________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આંતર શત્રુઓ
(૬૩).
જ ગાયું છે. આત્મનિરીક્ષણુથી મદ કે મિથ્યા- જન્મે છે. તેને રોકવા માટે તેનું અમુક કાર્ય ભિખાને કદી ટકતું નથી વિદ્યાને ગર્વ હોય તેણે નકકી કરી, તે કાર્યને ચુસ્તપણે વળગી રહેવું જોઈએ. વિચારવું છે તારા પિતા વિષે તું કેટલું જાણે છે. ગુણો કેળવવા, દેને દૂર કરવા, મન ઉપર કાબુ દેટના અવ દેન્દ્રિાના કાર્યો, લેહીના રજકણે મેળવા. નિયત સમયપત્રક, નેધ પત્રક આદિ અને શરીરની રચના વગેરેનું તને કેટલું જ્ઞાન છે ? ઘણું મદદ કરે છે. એથી આત્મનિરીક્ષણની ટેવ સ્વમાનથી કટલું જ્ઞાન હું મેળવ્યું ? વસ્તૃત્વશક્તિ વધે છે. દે છતવાની કળા હસ્તગત થાય છે.. કયાંથી આવે છે ? તે પણ એક સરખો હમેશાં જિંદગી અંકુશ વગરની ન જોઈએ. રહેવાની નથી. તેમાં તારા કાળે કેટલે છે ? શરીર- . ચિંતા : આવતી કાલની ચિંતા આજના રોગ-જરા–મૃત્યુ આદિ ઉપર કેટલે કાબુ છે ?
કાર્યમાં બાધક છે. કૃત્રિમ જરૂરિયાતને દેશવટો ૬. ઈર્યા : ઈબંને તવાને ખરે ઉપાય દેવાથી ચિતા થતી નથી તે જ માટે મનુ"યની પ્રેમ છે. જેની ઉપર ખરે 'પ્રમ હાર્મ cit. ઉપર જ રિતે. કેલી એ છી એ તેને વિચાર કરે, ઈર્ષ્યા કદી થતી જ નથી. જેના હૃદયમાં ઈષ્ય હોય
દુઃખી અને ત્યાગી છતાં આનંદ માણનો સહવાસ છે તેની જીભમાં નિંદા પણ હોય જ છે. નિદાથી કરો. ખાવા-પીવા કે પહેરવા ઓઢવાની ચિંતા બચવા માટે પોતાના દેશે અને બીઝનને ગુણેને નિરર્થક છે, ખાવાપીવા કરતાં જીવન અતિ કિંમતી
4. બાબ માણસમાં પણ ગુણ શોધવાની ટેવ છે માટે પુષ્ય ઉપર વિશ્વાસ રાખે, પુથી જ બધી પાડવી, પવિત્રતા અને સદાચારની જેને સાચી જરૂરિયાત મળે છે. તમા નગી હોય તે બીવનમાંથી ગુણે શોધીને ૧૯. કૌટિલ્ય : કોઈને છેતરવાનો વિચાર લઇવનમાં ઉતારવા મળે છે. ગુણાની સ્પર્ધા, હરીફાઈ ન ર સનાતન નિ કે શી શાન ઉન્નત બનાવે છે. દેવદિ અધમતા લાવે છે.
નથી. પુણ્યથી પાપ ધોવાય છે એમ માની પાપ દર્યાવાન દયાપાત્ર છે. સજજનાને જે વસ્તુ બીજામાં
કર્યો જવું એ માન્યતા ભૂલ ભરેલી છે. આવા જોઈને આનંદ થાય છે તે જ વસ્તુ જેદાને ઈર્ષાળને
ખેટા સરવાળા-બાદબાકી કરી ઠગબાજી ચાલુ બેદ થાય છે. તેને મન અમૃત એ ઝેર અને સ્વર્ગ
રાખવી એ અધ:પતનનો માર્ગ છે. ' એ નરક જેવું લાગે છે.
અસયા વાનમાં પણ છિ એ ૧૧. વાચાલતા : આ દુર્ગુણ ગાંભીર્યને અસૂયા છે. ઝેરની અસર જેમ શરીર પર થાય છે
નાશ કરે છે. વિના કારણે બોલવાથી શક્તિને તેમ તેની અસર મન ઉપર થાય છે. તેનું મન બેચેન
અપવ્યય થાય છે. અંતરના ઊંડાણની વાત જ્યાં રહે છે. શરીર તંદુરસ્ત રહેતું નથી-મન આળું
ત્યાં જણાવવાથી કશો લાભ નથી. જીભનું રહેણું થઈને નબળું પડી જાય છે. કોઈપણ કામ કરવું
ખે ભાગે જતું અટકાવવાથી હૃદયનું વહેણું ખુલ્લું ગમતું નથી. તેને સઘળે આનંદ ખલાસ થઈ જાય
થાય છે. મૌન–એકાંત અને આત્મનિરક્ષણ એ છે. ઘણા ખરા કજીયાનું મૂળ અસૂયા છે. મનુષ્યનું
ઊર્ધ્વગતિના મંડાણ છે. તે મન મેટે ભાગે પિતાના ગુણ અને બીજાના દુર્ગુણો ૧૨. દ્વિઅર્થી સંભાષણ : આ દુJણ જુઠાજ જોયા કરે છે. પાતામાં ગુણ મેળવવાની તેવડ શુને પિત્રાઈ ભાઈ છે. જે જુઠાણું અધુ" સાચું નહિ એટલે જ બીજાના અને ઉતારી પાડવાની છે તે તે હડહડતા. જુઠાણાથી પણ વધુ ખરાબ છે. મનાવૃત્તિ જાગે છે.
આ એક મેલી રમત છે. .
. ૮. અસ્થીરતા : વિચારની શક્તિના અભાવે આવા આંતરશત્રુઓ અને દુર્ગુણોથી બચવાનું યા તે વિચારનું સમતોલપણું ન હોવાથી દુર્ગણ બળ પ્રાપ્ત થાય એજ અભિલાષા.
જવાની હોય તે બીનમાંથી જેને સાચી જરાય ઉપર વિશ્વાસ
ર થાય છે. તેનું થઇ સમાગ જતું અટકાર આત્મનિરીક્ષણ
For Private And Personal Use Only
