyo nahato ke anaMte enI IcchAne avagaNI dhara ne. jarUra lAvI daIza. vacana ApuM chuM ne." , heya. enI kaTu ne karkaza vANIne anate hamezAM Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ogasTa 1969 ]. * "Akhare samajAyuM kharuM !' [ 31 zAMta ne premabharI vANIthI ja pratyuttara vALyo hato. enuM kathana vAMcavA e adhIrI banI. svastha thaIne e pitAnI najara sAmenI ghaNI strIo karatAM AgaLa va thavA eNe pAnuM pheravyuM. ' sukhI hatI e jJAna rahIrahIne paNa ene thavA sa pare e gharakAmamAM gUMthAI. paNa e na mAMDayuM. hA, pote samajatI nahotI tyAM sudhI e bolI te na ja bolI. meM khinna cahere jamI lIdhuM. potAne durbhAgI mAnatI hatI. zrImaMta kuTuMbamAM ane kahete gayo ke, "kusuma, Aje huM jarUra lAvI UcharelIne sAmAnya kuTuMbamAM joitI cIjavastuo na maLatAM je AghAta saha paDe, raheNIkaraNIne paNa eNe na to mArI sAmuM joyuM, ke na to je rIte pheravavI joIe te bAbata para eNe jarAya e kazuM be lI. huM bhagna haiye ophise javA nIkaLe. lakSa na ApyuM. e manathI duHkhI thayA karI. ne sAMje ophisamAMthI vahelo nIkaLe. eka to temAMthI anaMta pratye eka jAtanI dhRNa janma pAmI. ophisanuM thoDuM kAma hatuM tyAM javAnuM hatuM ane e ghaNAe ja ene karkazA banAvI dIdhI hatA, tyAMthI kumanI kahelI vastuo lAvavAnI hatI. nakAmI cIja-vastuo mATe jhaghaDo karavo e sAmAnya ophisanA kAmamAM sAmI vyakti sAthe jarA vadhe thaI paDyuM hatuM. ochI Avaka chatAMya anaMte ene paDyo. tyAM garamAgarama carcAmAM huM nIce Utaryo. je rIte rAkhI hatI e kharekhara moTI vAta hatI ane e ja vicAromAM huM AvelI TrAmamAM besI e satya have ene samajAvA mAMDayuM. pote sAMdhelAM ne thIgaDAMvALAM kapaDAM paheravAM chatAMya eNe kusuma gayo. besa to besI gayo paNa bIjI ja paLe mAruM mana gaI kAlanI vAtathI sateja thaI gayuM. mArA mATe ghaNI ochI kaMjusAI karI hatI. te kusume ke badale A manamAM kurama Ane ghUrakavA lAgI. huM UThyo. hato ! ekeya divasa zAMtine TrAmamaMthI UtarI paDyo koI paNa hisAbe kusume anubhava karavA dIdho nahoto, ekeya divasa hasIne maMgAvelI je Aje laI ja javI joIe. moDuM AvakAra Apyo nahoto, ekeya divasa enI IcachAne potAnI karIne vadhAvI nahatI. ne te chatAMya eNe thaI gayuM hatuM; thAkI gayo hato; chatAMya huM enI A gharamAM mAnabharyuM sthAna ja prApta karyuM hatuM. kahelI cIja levA pAchA gayA. potAnA gharano vicAra AvatAM ja kusumane ghaNI ja AzAo sevata te divase huM ene piyariyuM yAda AvyuM. piyarane ja pakSa laIne eNe joItAM kapaDA ane bIjI vastuo laIne ghera AvyA. chevaTa lagI nAcyA karyuM. veLA-kaveLAe eNe e aMdara rasoI karatI hatI. mane gaMmata karavAnuM piyaranI zrImaMtAI ne moTAIno nAda ja gAjato karyA mana thayuM. meM ene khabara na paDe e rIte kapaDAM vagere ce gamAna dekhAyA karyuM. ne zo mo badalo? kabATamAM rAkhI dIdhAM. e AzAe ke ene cIDavavAnI bethI aDhI mahinAmAM ja potAnA svabhAvane laIne majhA paDe. pachI e Azcarya pAme tema enA khoLAmAM te ghara choDIne nAsI AvI hatI tene laIne tathA badhI vastu ne ociMto Dhagale ko. paNa koNa kaMTALIne eno pati bhAgI gayo hato e badhIye jANe e badhuM dhULapANI ja thavAnuM haze !" vAtane laIne e evI amArI thaI paDI-bhe jaIne kusume moTuM nIce ja rAkhI AMkho lUchI. ene evI aLakhAmaNI thaI paDI--evA kaTu anubhava karavo lAgyuM ke , ananta sAme beTho che ane enI paDyA ke paherele kapaDe kazuMya mAgyA ke lIdhA rasavRttione pote kacaDI rahI che. pAchuM eNe vagara te prasannane laIne ATha divasathI ahIM AvIne DAyarImAM mana parovyuM. paDI hatI. A gharano ja Azaro levo paDyo hato. huM haLaveka rahIne manamAM hasato rasoDAmAM e ATha divasamAM je mane maMthana cAlyuM te game gayo. eNe arvathI mArI sAme joyuM. mane jamavA tevI nArInI sUdhabUdha ThekANe lAvavA basa hatuM. mATe besavA kahI, e pIrasavA lAgI. huM to DaghAI | sUdhabUdha ThekANe AvatAM ja ene anaMtanI ja gayo. kaI nahi ne Aje ATalI badhI bhAtabhAtanI yAda kerI khAvA lAgI. anaMtanI yAda AvatAM ja rasoI banAvAnuM kAraNa zuM ? Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 ] AzIrvAda [ogasTa 1969 huM vicAra kare te pahelAM ja e ToNo mArIne gaye. ATalAM ATalAM varSo garIbAImAM vitAvyAM belI UThI, "te tame zuM lAvI ApavAnA hatA. e chatAMya huM e nizcayane vaLagI rahyo hato. Aje e to huM Aje piyara gaI tI te tyAMthI kapaDAM ne bIjI nizcaya mAmUlI bAbata para tUTI gayo. A strIe ja ghaNIye vastuo lAvI chuM. tamane to kahI kahIne thAkI mane mArA nizcayamAMthI DagAvyo. huM manamAM saLagI paNa paththara para pANI !" e kaMIka garva ne piyaranA rahyo. mArI haiyAsagaDImAM ghI homAyuM. abhimAnathI saMbhaLAvI rahI. huM jANe enI najaramAM "jamai ne, AvaDA te zA vicAramAM paDI gayA hIna-tuccha bhAsato hato. che. eTaluM te thaI paNa zuM gayuM che?" mane zALAne eka prasaMga yAda AvI gayo. kahevAnuM to mane thayuM ke, "tAruM kapALa !" , huM ethI ke pAMcamI aMgrejI bhaNato hate. paNa huM javAba na ApI zakyo. saLagatI AMkhoe zikSakonA vidyArthIo pratyenA geravartana mATe haDatALa enI sAme joI rahyo. hoTha kaMpI UThyA. AkhuM paDI hatI. emAM meM mukhya bhAga lIdho hato. zarIra dhrujI rahyuM. hAthamAM rahelo pahele ja keLiyo . zikSakoe haDatALa toDavA dhAkadhamakIo ghaNI pAcho thALImAM paDI gayo. huM tarata ja UThI gaye. ApI. paNa amoe macaka na ApI. amArA nizcayane manamAM AMdhI UpaDI hatI meM mAro nizcaya ene ame vaLagI rahyA. ghaNI vakhata kahI saMbhaLAvyo hato. paNa e nizcayanI chevaTe prinsipAla sAhebe mane samAdhAna karavAne ene keDInI kiMmata nahotI. jarAya acakAyA vagara bahAne bolAvyo. tyAM jatAM ja sAheba tADUkyA; eNe mArA nizcaya para kasAInI tIkSNa chUrI calAvI "anta, tane cetavaNI ApuM chuM ke huM tALa nahi dIdhI. eka ghA ne be kaTakA-bhU, be kaTakA zuM, aTake to tane baratarapha karavAmAM Avaze; ane tArA asaMkhya. enI najara sAme huM tucha bhAsatA hatA. jANe siMha AgaLa macchara ! te ja vakhate manane bApune tArI geravartaNUka bAbata ciThThI la nIza." A vicAra pharI vaLyo. "e karatAM AvI patnI ja na - mane mAruM svamAna ghavAtuM lAgyuM. pitAnI hoya to..." bhUla kabUla karI, ghaTatuM karavAne badale UlaTa dhamakAvatA huM enA e ja kapaDe cAlI nIkaLyo." hatA. meM emane cokhuM saMbhaLAvI dIdhuM. "sAheba, amArI mAgaNIo saMtoSavAnI khAtarI ApatA he dhabAka karatI DAyarI nIce paDI gaI. kusumanI te ja haDatALa pAchI kheMcAze. te vagara nahi." ane AMkhamAMthI azrunI dhArA vahevA lAgI. te hIbakAM meM pAchuM javA mAMDayuM. mane roSa caDyo hato. para hIbakAM khAvA lAgI. bAne raDatI joI prasanna svamAnane khAtara paNa meM e gaNakAryuM nahi. paNa raDavA lAgyA. "ananta !" sAhebe bUma pADI. haju mAphI "bhAbhI! bhAbhI ! zAMta raho. thavA kALa thaI mAgI le ane dilagIrInI mAgaNI karate patra lakhI gayuM. ne raDe zuM vaLavAnuM ? bhUlyA tyAMthI pAchuM gaNavAnuM." Ape te bacI javAze. hajuye samaya che." thoDIvAre kusuma zAMta thaI. raDamasa cahere e "sAheba, e to haDahaDato anyAya che. anyAyane bolI; "pralAda, mArA gumAnamAM huM emane harAvavA tAbe haragija nahi thAuM, nAkalITI nahi tANuM. rahema nIkaLI hatI, paNa huM ja hAra pAmI. meM emane mATe hAtha nahi laMbAvuM." ane huM cAlI nIkaLyo. bahu ja dubhAvyA. e badhuM bhAre lIdhe ja thayuM che. sAthe sAthe meM nizcaya karI lIdho ke laviSyamAM paNa teo to dhIraja ne zAMtatAnI mUrti hatA. vyartha meM koI pAse hAtha na laMbAvavo." bakavAda ja karyA karyo. mArA hAthe ja pagamAM kuhADo e pratijJA meM atyAra lagI pAmI che. mAryo che. bhAI, have sahana thatuM nathI. kaMIka rasto ane Aje.....? - kADha. tArA prayatna kara. mAro pazcAttApa jaNAva. harI Aje mAro e nAnapaNano nizcaya DagamagI evuM nahIM thAya tenI khAtarI Ape. paNa kAMIka kara. Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'Akhare samajAyu... kharuM!? ogasTa 1969 ] game te zikSA khamavA huM taiyAra chuM." ane e krI raDavA lAgI. pazcAttApanA rudane mAjhA mUkI hatI. " bhAbhI, dhaiya rAkhA, bhagavAna karaze teA sau sAru thaze." ane te ja divase pradyAdde amadAvAda pAchA javAnA peAtAne nizcaya jaNAvyA. anantane teDIne ja Avaze evI kusumane AzA ApI te ja rAtre kara mana bhajananA vepAra kara mana bhajananA vepAra, hari tArA nAmaneA AdhAra; kheDaaA prabhu utAre bhavapAra, kara mana bhajananA vepAra jI. prathama samaru' gaNapati, sarasvatIne lAgu' pAya jI; devanA gurudevane samaruM', jJAnI sAna hADa jale jema lAkaDAM khAla jale jema kaMcanavaraNI kAyA jalaze, kAI na Ave zerI lagaNa tA jhAMpA lagaNa tIratha sudhI khaMdhavA khArIne mAtA tArI janama enI khALe mAre mAsa jI; tera divasa gharanI triyA rAze, jAze. gharanI