Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
श्री जैनधर्मप्रकाश.
JAINA DHARMA PRAKASHA.
છે
કે
?
છે
છે
$
$
$
$
$
$
$
$
$
$
$
$
$
$
$
$
$
$
$
;
ઈ
હિSી વિ
છે ઉ sssssssssssssssssssssb
દાહ, છે ફિજિનમતરસ રસનાથકી, પાનકારે પ્રતિમાસ;
રસિકબને સમગ્ન થે, વાંચી જૈનપ્રકાશ. કે
છે છે કે છે ?
જે
પુસ્તક ૮મું. શક ૧૮૧૪માગશર શુદિ ૧૫ સંવત ૧૯૪૯ અંક ૯ મો.
-
-
*
-
-
-
-
-
-
--
—
-
-
-
૨
आ संसार असार.
દેહરા નીરોગી કાયાનકાં, કલેશી કુલટા નાર; જાયા માયા સુત નહિં, આ સંસાર અસાર. જરરૂ ઘર સાંપડે, હેય પુત્ર નાદાર; સુખ મળે નહિ સ્વમમાં, આ સંસાર અસાર. રિદ્ધિ સિદ્ધિ મેળવી, પુત્ર ન તે દુઃખકાર; સુખ સઘળું ક્યાંથી મળે, આ સંસાર અસાર. દરિદ્રીને બહુ સંતતી, તે પણ અતિ દુઃખકાર; સંપ હોય નહિ સ્વજનમાં, આ સંસાર અસાર. કુળ ખંપણ સંતતી થયે, ચીંતાન નહિં પાર; જુરી ઝરીને મરે, આ સંસાર અસાર. તરૂ નવ પલ્લવ પર મળે, પક્ષી વિવિધ પ્રકાર; દવ બળતે દેખી ખસે, આ સંસાર અસાર. તેમ સ્વજન હેજે મળે, ચડતીમાં ખાનાર; પડતીમાં પલાયન કરે, આ સંસાર અસાર.
૩
૪
For Private And Personal Use Only
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૦
શ્રી જૈનધર્મ પ્રકાશ. પાપ કરીને મેળવ્યું, ખાઈ જશે ખાનાર; માથે પડશે તાહરે, આ સંસાર અમાર. પરભવ જાતાં જીવને, કઈ ન આવે લાર; મમત્વ કરો નહિં માનવી, આ સંસાર અસાર. ૮
ગ્ય સામગ્રી સે મળી, ધર્મ કરે સુખકાર; નહિંતો પસ્તાવો થશે, આ સંસાર અસાર. દેવગુરૂને ધમને, ઓળખજો આ વાર; ત્રણ તત્વ સાધો સુખે. આ સંસાર અસાર. સ્વજન સબંધી સ્વારથી, ધર્મ સખાથી ધાર; આ ભવ પરભવ જીવને, આ સંસાર અસાર. ૧૨
દશ દવ લાગી રહ્યા, નીકળશે જે સાર; આગળ કામે લાગશે, આ સંસાર અસાર. દવ બળતો દેખી કરી, ગભરાવું નહિં યાર; સાર વસ્તુ સંભાળવી, આ સંસાર અસાર. આત્મ વીર્ય ઉલ્લાસથી, કમર કસે હસ્યાર; ઝવેર અવસર ચૂકશે, આ સંસાર અસાર. ૧૫
मद्यपान निषेधक,
નારાચ છંદ, છકેલ છેક મૈ ફરે ભમેલ ભુત બાપડો; જરૂર ધર્મ ભ્રષ્ટ થાય બોજ જાય આપણે. છેકેજ છેક મુઢ મુખ દુ:ખ એ વિચારીને કરો ન મધપાન માનવી મતિ સુધારીને વિરૂદ્ધ વરતું ચિત્ત ચક્ર જેમ વક્ર ચે ભમે, કરે ન કેફ ફેલમાં ફરો ન માનવી તમે. કરે કુબુદ્ધિ મધપાન લાજને વિસારીને; કરો ન મધપાન માનવી મતિ સુધારીને. અચેત થાય આતમાં વિવેકતો રહે નહીં; અશુદ્ધ થાય આપ કાય પાપ પકમાં પડી.
