Book Title: Jain_Satyaprakash 1954 07
Author(s): Jaindharm Satyaprakash Samiti - Ahmedabad
Publisher: Jaindharm Satyaprakash Samiti Ahmedabad
View full book text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જીરાવલા પાર્શ્વનાથતીર્થ
સ્થાપનાને સમય
લેખક : પં. શ્રીયુત લાલચંદ્ર ભગવાન ગાંધી શ્રી જૈન સત્યપ્રકાશના ગત અંક ૯માં પૃ. 1૬૧-૧૬ માં શ્રીયુત અગરચંદજી નાહટાનો એ નામને લેખ પ્રકાશિત થયો છે, તેમાં મારા નામ-નિદેશ સાથે સુચન હોઈ તે સંબંધમાં સ્પષ્ટીકરણ કરવાની મારી ફરજ સમજું છું.
બીકાનેર-નિવાસી એ શ્રીમાન બંધુ ઐતિહાસિક વિષયમાં અને પ્રાચીન સાહિત્યમાં રસ લે છે, તથા ગૂજરાતીમાં લખે છે, એ જાણી આનંદ થાય થાય છે. અથિી તેર વર્ષ પહેલાં પ્રકટ થયેલા મારા ગ્રંથ “પાવાગઢથી વડોદરામાં પ્રકટ થયેલા જીરાવલા પાર્શ્વનાથ'ને ઉદ્દેશી ત્યાં તેમનું વક્તવ્ય છે. તે તીર્થસ્થાપનાના સમય વગેરે સંબંધમાં સંશોધન કરતાં પ્રાચીન ત્રણ ઉલ્લેખ મને મળી આવ્યા, તે મેં ત્યાં દર્શાવ્યો છે. ત્રીજા ઉલ્લેખમાં “વીર-વંશાવલીમાં ' સં. ૧૧ તથા પ્રતિષ્ઠા કરનાર આચાર્યનું નામ શ્રી અજિતદેવસૂરિ રપષ્ટ જણાવેલ છે –
તિવારઈ ધાધલઈ પ્રાસાદ નીપજાવી મહેસવે વિ. સં. ૧૧૯૧ વર્ષિ શ્રી પાર્શ્વને પ્રાસાદે થાપ્યા. શ્રી અજિતદેવસૂરીઈ પ્રતિષ્ઠા.” આ અજિતદેવર સુપ્રસિદ્ધ વાદી દેવસૂરિના ગુરબંધુ હેઈ તેમના સમકાલીન હતા. વિ. સં. ૧૨૪૧માં કુમારપાલ–પ્રતિબોધ વગેરે રચનાર સેમપ્રભાચાર્યના ગુરુ વિજ્યસિંહરિના એ ગુરુ હોઈ વિક્રમની બારમી સદીના ઉત્તરાર્ધમાં વિદ્યમાન હતા. પ્રાચીન વંશાવલી-પટ્ટાવલીના આધાર પર અર્વાચીન યોજના થયેલી જણાય છે, તેને અર્વાચીન હોવાને કારણે અમાન્ય કહી શકાય નહિ. | વિક્રમની ૧૫ મી સદીના ઉત્તરાર્ધમાં વિદ્યમાન ૫. સોમધર્મ ગણિએ સં. ૧૫૦૩માં રચેલી ઉપદેશસતતિમાં ધાંધલ શ્રાવકનો સમય “નાઝેશ' શબ્દો દ્વારા સં. ૧૧૦૯ સુચવેલ છે, તેમ જ સં. ૧૭૨ ૪ માં રચેલી છરિકાપલિ-પાસ્તવની સુબોધિકા ટીકામાં વાચક પુણ્યસાગરે પણ નરસાસ્ત્ર-ચ-રાશિ' શબ્દ દ્વારા એ સમય જણાવ્યો છે. એમાંના નંદ (૯) અને અબ્ર (0) ને સીધી રીતે લઈએ, તે ૯૦ સંખ્યા લઈ શકાય તે સં. ૧૯૦ને સમય નીકળી શકે, તે ત્રીજ ઉલ્લેખ સં. ૧૧૯૧ સાથે સંગત થઈ શકે; તે જણાવવા ત્યાં સં. ૧૧૦૯ સાથે કૌંસમાં અમે (૯૦) પણ સુચવેલ છે. ત્યાં જણાવેલા ત્રણે ઉલ્લેખમાં સહજ ફેરફાર સાથે ધાંધલ (ધાધૂ) ગૃહસ્થનો, તથા સેહિલી, સેહલી, સાહોલી શબ્દ દ્વારા નદીનો નિર્દેશ છે. ગાયના દૂધ ઝરવા સંબંધી ઘટના પણ લગભગ મળતી છે.
વિક્રમની બારમી સદીના ઉત્તરાર્ધમાં થઈ ગયેલા ધાંધલ નામના પ્રસિદ્ધ સુબાવકનું નામ આપણને તે જ સમયની અને પાછળના ગ્રંથ દ્વારા જાણવા મળે છે. તેવી જ ઘટનાવાળા તે જ સમયમાં પ્રકટ થયેલા ફલધિ (ફલેધી)- પાર્શ્વનાથતીર્થની ઉત્પત્તિના સંબંધમાં અનેક ગ્રંથકારેએ એનું નામ દર્શાવ્યું છે. જેની પ્રતિષ્ઠા વિ. સં. ૧૧૮૧માં ધર્મોષસૂરિએ કરી હતી–એમ વિક્રમની ચૌદમી સદીના ઉત્તરાર્ધમાં રચેલા ફલવધિ પા-કલ્પમાં જિન
શ્રી નાહટાઇને એ લેખ હિંદીમાં લખેલું હતું. તેને ગુજરાતીમાં અનુવાદ કરીને અમે આપ્યા હતા. સંપાદક,
For Private And Personal Use Only