mahAra, kara mana jyAM sarAvara nIra bhariyA, prathama na khAMdhI nIra saghaLAM vahI jAze, pAchaLathI pastAya. pa atAya. kara mana ane, zvAsa jI; pAsa. kara mana suMdarI, mAmApa ; bhAI, hADa. kara mana rAze, pALa jI; kara mana pradlAda amadAvAda bhaNI cAlI nIkaLyA. kusuma ene jatA joi rahI. jANe kASTa svargIya dUta jai rahyo hatA ! e najara bahAra nIkaLI gayA. * kusuma vicAratara gAe caDI. ene lAgyu` ke ananta AvI gayA che. peAtAnI mAphInA svIkAra thai gayA che. ane jANe pAte anantanA bAhupAzamAM lapeTAI gai che. * mAruM mAruM' mithyA jANNA, jUTho jaga vahevAra jI; narasaiyAnA nAthane bhajI le, utAra tA A jo maNu A jiMdagInI jo. mara A jiMdagInI chellI dazA, pAthe apavAmAM, jIvananA mAha zA ?.... bhava pAra. kara mana narisaMhu mahetA khare [ 33 jo maraNu khIlI kaLI karamAya che, puSpA mUke che vAsanA amara nara tA e thayA, je amara karatA AtamA.... jo maraNu tuM mArA paramAtamA che, huM tamAza AtamAM, paramAtmane e zaraNu jAtAM, kRtakRtya thAtA AtmA.... jo maraNa Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puNyakSetra kAzI kAzI bhagavAna zaMkaranA nityava sI mATe pasaMda karelI rAjadhAnI che. kAzI ' avimuka, ' ' vArANasI' ane 'mahAsmazAna' e nAmeAthI gu jANItuM che. parama teja tyAM prakAzatuM hAvAne lIdhe athavA pamadhAme javAnA mArga tyAMthI prakAzita thatA haiAvAne lIdhe te 'kAzI' kahevAya che. (hAs-prakAzavuM. ) pApamukta hAvAne lIdhe ke bhagavAnathI kadApi na tyajAvAne lIdhe te 'avimuktaka' kaDavAya che. sthA jema zarIramAM keTalAka avaya| khIjA karatAM vadhu zuddha che tema pRthvI paranAM keTalAMka khIjA karatAM vadhu pavitra che. keTalAMka sthAnAnI pavitratA temanA sthaLane AbhArI chaeN, jyAre keTalAMka temanAM camakatAM nIrane lIdhe ane vaLI keTalAMka sAdhu-mahAtmAonA vAsane lIdhe paviJa banyAM hoya che. dra A pavitra dhAma 'varaNA ' te ' asI' e khe nadIonI vacamAM AveluM hovAthI vArANasI ' kahevAya che. A sthaLa bhagavAnane ati AnaMda ApatuM hAvAne lIdhe ' AnaMdakAna ' tarIke paNa jANItuM che. * mahAsmazAna' tarIke kheALakhAtA A sthaLe, mRtadeha jema a Mtima vilaya pAme che, tema pAMca mahAbhUta paNa ahIM ciravAsa kare che. jAbAlepaniSadamAM varNavyuM che ke e ApyAnI vacce nAkanA agrabhAge ' avimukta'rUpI (tAraka) brahmanuM dhyAna karavuM. temAM vArANasI zabdane a 'vAraNu'- ayeAgyatAnirAdhaka ane 'nAzI'-pApanAzaka evA karelA che. * avimuktaka'-vizvanAthanA maMdiranA zikharanA madhya bhAgathI khaseA dhanuSanI UMcAI e vartulAkAre rahelA pradeza hAvAnuM ane ahIMnI yAtrAthI mukti avazya maLe che evuM purANAmAM vaNa na che. anAdi kALathI kAzI puNyanagarI gaNAya che. ahIM Dagale Dagale pavitra sthaLeA che tema ja evuM kAI sthaLa nathI ke jyAM zivaliMga hAya. ahIM . mAtA gaMgA thADIka uttara tarapha vaLe che, jene lIdhe A sthaLanI pavitratAmAM vadhArA thAya che. skaMdapurANunA kAzIkhaMDamAM paMdara hajAra zleAkeAmAM kAzInI kIrtigAthA varNavelI che. te uparAMta bIjA zrI anantavijaya purANA, brAhmaNaprathA, upaniSade ane rAmAyaNamahAbhAratamAM vAraMvAra tenu varNana karavAmAM AvyuM che. prAcInatA, paraMparA ane vidyAnA kSetrarUpe te bhAratavaSa~nuM hRdaya che. kALa jANe ahIM thaMbhI gayA che. mAnavajAtinA itihAsamAM vadhumAM vadhu samaya vidyApIThAnA dhAmarUpe jIvaMta rahelI A nagarI che. vidyAnA kSetre sAMpaDelA vijayane ahIM ja pUrNatA maLe che. para parAprApta vidyAo ane sa MskRta zikSaNanI AkhatamAM AAje paNa kAzIe enI khyAtine sAcavI rAkhI che. kAzImAM mukhya devatA bhagavAna vizvanAya che. bhagavAna kAzIvizvezvaranuM prAcInatama jyeAtiliMga rAmAyaNa, mahAbhArata ane purANakAlIna saMskRtinA Arbha samayamAM paNa meAjUda hAvAnuM manAya che. prasiddha khAra jyeAtili gAmamAMnu te eka che. eka pachI eka AvatA AkramaNakArAe vizvanAthanA mA~diranA dhvasa karyAM hatA ane dareka vakhate ghaNuM karIne te ja sthaLe hiMduoe ene tarata punaHpratiSThita karyu hatuM. khIjA aneka madirAnI jema dareka vakhate te dharmAMdhatAnA jhanUnanuM bhAga banyuM hatuM. enA itihAsamAM te aneka vakhata banyuM ane tUTayuM . chevaTe sikaMdara lAdIe 1494 mAM kAzI jItyuM tyAre tene pUchyuM dhvaMsa karyAM ane tenA punaruddhAra te ja ke khIje thaLe karavAnI manAI karI. te pachI sittera varSAM sudhI kAzI