For Private And Personal Use Only
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
મદ્યપાન નિષેધક,
કુકમ જાણી છોડવું અધર્મ ઉર ધારીને કરો ન મધપાન માનવી મતિ સુધારીને. જણાય ભૂત જેમ જેમ તેમ મુખથી વદે, અશુદ્ધ માર્ગ આર્થડે અશુદ્ધ વસ્તુમાં પડે. ફજેત થાય દામ જાય થાય છે ખુવારીને; કરી ન મધપાન માનવી મતિ સુધારીને. હણાય બુદ્ધીને છણાય વાત વાટ ઘાટમાં ન સુખ મળે જરા રહે સદા ઉચાટમાં વપુ સુકાય દેહમાં અનેક રોગ કારી તે; કરો ન મધપાન માનવી મતિ સુધારીને. કુસંગ રંગ અંગમાં પીશાચ પાપ પેસશે; કુસંગ તેથી સંગ તેજ રંગ બેસશે. કરે કુસંગ ભંગ રંગમાં વિનાશ કારી તે; કો ન મધપાન માનવી મતિ સૂધારીને. છતે મનુષ્ય મુખથી બકેજ જેમ બેકડે, પશુ સમાન મુખે ઠામ ઠામ ખાય ઠેકરો. કનીટ કેરી ચીજ છે અનીષ્ટ કષ્ટ કારી તે; કરો ન મદ્યપાન માનવી મતિ સુધારીને. ભુલાય ભાન ખાન પાનનું શરીરનું તથા; અમુલ્ય જ્ઞાન નણાય જાય ગુણ સર્વથા. કરો બચાવ આપ એથી આતમાં ઉદ્ધારીને; કરો ન મદ્યપાન માનવી મતિ સુધારીને. યદુ કુમાર શાંબને પ્રધુમ્ન મધપાનથી; મદાંધ તપસ્વી ને પીડા કરી વધુ અતી. મરી તપસ્વી દેવતા થયો જુઓ વિચારીને; કરે ન મધપાન માનવી મતિ સુધારીને. વિચારી શત્રુતા દિપાયને દુવારકા દહી; વિનાશ યાદવો તણે થયો અકાર્યથી સહી. ખરાબ સમ વ્યર્ન તેહમાંનું એક ધારીને; કરો ન મદ્યપાન માનવી મતિ સુધારીને.
૧૨.
For Private And Personal Use Only
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી જનધર્મ પ્રકાશ.
અભક્ષ જૈનધર્મમાં મહાવીગે કહેલ છે; વિશેષ પાપકારી વસ્તુ તેમાં મળેલ છે. નિષેધ છે કરેલ શાસ્ત્રમાં અપેય ધારીને; કરો ન મધપાન માનવી મતિ સુધારીને. સુધર્મ પ્રેમ પામવા અનેક સિદ્ધિ જેહથી; કરો સુજ્ઞાન પાનને હરો અજ્ઞાન એહથી. વિવેકથી ઝવેર વાત ઉરમાં ઉતારીને; કરો ન મધપાને માનવી મતિ સુધારીને.
