________________
(૧૪)
డారం ప ప ప ప చేసి ఎడా పెడా
డామడా తెలుపడండడం ఎంతవుతుందని
શચંભવસરિ ' ભગવાન મહાવીરપ્રભુની પાટ પરંપરામાં પંચમગણધર શ્રી સુધર્માસ્વામી, જંબુસ્વામી, પ્રભવસ્વામી પછી ચોથી પાટે શયંભવસૂરિ મ. થયા. તેમની આ વાત છે.
શ્રી પ્રભવસ્વામી તેમના મનમાં ચિંતા થઈ કે.... હવે શાસનની ધુરા (સંચાલનની જવાબદારી) કોને સોંપવી? શાસનમાં ઘણા વિદ્વાન આચાર્યો – ઉપાધ્યાય - સાધુઓ અને સમર્થ શ્રાવકો હતા, પરંતુ ક્યાંય મન ઠરતું નથી. તેઓ સમજે છે કે શાસન ચલાવવા માત્ર જ્ઞાન ન ચાલે, યોગ્યતા જ (મોહનીય કર્મનો ક્ષયોપશમ) જરૂરી છે. શ્રીસંઘનો કાર્યભાર વહન કરી શકે એવી યોગ્ય વ્યક્તિનો વિચાર કરતાં રાજગૃહ નગરના યજ્ઞનિષ્ઠ વિદ્વાન બ્રાહ્મણ શયંભવ ભટ્ટ ઉચિત લાગ્યા.
પરંતુ શયંભવ ભટ્ટ તો કટ્ટરવાદી બ્રાહ્મણ હતા. જૈનોને નાસ્તિક માનતા હતા. રાજગૃહી નગરમાં પશુમેધ યજ્ઞ કરાવતા હતા, તેમને જૈન ધર્મની અભિમુખ કરવા કેવી રીતે ? દીક્ષા આપવી કેવી રીતે? દીક્ષા આપ્યા વિના શાસનની જવાબદારી સોંપાય નહીં. માટે એક ઉપાય શોધ્યો.
શ્રી પ્રભવસ્વામીએ પોતાના બે મુનિઓને તેમની પાસે યજ્ઞમંડપમાં મોકલ્યા. યજ્ઞમંડપમાં ઘોર હિંસા ચાલતી હતી આથી શયંભવ બ્રાહ્મણના કાને પડે તે રીતે તે બન્ને સાધુઓએ કહ્યું ‘મહો છ– મો તવં ન જ્ઞાતે!” “અહો ! તમે કષ્ટ કરી રહ્યા છો. કષ્ટ કરી રહ્યા છો. યજ્ઞ ફળે છે. તેના તત્ત્વને તમે જાણતા જ નથી.” આટલું બોલી સાધુઓ ત્યાંથી નીકળી ગયા.
શયંભવ બ્રાહ્મણને વિશ્વાસ હતો કે “જૈન સાધુઓ ક્યારેય અસત્ય (જૂઠ) ન જ બોલે.' તેથી તેમના ગુરૂદેવ પાસે જઈને પૂછ્યું. “ગુરૂદેવ આ યજ્ઞ વગેરે ફળે છે, તેમાં તત્ત્વ (રહસ્ય) શું છે?' ગુરૂએ યજ્ઞ સમયે બલિ ચઢાવે તેની મહત્તા જણાવી. પરંતુ શયંભવ બ્રાહ્મણને બરાબર લાગ્યું નહીં. જો હિંસાથી જ ફળ મળતું હોય તો જૈન સાધુ આવું બોલે નહીં આથી બલિ માટે રાખેલી તલવારથી ગુરૂ સામે ગુસ્સાપૂર્વક કહ્યું, “ગુરૂદેવ ! રહસ્ય બતાવવું જ પડશે, નહીં તો આ તલવાર તમારી સગી નહીં થાય. જૈન સાધુઓ જૂઠું બોલે જ નહીં. રહસ્ય બતાવો.”