jIvanamaraNanA khela khelI rahyuM hatuM. hiMdu sAmatA ane pa MDitee maMdiranA punaruddhAra sAmenA rAjakIya pratibaMdhane dUra karavA athAga prayatna karyA, je niSphaLa gayA hatA. A sittara varasa sudhI kAzI peAtAnA pradhAna devatAnA maMdira vagara rahI. apUrva duSkALa ane mahArAgAthI janatAnI dazA meDAla ane dayAjanaka banI. dukALanA samaye muslimeAye vidvAna ane zANA nArAyaNa bhaTTa pa MDitanI pAse daivI madada mATe gayA hAvAnuM kahevAya che. nArAyaNa bhaTTa vidrAna ja nahi, paNa bhAre tapasvI hatA. temaNe te vakhatanA musalamAna rAjAne jaNAvyuM ke: 'duSkALa ane mahAmArIonuM kAraNa bhagavAna vizvanAthanA maMdiranA punaruddhAranA Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ogasTa 1969 ] pratibaMdha che, mATe tarata ja te pratibaMdha haTavA joI e. ' puNyakSetra kAzI duSkALanI vyApaka asarathI bhayabhIta thayelA bAdazAhe pratibaMdha te| uThAvyA paNa sAthe zarata karI kaiM nizcita samayamAM nArAyaNa bhaTTe varasAda ANavA joI ze. nArAyaNa bhaTTe te zarata svIkArI ane gaMbhIrapaNe anuSThAna karyuM, jene lIdhe vistRta bhUmimAM puSkaLa varasAda jyeA. A rIte sana 1569 ke tenI AsapAsamAM vizvanAtha maMdiranA punarudvAra thayA. paNa durbhAgye 1669 mAM auraMgajhekhe tene krI dUSita karyu.. te pachI hAlanuM maMdira rANI ahalyAkhAI e 1783 mAM baMdhAvyuM hatuM. bhagavAnanuM caraNAdaka asAdhya rogAne maTADe che ane zraddhALu bhaktonA mAnasika saMtApe dUra kare che ema manAya che. maMdiranI najIka jJAnavApI (jJAnanA kUvA ) che, jyAM vidhamI'e madira dUSita "tyAre bhagavAna pravezyA haiAvAnuM manAya che. yAtrikA maNikarNikAthI AraMbhI pacAsa mAIlanI kAzInI pradakSiNA kare che, jete ' paMcakeAzI' kahe che. vizvanAthanA maMdira uparAMta kAzImAM khIjAM pAMca prasiddha sthaLa che. prathama gaMgA ane asInu` saMgama sthaLa che, jene leAlA' paNa kahe che; kAraNa ke, tyAM prasiddha sUrya ma Mdira Avelu' che; ane bIjuM, varaNA ane ga MgAnuM saMgamasthaLa ke jyAM 'kezava 'tu maMdira che. trIju sthaLa ' paMcagaMgAdhATa ' che, jyAM hiMdumAdhavanuM ma Mdira AveluM che. kahevAya che ke kiraNA, dhRtapApA, gaMgA, yamunA ane sarasvatI e pAMca nadIe mahI' maLe che. ceAthuM mahattvanu` sthaLa ' dazAzvamedha vATa' che. 'dazAzvamedha ' evuM nAma A ghATane ApavAnu kAraNa e che ke pahelAMnA vakhatamAM bhAraziva ' tarIke oLakhAtA rAjAe ahIM' azvamedha yajJa karatA ane dasa azvamedhA karyAM pachI A dhATe snAna karatA. eka jANItA zlAka kahe che ke eko hi kRSNasya kRtaH praNAmo dazAzvamedhAvabhRthena tulyaH / dazAzvamedhI punareti janma kRSNapraNAmI na punarbhavAya // [ 35 * dasa a kramedha yajJA karyAM pachI karAtA snAnanA jeTalI ceAgyata bhagavAna kRSNane ekavAra namaskAra karavAthI maLe che. ka eTaleA che ke yajJA pachI snAna karanArane svarga teA maLe che, paNa puNya pUruM thaye pharI te mRtyulekAM Ave che, jyAre zrIkRSNane namaskAra karanA te punarjanma hAtA nathI.' a Mtima pAMcamuM ) chatAM mahattvamAM kAIthI na UtaratuM sthaLa maNikarNikA dhAMTa' che. bhagavAna viSNue cakrathI eka khADA kheAdyo hatA. jyAre te tapa karatA hatA tyAre temanA parasevAthI te khADA bharAyA. bhagavAna zive aheAbhAvathI mAthuM dhuNAvyuM jethI temanA kAnanuM maNijayu. kuM Dala tUTIne e khADAmAM paDayuM. tethI te khADAnuM nAma 'maNikarNi` ka' paDyuM. e ja sthaLe baMdhAyelA ghATa pazu te ja nAmathI oLakhAya che.) A sthaLe je mAsa mare che tenA kAnamAM bhagavAna zaMkara tArakamatra bhaNe che, jethI tenI badhI IcchAo pUrI thAya che. C eka daMta thA che ke eka vakhata maharSi vyA sane bahu bhUkha lAgelI, samagra kAzImAM temane bhUkha TALavA kAMI ja na maLyuM tethI krodhe bharAI ' traNa peDhIe pachI pAmaze ' evI hI vidyA, dhana ane sauhArda nAza tane zApa ApavA temaNe vicAyu, paNa kAzI upara dhyAvAna bhagavAna 'kare. gRhasthanuM svarUpa laI vyAsane suMdara bheAjana ApI zApa ApatA rAyA. seALamA saikAmAM paNa nArAyaNu bhaTTe zreSita kareluM ke, bhagavAna vizvanAthanA ma MdiramAM aspRzyatAnA prazna ja nathI; kAraNa ke tyAM kalikALamAM bhagavAna ziva svayaM ara dRzya padArthonA sparzathI thayelA dASane nivAre che. yAya ziva mAnavajAtanA kalyANa mATe dararAja vahelI savAre maNikarNikAnA ghATa upara snAna kare che. brAhme muhUrte maNikarNikAyAM snAtvA samArAdhayati