________________
आद्यस्थाने भवेत् सूर्यः तत्र स्थाने च चन्द्रमाः । लग्नस्थाने यदा सौरिः पंचमे चैव चन्द्रमाः ।
सप्तमे गुरुसौम्यौ च नागशल्यं तदा भवेत् ॥६॥ લગ્નમાં સૂર્ય અને તેની સાથે ચંદ્રમા હોય, અથવા લગ્નમાં શનિ હોય અને પાંચમા સ્થાનમાં ચંદ્રમાં હોય તેમજ સાતમા સ્થાનમાં ગુરુ અને બુધ હોય તે તે જમીનમાં સર્પનું શલ્ય હોય છે.
__ अष्टमे च भवेद्भोमोऽष्टमे भवति चन्द्रमाः ।
तनुस्थाने यदा राहुर्दोपः स्वपुरुषात् भवेत् ॥ ७ ॥ આઠમા સ્થાનમાં મંગળ અને ચંદ્રમાં હોય તેમજ લગ્નમાં રાહુ હોય તે પિતાના ગોત્રના માણસનું શલ્ય હોય છે.
આ પ્રમાણે પ્રશ્નકુંડળીથી જમીનમાં શલ્ય છે કે કેમ? તેને નિર્ણય કર્યો પછી તે શલ્ય જમીનના કયા ભાગમાં અને કેટલે ઊંડે છે, તે જાણવા પ્રકાર પણ શિલ્પગ્રંથમાં વર્ણવેલ છે. જેમાં “રાજવલલભ આદિ પ્રસિદ્ધ ગ્રંથમાં પ્રશ્નકર્તાના પ્રશ્નાક્ષર શ | જ, આ ઉપરથી શલ્ય જાણવાનો પ્રકાર નીચે પ્રમાણે બતાવેલ છે.
અગ્નિ જમીનને સમરસ ક્ષેત્રરૂપે કલ્પી તેના નવ ભાગ પાડવા. ઉ. | મધ્ય | દ. |
| ૪ (કેષ્ટકમાં ગુજરાતીમાં દિશા તથા ખૂણાઓ અને વા. | ૫. | ઋ. | નાગરીમાં વર્ગનું નામ બતાવેલું છે.)
આ પ્રમાણે નવ ભાગ પાડયા પછી પ્રશ્નકર્તા (કે કુમારિકા) પાસે દેવ, વૃક્ષકે ફળના નામને ઉચ્ચાર કરાવ, તે દેવદિશાબ્દને પહેલે અક્ષર કયા વર્ગને છે, તે જેવું.
અકારાદિ વર્ગો પૂર્વાદિ દિશામાં મૂકવા એટલે પ્રશ્નકર્તાને અક્ષર જે કેષ્ટકમાં આવતો હેય તે સ્થાનમાં શલ્ય હોય તેમ સમજવું.
બીજો પ્રકાર બતાવતાં એમ કહ્યું છે કે જે પ્રશ્નકર્તા “ક” વર્ગને ઉચ્ચાર કરે તે અગ્નિખૂણામાં નાભિ જેટલે ઊંડે ગધેડાનું હાડકું હોય છે. આ શલ્યથી અનેક પ્રકારની પીડા થાય છે. રાજ્યદંડ ભેગવ પડે છે અને હેરાનગતિને પાર રહેતું નથી. “” વર્ગને ઉચ્ચાર કરે તે દક્ષિણ દિશાના ખાનામાં એક હાથ નીચે નાના બાળકના હાડકાનું શલ્ય હોય છે. જે ગૃહપતિનું મૃત્યુ કરાવે છે. “a” વર્ગને ઉરચાર કરે તે પશ્ચિમ દિશાના ખાનામાં ગાયનું હાડકું હોય છે. જે ગૃહપતિને ઉદ્વેગ, કલેશ અને મૃત્યુનું કારણ બને છે. “ટ” વર્ગને ઉચ્ચાર કરે તે નૈઋત્ય દિશાના ખાનામાં બકરાનું હાડકું એક હાથ નીચે હોય છે. જે ઘરમાલિકને વારંવાર મુસાફરી કરાવનાર બને છે. ” વર્ગને ઉચ્ચાર કરે તે વાયવ્ય ખાનામાં ઊંટનું શલ્ય હોય છે અને તે ઘરને
