________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ય મૂર્તિ જીવરાજ ભાઈ
ડે. ભગવાનદાસ મનસુખભાઈ મહેતા M. 5. . s. સ્વ. શ્રી કુંવરજીભાઇના દેહોત્સર્ગ પછી શ્રી જૈન ધર્મ પ્રસારક સભાનું સુકાન શ્રી જીવરાજભાઈ જેવા સમર્થ હાથમાં આવી પડયું, અને તે તેઓ તેવી જ કુશળતાથી ચલાવી રહ્યા હતા ત્યાં તે થોડા જ વર્ષમાં તેઓ પોતાના પુરોગામીના પંથે સંચર્યા, ને સભાને આ કુશળ કર્ણધારના વિરહથી દુપૂર ખોટ પડી તથા ગણ્યાગાંઠ્યા અલ્પસંખ્યક વિદ્વાનોની મૂડીવાળ જૈન સમાજ એટલે વધુ દરિદ્ર બન્યો.
શ્રી જીવરાજભાઈને તેમના લેખદશનથી હુ પરોક્ષપણે તે ઘણુ વખતથી ઓળખતે, પણ તેમનો સાક્ષાત પરિચય તો તેઓ છેલી વખત મુંબઈ આવ્યા હતા ત્યારે થયો. તેઓ મારે ત્યાં પધાર્યા ત્યારે પ્રથમ દર્શને મારા પર તેમના સૌજન્યની ઉત્તમ છોપ પડી. તેઓ ખરેખરા અર્થમાં Gentleman સહસ્થ-સજજન હતા. શ્રી યશોવિજયજીએ કહ્યું છે તેમ “ સજજન' શબ્દમાં અક્ષર થોડા છે પણ ગુણ ઘણું છે, તે લખી શકાતા નથી કે વર્ણવી શકાતા નથી, પણ મનમાં પરખાય છે. “ અક્ષર થોડા ગુણ ઘણા, સજજનના તે ન લખાય રે; વાચક યશ કહે પ્રેમ શું, પણ મનમાંહે પરખાય રે.” પરના પરમાણુ જેવડા દોષને પર્વત જેવડે બનાવ એ જેમ દૂધમાંથી પિરા કાઢનારા દેવદર્શનવિશારદ કાકદષ્ટિ દુર્જનનું મુખ્ય લક્ષણ છે, તેમ પરના પરમાણુ જેવા ગુણને પર્વત જેવડે લેખી ગુણપ્રમોદ દાખવે એ ગુણગ્રહણુવિચક્ષણ હસદૃષ્ટિ સજજનનું મુખ્ય લક્ષણ છે. પરંતુ શ્રી ભતૃહરિએ કહ્યું છે તેમ આવા સજજનો વિરલ છે, ggvમાન પર્વતી
ત્ય નિયં, નિર્દાદ્રિ વિનંત: સંતિ સંત: વિયંત:? સદ્દગત શ્રી જીવરાજભાઈની આ ગુણમાહી સજજન કોટિમાં ગણના થઈ શકે.
વયાવહારિક વ્યવસાયથી તેઓ ન્યાયમૂર્તિ હતા એટલું જ નહિં પણ અન્યધર્મવ્યવહારમાં પણ નિષ્પક્ષપણે ગુણદોષ-પરીક્ષણમાં તેઓ મધ્યસ્થ ન્યાયતુલા જાળવનારા યથાર્થ “ ન્યાયમૂર્તિ હતા. લૌકિક ન્યાય એ જ માત્ર આ ન્યાયમૂતિને પ્રિય વિષય નહોતા, પણ દર્શનશાસ્ત્રવિષયક ન્યાય પણ એમનો કે પ્રીતિપાત્ર વિષય હતું, એ શ્રી યશવિજયજીકૃત અતિ દુધ ખંડ ખાવ મંથનું વિવરણ તેમણે કર્યું હતું તે પરથી સમજી શકાય છે. અંગ્રેજી તવજ્ઞાનના તેમજ અન્યદર્શનીય ગ્રંથોના વાંચનમાં પણ તેમની સ્વરસ પ્રવૃત્તિ દશ્ય થતી હતી. વૃદ્ધ અવસ્થામાં પણ તેમનો આ સાહિત્યરસ લેશ પણ સુકાયા ન હતા, એટલું જ નહિં પણ ઉલટ વૃદ્ધિ પામતે જતા હતા. શ્રી જૈન ધર્મ
- ૨૧૮ )
For Private And Personal Use Only
