________________
અયોધ્યામાં શ્રી સીતાદેવીનો સંદેશ કૃતાન્તવદન સેનાનીના મુખે સાંભળી મૂછિત અને વિલાપાકુલ શ્રી રામચન્દ્રજીને શ્રી લક્ષ્મણજીનું સૂચન મળતાં સ્વયં શોધ કરવા નીકળવું નિરાશા મળતા દુર્દશાનો અનુભવ કરવો આદિ પુણ્યપાપના અસ્તિત્વ અને અસરને કબૂલાવનારી વાતો શાંતચિત્તે પઠનીય છે.
છેવટે, લવણ-અંકુશ પુત્રોનો જન્મ, સિદ્ધપુત્ર દ્વારા તેઓનું અધ્યયન, નારદજીના મુખે માતાના ત્યાગની વાત સાંભળી પિતાને અને કાકાને જોવાની ઇચ્છા, યુદ્ધની તત્પરતા, યુદ્ધ માટેનું પ્રયાણ, રામ-લક્ષ્મણને પણ શંકામાં મૂકી દે તેવું યુદ્ધ ખેલવું, રહસ્યનો સ્ફોટ, પિતા પુત્રનું મિલન અને સીતાજીએ દિવ્ય કરવું અને દીક્ષા ગ્રહણ કરવી આદિ વિસ્તારથી વર્ણવાયેલી વાતોમાં ઘણીઘણી રહસ્યપૂર્ણ વાતોના ખુલાસા મળી રહે છે. | ‘રામનિર્વાણ' નામના દસમા સર્ગ આધારિત પ્રવચનોમાં રોષમાં આવેલા
શ્રી રામચન્દ્રજીને સીતાત્યાગ અને સીતાએ કરેલા ત્યાગનું રહસ્ય સમજાવતી હિતશિક્ષા શ્રી લક્ષ્મણજીએ આપી છે ત્યાંથી કેવળીની પર્ષદામાં જવું, શ્રી રામચન્દ્રજીનો પ્રશ્ન-કેવલીનો ઉત્તર, સીતાહરણ-રાવણ-વધ અને રામ પ્રત્યેના રાગ આદિના શ્રી બિભીષણે કરેલા પ્રશ્નના ઉત્તરમાંથી કેવળજ્ઞાની દ્વારા કરાયેલા પૂર્વભવના સંબંધોની સવિગત ચર્ચા સંસારના તાદશ સ્વરુપને રજૂ કરનારી છે, ઘણા અજ્ઞાત રહસ્યોને પ્રગટ કરનારી છે.
છેવટે શ્રી સીતાજીનું અચ્યતેન્દ્રપણે ઉત્પન્ન થવું, રામ-લક્ષ્મણના પ્રેમની પરીક્ષા, વિરક્ત રામની દીક્ષા, સીતેન્દ્રનો ધ્યાનમગ્ન રામમુનિને ઉપસર્ગ, કેવળ પ્રાપ્તિ અને રામમુનિના નિર્વાણની વાત વર્ણવાઈ છે.
આમ કલિકાલ સર્વજ્ઞ શ્રી હેમચન્દ્રસૂરીશ્વરજી મહારાજાના ત્રિષષ્ઠિ સાતમા પર્વના આધારે થયેલા આ પ્રવચનોએ આપણા જેવા કેંકની કાયાપલટ કરી છે કરી રહ્યાં છે અને કરતાં રહેશે. એટલે ‘તત્ત્વસભર ધર્મ કથાનુયોગના મહાગ્રંથ' તરીકે આદરપાત્ર બનેલાં આ પ્રવચનોને સહારે ચિરકાળ પર્યત ભવ્યજીવો એ પ્રવચનકાર મહર્ષિદેવને પૂજતાં રહેશે એ નિ:સંશય છે.
સદ્ગુરુચરણ સેવાદેવાકી
આચાર્ય વિજય શ્રેયાંસપ્રભસૂરિ દ્ધિ.વૈશાખ વદ-૧૧, વિ.સં.૨૦૬૬, સિદ્ધાંતમહોદધિ સ્વ.પરમગુરુવર સ્વર્ગતિથિ. થરા