બંધ અને મોક્ષ. આ સંસારની સ્થિતિ ઘટીયંત્રની પેઠે અનાદિ કાળની ચાલી આવે છે તેને સંબંધ પ્રચંડ વિગવાળા કાળની સાથે સંલગ્ન થયેલો છે. જેમ કઈ બેલ વિગેરેથી ઘટીયંત્ર ફર્યા કરે છે તેમ કાળના શીઘ્રવેગ સાથે સંસાર ચક્ર ફર્યા કરે છે. તે સંસાર ચક્રનું સ્વરૂપ આત્યંત જાણવાને ઇચ્છા ધરાવનાર ભવિ પ્રાણીએ પ્રથમ બંધ અને મોક્ષ એ બે શબ્દો કુશાગ્ર બુદ્ધિથી જણવા જોઈએ છીએ. બંધ એ શબ્દનો અર્થ બંધાવું એવો થાય છે અને મેક્ષ' એ શબ્દને અર્થ છુટવું એ થાય છે. જ્યારે એ બે શબ્દોનું યથાર્થ ભાન થયું એટલે તેમનું પિતાના દેહ અને આત્મા તરફ યોજન કરવું. જ્યારે આ દેહાત્મા કર્મને વશ થઈને સંસાર ચક્રમાં મેથી ફસાઈ પડે છે ત્યારે તેને જ્યાં સુધી એ મોહ મદિરાનો નીસ્સો ઊતરતો નથી ત્યાં સુધી કર્મવાળીના ત્ર્ય પાશમાંથી મુક્ત થવાને તે અશક્ત હોવાથી સંસાર ચક્રમાંથી નીકળી શકતો નથી ને તેમાં બંધાઈ રહે છે તેનું નામ જ બંધ કહેવાય છે એ બંધમાં આવેલો પ્રાણી શેક મોહ સુખ દુઃખ અને દેહત્પત્તિ પામ્યા કરે છે. ઇંદ્રિયોથી ઇંદ્રિયોના અર્થમાં અને ગુણોથી ગુણમાં પોતાના ચચળ મનને ભમાવી તે દોરાઈ જાય છે તેમજ કર્માધીન શરીરને વિષે કર્મથી વ
તો એ અબુધ પ્રાણ આ મારૂં છે અને આ હું કરું છું” એવી મમતામાં બંધાઈ જાય છે. જેમ સ્વમામાં માણસને જેવી સ્થિતિનું સ્વપ્ન આવે તેવી જ સ્થિતિમાં પોતાના દેહને માને છે અને આ સ્વમ છે એવું સત્યભાન
૧ વીગય.
For Private And Personal Use Only
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
અધ અને મેક્ષ.
૧૩૩
જેવુ
જરા પણ્ થતુ નથી તેમ તે પ્રાણીને મમતામાં ગાઢ મિથ્યાધન થાય છે તેથી આ અસત્ય છે એવુ ખરૂ ભાન થતુ નથી. એ પ્રમાણે રહેલા તે પ્રાણી સુલુ એરાલુ કરવુ અડકવુ સુંધવું જમવું અને સાંભળવુ ઇત્યાદિ કમામાં વજ્રલેપની જેમ લીન થઈ ય છે. તે પ્રાણીને પ્રાણઇંદ્રિય મન અને બુદ્ધિની વૃત્તિામાં અનેક સકલ્પ વિકલ્પો થયા કરે છે આથીજ પ્રાહી પોતે સ્વતઃ ધનમાં આવી જાય છે. આ બંધનમાં લાવનાર મુખ્ય મને હાય છે. જેણે પોતાનું મન વશ કરેલું છે તે કઇ રીતે બંધનમાં આવી શ્રુતે નથી હરકોઇ વિષયમાં પ્રાણીને જે બંધન થાય છે તે ઘણુ કરીને મન સાથે ઇંદ્રયાના અવમાંજ થાય માટે પોતાની ક્રિયાકારક ક્રિયાને પણ રાવધાનપણાથી વશ રાખવી જોઇએ. જેમ Àાતૃ ઇંદ્રિય કે જેને વિષય શબ્દ છે તે શબ્દ મધુરતાથી ગાયનરૂપે સાંભળવામાં આવે છે ત્યારે પ્રાણી પોતાનું ભાન ભુલી જઈ તેમાં તલ્લીન થઈ ન્તય છે, ત્વચા ઈંદ્રિય કે જેને વિષય સ્પર્શ છે તેનાં મેક સુખમાં પ્રાણી બધાઇ જાય છે, નેત્ર ઇંદ્રિય