svameva / aspRzya saMsparzavizodhanAya kalau narANAM kRpayA hitAya // ( ' tristhalIsetu' sanatkumArasa MhitAnuM avataraNa ) kahevAmAM Ave cheke vidvAna haiA ke avidvAna, Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AzIrvAda 36 ] brAhmaNa aa ke cAMDAla, paNa maNakarNikA ghATa upara snAna karavAthI darekanI samAnarUpe mukti thAya che. mANusA vRddhAvasthA ahIM gALavAne jhaMkhe che. kAzInuM maraNa janmamaraNanA pherAmAMthI cheDAve che. pahelAM ane hajI paNa karADA mANasA bhagavAna vizvanAthanAM darzanane jIvananuM maha dhyeya samaje che. dUra ane najIkanA pradezAthI te ahIM 'AvatA rahyA che ane hajI Ave che. bhagavAna vizvezvara-duniyAnA svAmI-jamAnA thayuM dRDhapaNe kAzImAM vase che ane samagra bhArata temanI bhakti kare che. " * divAdAsa ' rAjAe kAzI hasAvyAnuM manAya che. zatrujita rAjAnA putra zatAna ke kAzInA rAjAnA azvamedhane vAste cheADelA gheADAna pa yo hatA. kAzInA rAjA ajitazatrune bAlAki gAgye brahmavadyA .. khavavAnuM vacana ApyuM hatuM.. pata jalinA vyAkaraNu mahAbhASyamAM gaMgAkinAre kAzI hAvAnA ullekha che. bauddha dharmonAM pustakA paNa kAzIne dyAnA mahAdhAma tarIke oLakhAve che. bhagavAna mudde sauthI pahelA upadeza kAzInA sImADe 'sAranAtha 'nA sthaLe karyAM hatA te tyAMthI dharmAMcakra gatimAna karyu hatuM. upara jaNAvyA pramANe jema kAzInAM vArA sI, avamuktaka, AnadakAnana ane mahAsmazAna e nAmeA prasiddha hatAM, tema ( bauddhonA ) * yuva'jaya jAtaka'mAM jaNAvyA pramANe suradhanA, suda'nA, brahmavanA, puSpAvatI ane ramyA e nAmeA paNa pracalita hatAM. ' kAzI ' e pradezavAsI nAma hatuM ane tenI rAjadhAnI ' vArANasI ' kahevAtI. yuddhanA samayamAM kAzI kAzala rAjyanA bhAga hatA. cInI yAtrI hyuena- tsaMge sAtamA saikAmAM kAzInI mulAkAta lIdhI hatI. te lakhe che: kAzInI rAjadhAnImAM vIsa devama diza che, jenAM zikharA ane khar3A paththara tathA lAkaDAnAM che. vanarAjiA madirAne chAyA Ape che ane nimmULa vaheAM emanI pradakSiNA kare che. kAMsAnu aneluM rAjA mahezvaranuM bAvaluM Azare sA phUTa UMcuM che. enA dekhAva evA gabhIra te lakya che ke jANe te jIvaMta hAya ema lAge che.' poMcagaMgA dhATa para agAu zipanu. eka mATu maMdira hatu, jene auraMgajhekhe bhAra!` hatu`. hevana [ ogasTa 1969 lakhe che ke, A ja maMdiranuM vaSa~na karatAM hyu-ena -sa Mge lakhyuM hatuM ke te kuzaLatAthI kAtarelA paththara ane kImatI aNiyArA lAkaDAthI banAvAyuM hatuM; emAM seA phUTa U'cI gaMbhIra ane gauravapUrNa, prekSakanA cittamAM mahAbhAva jagADatI ane jIvaMta dIsatI zaMkaranI mUrti hatI. tyAM paMcagaMgA dhATanI pAMca seApAnazreNIe himAlayanI UMcAI ethI vahetI pAMca pavitra nadIene khyAla Ape e ucita che. kAzInAM aneka pavitra sthAnAmAM ' padmapurANu ' vizvanAtha, biMdumAdhava, maNikarNikA ane jJAnavApIne ullekha kare che, jyAre zivapurANa' tilabhadrezvara mahAdeva ane dazAzvamedhezvaranA ullekha kare che. ayeAdhyAnA rAjA harizcaMdranI satyaniSThAnI vizvAmitre seTI karatAM rAjAe caMDAlane tyAM cAkarI karI Rcu cUkavyuM hatuM e dhaTanAsthaLa tarIke maNikarNikA ghATanA nirdeza thayA che. prAcIna zaktipIThamAMnI eka vArANusImAM hatI. satI--pAva tInuM pUjanmanuM nAma--nAM aMgAmAMnA DAkhA hAtha kAzImAM jaI paDayo hateA. keTalAka annapUrNAne ane bIjA vizAlAkSIne -kAzImAMnI zaktipITha tarIke oLakhAve che. J kAzInivAsane khUba puNyakAraka mAnavAmAM AvyA che. kAzI ane takSazilAnI prAcIna hiMdu vidyApIThe khUba jANItI hatI. ema kahevAmAM AvyuM che ke. mANase jiMdagInA pAzrleA bhAga kAzImAM vitAvave joI e. keTalAka mANasA * kSetrasaMnyAsa ' kare che eTale bhagavAna vizvezvarathI pAMca yeAjanathI dUra kadI na javAnuM vrata le che. vizvezvara e kAzInA kariSye kSetra saMnyAsamiti saJcintayed budhaH / paJcakozAd bahiH kSetrAnna gacchAmya mbikApate // (tIrtha prakAza, pR. 165) svAmI che, bhairava kATavAla ane huMDhIrAja zAsaka che. annapUrNAdevInu maMdira akSayavaTanI pazcime vizvezvaranI najIkamAM khAvelu che. najIkanI ja galImAM DhuMDhIrAja gaNapatinuM madira che. Aje jyAM auraMgajhebe baMdhAvelI jJAnavApI pAsenI masjida che, tyAM vizvezvaranuM prAcIna maMdira hatuM. varaNAsaMgama dhATanI pAse AdikezavanuM maMdira che. kAzInA rAjadhATa relave sTezananI pAse jANItA Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ogasTa 