________________
૧૧
શ્રી તારંગા તીર્થ. કાલ એકસરખી સ્થિતિ રહેતી નથી, એ સિદ્ધાન્ત સર્વમાન્ય છે કેઈ અગ્નિથી કે જલથી, કે વીજળીથી કે કઈ રેગથી ભસ્મીભૂત થાય છે. કઈ પદાર્થ તૂટથી, મારામારીથી કે એવીજ કઈ ભયંકર વિકૃતિથી નાશ થાય છે. આપણું આ તારંગા તીર્થ પણ આવા અકાલ કાલ-કેપનું ભંગ થઈ પડયું હતું.
શ્રીમાન મુનિસુંદરસૂરિ. જૈનસ્તવ્યસંગ્રહના એક કલેકથી આપણને જણાવે છે કે-કુમારપાલે સ્થાપન કરેલ જિનબિમ્બ મહેઓએ દૂર કરવાથી સુકાઈ ગયેલા તેમના પુણ્યવૃક્ષને ગેવિંદ સંઘપતિએ પોતાના ધનરૂપી જલથી સિંચીને પાછું નવપલ્લવ કર્યું. કિન્તુ આવા તારંગા તીર્થને પ્લેચ્છોનેહાથે નુકશાન પહોંચ્યાના સમાચાર કે ઈપણ પુસ્તકથી મલતા નથી. પરંતુ એમ કહી શકાય ખરૂં કે-કદાચ અલાઉદ્દીન ખીલજીના સૈનિકે એ જ્યારે ગુજરાત ઉપર હલ્લો કર્યો તે અરસામાં આ તીર્થને પણ નુકશાન કર્યું હશે. કારણકે, નહિતરગેવિંદ સંઘવીને જીર્ણોદ્ધાર કરીને નવીન બિમ્બ સ્થાપન કરવાની વૃત્તિ ક્યાંથી ઉત્પન્ન થાય? બિસ્માગમ થવાનાં બે કારણે હોઈ શકે. એક તે દુમનના હાથે અને બીજે આપત્તિમાંથી રક્ષણાર્થે ભક્તોને હસ્તે. અહિં બીજા પ્રકારને “અપગમ” એ છે જણાય છે, કારણકે તારંગાના કુમારવિહારમાં અજિતનાથનું અખંડ બિમ્બ પૂજાતું હતું અને ગેવિંદ સંઘવી પોતે પણ શત્રુંજય ગિરિનાર, વિગેરે તીર્થોની યાત્રા કરીને સંઘ સાથે તારંગા અજિતનાથને વંદન કરવા ગયે હતું. આ વાત સેમસૌભાગ્યમાં સ્પષ્ટ જણાવેલી છે.
