________________
સમજાવે છે. વચનના પાક્કા સિદ્ધર્ષિ તુરત જ ગુરુ પાસે જવા નીકળી પડે છે.
જુઓ, સિદ્ધર્ષિ મૂળે જુગારી હતા, અને જુગારી ક્યારેય વચનથી ફરે નહિ, જૂઠ બોલે નહિ.
જુગારી ક્યારેય જૂઠ ન બોલે અને વાણિયો ક્યારેય સાચું બોલે નહિ. આપણી આ કુટેવને કારણે પીળું તિલક કલંકિત બન્યું છે.
સિદ્ધર્ષિ ગુરુભગવંત પાસે પહોંચે છે. પહેલાંના સિદ્ધર્ષિ અને આજના સિદ્ધર્ષિમાં બહુ મોટો તફાવત છે. પૂર્વે પૂજયભાવ, આદર હતો. આજે કોઈ આદર નથી, માત્ર વચન પાળવા માટે આવ્યા છે. બન્યું એવું કે ગુરુભગવંત મોટી પાર્ટી ઉપર બેઠા છે. તે જોઈ સિદ્ધર્ષિ કહે – તમે આટલા ઊંચે ચઢીને બેઠા છો, તે શોભતું નથી. વંદન નથી કરતા, શાતા પણ નથી પૂછતા અને આ રીતે ઉદંડ વર્તન કરે છે. બોલો, શું થાય ? મનમાં કેવો આઘાત લાગે ? કેટલો ઉગ થઈ જાય?
આ ગુરુભગવંત આપણા જેવા ઉતાવળા, આછકલા ન હતા, પરંતુ ગંભીર, પરિપક્વ હતા. તો સાથે જ સ્થિતપ્રજ્ઞ પણ હતા. ગુરુભગવંત સમજી જાય છે. સિદ્ધર્ષિ લપસ્યા છે, ભૂલ્યા છે, મતિ બગડી છે. ભૂલેલા આ જીવને પાછો વાળવો છે, એમ વિચારીને કોઈ જ પ્રતિભાવ કે રીએકશન આપતા નથી. લેશ પણ ગભરાયા કે ઉદ્વેગ લાવ્યા વિના સહજતાથી જ વર્તે છે. આ બહુ મોટી સાધના છે. જાત ઉપર જબરજસ્ત સંયમ હોય તો જ આવી પરિસ્થિતિમાં પણ આટલી શાંતિ રાખી શકાય. આનું નામ જ સમભાવ. શાસ્ત્રીય પરિભાષામાં સ્થિતપ્રજ્ઞતા કહેવાય છે
यः सर्वत्राऽनभिस्नेहस्तत्तत् प्राप्य शुभाशुभम् । नाऽभिनन्दति न द्वेष्टि तस्य प्रज्ञा प्रतिष्ठिता ॥
25