1969 ] puNyakSetra kAzI [ 37 rAjaghATa Avelo che. e ja jagyAe kAzIne mahAna darzana karatAM temanI pratimAnuM A pramANe dhyAna koTa Avela hato, jene mahaMmada gajhanIe toDI karavuM : nAkhyo hato. biMdumAdhavanuM maMdira paMcagaMgA ghATa avarAraMpUrNarArAgutAmA ane lakSmaNabAlA athavA veMkaTezanuM maMdira lakSmaNa- somasUryAnninathano carAvAtu: sArA mRtA bAlA ghATa para AveluM che. auraMgajhebe bAMdhelI rAtanuInANumukava:. masjidanI pAse nAnI galImAM "kAzI karavata'ne nAme (tIrthaprakAzamAnuM padmapurANunuM uddharaNa) oLakhAtI jagyA che, jyAM agAu bhAvika leke bhagavAna vizvanAtha zaradaRtunA dasa hajAra dharmabuddhie AtmahatyA karatA hatA. bhairavanAtha caMdronuM teja dharAve che. emane sUrya, caMdra ane galImAM jANItuM kAlabhairavanuM maMdira che. agnirUpI traNa AMkho che; dasa hAtha che; dvitIyAnA kAzI hiMduonI atyaMta pavitra traNa tIrtha caMdranuM vakra AbhUSaNa che, gaurI emane bheTelAM che kSetromAMnuM eka che. prayAga ane gayA e bIjAM be ane aneka daivI AyudhothI camakI rahyA che.' che. e traNene bheLAM oLakhAvavA e traNe mATe kAzI DamAM jaNAvyuM che ke: tristhalI' zabdano prayoga karAya che. nArAyaNa bhaTTa grovAno vItra zI rAnaJ mamA. racita "tristhalIsetu'mAM temanuM vigatavAra varNana che. ' bhagavAna zaMkara kahe che keH "traNe bhuvane rUpI padmapurANuM kahe che ke bhagavAna vizvezvaranAM mArA nagaramAM kAzI e mAruM rAjabhavana che.' | | dhIru - bola, eka maNanA keTalA zera? nAnI bahena-cALIsa zera vaLI ! dhIru-adhamaNanA keTalA zera? nAnI bahena-vasa zera vaLI! dhIru-te gabharAmaNanA keTalA zera nAnI bahena-(hasatI hasatI) be javAba meM ApyA te eka javAba have tuM Apa! eka vepArIe pitAnI dukAnanA pATiyA para lakhyuM hatuM ke, "bIje kyAMya chetaravA na jatA, ahIM ja Avajo !" nAnI bahena - dhIrubhAI ApaNe A dukAne ja cAle. dhIru-are, jarA barAbara vAMca to kharI ! A dukAnadAra te kahe che ke, tamAre chetarAvuM hoya te ahIM ja Avaje ! zrI chaganalAla u. paMDayA The. bistupura, jamazedapura zarUAtathI laIne atyAra sudhI teo AzIrvAdane potAnuM gaNI tenA vikAsamAM ane pracAramAM hRdayapUrvaka sahAyatA karI rahyA che. Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lIMbu lIMbu e khATuM phaLa hAvA chatAM bahu guNa kArI ane upayAgI che. lIMbu khATu, vAyune haranAra, agnine pradIpta karanAra, pAcaka, rudhi upajAvanAra ane kRmine maTADanAra che. te vAta, pitta, kaph tathA mULavALAne paNa hitakArI che. tarasa tathA UlaTIne paNa maTADe che. varSA ane zaradamAM bhejavALA havAmAnathI khArAkane pacAvanAra khATA pAcakarasa pAtaLA paDI jAya che tyAre maMdAgni, ajIrNa, gaeNsa, jhADA ane bharaDA jevAM dado thAya che, jethI A regA dUra * karavA mATe varSA ane zaradamAM lIMbunA chUTathI upayoga karavA joie. traNe doSa upara, maMdAgni, kSaya tatha vAyu saMbadhI rogathI pIDAyelAone, jherathI vidva thayelAene, jhADAnI kabajiyAtavALAone tathA kaiM lerAvALAone lIMbu avazya ApavuM evI munie nI bhalAmaNa che. A uparathI lakhunuM sevana keTaluM badhuM upayAgI ane lAbhadAyaka che te samajAi jaze. aNu, kolerA, gaeNsa, udharasa, dama, maleriyA UlaTI, kabajiyAta, khasa, dAdara, khara vuM, UMdarI, kAnanA casakA, pAyeAriyA (dAMtanA paga ), khareALa, kamaLA, pAMDu, AMkhanA rAga vagere upara lIMmmu dhaNu ja lAbhaprada nIvaDe che. lIMmmunA rasanu tathA sAkaranu zarabata banAvIne levAthI pitta tathA dAhanu' zamana thAya che ane mAMmAM ruci pedA thAya che. lI.nI chAlanA kAlasAnuM cUrNa eka vAla jeTaluM madha sAthe ekabe vakhata ApavAthI game te prakAranI UlaTI adha thAya che. sagarbhAnI UlaTInA prasaMga paNa lIMbunA rasa mIThA ke sAkara sAthe aApavAthI rAhata maLe che. bIjI rIte na bane teA lIMbunA jamI vakhate dALazAkamAM niceAvIne upayAga karavA. pA mananI dRSTie bahu lAbhaprada thaze. sAmAnya rIte jenuM pAcana ma paDelu hAya che tene vAyu tathA zaradInI takalIpha me2 bhAge hAya che. pAcana ma paDe eTale khArAka areAbara pace nahi ane pariNAme zarIramAM leAhI bharAya nahi. AthI zarIra kRza banI nabaLu paDe che ane pachI khIjA aneka upadrava pedA thAya che. kabajiyAta, khAMsI, UlaTI, atisAra, maraDA, gaeNsa vagere paNa thAya che. A badhA upadravA lIMbunuM sevana ane samajapUrNAMkanA AhAravihArathI