Samaysara Darshan

Author(s): Ramniklal Savla
Publisher: Anandji Kalyanji Pedhi

Page 9

@sssssssી સમયસાર દર્શન 2
% તો શુદ્ધ રત્નત્રય જ છે.
નિજ પરમાત્માના સમ્યકજ્ઞાન-શ્રદ્ધાન-અનુષ્ઠાનરૂપ શુદ્ધ રત્નત્રય માર્ગ પરમ નિરપેક્ષ હોવાથી મોક્ષનો ઉપાય છે.
મોક્ષ માર્ગ ત્રણ લોક ત્રણ કાળમાં એક જ છે. એની પ્રરૂપણાં નિશ્ચય અને વ્યવહાર એમ બે પ્રકારે કરવામાં આવી છે.
પોતાના સ્વરૂપનું સાચું જ્ઞાન અને શ્રદ્ધાન કરી પોતામાં જામી જવું
પોતાના સ્વભાવમાં રમણતા કરવી એ જ નિશ્ચય મોક્ષમાર્ગ છે. " (૧૮) શુદ્ધોપયોગ જ ઉપાદેય છે અને શુભપયોગ અને અશુભોપયોગ હેય જ છે-એ બંને કર્મબંધનનું જ કારણ છે એનાથી સંસાર સીમિત થતો નથી.
શુભભાવ જ્ઞાની અને અજ્ઞાની બંનેને પોતાની ભૂમિકા અનુસાર આવે છેપણ અજ્ઞાની જીવ એમ માને છે કે તેનાથી ધર્મ થશે-પણ જ્ઞાનીઓને તે હેયબુદ્ધિએ હોવાથી, તેનાથી ધર્મ થશે-આત્માનું હિત થશે-અથવા તો આત્માની પર્યાયમાં વીતરાગતા પ્રગટ થશે-એમ તેઓ કદી માનતા નથી.
આ માન્યતાની મોટામાં મોટી ભૂલ-શ્રદ્ધાગુણની વિપરીતતા-જે મિથ્યાત્વ (મોહ)ના નામથી કહેવાય છે તે પ્રથમ સુધારવાની છે.
સૌ પ્રથમ પદાર્થનો યથાર્થ નિર્ણય કરવો જોઈએ. અંદરથી પોતાના સ્વરૂપનું ભાવભાસન થવું જોઈએ-રુચિ અંદરથી ઉપડવી જોઈએ-હું જ્ઞાયક જ છું'
દરેક સમયે સમયે-પર્યાયે પર્યાયે ભેદજ્ઞાન કરી સ્વભાવની રુચિ થવી જોઈએહું જ્ઞાન સ્વરૂપ જ છું અને સર્વથા સર્વ વિકલ્પોથી ભિન્ન નિર્વિકલ્પ તત્ત્વ છું.
એવો નિરંતર ભેદજ્ઞાનનો અભ્યાસ ધારા તૂટ્યા વગર જો ચાલુ રહે તો બે ઘડીમાં આત્માનો અનુભવ થઈ જાય. સમ્યગ્દર્શન થતાં મિથ્યાત્વ ટળી જાય છે. ત્યારે એક સમય માટે શુદ્ધોપયોગ પ્રગટ થાય છે ત્યારે જીવનમાં સુખની અને ધર્મની શરૂઆત થાય છે.
પછી એ વીતરાગભાવની વૃદ્ધિ થતાં-પુરુષાર્થ વધતા વીતરાગતા-સર્વજ્ઞતાકેવળજ્ઞાન પ્રગટ થાય છે-પૂર્ણ સુખની સ્થિતિ પ્રાપ્ત થાય છે. સાધ્યની સિદ્ધિ થાય
છે. આ મોક્ષમાર્ગનો ક્રમ છે. (૧૯) ધર્મ પરિભાષા નથી, પ્રયોગ છે. તેથી આત્માર્થીએ ધર્મ જીવનમાં ઉતારવો જોઈએ.
સંપૂર્ણ જીવન ધર્મમય બનવું જોઈએ. એની પ્રક્રિયાનો ક્રમ આ પ્રમાણે છે.