________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
.
સંશજ રસ ઉપરથી નીકળતો સાર
૧૬. તૈયાર કર્યું અને નાટકીયા પણ બધા પિતાપિતાને ભાગ ભજવવા તિયાર થઈ ગયા. - હવે શિવકુંવર નવી નવી તરેહના નાટકે કરશે અને રાજાની જય બોલશે. વીરમતીના હૃદયમાં તે શબ્દ કટારના ધા જેવા તીણું લાગવાથી તે દાન આપશે નહીં એટલે કુર્કટ થયેલ ચંદરાજા દાન આપશે. આ હકીકત ખાસ ધ્યાન દઈને વાંચવા ગ્ય છે, તે હવે પછીના પ્રકરણમાં વાંચશું. હમણો તે એ વીર રસવાળા પ્રકરણમાંથી સાર ગ્રહણ કરવા યોગ્ય શું છે તે વિચારીએ. રાસ તે વારંવાર વાંચીએ કે સાંભળીએ છીએ અને હેમરથની હાર તેમજ વીરમતીની જીત સાંભળી મનમાં રાજી પણ થઈએ છીએ, પરંતુ તેનું અવાંતરે કારણું શું છે તે ઉપર લક્ષ આપેલું ન હોવાથી તે ધ્યાનમાં આવતું નથી. અહીં પ્રથમ તે જ વિચારવાનું છે.
પ્રકરણ ૧૬માનો સાર પાછલા પ્રકરણના પ્રાંત ભાગમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે “વીરમતીનું પુણ્ય હજુ પહોંચતું છે, તેથી તે ( હેમરથ) જીતી શકવાને નથી.” આ વાય આ પ્રકરણમાં સિદ્ધ થયેલું આપણે જોયું છે. વીરમતી જેકે ક્ષત્રીયાણી હોવાથી શૂરવીર હતી પણ તે શસ્ત્ર બાંધી જાણતી ન હતી. તેમજ સુમતિ મંત્રી પણ મંત્રીપણું કરી શકે તે હતા, તેણે યુદ્ધ કરવાનું કાર્ય કદિ કર્યું હતું પરંતુ અવાતર કારણ તરીકે વીરમતીને પુણ્ય અને બાહ્ય કારણ તરીકે પુષ્કળ સેન્સે તેને જય મેળવી આપે છે, પ્રાણ એકલે બાહ્ય કારણે ઉપર મુસ્તાક રહે છે, પરંતુ જે અવાંતર કારણ સહાયક હોતું નથી તે તે કદિ પણ ફતેહમંદ થઈ શકે નથી. જેમ બાહ્ય ઉપચાર અનેક પ્રકારના કરવામાં આવે પણ અંતરંગમાં રહેલા વ્યાધિ, ઉપર અસર કરનાર આષધ ખાવામાં ન આવે તે વ્યાધિનું નિવા રણ થઈ શકતું નથી, તેમ અહીં પણ સમજવું. તેવી જ રીતે અનેક પ્રકારની બાહ્ય ધર્મ ક્રિયાઓ કરવામાં આવે પણ જે અંતરંગ ભાવ, શુદ્ધ શ્રદ્ધા ન હોય તો તે પૂર્ણ ફળદાયક થઈ શક્તી નથી. નિમિત્તે કારણે બળવાન હવા સાથું ઉપાદાન કાર
ની પણ શુદ્ધતા થવાની અપેક્ષા છે. સામાયિક, પિસહ, પ્રતિકમણ, દેવપૂજા, તીર્થ યાત્રાદિ અનેક પ્રકારની ઘર્મ કરણ ઘણું ઉત્તમ છે, શ્રેષ્ઠ છે, ફળદાતા છે, પરંતુ તે સઘળી અંતરંગ વિશુદ્ધિવાળા પ્રાણીને, તેવી વિશુદ્ધિ વિનાના પ્રાણ કરતાં અનંત ગુણ વિશેષ ફળ આપનારી થાય છે. વિધિપૂર્વક અને શુદ્ધ ભાવ સંયુકત કરેલું એક સામાયિક પણ મેક્ષ આપવા સમર્થ છે. એક વખત કરેલી જિનભક્તિ પ્રાણીનું કલ્યાણ કરી શકે છે અને ખરી રીતે એકવાર તીર્થયાત્રા કરનારને ફરીને તીર્થયાત્રા કરવી પડતી નથી, પરંતુ તેવી બધી જિનોક્ત ધમ કરણમાં અંતઃકરણની વિશુદ્ધિની અત્યંત આવશ્યકતા છે. આ પ્રકરણમાં ખાસ રહસ્ય એજ વિચારવાનું છે,
For Private And Personal Use Only
