________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
દાન, શીલ, તપ અને ભાવનો સંવાદ.
૩૧
રૂપ કાકને દહન કરનાર હોવાથી અષ્ટમ વિગેરે તપ, એ જાણે અદમ જવલન ( અગ્નિ ) હોય એમ ભાસે છે, પોતાની ભાતુરતાથી સૂર્યને પણ પરાભવ કરનાર એવા ભાવમાં સાક્ષાત્ અદૂભૂતતા રહેલી છે અને દાન તો મેક્ષશ્રીનું મુખ્ય કારણ છે-આ ચારે ગુણ ચંદનબાળામાં એકીસાથે આવીને વસ્યા હતા.”
એક દિવસે ભાગ્યવંત પુરૂના સમુદાયમાં પરમ આદર પામેલા, સ્વર્ગ અને મોક્ષનાં સુખ મેળવી આપવામાં અમોઘ કારણરૂપ, અને સર્વ પ્રકારે એક બીનથી પિતામાં અધિકતા માનનારા તેમજ પોતાની નાના પ્રકારની વચનપટુતાથી પરસ્પર એક બીજાની અવજ્ઞા કરતા એવા તે ચારે ચાટે આવીને વિવાદ કરવા લાગ્યા.
પ્રથમ દા આ પ્રમાણે કહ્યું: “ અરે તમારા શીલાદિક ત્રણેમાં હું જ વધારે માનપાત્ર છે. કારણ કે મારામાં કેવા અદ્દભુત ગુણે રહેલા છે, તે સાંભળોઃ—
" आनंदानां निदानं सुकृतपुरमहागोपुरं मोक्षनाम्नः, क्रीडाबासस्य वातायनमलमखिलश्रीमुखादर्शविवम् । फीतः संपादनेऽलं पटुभवचरत्रासराजन्यसैन्यं,
जैत्रं क्षेत्रं सुखानां जगति विजयते कोप्यसौ दानधर्मः" ।। १ ॥
દાન એ આનંદનું કારણ છે, સુકૃતનગરનું તે શપુર (મુખ્ય દ્વાર ) છે, માલ નામના કીડાવાસને તે એક ગવાક્ષ છે, સમગ્ર લક્ષ્મીનું તે એક મુખાદર્શ બિંબ ( મુખ જોવાની આરસી) છે, કીર્તિ સંપાદન કરવામાં તે અતિ આતુર છે, સંસારના સંકટરૂપ ચારટાના સૈન્યને જીતનાર છે અને સુખોનું એક ક્ષેત્ર છે–ખરેખર ! દાનધર્મનો મહિમા કઈ અદભુતજ છે.વળી:-- “ જેમ દાનના અંતરાય છે, તેમ શીલ અને તપના અંતરાય નથી. વર્ષાઋતુમાં વૃષ્ટિ (વરસાદ)ના વિનો કહેલા છે, પણ શીત કે આપને માટે અંતરાય કહેવામાં આવેલ નથી.”
આ પ્રમાણેના દાનના આત્મવર્ણનથી ઉશ્કેરાઈને લીલા સહિત શીલે કહ્યું – હે દાન ! આદિનાથ ભગવંતે સર્વથા તને ગુણરૂપ કહેલ નથી, તારામાં દોષ પણ રહેલો છે, કારણકે તું તીર્થકરોને યાચના કરાવવા હાથ નીચે કરાવે છે. અને બીજું તારું નામ એ અન્ય વિરૂદ્ધાર્થ વાચક વર્ણયુગલથી નિષ્પન્ન થયેલ છે. (દા-દેવું અને ન-નાપાડવી ) માટે આવી વૃથા આપ બડાઈ શા માટે કરે છે? તેવી ખોટી બડાઈથી તો વિચક્ષણ માણસે ઉલટા રેષિત થશે. તું નિર્ગુણ હોવાથી તારે આત્મકલાઘા કરવી તે કાણી આંખમાં કાજળ આંજ્યા બરાબર છે. હું જે મારા વખાણ કરું, તો તે યંગ્ય છે. કહ્યું છે કે –
" व्याघ्रव्याल जलानलादिविपदस्तपां व्रजति क्षयं,
कल्याणानि समुल्लसंति विबुधाः सांनिध्यमध्यासते । ૧ ક્રમે , વપરને અમ સાચું કહેવાય છે,
For Private And Personal Use Only
