Book Title: Kundakunda Aur Unke Panch Parmagama
Author(s): Hukamchand Bharilla
Publisher: Todarmal Granthamala Jaipur

View full book text
Previous | Next

Page 83
________________ पंचास्तिकाय संग्रह ] [ ८३ पारमेश्वरी तीथ प्रवर्तना दोनों नयों के प्राधीन होने से इसके बाद साधन-साध्य के रूप में व्यवहार और निश्चय - दोनों प्रकार के मोक्षमार्ग का निरूपण किया गया है, जो अत्यन्त महत्त्वपूर्ण होने से मूलतः पठनीय है । पठनीय ही नहीं, अनुकरणीय है, अनुचरणीय है । व्यवहारमोक्षमार्ग को साघनरूप से निरूपित करने पर भी उसके प्रति बार-बार सावधान किया गया है : "अरहन्त सिद्धचेदियपवयरगगरगरणागभत्तिसंपष्णो । बंधवि पुष्णं बहुसो रग हु सो कम्मक्खयं कुरणदि ॥ जस्स हिवएणुमेतं वा परदव्वम्हि विज्जदे रागो । सोरण विजारगदि समयं सगस्स सव्धागमधरो वि ।। १ अरिहंत, सिद्ध, चैत्य (प्रतिमा), प्रवचन ( शास्त्र ), मुनिगरण और ज्ञान के प्रति भक्तिसम्पन्न जीव बहुत पुण्य बांधता है, परन्तु वह कर्म का क्षय नहीं करता । जिसके हृदय में परद्रव्य के प्रति अणुमात्र भी राग वर्तता है, भले ही वह सर्व श्रागमधर हो, तथापि स्वकीय समय को नहीं जानता ।” अधिक क्या कहें ? प्राचार्यदेव तो यहां तक कहते हैं कि :"सपयत्थं तित्थयरं श्रभिगदबुद्धिस्स सुत्तरोइस्स । दूरतरं णिव्वाणं संजमतबसंपउत्तस्स ॥ संयम-तप-युक्त होने पर भी नवपदार्थों तथा तीर्थंकर के प्रति जिसकी बुद्धि का झुकाव वर्तता है और सूत्रों के प्रति जिसे रुचि वर्तती है, उस जीव को निर्वारण दूरतर (विशेष दूर ) है ।" अन्त में आचार्यदेव उपदेश देते हैं, आदेश देते हैं, सलाह देते हैं, प्रेरणा देते हुए कहते हैं : " तम्हा रिगव्वुविकामो रागं सम्वत्थ कुरणवु मा किचि । सो तेरण वीदरागो भविप्रो भवसायरं तरदि ॥ " पंचास्तिकायसंग्रह, गाथा १६६-१६७ पंचास्तिकायसंग्रह, गाथा १७० 3 पंचास्तिकाय संग्रह, गाथा १७२

Loading...

Page Navigation
1 ... 81 82 83 84