Mahavir Siddhant ke Updesh

Author(s): Purushottam Jain, Ravindra Jain
Publisher: Purshottam Jain, Ravindra Jain

Page 82

ਇਕਾਂਤਵਾਦੀ ਦਰਸ਼ਨਾਂ ਦੀ ਕੁਲ ਦਸਕੇ ਪਦਾਰਥ ਦੇ ਸੱਚੇ ਰੂਪ ਨੂੰ ਸਾਮਣੇ ਰਖਦਾ ਹੈ ਹਰ ਫਿਰਕੇ ਦੇ ਕਿਸੇ ਇਕ ਸਿਧਾਂਤ ਨੂੰ ਠੀਕ ਦੱਸਕੇ ਫਿਰਕਾਪ੍ਰਸਤੀ ਨੂੰ ਸ਼ਾਂਤ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਕੇਵਲ ਫਿਰਕਾ-ਪ੍ਰਸਤੀ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਜੇ ਸਿਆਵਾਦ ਦਾ ਜੀਵਨ ਦੇ ਹਰ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਪ੍ਰਯੋਗ ' ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਕੀ ਪਰੀਵਾਰ, ਕੀ ਸਮਾਜ, ਕੀ ਦੇਸ਼, ਸਭ ਥਾਂ ਪ੍ਰੇਮ ਦੀ ਸਦ-ਭਾਵਨਾ ਦਾ ਰਾਜ ਕਾਇਮ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ । ਝਗੜੇ ਤੇ ਲੜਾਈ ਦਾ ਬੀਜ ਇਕ-ਦੂਸਰੇ ਦੇ ਦਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਨੂੰ ਨਾ ਸਮਝਣ ਕਰਕੇ ਹੀ ਹੈ ਤੇ ਸਿਆਦਵਾਦ ਇਸਨੂੰ ਸਮਝਣ ਵਿਚ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ ।
ਇਥੇ ਤਕ ਸਿਆਦਵਾਦ ਨੂੰ ਸਮਝਾਉਣ ਲਈ ਪੱਕੇ ਸਰੀਰਕ ਉਦਾਹਰਣ ਹੀ ਕੰਮ ਵਿਚ ਲਿਆਂਦੇ ਗਏ ਹਨ । ਹੁਣ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਉਦਾਹਰਣਾਂ ਦਾ ਅਰਥ ਸਮਝ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ । ਇਹ ਵਿਸ਼ਾ ਜ਼ਰਾ ਗੰਭੀਰ ਹੈ ਸੋ ਸੂਖਸ਼ਮ ਨਰੀਖਣ-ਢੰਗ ਤੋਂ ਕੰਮ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ।
ੴ ਨਿਤ ਰਹਿਣਵਾਲਾ) ਤੇ
ਅਨਿਤ (ਨਾ ਰਹਿਣਵਾਲਾ) | ਹਾਂ, ਤਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਨਿੱਤ ਤੇ ਅਨਿੱਤ ਦੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਨੂੰ ਲਈਏ । ਜੈਨ-ਧਰਮ ਆਖਦਾ ਹੈ ਕਿ ਹਰ ਪਦਾਰਥ ਨਿੱਤ ਵੀ ਹੈ ਤੇ ਅਨਿੱਤ ਵੀ । ਸਾਧਾਰਣ ਲੋਕ ਇਸ ਚੱਕਰ ਵਿਚ ਪੈ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਜੋ ਨਿੱਤ ਹੈ ਉਹ ਅਨਿੱਤ ਕਿਵੇਂ
{ ੭੪ ]