ગુરૂદેવે ગભરાઈને કહ્યું. “રહસ્ય તત્ત્વ તો યજ્ઞસ્તંભની નીચે રહેલું છે.” શયંભવ દોડતો જાય છે, યજ્ઞસ્તંભની નીચે ખોદે છે તો શાંતિનાથ પ્રભુની પ્રતિમા જોઈ આશ્ચર્ય પામી જાય છે. આ ભગવાનના પ્રભાવે જ યજ્ઞનું ફળ મળે છે. તેઓ તુરત જ જૈન સાધુઓને શોધતાં શોધતાં શ્રી પ્રભવસ્વામી પાસે આવે છે. શ્રી પ્રભવસ્વામીએ યજ્ઞનું સાચું સ્વરૂપ સમજાવ્યું. યજ્ઞમાં પશુઓનો બલિ નહીં પણ આપણા દોષો અને કુવિચારોનો બલિ દેવાનો છે. આ વાત જણાવી જૈનદર્શન - આત્મા - મોક્ષની સુંદર આધ્યાત્મિક ભૂમિકા સમજાવી.
શયંભવ બ્રાહ્મણમાં યોગ્યતા તો હતી જ, માત્ર માર્ગદર્શનની જરૂર હતી. “તેજીને ટકોરો' એ કહેવત પ્રમાણે શયંભવના અંતરમાં વૈરાગ્ય અને જૈનધર્મ પ્રત્યે અહોભાવ પેદા થયો.
સત્ય સમજાયા પછી અસત્યને છોડતાં વાર નથી લાગતી એ પ્રમાણે શયંભવે યજ્ઞ વગેરે ક્રિયાકાંડ ઘર-પરિવાર છોડીને અઠ્ઠાવીસ વર્ષની ઉંમરે જૈન દીક્ષા લીધી. ગુરૂદેવ પાસેથી ૧૪ પૂર્વનું જ્ઞાન મેળવ્યું. શ્રુતકેવલી બન્યા પછી ગુરૂદેવે તેમને આચાર્યપદ આપ્યું અને પાટપરંપરામાં ૪થા પટ્ટધર થયા.
તેઓએ પોતાના ૮ વર્ષના બાળકને પ્રતિબોધ કરી દીક્ષા આપી. તેમનું નામ બાલમુનિ મનક રાખ્યું. બાલમુનિનું આયુષ્ય માત્ર ૬ મહિનાનું છે તેવું પોતાના જ્ઞાનથી જાણ્યું. આટલા ટૂંકા સમયમાં સર્વ આગમશાસ્ત્રોનું અધ્યયન શક્ય ન હતું. તેથી ૧૪ પૂર્વોમાંથી વિશેષ સારાંશ રૂપે દશવૈકાલિક આગમનું સંકલન કર્યું. આજે પણ દીક્ષા પછી પ્રારંભિક અડ દશવૈકાલિક સર્વ જૈનોમાં માન્ય છે.
શ્રી શયંભવસૂરી મ.ને બ્રાહ્મણ સમાજનો અનુભવ હતો. યજ્ઞોમાં પશુ હિંસા થતી હતી. તેથી સહુને યજ્ઞનું સ્વરૂપ અને હિંસાનું પાપ સમજાવી હિંસા બંધ કરાવી, અનેક બ્રાહ્મણોને જૈનધર્મ અનુકૂળ બનાવ્યા. બાળકો... (૧) શયંભવ જૈન સાધુઓને નાસ્તિક માનતા હતા છતાં તેમના વચન ઉપર કેટલી બધી શ્રદ્ધા હતી!
સાધુ મ.ના ઉપર શ્રદ્ધા રાખવાથી કલ્યાણ જ થાય છે. તમો પણ યાદ રાખશો. (૨) આપણે જે કરીએ છીએ તે સાચું છે તેવું નહિં માનવું, કોઈ સમજાવે તો સમજવા પ્રયત્ન કરવો અને ખોટું છે
તેમ સમજાય તો ભૂલ સુધારવા પ્રયત્ન કરવો.
Oo@တတတတတတတတ တတတတတတတတတတတ ဇာတတစာစာ တတတတတတ
