Natyadarpan Hindi

Author(s): Ramchandra Gunchandra, Dashrath Oza, Satyadev Chaudhary
Publisher: Hindi Madhyam Karyanvay Nideshalay Delhi

Page 541

१४]
चतुर्क विवेकः प्रत्यन्तनीचभूतादी, पैशाची मागधी च वाक् । शौरसेनी तु नीचस्य, देशोद्देशे स्वदेशगी: ॥४१॥ तियंग-जात्यन्त रादीनाम, प्रानुरूप्येण सराया। भाषा-प्रकृति-वृत्तादेः, कार्यत: क्वापि सहनम् ॥ ४२ ॥ मार्येति शम्बते पत्नी, लिङ्गिनी ब्राह्मणी विजा(जैः) । अम्बाऽपि जननी-वृद्ध, पूज्या तु भवतीत्यपि ॥ ४३॥ भ्रात्राऽग्रजोऽधममन्त्री, नटी-सूत्रभ्रती मियः । पुरोषः-सार्थवाहाम्यां, पत्नी पल्या परन् पतिः ॥ ४॥ महाराजो नृपः सर्वस्त्वार्यपुत्रेति यौवने । पुसा भद्रेति भोक्तव्या, प्रियेति दयिताऽथवा ॥ ४५ ॥ पिता पुत्राभिषायोगैमुंख्या देव्यपि राजभिः । विदूषकेण भवती, राशीचेव्यो नुपस्त्रियः ॥ ४६ ॥ भट्टिनी स्वामिनी देवीत्येवं सर्वाः परिच्छदैः। वेश्याऽज्जुकेति वृद्धा तु, साऽत्ता तुल्या स्त्रिया हमा ।। ४७ ॥ हजे त्वनुत्तमा-प्रेष्ये, भगवदिति देवता। तपःस्था चार्य-देवर्षि-बहुविचाः सयोषितः॥४॥ • मान्यो नामान्तर राजा, लिङ्गिनाऽय विदूषकः ।
वयस्योऽप्यधर्मभट्टी, मोकदेवेति भूपतिः ॥४९॥ मित्राल्याभिर्विदू राजा, . कुमारोमदारकः । मुनि-शाक्यो भवन्तेति, स्वप्रसिपारो प्रती ॥५०॥ सूत्री भावोऽनुगेनासो, तेन मार्षः समः समा। शिष्यात्मजानुजाः पुत्र-वरसो तातो परपि ।। ५१ ॥ सोम्यो मद्रमुखश्चेति, नीचो हण्टे तु पामरैः। येन कर्मादिना यस्तु, स्यात: स तदुपाधिकः ॥ ५२ ॥ शूरे विक्रमसंसूषि, हस्प्यं नामाष पाणिणे। दत्तान्तं प्रायशो वित्रे, गोत्र-कर्मानुसंप्यतः ॥ ५३॥ नुपस्त्रियां शुभ बता-सेनाऽतं पणयोषिति ।
पुष्पाविवाचक पेटघा, बेटे मङ्गलकीर्तनम् ॥ ४॥ इति श्री रामचन्द्रगुणचन्द्रनिर्मिते नाटपदर्पणसूत्रे सर्वपकसाधारणलणनिर्णयो नाम
सतुषों विवेकः समाप्तः ॥४॥
२०७ पचात्मकं समाप्त मावणमर॥