Shastra Sandesh Mala Part 02

Author(s): Vinayrakshitvijay
Publisher: Shastra Sandesh Mala

Page 297

निग्रहस्थानमाख्यातं परो येन निगृह्यते / प्रतिज्ञाहानिसंन्यासविरोधादिविभेदतः // 32 // नैयायिकमतस्यैवं समासः कथितोऽधुना / सांख्याभिमतभावानामिदानीमयमुच्यते - // 33 // सांख्या निरीश्वराः केचित् केचिदीश्वरदेवताः / सर्वेषामपि तेषां स्यात्तत्त्वानां पञ्चविंशतिः // 34 // सत्त्वं रजस्तमश्चेति ज्ञेयं तावद् गुणत्रयम् / .. प्रसादतापदैन्यादिकार्यलिङ्गं क्रमेण तत् // 35 // एतेषां या समावस्था सा प्रकृतिः किलोच्यते / प्रधानाव्यक्तशब्दाभ्यां वाच्या नित्यस्वरूपिका // 36 // ततः संजायते बुद्धिर्महानिति यकोच्यते / अहङ्कारस्ततोऽपि स्यात्तस्मात् षोडशको गणः // 37 // स्पर्शनं रसनं घ्राणं चक्षुः श्रोत्रं च पञ्चमम् / पञ्च बुद्धीन्द्रियाण्याहुस्तथा कर्मेन्द्रियाणि च // 38 // पायूपस्थवचःपाणिपादाख्यानि मनस्तथा / . अन्यानि पञ्च रूपादितन्मात्राणीति षोडश // 39 // रूपात्तेजो रसादापो गन्धाद्भूमिः स्वरान्नभः / स्पर्शाद्वायुस्तथैवं च पञ्चभ्यो भूतपञ्चकम् // 40 // एवं चतुर्विंशतितत्त्वरूपं निवेदितं सांख्यमते प्रधानम् / अन्यस्त्वकर्ता विगुणस्तु भोक्ता तत्त्वं पुमान्नित्यचिदभ्युपेतः // 41 // पञ्चविंशतितत्त्वानि सांख्यस्यैव भवन्ति च / प्रधाननरयोश्चात्र वृत्तिः पङ्ग्वन्धयोरिव // 42 // प्रकृतिवियोगो मोक्षः पुरुषस्यैवान्तरज्ञानात् / मानत्रितयं च भवेत् प्रत्यक्षं लैङ्गिकं शाब्दम् // 43 //