કે જેને વિષયરૂપ છે તે કાઇ સુંદર સ્ત્રીનુ સોંદર્ય બેઇને મને વૃત્તિ વિકારિક થઈ ન્વય છે, શુય કે જેને વિષય ગંધ છે જેવી પ્રાણી કમળમાં ભ્રમરાની જેમ પેતાની અતિ આરાક્તિ તેમાં પ્રગટ કરે છે, વ્હા ઇન્દ્રિય કે જેને પિયરસ છે જેથી પ્રણી અભક્ષ્ય પદાર્થની ઊપર પણ્ વખતે પરવશ થઈ અશકત થઈ જાય છે—આ સર્વમાં જે તલ્લીનતા થાય છે તે પ્રાણીને અનત સસારને વધારનારા બધજ છે એમ સમજવું. આ ઊપરચા એમ સિદ્ધાંત થાય છે કે આસક્તિ જેનું મૂળ છે એવા ભાગ સબધી તથા બેગના સાધન ભૂત કમો સંબધી' સકલ્પાને તજનાર પ્રાણી જ્યારે ઇંદ્રિયોના વિષય, શબ્દ વિગેરેમાં અને તેના સાધનભૂત કર્મમાં આસક્ત થતા નથી ત્યારે તે જ્ઞાનને-અને મધથી મુક્ત થવાને ચે!ગ્ય છે. જેણે મન બુદ્ધિ પ્રાણ ઇંદ્રિય વિગેરેના સમુદાયરૂપ શરીરને વશ રાખેલ છે તેના એ સમુદાય અધુરૂપ છે અને જેણે એને વશ કરેલ નથી તેને તે સમુદાય શત્રુરૂપ અને અંધકારક છે. જેણે મનને જય કરેલા છે તથા જેના રાગાદિ દોષ નાશ પામ્યા છે તેને દેહાત્મા ટાઢ, તડકા, સુખ તથા દુ:ખને વિષે તથા માન અને અપમાનને વખતે પેાતાના કેવળ સ્વરૂપ વિષેજ રહે છે તેથી તેને કાઈ જાતના બંધ થવો નથી. ઊપદેશવડે પ્રાપ્ત થયેલા પરાક્ષ જ્ઞાનથી તયા વિચારવડે થયેલા પરાક્ષ અનુભવથી જેની મનોવૃત્ત તૃપ્ત થયેલી છે, માટીનું
For Private And Personal Use Only
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૩૪
શ્રી જનધર્મ પ્રકાશ. , પથ્થર અને તેનુ જેને સરખા છે એટલે જેને સુવર્ણમાં ગ્રાહ્ય બુદ્ધિ અને પથ્થરમાં ત્યાજ્ય બુદ્ધિ નથી તે પાણી બંધનમાં આવતો નથી. પણ જે તેની બુદ્ધિ વસ્તુ વિશેષમાં પક્ષપાત વાળી થાય છે તો તે તરતજ બંધમાં આવી જાય છે. બંધમાં આવેલા પ્રાણુની બાળ યૌવન વૃદ્ધ એ ત્રણ અવસ્થા કેવળ બકરીના ગળાના સ્તનની પેઠે વ્યર્થ થાય છે. જમ્યા પછી મનુષ્ય જેવો ભરમ ભવ મળ્યો તો પણ તેને અજ્ઞતાથી આચ્છાદન કરતે પ્રાણી વિવિધ જાતની બાલક્રીડાઓમાં બંધાઈ પિતાની બાલ્યાવસ્થા ફોગટ કાઢે છે, ત્યાર પછી ઈદ્રિયેની શક્તિને વધારનારી યોવનાવસ્થા આવી એટલે ધનમદ રૂપમદ કે બલભદ તેની ઉપર આરૂઢ થાય છે તેથી રમણીઓના વિરસવિલાસમાં તે સપડાઈ જાય છે અને તેવા વિકારિક કૃત્યોથી દુષ્ટ કર્મોની નિરસરણી ઊપર તે ચડતો જાય છે તથા બંધાય છે, ત્યાર પછી ઈદ્રિને શિથિલ કરનારી વૃદ્ધાવસ્થા આવે છે જેમાં ઇંદ્રિયોનું બળ ઓછું થાય છે તે પણ સ્ત્રી પુત્ર અને ધનના અભિશાપરૂપી અશ્વઉપરઆરૂઢ થયેલો પ્રાણી સંસારરૂપ અરણ્યમાં અટન કરે છે અને તેવા ગાઢ બંધમાંથી છુટી શકતો નથી. એ કેવી ખેદકારક વાત છે!
