________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
( ૧૨ )
અપ્રકાશિત સ્વરૂપે મારી સામે અત્યારે એટલે કામચલાઉ કેટલાંક વિધાન કરી સ પડે છે.
www.kobatirth.org
જૈન ધર્મ પ્રકાશ
તેા નથી તેાષ માનવે
(૧) અષ્ટક વિપાક કિવા કર્મ વિપાક-આની
એક હાયપેાથી અમદાવાદના ભંડારમાં છે. એમાં આ કર્માનું નિરૂપણ સક્ષેપમાં પણ હશે. એના મુખ્ય વિષય તા આઠ કર્મોના વિપાકને રજૂ કરતી કથા હોવા સંભવ છે આકૃતિની નોંધ મેં ફસિદ્ધાન્ત સંબ’ધી સાહિત્ય (પૃ. ૯૯ )માં લીધી છે.
(૨) ઉણાદિનામમાલા—આની ચારેક હાથપેથી મળે છે. આ અભિધાનચિન્તામણિને અનુસરીને રચાઈ છે એમ “ જૈન સાહિત્ય સક્ષિપ્ત ઇતિહાસ '' (પૃ. ૪૭૦)માં ઉલ્લેખ છે. અભિધાનચિન્તામણિની સ્વેપન્ન વૃત્તિમાં શબ્દોની સિદ્ધિ વેળા ઉણાદિત્રાના નિર્દેશ કરાયેા છે. એટલે આ કૃતિના નામ ઉપરથી હું એવી કલ્પના કરું છું કે ઉણાદિત્રાને અહીં સંગ્રહ કરાયા હશે એમ જ હાય. તે। એક રીતે આ વ્યાકરણને લગતી કૃતિ ગણાય તે। અન્ય રીતે એ ભાષા વિજ્ઞાનની.
આ
૫ ચવર્ગસ ગ્રહનામમાલા—આની ત્રણ હાથપેાથી મળે છે. એનુ નામ વિચારતાં એમાં કવજ્રથી માંડીને પ–વગ સુધીના સ ંસ્કૃત શબ્દને સ્થાન અપાયું હશે. આમ એ એક પ્રકારના કાશ ગણાય.
(૪) પચશતિ પ્રબોધ સબધ આ નામમાંના ‘ પ્રખાધ ’શબ્દ અશુદ્ધ હોય એમ લાગે છે, ગમે તેમ પણ જૈન ગ્રન્થાવલી(પૃ. ૧૩૦)માં આ કૃતિનું ‘પંચાસ્તિ પ્રોધ સબવ’ એવું જે નામ દર્શાવાયું છે તે તે ખોટું જ છે. આ કૃતિની વિ. સ’. ૧૫૭૪ માં લખાયેલી એક હાથપાથી આજથી તેર વર્ષોં ઉપર મુનિશ્રી (હવે ણિ ) અભયસાગરને મળ્યાનુ એમણે મને. તા. ૧૧–૯–'પર ના કાગળમાં જણાવ્યું હતું. આ કૃતિ ચાર અધિકારમાં વિભક્ત છે અને એમાં ૬૨૪ કે ૬૨૫ કથા છે. આ કૃતિના નામ પ્રમાણે એમાં ૫૦૦ પ્રબન્ધા હોવા
[ કારતક
જોએ આની સંક્ષિપ્ત નોંધ મેં “જૈન સ ંસ્કૃત સાહિત્યના ઇતિહાસ ” ( ખંડ ૨, ભા. ૧)માં લીધી છે. હાલમાં આ પ્રબન્ધ પચશતીનું શ્રી ચિદાનન્દમુનિના શિષ્ય શ્રી મૃગેન્દ્રમુનિને હાથે સંપાદન થાય છે અને એ ટૂંક સમયમાં પ્રસિદ્ધ થનાર છે. એમ જાણવા મળે છે. આ કૃતિમાં પ્રતિહાસ તેમ જ અનુશ્રુતિને આધારે કેટલીક ઘટનાઓ અપાઇ છે.
સામાન્ય જનતાને પણુ રસ પડે એવી પણ કેટલીક કથા છે.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જૈન કથાઓના કાશ અત્યાર સુધી તે કાઈએ તૈયાર કર્યાનું જણાતુ નથી, જે કે એ કાર્યં કયારનુ થવુ જોઈતુ હતુ. પૌરાણિક કથા કાષ ગુજરાત વર્નાકયુલર સેાસાયટીએ ઈ. સ. ૧૯૩૨ માં પ્રસિદ્ધ કર્યાં છે; તે એ લક્ષ્યમાં રાખી આ કાશ રચાવેા ઘટે.
.
(૫) પુણ્યધન તૃપ્તથા-આ એક રાજાની કથા છે, અન્ય કાએ પુણ્યધનકથા રચી છે.
(૬) પુણ્યસારકથા-આ ૧૩૧૧ મ્લેક જેવડી રચના છે. જિનરત્નકાશ (વિ. ૧, પૃ. ૨૫૧)માં સૂચવાયા મુજબ એ “મહાવીર જૈન સભા' ખભાત માટે નાનજીભાઈ પાપદે ઇ. સ. ૧૯૧૯ માં
છપાવી છે. આ જ કૃતિ તે પુણ્યધનચરિત્ર છે. એમ જિ॰ ૨૦ કા૦ (વિ. ૧, પૃ. ૨૫૫)માં ઉલ્લેખ છે. પુણ્યસારથા અજિતપ્રભસૂરિએ તેમજ અન્ય કોઇએ પણ રચી છે, પુણ્યસારકથાનક વિવેકસમુદ્રે વિ. સ, ૧૩૩૪માં રચ્યું છે, ભાગદ્રે પુણ્યસાર ચરિત્ર રચ્યું છે. અને એ હીરાલાલ હંસરાજે ઈ.સ. ૧૯૨૫ માં પ્રકાશિત કર્યું` છે. આ ઉપરથી એમ ભાસે છે કે શુભશીલગંણુની પહેલાં પણ પુણ્યસારની કથા જેવી રચના કરાઈ છે.
(૭) પ્રભાવથા –આમાં પ્રભાવકચરિત યાને પૂર્ષિચરિત્રની જેમ જૈન પ્રભાવાનાં ચત્રિો રજૂ કરાયાં હરશે. જૈ. સા. સ. ઇ. (પૃ. ૪૭૦)માં
૧ તિક્ષ્ણ માટે જીએ છેલ્લુ પાનુ
For Private And Personal Use Only