dUra thAya che. zrI ' pIyUSapANi' ekaluM lIMbu garamI ke zaradI kare che, ema mAnavuM barAbara nathI. UlaTuM, sAkara sAthe sevana karelA lIjInA rasa garamI-dAha ke pittane maTADe che ane ekAda vAla jeTalA sADA bAya-kA (sAjInAM phUla) sAthe lIMbunA rasa garama pANI sAthe levAthI zaradI, udharasa vagere maTADe che. lojIthI ka6, udharasa ke zaradI thavAnI zaMkA hAya te| te kharI nathI, chatAM tevI za'kAvALAe lIMbunA rasa garama pANImAM * ekAda vAla jeTalA sADA--mAya-kA nAkhI levA. ziyALA ane varSARtumAM lIMmmunA rasa sAthe AduMnA rasa meLavIne levAthI paNa zaradInI phariyAda dUra thaze. paNa unALAmAM tathA zarada RtumAM AdunA rasa levA hitAvaha nathI. lIjInuM varSA ane ziyALAnI Rtunu anupAna AtA rasa athavA sADA--mAya-- kAM che ane unALA tathA zaradaRtunuM anupAna sAkara che. paNa A anupAna badhAne jarUrI che evuM nathI. jemane jarUra paDe temaNe ja ruci pramANe A anupAna lIMbunA rasa sAthe AjavuM; bAkI lI yunuM sa`sAdhAraNa anupAna te garama pANI ane nimaka che. lIMbunA rasa khATA heAya che. khATA rasa pAMcana karanAra ane AMtaraDAMne baLa ApanArI che. e ja kAraNathI vaidyo AMtaraDAnA rAgIone lIMbu, khATI chAza, bijo vagere khaTAzavALA padArthAnuM sevana karAve che. pAcaka rasane sabaLa banAvavA uparAMta zarIranI garamIne samatAla rAkhavAnu` ane` jherezane dUra karavAnuM kArya khATA rasa kare che; chatAM vadhu paDatA khATA rasa nukasAna kare che te dhyAnamAM rAkhavA jevu che. kAI paNa vastunI atizayatA nukasAna karanArI nIvaDe che. A vAta khATA rasane paNa lAgu paDe che. atizaya khaTAzanuM sevana karavAthI pAcakapitta vadhI jAya che. ane jo pAkatattva pUrAM na heAya teA zarIranI mAMsapezIo ane leAhInu zANa kare che ane pariNAme zarIramAM garamI vadhI zarIra dUbaLuM paDe che. e rIte zarIramAM sneharasanA nAza thavAthI saMdhA pakaDAya che. atizaya khaTAzathI bhrama, dAha, kharaja, khUjalI, ratavA, seAjA vagere paNa thAya che. AthI ApaNe khATA rasaneA mAphakasara upayega karavA joI e. tenA atizaya upayAga karavA dhR nathI. Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAcAra samIkSA zrI javAhara naheru jevA netAe sAmAnya janatAnI AbAdI mATe khUba jha MkhanA sevelI ane te mATe koMgresamAM TharAvA tathA kAryakramA paNa nakkI karAvelA. paNa A nItionaiA amala temanA vakhatathI te atyAra sudhI barAbara thaI zakyo ja nahi. zrI. mArArajI desAI garImenA melI ke temanA pratye hamadadI vALA nathI, aneka jAtanI kaThinAio ane yAtanAomAM jIvana pasAra karatI kacaDAyelI ane zASita vizALa janatAnI sthitine temanI lAgaNIne sparza thatA nathI. teo sAmAnya janatAnA hita mATenI koMgresanI nItione amala karavAmAM ane teTale vilaMba ke avarodha kema thAya e prakAranuM valaNa akhatyAra karatA AvyA che. ane koMgresamAM tathA sarakAramAM rahIne sthApita hiteAvALA mUDIdArAnAM hiteAnu` rakSaNa tathA savana kema thAya te mATe ja mukhya bhAga bhajavatA rahyA che. dezane AjhAdI maLye 21 varSa thaI gayAM, chatAM garImA vadhu garIba banyA che ane dhanikAnA meTara, khaMgalA, rephrIjareTA, eNrakaDizana, nA tathA baeNMkakhelensa vipula banatAM gayAM che. paraMtu zrI mesarArajI desAI kAIpaNa mUDIvAdIne nukasAna thAya e rIte koMgresanA samAjavAdI kAryakramane amala karavA mAgatA nathI. temanI dRSTie te leAkazAhInA siddhAntathI viruddha che. niLa prANIone hiMsaka prANIonAM zikAra banatAM aTakAvavAM e hiMsaka prANIonI lAgaNIne dubhAvavA samAna binaleAkazAhI che ane hiMsaka prANIone anyAyarUpa che. tee peAte pUjvALAonA, udyogapationA ane vepArIvargInA mitra che. temanAM peAtAnAM hitA paNa aMgata rIte A vargonI salAmatI sAthe joDAyelAM che. peAte gAMdhIjInA sAcA anuyAyI che ane lekAnuM hita peAtAne haiye vaselu che evA dekhAva karIne cUMTAI AvavAmAM ane sarakAramAM jaI mUDIdArAnAM hitAnuM rakSaNa karavAmAM, sAmAnya janatAnAM hitAne avarAdhavAmAM athavA dUra ThelavAmAM tema ja zramajIvIonA vAjabI hakkone kacaDavAmAM sauthI vadhu saphaLa thayelA netA che. mUDIdArAe ane temanI AjubAjunAM vartu leAe temane sarvAMcca netA' zabdathI biradAvyA che. te pAte paNa peAtAne 'sacci' (jJAonti saTTo mayA) mAne che. zrI javAharala la naherunI pachI tema ja zrI lAlabahAdura zAstrInI paTTI temanuM sthAna levA mATe temaNe sTaMTa karI joyA hatA, paNa