________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ટ નોંધ અને ચર્ચા.
૧૨e
જુદા લેખકારા આ અંકમાં પ્રગટ કરવામાં આવી છે. દેવદ્રવ્યને વિષય એટલે ગંભીર છે રપને પંડિત બેચરદાસે જણાવેલા વિચારે એટલા ઉગ્ર તથા સત્યાસત્ય નિશ્ચિત છે કે કે પણ વિચારકનું રિત આ વિષયમાં બે ઘડી ડામાડોળ બને છે તે તદન સવા ભાવિક છે. શાંતિથી વિચારતાં જૈન સમાજમાં પંડિત બેચરદાસે જબરો “ પ્રક્ષેપ કરી છે. તેમની સાહસિક્તાને માટે તેમને ખરેખર ધન્યવાદ ઘટે છે, તેમની સત્ય પ્રગટન પ્રિયતા ખરેખર રસ્તુતિપાત્ર છે; પણ શાસ્ત્રો તેમજ આગને પોતાના વિચારને અનુકૂળ કરી દેવાની તથા માની લેવાની તેમની વૃત્તિ કોઈ પણ રીતે આદરણીય કે માનનીય નથી.
તેમના વિચારોને આગમનો મેટે આધાર છે એમ તેમનું કહેવું છે. હવે આગમોમાં દેવદ્રવ્ય સંબંધી ક્યાં કયાં ઉલ્લેખ છે અને આગમ પ્રણેતાઓના દેવદ્રવ્ય સંબંધી શા શા ખ્યાલ છે તેની સવિશેષ પર્યાલચના હવે પછીના અંકમાં કરવામાં આવશે; પણ અહિં સામાન્ય બુદ્ધિથી પણ દેવદ્રવ્ય સંબધી પંડિત બેચરદાસને કેટલાક વિચારે સ્વીકારી શકાય તેવા નથી તે આપણે જોઈએ. તેમને “દેવ” શબ્દ જ વિચિત્ર લાગે છે. તેઓ દલીલ કરે છે કે
દેવ-વીતરાગ દેવને વળી દ્રવ્ય કેવું?” સમાસવાળા શબ્દનો અર્થ મરજીમાં આવે તેમ કરીએ તે અર્થનો અનર્થ થઈ જાય. દેવદ્રવ્યને અર્થ “દેવનું દ્રશ” એમ કરવાનું નથી પણ “દેવવિષયક દ્રવ્ય એટલે કે દેવપૂજા વિષયક દ્ર” એમ. સમજવાનો છે. આવા લોક પ્રચલિત શબ્દોમાં લોકેએ તે શબ્દને અર્થ કરવામાં જે સંકેત કર્યો હોય તેજ સ્વીકારવો જોઈએ. જે દેવદ્રવ્ય શબ્દ તેમને કહેંગ લાગતે હેય તો “જિનમંદિર” શબ્દ પણ તેમના દષ્ટિબિન્દુએ એટલેજ કઠણ લાગ વો જોઈએ, કારણ કે સંસારને પેલે પાર ગયેલા જિનને વળી મંદિર કેમ હોઈ શકે?
પ. બેચરદાસની એક દલીલ એવી છે કે દેવદ્રવ્યને આગમમાં ઉલેખ નથી, તેથી દેવદ્રવ્ય હંબગ” છે. ધારો કે આગમમાં ઉલ્લેખ ન હોય પણ તેથી દેવદ્ર૬૩ રઅર્થ કે ઉદ્દેશ કેમ બને તે સમજાતું નથી. દેવદ્રવ્યની ઉત્પત્તિ મૃતિપૂળ અને જિનમંદિરોની સાથેજ થયેલી છે. જ્યારે લોકે દેવમંદિરનો મોટા પ્રમાણમાં હાથ લેવા માંડે ત્યારે દેવમંદિરના નિભાવ અર્થે દ્રવ્યસંચય કરે પડે તે રણ
છે. આ પ્રવ્ય તે દેવદ્રવ્ય છે. અહિં પ્રશ્ન એટલે જ રહે છે કે પં, મેરા મૂપૂિવ સ્વીકારે છે કે નહિ? જે તેઓ મૂર્તિપૂજા સ્વીકારતા હોય અને જે તે એક લોક લાલ લઈ શકે તેવાં મંદિરે સ્વીકારતા હોય તો દેવદ્રવ્ય તેમ
For Private And Personal Use Only
