________________
કરી શકતા હશે વા? ફ્રાંસ પોતાના પગ નીચે અલ્જેરીયાની પ્રજાને કચડવામાં હજીએ મેટાઈ માને માને છે. બ્રિટન આફ્રિકન પ્રજાને ગુલામીની ગાઁમાં સડાવી દેવામાં ગૌરવ લે છે, તે અમેરિકા ૬૦ ક્રોડની વસતિ ધરાવનાર લાલચીનને યૂનામાં પ્રવેશ કરતું અટકાવવા માટે આજે વર્ષોંથી કાવાદાવા રમે છે, તે દેશા કયા માઢે આ ડહાપણભરી વાતેા કરી રહ્યા છે એ સમજાતું નથી.
પણ આમાં મેટામાં માટી ગંભીર ભૂલ હાય તા સ્વતંત્ર ભારતના તંત્રવાહકાનાં ગારી પ્રજાના ગુલામ અનવાની મનેાવૃત્તિવાળા વલણુની છે. દરેક વાતમાં ગારીપ્રજા અને તેના તંત્રની સામે આપણે જે પહેલેથી જોવાનું રાખ્યું છે, તેનું જ પરિણામ છે. કાશ્મીરના પ્રશ્ન યૂનામાં લઇ જવાની વાતમાં ભારતે પહેલેથી સમ્મતિ શા માટે દર્શાવવી જોઇએ ? શું ગારીપ્રજાના હૃદયમાં રહેલી મેલીમુત્સદ્દીગીરીથી ભારતના તંત્રવાહક અપરિચિત છે વારૂ?
આ
આજે તા ભારતના સાથી ગણાતા, અને ભારતની સાથે પંચશીલ કે સહઅસ્તિત્ત્વના સિદ્ધાંતાની જગતમાં ધૈષણા કરવામાં સહિ કરનારા દેશાએ પણ ભારતને કાશ્મીરના પ્રશ્નમાં ગે। દીધા છે, હવે તે ભારતની રાજ્ય વ્યવસ્થાના પુરસ્કર્તાઓએ યૂરોપની પ્રજા પર વધુ પડતા વિશ્વાસ મૂકવાનું માંડી વાળી, યૂરોપીય વર્ચસ્વ ધરાવતી યૂનાની સમિતિને છેલ્લા જુહાર કરી, પોતાની સ્વતંત્ર નીતિ-રીતિમાં દૃઢ વિશ્વાસ રાખી, ભારતીય સંસ્કૃતિ કે ભારતીય વ્યવહારને અપનાવી લેવાની જરૂર છે, જો કે, આજે આમાંનું કશું જ બની શકે તેમ નથી, કારણ કે આજનું ભારતીય રાજ્યતંત્ર પશ્ચિમવાદના રંગે પૂરેપૂરૂં રંગાઈ ચૂકયુ' છે, છતાં ‘ જાગ્યા ત્યાંથી સવાર ' એ દૃષ્ટિએ આટલુ કહેવા લિ થઇ આવે છે. જો અમારા પ્રામાણિક અને સાફ દિલના આ અવાજ તે લેાકેાનાં કાને પહેાંચતા હાય તા, કરી ીને અમે એજ કહીએ છીએ કે, પશ્ચિમ તરફનું મેઢુ ફેરવી, પૂર્વ તરફ પાછા વળેા ! ’
4
એક બાજુ યૂરાપમાં આજે કાશ્મીરને પ્રશ્ન મધ્યબિંદુ બન્યા છે, ત્યારે ભારતના ખૂણે-ખૂણે આજે
• ક્લ્યાણ : ફેબ્રુઆરી ૧૯૫૭ : ૮૩૫ : ચૂંટણીને પવન સખ્ત રીતે ફૂંકાઇ રહ્યો છે. દેશના પ્રત્યેક છાપાએ આજે ચૂંટણીના જ સમાચારાથી પાનાઓના પાના ભરી રહ્યા છે. ભારતના જે જે વાદ, પક્ષા કે રાજકીય સંસ્થા છે, તે બધાયે આજે સત્તાને કબ્જે કરવા મેદાને પડયા છે. લેાકશાસનના નામે પશ્ચિમના દેશાના બંધારણનું આંધળુ અનુકરણ એટલે ચૂંટણીની પ્રથા આમાં દેશના અો શ॰ તે ખોટા વ્યય થવાના, ક્રાડે। માણસાની તન, મન તથા ધનની શક્તિઓને મહિનાઓના મહિના સુધી દુર્વ્યય થવાના, દેશના તંત્રવાહકોથી માંડીને ન્હાનામાં ન્હાના માણસ સુધી દરેકને વગર પ્રયેાજને કેવલ ખેલવાના વામાં તણાઈ જવાનુ, ને ધાંધાટ, આપવડાઈ તેમજ પ્રજાને ધેાળે દિવસે હથેલીમાં ચાંદ બતાવવાની વાતોથી રાજી રાજી કરી, વધારેમાં વધારે ખુરશીઓ કબ્જે કરવા માટે દેશમાં પ્રત્યેક રાજકીય પક્ષને પરિશ્રમ કરવાને.
આ દિવસેામાં છાપાએ પણ આ જ વાતેથી ભરાઈ જવાના, દરેકને કેવલ પાતાના પક્ષની વાહવાહ સિવાય કાંઇ કહેવાનું નહિ, વધારેમાં પેાતાના સિવાયના, અન્યપક્ષેાને વ્યર્થ હલકા પાડવા પ્રયત્ના કરવાના. આ છે, આજના ચૂંટણીતંત્રની ઉજાણી (?) ભાજી: ભારત જેવા દેશમાં આ ચૂંટણીની પ્રથા એ કેવળ નિરર્થક લાગતું તત્ત્વ છે, પણ આજે એ સાંભળવા તે કેણુ તૈયાર છે? છતાં દેશમાં એવા હજારા સમજી, શાણા, તથા સધ્ય વિચાર છે. કે જેએ આ ચૂંટણી વ્યવસ્થાના તૂત પ્રત્યે પેાતાની નાપસંદગી દર્શાવે છે. આમાં જે લેાકેા ચૂંટાઇને આવે છે, તે લાયક છે, યાગ્ય છે, કે હજારા માણસેાવતી ખેલવાને અધિકાર ધરાવે છે, એવુ કાંઇ નથી, જે ભારતમાં જે ચૂંટણી પ્રથા છે. તે તે
4.
કેવળ નાટક છે, જે પક્ષ પાસે લાગવગ છે, પ્રચાર માટેના વ્યવસ્થિત સાધના છે, તે પ્રજાના કરાડે। અભણ, મૂર્ખ અને અણસમજી વર્ગને ભરમાવવા માટેના બધાએ વ્યવસ્થાતા જેની પાસે છે, તે પક્ષ વધારે ખુરસીએ કબજે કરી શકે છે.
તેમાં મેટી કમનશીબી એ છે કે, ભારતની પ્રજા, ગાડરીયા પ્રવાહ જેમ વર્તન કરનારી છે, એટલે જે
