________________ જૈનધર્મને પ્રાણ વાદમાં એ સંભવ જ નથી; એ પ્રસંગ તે રાગ, મેહ કે દેશને જ આધીન છે. વળી, એ કામાચાર પ્રસંગ કેઈના આધ્યાત્મિક હિતને માટે પણ સંભવી નથી શકતો. આવા જ કારણથી બ્રહ્મચર્યના પાલનનું નિરપવાદ વિધાન કરવામાં આવ્યું છે અને એ માટે દરેક જાતના ઉપાયો પણ બતાવવામાં આવ્યા છે. બ્રહ્મચર્યનો ભંગ કરનારાને પ્રાયશ્ચિત્ત તે આકરાં છે જ, તેમાં પણ જે જેટલે ઊંચે દરજેથી બ્રહ્મચર્યની વિરાધના કરે છે તેને તેના દરજજા પ્રમાણે તીવ્ર, તીવ્રતર, તીવ્રતમ પ્રાયશ્ચિત્ત કહેલાં છે. જેમકે, કેઈ સાધારણ ક્ષુલ્લક સાધુ અજ્ઞાન અને મેહને વશ થઈ બ્રહ્મચર્યની વિરાધના કરે તે તેનું પ્રાયશ્ચિત્ત એને ફુલ્લક અધિકાર પ્રમાણે જેલું છે. અને ગીતાર્થ (સિદ્ધાંતને પારગામી અને સર્વમાન્ય) આચાર્ય આવી ભૂલ કરે તે તેનું પ્રાયશ્ચિત્ત પેલા ક્ષુલ્લક સાધુ કરતાં અનેકગણું વધારે કહેલું છે. તેમાં પણ આ જ ન્યાય પ્રચલિત છે. કાઈ તદ્દન સામાન્ય માણસ આવી ભૂલ કરે તે સમાજ એ વિષે લગભગ બેદરકાર જે રહે છે, પણ કોઈ કુલીન અને આદર્શ કાઢીને માણસ આ પ્રસંગને અંગે સાધારણ પણ ભૂલ કરે તે સમાજ તેને કદાપિ સાંખી લેતું નથી. [ અચિં' ભા. 1, પૃ. ૫૦૭-પાપ, પt૭-૫૨૧, 524127, 533, 534] 1. આ લેખના સહલેખક શ્રી બેચરદાસજી દેશી પણ છે. Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org
