________________ Regd. With Registrar of Newspapers for India No. R. N. I. 6067/57 Licence to post without prepayment No. South-81/2006-08 Posted at Patrika Channel sorting office Mumbai-400 001.On 16th of every month Regd. No. MH/MR/SOUTH-146/2006-08 PAGE No. 28 PRABUDHHA JIVAN DATED 16 SEPTEMBER, 2008 જૈન ધર્મમાં અહિંસાનું અગ્રસ્થાન છે. બાળવા વધુ લાકડા જોઈએ. એટલે કે વધારે જાણતા-અજાણતા, એકેન્દ્રિયથી માંડીને પંથે પંથે પાથેય...] વૃક્ષોનું નિકંદન અને પર્યાય તરીકે વીજ પંચેન્દ્રિય જીવ પ્રતિ આચરવામાં આવતી હોય તો તે પણ વધારે જ વાપરવી પડે. હિંસાની બારીકાઈથી, ચીવટપૂર્વક નોંધ ટપક નોંધ નિવાર્ય અનિષ્ટો સંયમ કેળવીએ અને કાળજી રાખીએ તો કરવામાં આવી છે. માનસિક રિબામણને ( રૂઉષા શેઠ આમાનાં કેટલાંક અનિષ્ટો નિવારી શકાય. શારીરિક ત્રાસ જેટલી જ હિંસા લેખવામાં પર્યુષણ સમયે શાકભાજીના ભાવ ઘટી આવી છે. મનમાં કોઈનું અનિષ્ટ ઈચ્છવું, હોય, જેવા કે લોઢી ચિપિયો, સાણસી જાય છે, ઉપહારગૃહોમાં સહેલાઈથી જગ્યા વાગ્માણ વડે કોઈ પર પ્રહાર કરવા કે બનાવનાર લુહાર, ઇંધણ માટે કોલસાના મળે છે–આ બતાવે છે કે વસ્તીના શારીરિક ઈજા પહોંચાડવી, અર્થાત્ મન, ખાણિયા, સિલિન્ડર ઊંચકનારા અને પ્રમાણમાં જૈનોનો ઉપભોગ વધારે હોય વચન કે કાયાથી કોઈના પર ત્રાસ અંતમાં રોટલાના ઘડનારા. અગાઉ તો છે. ગુજારવો, એને પણ એક પ્રકારની હિંસા ઘણાં જૈનો જમ્યા બાદ થાળી ધોઈને પીતા. કપડાં : જેટલી અધિક ઉજવણીઓ ગણવામાં આવે છે. આટલી બધી આજનાં બાળકોને તો આ પ્રથાની ખબર એટલાં અધિક પરિધાન. મરણ પ્રસંગ માટે સૂક્ષ્મતાથી જ્યારે અહિંસા આચરવાની પણ નહિ હોય, કારણ કે આજે “જીવવા એટલે કે પ્રાર્થનાસભા માટે પણ ખાસ હોય ત્યારે ખપ પૂરતો ઉપભોગ અને માટે ખાવાનું” ને બદલે “ખાવા માટે વસ્ત્રો ખરીદવામાં આવે છે. કપડાં બાબત અપરિગ્રહ આવશ્યક બને છે. આપણે જીવવાનું’ એ નિયમ વધુ પ્રચલિત છે. જન્મ, તો ગજબની દેખાદેખી. એકના એક આમાંનું કેટલું અનુસરીએ છીએ એનો મરણ, સગાઈ, લગ્ન, ધાર્મિક તપસ્યા, વર્તુળમાં એકનો એક પોષાક કેવી રીતે વિચાર કરીએ. મનુષ્ય એક જ એવું પ્રાણી પરીક્ષામાં ઉત્તીર્ણ થવું-ઉજવણીઓ માટે પહેરાય? આપણી કિંમત ઘટી જાય ને! છે જેની પાસે વિચાર-શક્તિ ને વિવેકબુદ્ધિ કોઈપણ કારણ જોઈએ. અને એમાંયે પાછી વધારે કપડાં ભરવા વધારે કબાટો ને વધારે છે. આ શક્તિનો આપણે સરખો ઉપયોગ ચડસાચડસી. ઓલાએ જમણ-વારમાં ત્રીસ લાકડાંનો વ્યય. આમ પરિગ્રહ વધતો રહે કરીએ તો માનવતા કેળવી શકીએ અને વાનગી રાખેલી અને