________________ 24 શું છે આ બધું? સ્વરૂપનું આખું જ શીર્ષાસન ! શાથી? કેણે આંતર અશ્વયંને અઢળક ખજાને વીસરાવ્યો! છતી મૂડીએ કેણે ભિખારી કહેવડાવ્યું ? આવા ચીંથરેહાલ કરોડપતિની આ કથા કોણે સજી! મહર્ષિઓએ આને એક જ જવાબ આપે છે. ખૂબ જ સાચે...ખૂબ જ સચોટ....ખૂબ જ હૃદયંગમ. આ રૂપકકથાના રચયિતાએ પણ દમકના હાથમાં ચપ્પણિયું મૂકીને એક જ શબ્દમાં પ્રત્યુત્તર આપ્યો છે . તે શબ્દ છે તૃષ્ણા. તૃષ્ણા એટલે ભેગોની ભૂખ. દ્રમકનું દ્રમકત્વ એની જોગતૃષ્ણાને આભારી છે. દ્રમક ના જીવનની કેઈ પણ યિા કે પ્રક્રિયા; એના જીવનને કઈ પણ વેગ કે પ્રયોગ; એના અંગનું કઈ પણ કમ્પન કે સ્પંદન....બધાં ય તૃષ્ણથી જ પ્રેરાએલાં હોય. એ ખાતે હાય, પીતે હોય, બેલતે હોય, સૂતે હોય, બેઠે હોય કે ચાલતા હોય....બધું ય તૃષ્ણથી જ પ્રેરાઈને. એનાં ચિંતન, મનન, ધ્યાન, કથન, લેખન કે વર્તનની કઈ પણ ભૂમિકામાં તૃણુનું પાન્ધસંગીત (Background music) સતત પ્રસરતું જ હોય. પ્રસરે જ ને? દ્રમુકને એ સંગીત વિના જીવનની કોઈ પણ ગતિમાં સંવાદિતા જ ન લાગે ત્યાં બીજું થાય પણ શું? | ઊધઈની રાણીની જેમ માનવીની તૃષ્ણા સેકડે સેકડે જરૂરિયાતના હજારે ઈડાં મૂકતી જ રહે છે. બિચારો દ્રમક ! તૃષ્ણને પતિ... ના.... નાએ તૃષ્ણાદેવીને અદને ગુલામ! એના ઈંડાને પાળે છે; પોષે છે.... અને જીવનની ખેતી કરી નાંખીને મેળવે છે લાંબી પહોળી એક દુનિયા? પણુ........પણ પિતાને જ ગુમાવતે જઈને. આ જ તે આશ્ચર્યોનું પણ આશ્ચર્ય છે કે માનવ જેનું જેન સ્વામિત્વ મેળવે છે તેને તેને એ અદને દાસ બની જાય છે ! બધું મેળવીને બધાને ગુલામ બનતે, બધું મેળવીને જાતને જ ખઈ નાંખતે આત્મા ભલે જગતમાં તે કઈ પણ કહેવાતે હોય; ગમે તે નામે પૂજાતે હોય....પણ તૃષ્ણને એ દાસ હકીક્તમાં તે દ્રમક જ છે. ' તૃષ્ણાપીડિત આત્મા બીજુ કાંઈ જ નથી; એ છે આજના વૈભવ વિલાસનું એક માત્ર પ્યાદું. આજે વૈભવ અને વિલાસના મેડલે દર વર્ષે બદલાતા રહે છે. ના ... રોજ બદલાય છે, રેજ કેલેન્ડરની તારીખ બદલાય છે તેમ. એટલે જ હવે યેન, ડન ગયા; અરે ! ટેરેલિન, ટેરિવુલન અને ટેરિકેટન પણ “આઉટ ઓફ ડેટ” થયાં. કાચનાં કાપડ પણ આવ્યાં અને ઘાસનાં ય કાપડ બન્યાં, એ ય કાલે જશે. હવે આવશે પાણીનાં કે હવાનાં કાપડ! અદ્રશ્ય કાપડ ! ફેશન અને ફેશન–ડેલે બધુજ રેજ બદલાતું જાય છે. સાથે સાથે તૃષ્ણાઓના સ્વરૂપે પણ બહુમુખ બનતાં જાય છે. અને તૃષ્ણપીડિત પેલે દમક! એ ય સતત બદલાતું જાય છે. એને નાઈટ ડ્રેસ, ડેકનીક ડ્રેસ, પાટી ડેસ, ઓફીસ ડ્રેસ જની પ્રેસ. બધા જુદા જુદા સૂટકેસમાં ગોઠવાએલા જ રહે છે. આ એક દ્રમક! કેટલાયને એના સંગે દ્રમક બનાવતું હશે? કેટલાના જીવનમાં અંધારા પાથરતે હશે? કેટલાના નિસાસા લેતે હશે? પણ સમાજ આવા દ્રમકને કેમ નભાવતું હશે? અરે! આ તે કોઈ પ્રશ્ન છે? આજને સમાજ એ શું છે? આવા દ્રમાને જ સરવાળે કે બીજું કાંઈ? સમાજનાં નૈતિક મૂલ્ય તરફ, સમાજના જીવનલક્ષ્ય તરફ નજર તે નાખો એટલે આજને સમાજ શું છે એ સમજવું બહુ સહેલું થઈ જશે. - આજને સમાજ એ જેતે જ નથી કે માનવના અંતરમાં અવિનાશના ગીત કેટલા ગૂંજી રહ્યા છે? એ જાતે જ નથી કે કે માનવે એના આંતર મનની કે અતીત મનની કઈ સપાટીને સ્પશી છે કે નહિ? લાવ તેને બિરદાવું! આ વિકલ્પ પણ આજના સમાજમાં કયાં અને ક્યારે જાગે છે? રે! એ સમાજે તે એવાઓને સામાન્ય કેટિનાં નગણ્ય પ્રાણી ગણ્યાં છે. જેમણે પોતાના માહ્યલાને ઢઢળવા પ્રયત્ન કર્યા, એ ખાતર જેમણે જાનફેસાનીઓ કરી, માથે અંગારા મુકાવ્યા, ચામડા ઉતરડાવી નાખ્યા, ઘાણીમાં હાડમાંસ પિલાવી નાંખ્યા.....એમને આજના સમાજે કેટલા બિરદાવ્યા? આજને સમાજ તે માગે છે તમારે મેક-અપ ! ભલે પછી તેને ઘરના બાથરુમમાં જઈને નળ નીચે માથું મૂકીને રાત્રે તમે જોઈ નાખે? સમાજ તે માગે છે " હેવ મોર આઈસ્ક્રીમની એક તબિયત પાટ ! ભલે તેની પાછળ અન્યાય માગે તમે સંપત્તિ પ્રાપ્ત કરી હોય! કે સત્તાવાહી સૂરે કોઈને સપાટામાં લઈને એની મૂડી આંચકી લઈને એનાં બાળ બચ્ચાને રતાં-કકળતાં મૂકી દીધાં હોય! સમાજ તે માંગે છે સૌન્દર્ય ચામડીનું, એને કશી નિસ્બત નથી એ સૌન્દર્યની અંદર કુશીલની ગંદકી ખદબદતી હોય તે સાથે.
