________________
,,,
ગયા. પિતાજી કહે – બેટા ! વંદન કર, આ તારા ગુરુ છે. ત્યારે રાજપુત્ર આવેશમાં આવીને કહે – પિતાજી ! તમે બહુ ભોળા
છો. મને આવી શિખામણ આપવી યોગ્ય લાગે છે ? આ બિચારો કલાચાર્ય શું મારા કરતાં વધુ જાણે છે? એ મને શું ભણાવવાનો હતો ? એ ભલે મૂર્ખાઓનો ગુરુ બને પરંતુ આ મારો ગુરુ થવાને લાયક નથી. માટે વંદન તો નહિ કરું. છતાં તમારો આગ્રહ છે તો ભણવા જઈશ.
કુમારના વર્તનથી બધા જ ડઘાઈ ગયા. પિતા એકાંતમાં ગુરુને લઈ જઈ ક્ષમા માંગે છે. પુત્ર ઉદ્ધત છે, તો સહન કરીને તેને સારી રીતે અભ્યાસ કરાવજો. પિતાનાં વિનયયુક્ત વચનો સાંભળીને કલાચાર્ય રિપુદારણને ભણાવતા હતા.
શૈલરાજ અને મૃષાવાદ, આ બે મિત્રોના પ્રતાપે રિપુદારણ વધુ અવિનયી ઉદ્ધત બનતો ગયો. દિન-પ્રતિદિન ફરિયાદ વધતી ગઈ. વિદ્યાર્થીઓને મારતો હતો. આ રાજપુત્ર મહાપાપી છે, ભણાવવાને યોગ્ય જ નથી, એવું સમજતા હોવા છતાં કલાચાર્ય રાજાના આગ્રહથી ભણાવતા હતા. પણ હવે થાક્યા. એકવાર રિપુદારણે કલાચાર્ય સાથે ખૂબ ખરાબ વર્તન કર્યું, એટલે કલાચાર્યે તેને ઠપકો આપ્યો. રાજપુત્રે સામે તેમનું અપમાન કર્યું. તુરંત પગ પછાડતો અભ્યાસગૃહની બહાર નીકળી ગયો. રાજપુત્ર ત્યાંથી નીકળીને પિતાજી પાસે ગયો. પિતાજીએ તેને પૂછ્યું - બેટા ! શું અભ્યાસ ચાલે છે ? રિપુદારણ કહે - તાતપાદ! ભાષાશાસ્ત્ર, ગણિતશાસ્ત્ર, અર્થશાસ્ત્ર વગેરે શાસ્ત્રો હું જાણતો જ હતો. તે જ વિષયોમાં વધુ પ્રગુણતા પ્રાપ્ત કરી. આજે મારા જેવો બીજો કોઈ વિદ્વાન વિશ્વમાં નથી. રાજા તો ખુશ થઈ ગયા. પીઠ થાબડીને ધન્યવાદ આપ્યા. અને કહ્યું - વત્સ ! વિદ્યાપ્રાપ્તિમાં ક્યારેય સંતોષ ન
58.
