Jain Dharm Prakash 1892 Pustak 008 Ank 09

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha

Page 7

બંધ અને મોક્ષ.
૧૩ સુખ દુઃખ પંડિત મૂર્ણ માર્ગ ઉન્માર્ગ સ્વર્ગ નરક બંધુ ગૃહ શ્રીમંત નિધન કૃપણ ઈશ્વર (સમર્થ) યજ્ઞ અને દક્ષિણ એ શું પદાર્થો છે તે વિવેક બુકથી જાણવા જોઈએ. એ પદાર્થો જગતમાં પ્રસિદ્ધ છે પણ તે સંયમીને કેવી રીતે જાણવા તે તું વિસ્તારથી સાંભળ.
તેમાં પ્રથમ હિંસા કરવી નહી, મિથ્યા ભાષણ કરવું નહી, અદત્તાદાન લેવું નહી, કોઈપણ સ્ત્રીનો સંગ કરવો નહી, પરિગ્રહ રાખે નહી, શ્રદ્ધા રાખવી, તીર્થાટન કરવું, તપ કરવું, સંતોષ રાખવો, અને દેવ ગુરૂની સેવા કરવી એનું નામ નિયમ કહેવાય છે. બુદ્ધિને નિયમમાં રાખવી તે શમ કહેવાય છે ઈદિયોને કબજે રાખવી તે દમ કહેવાય છે. દુ:ખને સહન કરવું તેનું નામ સહનતા કહેવાય છે. જિબ્દા અને ગુપ્ત ઈદ્રિયોને જીતવી તે ધતિ કહેવાય છે. કોઈની ઉપર ઈર્ષ ન કરતાં સત ઉપદેશ આપવો તે ઘન કહેવાય છે. કાયmગનો ત્યાગ કરવો તે મુખ્ય તપ કહેવાય છે. ધમ ઉપર દઢ શ્રદ્ધા તેને ભાવ કહે છે. પોતાના સ્વભાવને જીતવે તેનું નામ શાય કહેવાય છે. સર્વ પ્રાણી ઉપર દષ્ટિ રાખવી તે સત્ય કહેવાય છે. મલિન કર્મમાં અનાશક્તિ રાખી શુદ્ધ -હદય રાખવું તેનું નામ શાચ કહેવાય છે. સર્વ પરિગ્રહ છોડી વર્તવું તેને ત્યાગ કહે છે. પોતાનો ધર્મ રાખવે તે ધન સમજવું. નિ. ર્દોષ અને વીતરાગ જેનું સ્વરૂપ હોય તે ઇષ્ટ સમજવું. શુદ્ધ ચારિત્રને પાળવું તે બળ સમજવું. મનુષ્ય ભવ પામી સારા ધર્મની પ્રાપ્તિ થાય તે બાગ્ય કહેવાય છે. દેવગુરૂની ભક્તિ થાય તે લાભ સમજવો. જેથી સત્યા સત્યનું ભાન થાય તે વિધા કહેવાય છે. નઠારા કર્મ કરવામાં જે ભીરતા તે લજ્જા કેહેવાય છે. નિ:સ્પૃહ પણે વર્તવું તે લક્ષ્મી કહેવાય છે. દુઃખ સુખ માનવા નહી તે સુખ કહેવાય છે. ભોગ સુખની ઈચ્છા રાખવી તે દુખ કેહેવાય છે. બંધ અને મોક્ષને જે જાણે છે તે પંડિત કહેવાય છે. દેહ સ્ત્રી પુત્ર અને ગૃહમાં મમતા રાખે છે તે મૂર્ખ કહેવાય છે. શુદ્ધ ભગવંત ભાષિત આગમ તે માર્ગ કહેવાય છે. ચિત્ત ને વિક્ષેપ કરનારા અને જેમાં ઉત્સુત્ર પરૂપણું થાય છે તેવા આગમ ઉનમાર્ગ કહેવાય છે. જે પોતાના ચિત્તમાં શમતા અને સત્વ ગુણને ઉદય છે તે સ્વર્ગ સમજવું અને જે ચિત્તમાં - ધાદિકનું કારણ તમોગુણ ઉદય પામે તે નરક કહેવાય છે. સારા ઉપદેશને આપી સારે માર્ગે ચલાવનાર ગુરૂ છે તે બંધુ કહેવાય છે. આ અનેક સાધનવાળું માનુષ્યભવનું શરીર મળ્યું તે ગ્રહ કહેવાય છે. જેની પાસે ઉત્તમ