________________
in their own way. Thus the place where Mahāvīra practised penance is proved to be the park close to Vaiśāli and Kundalapura where the Kṣatriyas of Jñātṛ family resided.
10. Place of Mahāvira's Omniscience
The locality where Mahāvīra attained kevala-jñāna is thus described in the Mahāpurānu of Puspadanta (2, 5-6 ): वारह-संवच्छर-तव-चरणु, किउ सम्मइणा दुक्किय-हरणुः पोसंतु अहिंस खंति ससहि; भयवंतु संतु विहरंतु महि, गउ जिम्हिय-गामहु अइ-णियडि, सुविउलि रिजुकुला - इहि तडि । (घत्ता) मोर - कीर - सारस - सरि उज्जाणम्मि मणोहरि, सालामूलि रिसिराणउ रयण - सिलहि आसीणउ । छट्ठेणुववासें हय- दुरिएँ, परिपालिय-तेरह - विह-चरिएँ; इसाह मासि सिय-दसमि दिणि, अवरण्हइ जायइ हिम-किरणि; हत्थुत्तर- मज्झ-समासियइ, पहु वडिवण्णउ केवलसियइ ।
The same is narrated in the Uttara - purāna (74, 348 ff.) : भगवान् वर्धमानोऽपि नीत्वा द्वादश-वत्सरान्, छाद्मस्थ्येन जगद्बन्धुम्भिकग्रामसंनिधौ । ऋजुकूला नदी - तीरे मनोहर - वनान्तरे, महारत्नशिला-पट्टे प्रतिमा-योगमावसन् । स्थित्वा षष्ठोपवासेन सोऽधस्तात्सालभूरुहः, वैशाखे मासि सज्योत्स्नदशम्यामपराह्नके। हस्तोत्तरान्तरं याते शशिन्यारूढशुद्धिकः, क्षपक- श्रेणिमारुह्य शुक्ल - ध्यानेन सुस्थितः । घाति-कर्माणि निर्मूल्य प्राप्यानन्त चतुष्टयम्, परमात्म- पदं प्रापत्परमेष्ठी स सन्मतिः ॥ This event is thus described in the Hari-vaṁśa-purāņa (2, 5659):
मनःपर्यय-पर्यन्त-चतुर्ज्ञान - महेक्षणः, तपो द्वादश वर्षाणि चकार द्वादशात्मकम् । विहरन्नथ नाथोऽसौ गुण- ग्राम-परिग्रहः, ऋजुकूलापगा- कूले जृम्भिक - ग्राममीयिवान् । तत्रातापन-योगस्थः सालाभ्याश - शिला- तले, वैशाख शुक्ल पक्षस्य दशम्यां षष्ठमाश्रितः । उत्तरा फाल्गुनी-प्राप्ते शुक्ल-ध्यानी निशाकरे, निहत्य घाति संघातं केवल - ज्ञानमाप्तवान् ।
Mahāvīra practised penance for twelve years. He encouragd his sister Candanā in the practice of ahimsā and forbearance, and reached, in his pious tour, the park on the bank of the river Rju-kūlā, near the village Jṛmbhika. He plunged himself in meditation, seated on a slab of stone under a sāla tree; and observing a fast for two days, he obtained omniscience
Jain Education International
30
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
