________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૪૨ની લોકક્રાંતિમાં જયંતીભાઈ : જયંતીભાઈ મુંબઇથી અમદાવાદ આવવા માટે સ્ટેશને જઈને બેસવાની જગ્યા શોધતા હતા ત્યારે અમદાવાદથી બે એલ.આઈ.બી.ના અધિકારીઓ એમને મુંબઈ શોધવા આવ્યા હતા, સ્ટેશન પર જોવામાં આવતાં એમને પડીને ગાડીના ડબ્બામાં બેસાડ્યો. જયંતીભાઈને પકડવાનું કારણ એ હતું કે ૧૯૪૧માં વ્યક્તિગત સત્યાગ્રહમાં ભાગ લેનારા સત્યાગ્રહીઓને પકડવાનો સરકારે આદેશ આપ્યો હતો આ માટે એમને પકડ્યા હતા. અમદાવાદ આવતાં ગાડી મણિનગર સ્ટેશને આવી ત્યારે જયંતીભાઈએ વિચાર્યું કે ગાડી ધીમી પડે એટલે છટકીને ભાગી જવું. ગાડી મણિનગરથી ઊપડી અને કાંકરિયા યાર્ડમાં આવતાં ધીમી પડી એટલે ગાડીમાંથી કૂદકો મારી ભાગી ગયા. જયંતીભાઈએ ભૂગર્ભમાં રહેવાનું શરૂ કર્યું. ભૂગર્ભમાં રહીને કાર્ય કરતા. આ કાર્ય નિમિત્તે પોતાના ઉપનામ “શહેર સૂબા” તરીકેથી જુદાં જુદાં ફરમાનો બહાર પાડતા. દા.ત. અમદાવાદમાં યુદ્ધવેરો ભરવાનો હુકમ થતાં શહેરમાં સંપૂર્ણ હડતાળ પડી હતી. એઓ ભૂર્ગમાં બોમ્બ નાખનાર અને બોમ્બ બનાવનાર વ્યક્તિઓ પસંદ કરતા. એઓ ભૂગર્ભના વસવાટ દરમ્યાન અમદાવાદમાં રહ્યા. જેમને ત્યાં ભૂગર્ભમાં રહેતા તે વ્યક્તિઓનાં નામ આ પ્રમાણે છે : કાળુપુરમાં દોલા લસણવાળા, કડિયાવાડમાં શ્રી પિનાકિન ઠાકોર " શ્રી પ્રભાશંકર દેસાઈભાઈ, સદુમાતાની પોળ, બબાભાઈ સતિયા, સારંગપુર તળિયાની પોળ, વડોદરામાં રાજેન્દ્ર ઠાકોર. આ લોકોને ત્યાં રહ્યા હતા.
૧૯૪રમાં સંગઠન રચ્યું હતું. શહેર-સહસંચાલક જયંતીભાઈના મદદનીશ વાસુદેવ ભટ્ટની પ્રવૃત્તિઓ સભા-સરઘસ, પ્રભાતફેરી, પથ્થરબાજી, બોમ્બપ્રવૃત્તિ, સંદેશવાહક, પત્રિકાપ્રસાર, ભોંય-પત્રિકા, દીવાલપત્રિકા હતી. સૌપ્રથમ તા. પ-૪-૪ર થી આ સંગઠને રાજદ્રોહ-પત્રિકા બહાર પાડવાનું શરૂ કર્યું. આ પત્રિકા લોક-ક્રાંતિની જવાળાઓને વિસ્તારવાનું કામ કરતી.* સંગઠન દ્વારા તા ૧૬-૮-૪રથી બે પ્રકારના કાર્યક્રમો આપવાની શરૂઆત કરી : સામાન્ય સભા, સભા-સરઘસ, પ્રભાતફેરી, સરકારી કચેરી અને સરકારી કર્મચારીઓનો બહિષ્કાર અને-ઝનૂની કાર્યક્રમો, જેમાં બોમ્બની પ્રવૃત્તિ, તાર-ટેલિફોનના તાર કાપવા, રેલવે ઉથલાવવી, પોસ્ટ ઓફિસો, પોલીસ ચોકીઓ, સરકારી કચેરીઓ વગેરે તોડવાં-બાળવાં અને એમાં બૉમ્બ મૂકવા, આ બંને પ્રવૃત્તિઓનું સંચાલન જયંતીભાઈએ હાથમાં લીધું. એમણે રાજદ્રોહપત્રિકાને બંધ કરી. તા. ૧૬-૮-૪ર થી કોંગ્રેસપત્રિકા શરૂ કરી. એમના ઉપનામથી શહેરમાં જુદાં જુદાં ફરમાનો બહાર પડતાં હતાં. દા.ત. (૧) યુદ્ધવેરો ભરવાનું આઝાદ સરકારનું ફરમાન. આ ફરમાનનો અમલ કરવાની સત્તા “શહેર સૂબાને આપી. (૨) શહેર સૂબાનો ઢંઢેરો આઝાદ મ્યુનિસિપાલિટીની સ્થાપનાનો વટહુકમ તા. ૩-૧૧-૪૨. આવાં કાર્યોને લીધે જયતીભાઈ અમદાવાદથી વડોદરા સુધી “શહેર સૂબા' તરીકે ઓળખાતા. અમદાવાદમાં સમાન્તર સરકારની રચના કરવામાં આવી હતી.”
- જયંતીભાઈ ૧૯૪૩માં મુંબઈ ગયા. ત્યાંથી બંગાળામાં દુષ્કાળમાં શ્રી ઠક્કર બાપાની ભલામણથી ભાખરા ડેમ પાસે કામ કરવા લાગ્યા. ત્યાં મજૂરો-ગરીબોને અનાજ આપવાનું કામ કરતા. છ મહિના બંગાળામાં રોકાયા. ત્યાંથી ૨૮-૧૨-૪૩ ભારતભૂમિની સરહદ ઓળંગી બ્રહ્મદેશ જવા માગતા હતા, ત્યાં પકડાઈ જતાં કેસ ચાલ્યો. એક બ્રિટિશ સ્ત્રીએ એમની તરફેણ કરી આથી દેહાંતદંડની સજાને બદલે ચટગાંવ ખાલી કરી જવાનો આદેશ આપ્યો. ૧૯૪૪ થી ૧૯૪૬ સુધી એમને જેલવાસ ભોગવવો પડ્યો હતો.
એમ તો આઝાદ ભારતમાં અમદાવાની મ્યુનિસિપાલિટીમાં ૧૯૪૮ થી ૧૯૫૨ દરમ્યાન ખાડિયામાંથી સમાજવાદી પક્ષની ચૂંટણી જીત્યા હતા. એમણે અમદાવાદ સુધરાઈમાં કામ કર્યું. એમના જીવનકાલમાં ૧૯૩૦ માં જેલ પડી હતી, ૧૯૪૧માં જેલ પડી હતી. છેલ્લે ૧૯૪૪ થી ૧૯૪૬ જેલ પડી હતી. ભારતની આઝાદીની ચળવળમાં નામી-અનામી વીર પુરુષો પોતાની જાતની અને કુટુંબની પરવા
(અનુસંધાન પાન ૧૧ નીચે) પથિક ઑગસ્ટ-૧૯૯૭ - ૧૬)
For Private and Personal Use Only
