________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
(૬૩૮).
શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકા
[ ભાદ્રપદ
નારી નિરાક ફાર(ગુ)-આને નેમિનાથ સંપૂર્ણ કુરિ રંગસાગરનેમિફાગના નામથી, ફાગ પણ કહે છે. આ એપન ૫દાની કૃતિ છે. એના “શમામૃતમ્ (છાયાનાટકમ) અને જયવંતરિકત એકી અંકવાળાં પડ્યો સંસ્કૃતમાં છે તે બેકી અંક- નેમિનાથ રતવન સહિત, વનમાળી ગોવિંદજીએ વાળાં ગુજરાતીમાં છે. આમ ૨૭ પો સંસ્કૃતમ વિ. સં. ૧૯૭૯માં છપેલી છે. એમાં કતાં તરીકે અને ૨૬ ગુજરાતી માં છે. સંસ્કૃત પધથી શરૂઆત સેમસુંદરસૂરિને ઉલેખ છે પણ એ વિચારણીય છે. કરાઈ છે. પ્રત્યેક બેકી પદ્ય એના પછીના એકી પદ્ય પ્રસ્તુત કૃતિનું દ્વિતીય પદ્ય વિચારતાં આ કૃતિનું સાથે ભાવની દૃષ્ટિએ સમાનતા ધરાવે છે.-એક- નામ રંગસાગર મહાફાગ હોવાનું ફલિત થાય છે. બીજાના પ્રતિબિંબરૂપ જણાય છે. નારીનાં અંગોપાંગ સંપૂણ' મુદિત કૃતિની અંતિમ પકિન ઉપરથી એનું અને એનાં આભૂષણોની મહકતાથી કામવશ નહિ. નામ નેમિનાથનવરફાગ યોજી શકાય તેમ છે, બનવાને ઉપદેશ આડ અપાય છે. આથી પ્રત્યેક પદ્ય મુદ્રિત કૃતિમાં તેમજ “ પદ્ધિશતક ત્રણ બાલાવબેધ દ્વારા શુંગારાત્મક વર્ણન રજુ કરી તેને વૈરાગ્યમાં સહિત ”ના પ્રસ્તાવના પૃ. ૧૭)માં કર્તા તરીકે પરિગુમાવવા નારીને ત્યાગ કરવા સૂચવાયું છે. આને સેમસુન્દરિનું નામ છે, પરંતુ પ્રસ્તુત કૃતિ ‘મડલઈને એ સેમપ્રભસૂરિએ રચેલી શુંગારરાગ્ય- નાક’થો અંકિત છે તે વિચારતાં તેમજ જે ગ્રહ કહે તરંગિણી તેમજ દિવાકરની પણ એ નામની કૃતિનું (ભા. ૩, ખંડ ૧, પૃ. ૪૪૦)માંની પુપિકા જતાં સ્મરણ કરાવે છે.
તથા જે સાર સં૦ ઈડ (પૃ. ૪૮૮) જોતાં આ વાત - આ કૃતિનાં ગુજરાતી પઘો અંતર્યામકથી અલંકત બ્રાન્ત હરે છે. વિશેષમાં ઉધ્ધત અંશ અને મુદ્રિત છે અને એની કાવ્યશૈલી વસંતવિલાસને મળતી કૃતિમાં એ ય પથ પરત્વે ભિન્નતા જોવાય છે. આવે છે. આ કામુને ગુજરાતીમાં અનુવાદ કદાચ ન આપણા કવિઓ (ભા૧, પૃ. ૩૩૨-૩૩૮)માં કરાય તો પણ ઉપયુંકત ૨૭ સંસ્કૃત પદ્યો માટે તો આ ફારના છંદ, વિષય ઈત્યાદિ વિષે પ્રકાશ પડાય છે. પહેલી તકે તેમ થવું ઘટે.
ફાગને પ્રાચીનફાગુસંગ્રહમાં સ્થાન અપાયું નથી. પ્રસ્તુત કૃતિ પાઠાંતરે સહિત પ્રાચીન ફાગુ- એ કતિ કg? જલ્પકલતા (પત્ર (આ)માં સંગ્રહ પૃ. ૬૮-૭૫)માં છપાવાઈ છે. એ પૂર્વે એ “ચવમ ચાન્યa” એવા ઉલેખપૂર્વક નિમ્નલિખિત જૈન સત્યપ્રકાશ " (વર્ષ ૧૨, અં. ૫-૬, પૃ. ૧૬૯ ૫૬ કતરણરૂપે અપાયું છેઃ
" गत्वा योगमतेऽक्षिपाणियुगपच्छीतेतरस्पर्शतः, નેમિનાથ નવ રસ ફાગ–આ કૃતિની એના
स्याद्वादं जगदीशदर्शितमसावातिष्ठिपद् विष्टपे। નામાંતર રંગસાગરફાગ સહિત તેમજ એના તો તરીકે નંદિરત્નના શિષ્ય રત્નમંડનગણુિના ઉલ્લેખ .ત્ત પુષ્યાવિ દેવતા નતામિ ગંદુ, પૂર્વક નેધ જૈન ગૂર્જર કવિએ (ભા. ૩, ખંડ ૧, ધૂમળ્યમંત્રિક નિત્તમ y. ૪૩૯-૪૪૦) માં જોવાય છે. વિશેષમાં એમાં આ પા રત્નમંડનગથિની જે કૃતિઓને પરિચય (પૃ. ૪૪૦ માં ) ત્રણે ખંડના આદિમ અને અંતિમ મેં એ પૂર્વે શા છે તે પૈકી ઉપર્યુકત બંને ફાગ ભાગમાંથી થોડીક પંક્તિ ઉદ્દધૃત કરાઈ છે, જ્યારે સિવાયની કૃતિઓમાંથી કઈ છે કે અન્ય જ કઈ અને ૧ આ નામ જવા માટે પ્રથમ પદ્યમાંને મિ’ .
- એ જો અન્ય જ હોય તે તે કઈ અને તે મળે છે કે શબ્દ અને અંતિમ પધમાંને “રાજીમતી’ શબ્દ કારણરૂપ કેમ એ બાબાને નિર્ણય અત્યારે તો તે સાધનના બન્યા હશે, બાકી એમાં આ બે સમર્થ વ્યક્તિઓનું કોઈ અજાવે શું કરી શકતા નથી તે વિશેવાને એને વિશિષ્ટ આલેખન નથી.
તે અંગે સમુચિત પ્રકાશ પાડવા મારી સાર વિજ્ઞપ્તિ છે.
૧૭૩ )માં પ્રકાશિત કરાઈ છે.
For Private And Personal Use Only
