________________
૧૩૪ -
- પિતે જ ગમનના તરફ પ્રવૃત્તિવાળા બનેલા છે અને પુદગલની દેશાત્ર પ્રાપ્તિ રૂપે ગતિમાં સહાય કરનાર ધર્માસ્તિકાય” દ્રવ્ય છે, સ્થિતિમાં પરિણત જીવ અને પુદગલોની સ્થિતિ ક્રિયામાં ઉપકારી દ્રવ્ય “અધર્માસ્તિકાય” દ્રવ્ય છે અને સર્વ દ્રવ્યોના આધાર રૂપ આકાશ અવકાશ લક્ષણવાળું છે યાને અવગાહવા પ્રવૃત્તિવાળા બનેલ જીવાદિને જગ્યા-અવકાશ આપનાર “આકાશાસ્તિકાય” દ્રવ્ય છે. ૯ વત્તાલકુખણે કાલે, છ ઉવઓગલકુખણે નાણેણ દંસણેણ ચ, સુહેણ ય દુહણ ય ૧૦૦
તે તે રૂપે વ–થાય તે ભાવે કહેવાય છે. તે ભાવના પ્રતિ પ્રાજકત્વ રૂપ વર્તના લક્ષણવાળો “કાલ કહેવાય છે. વૃક્ષ વગેરેના પુષ્પના ઉદ્દભેદ આદિના નિયમમાં હેતુ “કાલ' છે. મતિજ્ઞાન વગેરે રૂપ ઉપગ રૂપી લક્ષણવાળો જીવ' કહેવાય છે. અર્થાત્ વિશેષગ્રાહી જ્ઞાન વડે, સામાન્ય વિષયવાળા દર્શન વડે, સુખ વડે અને દુખ વડે
જીવ' લક્ષિત થાય છે એળખાય છે. ૧૦ નાણું ચ ઇસ ચેવ, ચરિત ચ ત તતા ! વરિએ ઉવાગે અ, એએ જીવલ્સ લકખણું ૧૫
વળી જ્ઞાન, દર્શન, ચારિત્ર, તપ, વીર્ય ઉપચાગઆ લક્ષણે જીવ સિવાય બીજામાં રહેતાં નથી અર્થાત્ જીવ માત્રમાં રહે છે, માટે આ લક્ષણથી જીવને નિશ્ચય : થાય છે. ૧૧