પેલાએ પચાસ. અને હિંસા પણ. રેશમી કાપડ બનાવવા સાચા અર્થમાં માણસ બની શકીએ. બાકી આપણાથી કેમ પાછળ રહેવાય? આપણે માટે રેશમના કીડાની હત્યા કરવામાં આવે તો ‘કથા સુણી સુણી ફૂટ્યા કાન, તોયે ન રાખો સાઠ વાનગીઓ. આપણી વાહ વાહ છે. એ દેખીતી હિંસા જોઈને કેટલાંક લોકો આવ્યું બ્રહ્મજ્ઞાન' એવો ખેલ થાય. અને થવી જ જોઈએ. પરિણામે, બગાડ, રેશમી કાપડ વાપરવાનું છોડી દે છે જે સારી ગાડરની માફક લોકો પ્રવાહમાં તણાયે એઠવાડ, પાણીનો વ્યય, પર્યાવરણને વાત છે. પરંતુ, અન્ય કાપડ ઉત્પાદનમાં રાખે. સહેલાઈથી નિવારી શકાય, એવા હાનિકારક એવા પ્લાસ્ટિકના પ્યાલા, આપણાં જ જેવા મનુષ્ય-જીવને થતી હાનિ અનિષ્ટોનો આપણે વિચાર કરીએ. વાટકીઓ, ચમચીઓના ઉકરડા. જૈનોમાં અને એને પરિણામે થતાં અકાળ મૃત્યુ વિશે રોટી, કપડા અને મકાન એ મનુષ્યની તો કરવું, કરાવવું અને અનુમોદન કરવું આપણે ભાગ્યે જ વિચારીએ છીએ. જરૂરિયાત છે. આ મેળવવામાં, સહેલાઈથી એને સરખો અપરાધ ગણાય છે. એટલે નાયલોન, રેયોન, ટેરિન જેવા અકુદરતી નિવારી શકાય એવી હિંસા વિશે વિચારીએ. આવા જમણવારો કરનાર, એમાં ભાગ કાપડના રેસા, છું છા તથા રસાયણિક રોટી : આનો વિચાર કરીએ એટલે સો લેનાર, તથા એની વાહવાહ કરનાર સરખા રંગોને લીધે શ્વાસ તથા ફેફસાનાં જીવલેણ પ્રથમ ધાન્ય અને એ ઉગાડનાર ખેડૂત યાદ દોષી લેખાય. રોગો થતા હોય છે. તેથી જ ખપ પૂરતો આવે. ટાઢ, તડકો, વરસાદ સહી ખેડૂત હદ ઉપરાંતનું ખાવું, માંદા પડવું, વપરાશ એ ઉત્તમ નિયમ છે. અંગ્રેજી અથાક મજૂરી કરે, ખેતર ખેડવા સમયે બીજા પાસે ચાકરી કરાવવી, જૈનોને તાજ્ય ચલચિત્ર “બ્લડ ડાયમન્ડ’માં હીરાના બળદ ન હોય તો એની જગ્યાએ પોતે પણ એવા પદાર્થોની દવાઓ ખાવી. મેદસ્વી ખાણિયાનું થતું શોષણ અને અત્યાચારો જોતરાય ત્યારે અનાજ પાકે. રોટલો શરીરને કારણે જીવતા હોઈએ ત્યારે જોઈને કેટલાંકને હીરા પ્રત્યે સ્મશાન વૈરાગ્ય આપણાં ભાણામાં પડે ત્યાં સુધીમાં તો પોતાનું વજન પોતાને ભારરૂપ લાગે અને આવી ગયો હતો ખરો. આભૂષણો આવા કેટલાંયે શ્રમિકોએ પરસેવો પાડ્યો મૃત્યુ બાદ ઠાઠડી ઊંચકનારને. વળી શબને (વધુ માટે જુઓ પાનું 27) Printed & Published by Nirubahen S. Shah on behalf of Shri Mumbai Jain Yuvak Sangh and Printed at Fakhri Printing Works, 312/A, Byculla Service Industrial Estate, Dadaji Konddev Cross Rd, Byculla, Mumbai-400 027. And Published at 385, SVP Rd., Mumbai400004. Temparary Add.: 33, Mohamadi Minar, 14th Khetwadi. Mumbai-400004. Tel.: 23820296. Editor: Dhanwant T. Shah.
