Jain Dharm Prakash 1978 Pustak 094 Ank 10 11

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha

Page 9

શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ ક્ષમા યાચવાની. પહેલું કામ વધુ અગત્યનું છે, એટલું જ નહીં કઠીન પણ છે. દુષ્કર છે એતી દુષ્કર છે. બીજાની ક્ષમા માગી લેવી તે તે સહેલું છે. પરંતુ બીજાને ક્ષમા આપવી તે તે વીરપુરૂષનું જ કાર્ય છે. ક્ષમાવત બનવું એટલે બીજાએ કરેલી ભૂલેદે અપમાન નિંદા વગેરે નો બદલો લેવા સમર્થ હોવા છતાં પણ તે ભૂલી જવું તેને ક્ષમા આપવી. તેમાં નિર્બળતાની નિશાની નથી. કાયરતાનું લક્ષણ નથી શૂરવીરપણનું લક્ષણ છે. ક્ષમા આપ્યા પછી જે તે વ્યક્તિ સાથેને ભૂ કાળ તદ્દન ભૂલી જવાને ! તે જે તે વૈરને સમૂળગો નાશ ! કેટલી અદભૂત વાત છે. આવી ક્ષમાના ઉદાહરણો આ ગામમાં સંખ્યાબંધ છે. અંધક સન્યાસીની ચામડી ઉતારનાર માણસને એક જ મિનિટમાં ચમત્કાર બતાવી શકનાર ખંધક સન્યાસીની ક્ષમા એ પણે અગાઉ જોઈ ગયા છીએ. જેણે ધરણેન્દ્ર સાક્ષાત સહાય કરવા આવેલ તે શ્રી પાર્શ્વનાથની કમઠ પત્યેની ક્ષમા કેવી અજોડ હતી ! એક જ મુષ્ટિ પ્રહારથી જે ભારતના પ્રાણ લઈ શકે તેવા શ્રી બાહુબલિ' જેણે મુષ્ટિ મારવા ઉપાડેલ હાથે ક્ષમા વડે કરીને પિતાના જ દેશનું લેશન કર્યું જેની સેવામાં અહેરાત્રી શક્રેન્દ્ર મહારાજ રહેતા તેવા મહાવીર પ્રભુએ પિતાના કાનમાં ખીલા મારી જનાર પ્રત્યે આવી અદ્દભૂત ક્ષમાને પ્રયોગ કર્યા હતા. વાચક વગ આપ કયારેક આ પ્રયોગ કરી જોશો તે આપને ખ્યાલ આવશે કે કે અનંત શકિતમાન આત્મા આપના આ સ્થર દેહ માં બિરાજી રહ્યો છે. ક્ષમા ધારક ક્રમેકરીને પિતાના આમાનું વિર્ય ફેરવે છે અને કર્મદળને નાશ કરે છે તને નુકશાન કરનાર વ્યકિત તમને ગાળદેનાર વ્યકિત તમારા પૈસા પાડનાર વ્યકિત, તમારી સાથે ઝગડે કરનાર તમને માર મારનાર વ્યકિત વગેરે સર્વેને તમે સંવત્સરી પર્વના દિવસે ક્ષમા છે ને? તે વ્યકિત ફરીથી કંઈ ગરજ અનુસાર તમારી પાસે કામ માટે આવે ત્યારે તે બધું ભુલીને તેનું કામ કામ કરી આપે છે ને? કે હવે આ ઠીક લાગમાં આવે છે તેવું વિચારો છે? જે પાછળ પ્રમાણે થતું હોય તે તે માત્ર મિચ્છામી દુકકડમ” વાણીમાં જ છે. આત્મા-પિતાને જ છેતરી રહ્યો છે તેના જેવું માયાકપટ બીજુ શુ હોઈ શકે? “ક્ષમાવું છું' કહેનાર વ્યકિત બીજે જ દિવસે ક્રોધ વેર અને ઝગડાના ભાવમાં ખેંચાઈ જતો હોય તે તેને ક્ષમાવંત કેમ કહીએ. માટે ક્ષમા આપવી તે દુષ્કર કાર્ય છે. કાયરનું કામ નથી.
શ્રીવીતરાગ પ્રભુ કહે છે કે ક્ષમા આપીને બીજાની ક્ષમા માગે બીજા જે જે પ્રત્યે તમારાથી કઈ અગ્ય વર્તન થયું હોય તે સર્વેને તમે કહે કે “સર્વે જીવાવી ખમંતુ મે” મન સર્વ જે ક્ષમા ( ક્ષમા આપ ) ક્ષમાવીને જ ક્ષમા માગવાને અધિકાર છે. અને બંને ક્રિયા થઈ જાય પછી જ “આ જગતના સર્વ જીવા મારા મિત્ર છે તે શકય બને છે. “મિત્તીમે સવ ભુએ સુ-” અને જ્યારે સર્વ જે મિત્ર છે ત્યારે જ “વેર મઝકમ્ ન કેણઈ” “મારે કોઈની સાથે વેર ભાવ નથી” તેમ બને છે.
2. મરતુ ફોષ િવદુ ! ' પ્રાધ્યાપક બી. એફ. કેલેજ
સુરેન્દ્રનગર,