________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
અંક ૧૦].
જૈન સાહિત્યમાં ભગવદ્ ગીતા
તો આવયની ઉપર્યુક્ત યુણિના કર્તા જિન- ભગવદ્ ગીતાના ઉપર ૧ શંકરાચાર્ય સંસ્કૃતમાં દાસ ગણિ હોવા વિષે શંકા છે; બાકી એ સુપ્રિભુની ટીકા રચી છે. એ શંકરાચાર્ય કરતાં સમભાવભાવી કર્તા સમભાવભાવી હરિભસૂરિના પુરગામી છે એમ હરિભદ્રસૂરિ પહેલાં થયાં છે. એ સૂરિએ તત્ત્વતે મારું માનવું છે જ આ ચુહિણના પૂર્વ ભાગ નિર્ણય નામની કૃતિ રચી છે એમાંનાં નિમ્નલિખિત (પત્ર ૩ ૩ ૬ )માં “મન્ચે : ' એવા ઉલેખપૂર્વક પડ્યો ભગવદ્દગીતા સાથે લગભગ મળતાં આવે છે જે નિમ્નલિખિત અવતરણ અપાયું છે :
તરંવનિર્ચ લાગવદગીતા Pataiણ લiffન વથા વિદ્ગાર
સંત વાળ • ૧, ૨ અ. ૧૩, લે. ૧૩ नयानि गृह्णाति नरोऽपराणि ।
માર્થ૦ , ૧, ૩ ક. ૧૫, કલે, ૬
૦ ૨, ૨=૧, ૪૦ અ. ૧૫, લે. ૧૬ તથા શરીર પરાગ ગદ્દાત્ત
નાતૃ૦ ૨, ૬ ૩, ૫, ક. ૧૪ જૂના ૬ દઈ ! કી : "
દેવો. ૨, ૬ અ. ૨, સે. ૨૪ ભગવદ્ ગીતાના બીજા અધ્યાયના બાવીસમાં ૦ ૨, ૧૩ અ. ૬, કલે. પ પધને પૂર્વાધ તે ઉપર પ્રમાણે જ છે, પરંતુ એને
- શીક્ષાંકમુરિએ જૈનોના બે મહત્વપૂર્ણ આગમેઉત્તરાર્ધ નીચે મુજબ મુદ્રિત પુસ્તકમાં જોવાય છે :
ના અને સાથે સાથે એ પ્રત્યેકની નિત્તિના તથા શરીerળ વિદાચ કળaar વિવરણરૂપે સંસ્કૃતમાં એકેક ટીકા રચી છે. આ સંવત 7 વાર રેહી ' રાગમનાં નામ અનુક્રમે આયાર અને સૂયગડ
છે, આયરની ટીકાના રચના વર્ષ તરીકે ચાર આશયની દષ્ટિએ તો ઉત્તરાર્ધ સુવિગત
ભિન્ન ભિન્ન ઉલ્લેખ મળે છે: (૧) શક સંવત્ અંતરણ સાથે મળે છે. પ્રસ્તુત.. સુપ્રિભુના કર્તા શંકરાચાર્યના સમય કરતાં પ્રાચીન છે એટલે
૭૭૨, (૨) શક સંવત ૭૮૪, (૩) શક સંવત્ એમણે આપેલું અવતરણ પાઠભેદની દૃષ્ટિએ ઘણું
હe૮ અને (૪) ગુમ સંવત્ છાકર. આ પૈકી
શક સંવત ૭૯૮ સમુચિત જણાય છે. આ શીલાંકમહત્વનું ગણાય.
સૂરિએ કે એમના નામધારી અન્ય આચાર્ય વિ. ઉપર્યુક્ત ગિત અવતરણ વિસાવલ્સ- સ. ૯૨૫ માં કે એ અરસામાં ચ મહાપુરસયભાસમાંના ગણધરવાદમાં અવતરણું તરીકે ચરિય રહ્યું છે એને અંતિમ નિર્ણય થયે નથી. હોવાનો ઉલ્લેખ સંતબાલે “ શ્રી આચારાંગ સૂત્રનું ગમે તેમ પણ આયારની ટીકા રચનારા શીલાંકગુજરાતી અનુવાદન ” નામના પુરતકના પરિશિષ્ટ સરિએ જ સયાડ અને એની નિજુત્તિના સ્પષ્ટી(પૃ. ૧૫)માં.ટિપણરૂપે કર્યો છે તે વિચારણીય
૧, એમને સમય ઇ. સ. ૭૮૮-૮૨૦ ને મનાય છે. જણાય છે. આ જ પરિશિષ્ટ(પૃ. ૧૦-૫૭)માં એમણે ભગવદગીતા (અ. ૩, . ૧) ઉપરના પિતાના આયારને ભગવદ્ ગીતા સાથે સૈદ્ધાતિક, સાધ• ભાગમાં કઈ ટીદાકારને અભિપ્રાય દર્શાવી તેનું નિરસન નાત્મક અને સમાનાર્થસૂચક એમ ત્રિવિધ સમન્વય કર્યું છે. એ ટીકા હજી સુધી તો મળી આવી નથી. નિરૂપાય છે. વળી પ્રારંભમાં ડે. ટી. એન. દવેના ૨. આ બાબતની વિશેષ વિચારણા માટે જુઓ પી. નિદર્શનમાં આ વિષય અંશતઃ ચર્ચા છે. છે. ગેડને લેખ નામે “The Bhagavadgita in the
Pre-Samkaracarya Jaina Sources". 242 ? * એમણે નાનચંદ્રજીના શિષ્ય સૌભાગ્યચંદ્રના નામથી લેખ ભાં. પ્રા. સ.મં.ના સામયિકમાં-ABORIમાં Vol. પ્રસ્તુત અનુવાદન કરેલ છે.
XX, pp. 188-19માં છપાયેલ છે.
For Private And Personal Use Only