pachI je hAthamAM AvyuM te svIkArI lIdhRM hatuM. svataMtra ane taTastha vyaktitvavALA zrI jIvarAja mahetAne uthalAvI pADIne gujarAtanI AjyasarakAra ane pradezakoMgresanuM kaThe pUtaLInI jema saMcAlana karavAnI sthitinuM te nirmANa karI zakyA che. kendrasarakAramAM sauthI TAcanuM sthAna prApta ravAmAM peAtAnA TekedAra vadhe e mATe temaNe muMbaImAM jyA pharnAnDIjha sAme cU TaNImAM hArI gayelA pATIlane gujarAtamAM banAsakAMThAmAMthI UbhA rahIne cUMTAvAnI gAThavaNa karI ApI. peAte mUDIvAdanA ra ka che, mUDIdArAnA hitasAdhaka che ane sAmyavAdIo sAme vAraMvAra bUmabarADA pADatA rahe che, ethI gujarAta nA . ane dezanA mUDIpati va temanI tarapheNa karatA he che. dezanAM meATA bhAganAM akhakhA paNa pUjIpati kheAthI saMcAlita che. tema ja gujarAtanAM moTA bhAganAM akhabArA paNa temanA bhaya athavA upakAravazatAna asara nIce che. tethI janatA AgaLa temanI tarapheNuno rajUAta karavAmAM athavA havA UbhI karavAmAM AvAM akhakhAga bhAga bhajavI zake che. zrI mAra rajI desAI gAMdhIjInA ane keMgresanA siddhAntAmAM ma te che ane peAtAnA sthAnanI salAmatI khAtara temane amala karavAnI paNa taiyArI te batAve che, paNa mUDIvAdane nukasAna thAya e rIte tAtkAlika ke * jIkanA bhaviSyamAM e siddhAntAne amala karavAmAM mAnatA nathI. tee peAtAne gAMdhIjInA niSThAvAna ane sAcI batAve che. temanuM rAjInAmuM maMjUra thayuM te ja divase sUtara kAMtIne gAMdhIjInA mAnuM anusa Nu karI rahelA temanA aMbaracarakhA sAthenA phoTAe akhabArAmAM AvyA hatA. koMgresa ane tenI sinDIkeTamAM sevAnA svAMga nIce svAsa tru, takavAdI, sattA, sapatti ane sukhasagavaDAnA zokhIna tathA kAvAdAvA ane mutsaddIgIrInA melADI leAkeA mukhyatve ekaThA thayA che. teo badhA megA maLIne dezanI sAmAnya janatAnAM hiteAnA bhAge pe tapeAtAnAM vartulAnA, muThThIbhara leAkeAnA Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 ] AzIvAda [ ogasTa 1969 ane pitAnA (aMgata) svArthI siddha karavA mAge sAmAnya janatAnA bhalA mATe teo prayatna karI che. ane tema karavAmAM zrI iMdirAbahena potAnA kahyA rahyA che. tethI janatA temane bhAre bahumatIthI cUMTatI pramANe athavA potAne anukULa rIte varte, pitAnI ane rAjyamAM tathA kendramAM koMgresa ghaNI moTI kaThapUtaLI banIne cAle evI apekSA rAkhe che. ane bahumatIthI rAjya karatI hatI. paraMtu vakhata jete je te pramANe na cAle te temane ukheDIne dUra karI gayo tema tema e netAonA vacana ane keMgresanI devA sudhInI bhAvanA dharAve che. svIkRta nItio karatAM avaLAM ja pariNAme AvavA AmajanatAnA hita mATe kaMse ghaNAM lAgyAM ane sAmAnya janatAne pote ATalA vakhatathI adhivezanamAM TharAvo karyA che, samAjavAdI samAja- chetarAI rahI hevAnI pratIti thavA lAgI. ethI racanAnI yojanAo ghaDI che ane sAmAnya janatAnuM moTI bahumatInI jagyAe koMgresa hAla atyaMta hita jene haiye vasatuM hoya evI ekamAtra saMsthA pAtaLI bahumatIthI pitAnI sattA TakAvI rahI che koMgresa ja che evAM bhASaNo tenA netAoe asaMkhya ane '2 pachInuM tenuM bhAvi anizcita banI gayuM che. pramANamAM karyA che. paraMtu karelA TharAvo vaSe vahI gayAM chatAM kAgaLa para ja rahyA che, janAo vadhya keMgresanI zuddhi mATe, dezanI garIba ane jevI rahI che ane bhASaNe havAmAM gAyaba thaI gayAM sAmAnya janatAnA hita mATe ane sa cI lokazAhInA che, ane Aje 21 varSa thayAM bahujanasamAjane udaya mATe zrImatI IMdirAbahena jAmI paDelAM saMkucita AjhAdInAM jevAM phaLa maLavI joIe tenAthI hitasAdhu to sAme eka vIrAMgana ne chAje te rIte viparIta ja pariNAma jovA maLyAM che. je dharmayuddha khelI rahyAM che, temAM teo saphaLa ane kaMgresanA netAonI lekemAM prathama evI chApa vijayI thAya te mATe sau koInA hRdayamAM beThelo hatI ke A badhA gAMdhAjanA mANase che ane aMtarAtmA jhakhI rahyo che. ' nuM jAgiye raghunAtha kuMvara jAgiye raghunAtha-kuMvara! pachI vana bele... caMdrakiraNa zItala bhaI cakaI piyamilana gaI; vividha maMda calata pavana, pallava-druma Dole..jAgiye. prAta bhAnu prakaTa bhaye, rajanIke timira gaye bhaMga karata guMja-gAna, kamalana dala bele...jAgiye. brahmAdika dharata dhyAna, sura-nara-muni karata gAna; jAganakI ra bhaI, nayana palaka khele...jAgiye tulasIdAsa" ati AnaMda nIrakhi ke mukhAraviMda dInanako data dAna, bhUSaNa bahumole...jAgiyeka tulasIdAsa