________________
કમળના જેવી કે મળ મૃદુતા અહંકારરૂપ
પર્વતને તેડી પાડે છે. चित्रमभोजिनीकोमलं किल मार्दवम् । वज्रसारमहंकारपर्वतं सर्वतः स्यति ॥ ४२ ॥
અક્ષરાર્થ-કમળના પત્રના જેવી કેમળ મૃદુતા વજના જેવા અહંકારરૂપ પર્વતને ચોતરફથી તોડી નાખે છે, એ આશ્ચર્ય છે. ૪૨ *
વિવેચન-મૃદુતા ગુણથી એ લાભ થાય? તે દર્શાવવાને ગ્રંથકાર આલંકારિક ભાષામાં વર્ણવે છે મૃદુતા એટલે કેરળતા, અર્થત હદયની આતા તે કમળના પત્ર જેવી કે મળ છે તેવી કમળ મૃદુતા અહંકારરૂપ પર્વતને તેડી પાડે છે. તે અહંકાર રૂપ પર્વત ઉજના જે મજબુત છે; છતાં કેમળતા તેને તેડી શકે છે, એ કેવા આશ્ચર્યની વાત છે? કહેવાનો આશય એવો છે કે જે માણસના હત્યમાં કમળતા ગુણ હોય, તેનામાં અહંકાર ટકી શકતા નથી. અર્થાત જ્યાં કમળતા ત્યાં અહંકાર રહેતોજ નથી, માટે સર્વ મનુષ્ય પ્રાણીએ કોમળતાને ગુણ ધારણ કરે, કે જેથી અહંકારનો ડેષ દુર થઇ જાય છે. ૪૨ પુરૂષો આ સંસારશ્ય જગલમાં માયારૂપ લતાગ્રહની
અંદર બેભાન થઈ સુઈ રહે છે. अस्मिन् संसार कांतारे स्मेरमाया लतागृहे। अभांत शेरते हंत पुमांसो हतचेतसः ॥ १३ ॥
