Uday Archana

Author(s): Kantibhai B Shah, Vonochandra R Shah, Kirtida R Joshi
Publisher: Udayratnaji Sankheshwar Tirthyatra Smruti Sangh

Page 27

૬ : ઉદય-અર્ચના
મહિમા બતાવવા જ થયો છે. ઉદયરત્ન મહારાજે પણ જે “ધૂલિભદ્ર નવરસોની રચના કરી એનું અંતિમ લક્ષ્ય શિયળ – વૈરાગ્ય પ્રતિની અભિમુખતાનું જ છે. કૃતિમાં સંપ્રદાયને અસ્વીકાર્ય એવું કશું નથી, જેનું સમર્થન એ હકીકતથી પણ થાય છે કે જેનમુનિઓને હાથે લખાયેલી આ કૃતિની પચીસ જેટલી હસ્તપ્રતે મળે છે. દીપવિજય નામના કવિએ એમાં પિતાના તરફથી દુહા ઉમેર્યા છે તે એની કપ્રિયતા દર્શાવે છે. લાગે છે એવું કે, જે કવિ એક કૃતિમાં આસક્તિના ભાવ નિરૂપ છે એ કવિ બીજી કૃતિમાં વિરક્તિના ભાવ પણ કેવા નિરૂપી શકે છે આ વાત તીવ્રતાથી દર્શાવવાના ખ્યાલમાં આ લેકવાયકા પ્રચલિત થઈ છે.
વળી એક એવી પણ દંતકથા છે કે શ્રી ઉદયરત્ન એવી. ઈન્દ્રજાળની શક્તિ ધરાવતા હતા કે ઈચછે ત્યારે તીર્થંકરનું સમવસરણ ખડું કરી શકતા અને બીજા તે જોઈ પણ શકતા.
કહેવાય છે કે ખેડામાં ત્રણ નદીઓની વચ્ચે ઉદયરત્ન ચાર મહિના સુધી કાઉસગ્ગ ધ્યાને રહ્યા તેથી ત્યાં એક બેટડું બની ગયું. ત્યાં ભાવસાર આદિનાં ૫૦૦ ઘર હતાં. તે સૌ કુટુંબોને તેમણે ધર્માનુરાગી કર્યા. આ બધાં ભાવસાર કુટુંબોએ જૈન ધર્મ સ્વીકાર્યો. ર ભાવસાર નામના તે સમયના ખેડાના એક ગુજરાતી કવિના ઉદયરત્ન મહારાજ ગુરુ હતા એમ જૈન ગૂર્જર કવિઓ' નોંધે છે. (આ રત્નાએ સં.૧૭૯૫માં ‘વિરહના બારમાસ તેમજ શૃંગારનાં પદો રચ્યાં છે.) આ ઉપરાંત સેજિત્રામાં જે પટેલનાં કુટુંબ હતાં તેમને પણ ઉદયરત્ન જૈન બનાવ્યાં હતાં.
સુરતના એક સદગૃહસ્થ પ્રેમજી પારેખ તથા ભણશાલી કપૂરે સં.૧૭૭૦માં શત્રુંજયને છરી' પાળા સંઘ કાઢયો હતે.. તેમાં ઉદયરત્ન મહારાજ જ્ઞાનરત્ન મહારાજ તથા અન્ય સાત મુનિએની સાથે જોડાયા હતા. તે વખતે વૈશાખ વદ સાતમને ગુરુવારે, શત્રુંજયની યાત્રા કરી “સિદ્ધાચલ મંડન ઋષભ સ્તવન' નામના નવ ઢાળના સ્તવનની તેમણે રચના કરી. આ અગાઉ સં.૧૭૫૬માં