Taittiriya Samhita Part 03

Author(s): A Mahadev Shastri, K Rangacharya
Publisher: Government of Mysore

Page 13

www. kobatirth.org
तैत्तिरीयसंहिता.
का. १. प्र. ७.
vvvvvv
मानाय दुह एते वा इडायै स्तना इडोपहूतेति वायुर्वत्सो यहि होतेडामुपह्वयत तर्हि यजमानो होतारमीक्षमाणो वायुं मनसा ध्यायेत्॥
॥ २ ॥ मात्रे वत्समुपाव॑सृजति यजमानाय । दुहे । एते । वै । इडायै । स्तनाः । इडा । उपहूतेत्युप-हता । इति । वायुः । वत्सः । यहिँ । होता । इडाम् । उपह्वयेतेत्युप-हयेत । तहि । यज॑मानः। होतारम् । ईक्षमाणः । वायुम् । मनसा । ध्यायेत् ॥२॥ मात्रे । वत्सम् । उपा
प्रस्नुतस्तनी गौः । आदिकर्मणि क्तः, 'अच उपसर्गात्तः । इति तत्वम् । दुहे दुग्धे भूयिष्ठं क्षीरं क्षारयति । एवं प्रत्ता होने अध्वर्युणा । प्रदानेन इडा यजमानाय दुग्धे तस्मादिडां प्रददातीति । एते वा इत्यादि । इडोपहूतेत्यादयो मन्त्राः अस्यास्स्तनस्थानीयाः; दोहनसाधनत्वात्स्तनत्वेन रूप्यन्ते स्तनापेक्षत्वाद्दोहस्य । वायुर्वत्सस्थानीयः प्राणवृत्तिरूपत्वात् । यीत्यादि । 'अनद्यतने हिलन्यतरस्याम्' इति हिल । वायुमित्यादि । किं कृतं भवतीत्याह-मात्र इति । दोहार्थ मातृसकाशं वत्सं प्रापयतीत्यनेन प्रदेशान्तरमृता एतेनेति । [....न्तरं गता एव ते इति । ] 'उदात्तयणः' इति चतुर्थ्या उदात्तत्वम् ।।