Book Title: Siddhmeru tatha Sahasralinga tatakna Abhidhannu Arthaghatan Author(s): M A Dhaky Publisher: Z_Nirgrantha_1_022701.pdf and Nirgrantha_2_022702.pdf and Nirgrantha_3_022703.pdf View full book textPage 8
________________ ૭૦ મધુસૂદન ઢાંકી Nirgrantha પૃ. ૫૧. ૧૦. એજન, “સ્તવિક", પૃ૦ ૪. ૧૧. એજન, પૃ. ૧૫. ૧૨, મોહનલાલ દલીચંદ દેશાઈ, જૈન સાહિત્યનો સંક્ષિપ્ત ઇતિહાસ, મુંબઈ ૧૯૩૩, પૃ. ૪૩૨, કંડિકા ૬૩૩. ૧૩. એજન; તથા જિનવિજયજી, “પ્રાસ્તાવિક,” કુ. . . પૃ૦ રૂ. મુનિજીએ પ્રસ્તુત સ્તવનું પૂરું નામ ત્યાં ત્રિપુરાભારતીલપુસ્તવ' નોંધ્યું છે. ૧૪. દેશાઈ (પૃ. ૪૩૨ ઉ૫૨) આનો સમય સં. ૧૪૧૮ ઈ. સ. ૧૩૬રનો પ્રશ્નાર્થ સહ સૂચવે છે પણ ત્યાં તે માટેનો આધાર બતાવ્યો નથી.' ૧૫. જિનવિજયજી, “પ્રાસ્તાવિક', કુ. . સ. પૃ૦ ૧૬. એજન, પૃ. ૨. ૧૭. એજન, પૃ. ૨-૬, ૧૮. પ્રાવત, સં. જિનવિજયમુનિ, સિંધી જૈન ગ્રન્થમાલા, પ્રથાંક ૧૩, અહમદાબાદ-કલકત્તા ૧૯૪૦. ૧૯. જિનવિજય, પ્રપાવ, પૃ. ૧૧૧. ૨૦. સં. કહૈયાલાલ ભાઈશંકર દવે, શ્રીફાર્બસ ગુજરાતી સભા, મુંબઈ વિસં. ૧૯૯૬ (સનું ૧૯૪૦). એમની સંપાદકીય પ્રસ્તાવના મહત્ત્વપૂર્ણ છે. એનો અમુકાશે આધાર આ લેખમાં લીધો છે. ૨૧. સરસ્વતીપુરાણનો રચનાકાળ સિદ્ધરાજના શાસનનાં અનિમ વર્ષે અંતર્ગત હશે તેવું અંદરની વસ્તુના નિરીક્ષણ પરથી જણાય છે. ૨૨. સિદ્ધપુરના રૂદ્રમહાલયના બાંધકામની અને તે પછીની દેખરેખ રાખવાનો ભાર જેને સોંપેલો તે આલિગ મંત્રીને સિદ્ધરાજે અરસામાં ગ્રામ-ગ્રાસ આપ્યાનું (સ્વ) મુનિ જિનવિજયજીએ ‘‘પ્રાચીન ગુજરાતના સાંસ્કૃતિક ઇતિહાસની સાધન-સામગ્રી” (ગુજરાત સાહિત્ય સભા, અમદાવાદ)માં નોંધ્યું છે તેવું (સ્વ) દુર્ગાશંકર કેવળરામ શાસ્ત્રી કહે છે : (જુઓ એમનો ગુજરાતનો મધ્યકાલીન રાજપૂત ઇતિહાસ, સંશોધન ગ્રંથમાળા, ગ્રંથાંક ૪૧મો, સંસ્કરણ ૨જુ, અમદાવાદ ૧૯૫૩, પૃ. ૩૭૭.) (શાસ્ત્રીજીએ જિનવિજયજીનો પ્રસ્તુત નિબંધ કઈ સાલમાં વંચાયો હતો, અને છપાયો હતો કે કેમ તે વિષય પર કોઈ જ નોંધ ત્યાં લીધી નથી. આની ખોજ કરતાં ખબર પડી કે મુનિજીએ સન્ ૧૯૩૩માં ગુજરાત સાહિત્ય સભામાં આપેલ વ્યાખ્યાનમાં આવી નોંધ લીધેલી. પ્રસ્તુત વ્યાખ્યાનનું પુનર્મુદ્રણ (અમદાવાદ ૧૯૯૫) થયું છે તેમાં પૃ. ૩૭ પર તે વિષયમાં ટૂંકી નોંધ આપેલી છે. ત્યાં ધટના સંવત 11 8 9 | સ. ૧૧૩૩ નોંધાયેલો છે.) રુદ્રમહાલય બાંધવાની પ્રેરણા સિદ્ધરાજને ઉજ્જયનીના સુપ્રસિદ્ધ મહાકાલેશ્વરના મંદિર પરથી મળી લાગે છે. સિદ્ધરાજે રુદ્રમહાલયના ધ્વજારોહણ સમયે જૈન મંદિરો (તેમ જ સંભવતયા શૈવેતર બ્રાહ્મણીય દેવાલયો) પરની ધ્વજા ઉતારી નાખવાની આજ્ઞા, ઉજજયનીના મહાકાલ મંદિર સંબંધી એવી પ્રથાના અનુકરણ રૂપે, આપેલી તેવું પ્રબન્ધચિત્તામણિ આદિ જૈન પ્રબન્યોનું કથન છે, જે સામ્પ્રત સંદર્ભમાં સૂચક બની રહે છે. વિશેષમાં રુદ્રમહાલયના સ્તંભો પર માલવી સ્થાપત્યની સ્પષ્ટ અસ૨, અને એથી માલવાનો પરિચય-પરામર્શ વરતાય છે, જે ગુજરાતમાં આ પૂર્વેનાં કોઈ દૃષ્ટાંતોમાં જોવા મળતો નથી. આ પરિસ્થિતિ સિદ્ધરાજના માલવ-વિજય પછી ઘટી હોવાની કલ્પના ઐતિહાસિક ઘટનાક્રમ સાથે સુસંગત છે. ૨૩. પ્રસ્તુત ગ્રામ-દાન આલિગ મંત્રીને “રુદ્રમહાલય' તથા “રાજવિહાર' એમ બન્ને દેવાલયોની રચના સિદ્ધપુરમાં પૂરી થઈ તેમાં પ્રતિષ્ઠા થયાના શુભાવસરે દેવાયું હશે તેવું અનુમાન સમુચિત જણાય છે. ૨૪. યથા : ततस्तेनैवामर्षेण मालवमण्डलं प्रति प्रतिष्ठासुः सचिवान् शिल्पिनश्च सहस्रलिङ्ग-धर्मस्थानकर्मस्थाये नियोज्य, ત્વરિત ત્યાં તળિધમાને તૃપતિ: પ્રયાળી | જિનવિજયજી, હન્યતાળ, (સિધી જૈન ગ્રન્થમાલા ગ્રન્યાંક ૧), શાંતિનિકેતન, ૧૯૩૩, પૃ. ૫૮; અને ત્યાં સ્કન્ધાવારમાં રાજાને સહસ્ત્રલિંગાટાક વર્ષાકાળ પછી પાણીથી Jain Education International For Private & Personal Use Only For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.orgPage Navigation
1 ... 6 7 8 9 10 11
