Jain Dharm Prakash 1892 Pustak 008 Ank 09

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha

Page 5

અધ અને મેક્ષ.
૧૩૩
જેવુ
જરા પણ્ થતુ નથી તેમ તે પ્રાણીને મમતામાં ગાઢ મિથ્યાધન થાય છે તેથી આ અસત્ય છે એવુ ખરૂ ભાન થતુ નથી. એ પ્રમાણે રહેલા તે પ્રાણી સુલુ એરાલુ કરવુ અડકવુ સુંધવું જમવું અને સાંભળવુ ઇત્યાદિ કમામાં વજ્રલેપની જેમ લીન થઈ ય છે. તે પ્રાણીને પ્રાણઇંદ્રિય મન અને બુદ્ધિની વૃત્તિામાં અનેક સકલ્પ વિકલ્પો થયા કરે છે આથીજ પ્રાહી પોતે સ્વતઃ ધનમાં આવી જાય છે. આ બંધનમાં લાવનાર મુખ્ય મને હાય છે. જેણે પોતાનું મન વશ કરેલું છે તે કઇ રીતે બંધનમાં આવી શ્રુતે નથી હરકોઇ વિષયમાં પ્રાણીને જે બંધન થાય છે તે ઘણુ કરીને મન સાથે ઇંદ્રયાના અવમાંજ થાય માટે પોતાની ક્રિયાકારક ક્રિયાને પણ રાવધાનપણાથી વશ રાખવી જોઇએ. જેમ Àાતૃ ઇંદ્રિય કે જેને વિષય શબ્દ છે તે શબ્દ મધુરતાથી ગાયનરૂપે સાંભળવામાં આવે છે ત્યારે પ્રાણી પોતાનું ભાન ભુલી જઈ તેમાં તલ્લીન થઈ ન્તય છે, ત્વચા ઈંદ્રિય કે જેને વિષય સ્પર્શ છે તેનાં મેક સુખમાં પ્રાણી બધાઇ જાય છે, નેત્ર ઇંદ્રિય કે જેને વિષયરૂપ છે તે કાઇ સુંદર સ્ત્રીનુ સોંદર્ય બેઇને મને વૃત્તિ વિકારિક થઈ ન્વય છે, શુય કે જેને વિષય ગંધ છે જેવી પ્રાણી કમળમાં ભ્રમરાની જેમ પેતાની અતિ આરાક્તિ તેમાં પ્રગટ કરે છે, વ્હા ઇન્દ્રિય કે જેને પિયરસ છે જેથી પ્રણી અભક્ષ્ય પદાર્થની ઊપર પણ્ વખતે પરવશ થઈ અશકત થઈ જાય છે—આ સર્વમાં જે તલ્લીનતા થાય છે તે પ્રાણીને અનત સસારને વધારનારા બધજ છે એમ સમજવું. આ ઊપરચા એમ સિદ્ધાંત થાય છે કે આસક્તિ જેનું મૂળ છે એવા ભાગ સબધી તથા બેગના સાધન ભૂત કમો સંબધી' સકલ્પાને તજનાર પ્રાણી જ્યારે ઇંદ્રિયોના વિષય, શબ્દ વિગેરેમાં અને તેના સાધનભૂત કર્મમાં આસક્ત થતા નથી ત્યારે તે જ્ઞાનને-અને મધથી મુક્ત થવાને ચે!ગ્ય છે. જેણે મન બુદ્ધિ પ્રાણ ઇંદ્રિય વિગેરેના સમુદાયરૂપ શરીરને વશ રાખેલ છે તેના એ સમુદાય અધુરૂપ છે અને જેણે એને વશ કરેલ નથી તેને તે સમુદાય શત્રુરૂપ અને અંધકારક છે. જેણે મનને જય કરેલા છે તથા જેના રાગાદિ દોષ નાશ પામ્યા છે તેને દેહાત્મા ટાઢ, તડકા, સુખ તથા દુ:ખને વિષે તથા માન અને અપમાનને વખતે પેાતાના કેવળ સ્વરૂપ વિષેજ રહે છે તેથી તેને કાઈ જાતના બંધ થવો નથી. ઊપદેશવડે પ્રાપ્ત થયેલા પરાક્ષ જ્ઞાનથી તયા વિચારવડે થયેલા પરાક્ષ અનુભવથી જેની મનોવૃત્ત તૃપ્ત થયેલી છે, માટીનું