પર કહેલા બંધમાંથી જે છુટવું તેનું નામ મોક્ષ કહેવાય છે એ મેક્ષ પામવાને ઈચ્છને ભવિ પ્રાણું અનુક્રમે અરવિધ કર્મને ખપાવી સુકત શ્રેણીરૂપ નિસરણી ઊપર ચડતો વીતરાગ સ્થિતિમાં આવી જાય છે અને આહત સિદ્ધાંતના તત્વામૃતથી તૃપ્ત થઈ તીરૂપ સિદ્ધશિલાના સુંદર સિંહાસન પર બીરાજમાન થઈ જાય છે, તેથી આ સંસાર ચક્રના જન્મ મરણરૂપ આરાના ગાઢ બંધમાંથી મુક્ત થાય છે અને તેનું આનંદમય સચ્ચિદાનંદ ફુરે છે એજ સ્યાદાદ અને સમ્યકત્વનું શુદ્ધ પરિણામ છે.
આ બંધ અને મેક્ષ એ સ્પષ્ટ રીતે સમજવાથી હૃદયનું ગાઢ અંધકાર દૂર થાય છે અને તેથી આ અનંત સંસારની સ્થિતિને અવધિ તરત આવી જાય છે તેને માટે એક મહાત્માએ પોતાનાં સંયમી અને બાળ શિષ્યને બંધ મોક્ષનો બાધ કરવાને કેટલો એક ઉપગી ઊપદેશ આપેલ છે તે નીચે પ્રમાણે છે.
ગુરૂમહારાજ કહે છે હે શિષ્ય! માણસને બં, મોક્ષ પ્રથમ જાણવા જોઇએ તેમાં પણ જેણે પ્રવજ્યા લીધી છે તેને તો વિશેષ જાણવાની જ. રૂર છે. તે અગાઊ પ્રથમ જગતમાં જે નિયમ શમ દમ સહનતા ધતિ દાન તપ ભાવ શાયં સત્ય શૈાચ ત્યાગ ધન બળ ભાગ્ય લાભ વિધા લજજા લક્ષ્મી
For Private And Personal Use Only
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
બંધ અને મોક્ષ.
૧૩ સુખ દુઃખ પંડિત મૂર્ણ માર્ગ ઉન્માર્ગ સ્વર્ગ નરક બંધુ ગૃહ શ્રીમંત નિધન કૃપણ ઈશ્વર (સમર્થ) યજ્ઞ અને દક્ષિણ એ શું પદાર્થો છે તે વિવેક બુકથી જાણવા જોઈએ. એ પદાર્થો જગતમાં પ્રસિદ્ધ છે પણ તે સંયમીને કેવી રીતે જાણવા તે તું વિસ્તારથી સાંભળ.
તેમાં પ્રથમ હિંસા કરવી નહી, મિથ્યા ભાષણ કરવું નહી, અદત્તાદાન લેવું નહી, કોઈપણ સ્ત્રીનો સંગ કરવો નહી, પરિગ્રહ રાખે નહી, શ્રદ્ધા રાખવી, તીર્થાટન કરવું, તપ કરવું, સંતોષ રાખવો, અને દેવ ગુરૂની સેવા કરવી એનું નામ નિયમ કહેવાય છે. બુદ્ધિને નિયમમાં રાખવી તે શમ કહેવાય છે ઈદિયોને કબજે રાખવી તે દમ કહેવાય છે. દુ:ખને સહન કરવું તેનું નામ સહનતા કહેવાય છે. જિબ્દા અને ગુપ્ત ઈદ્રિયોને જીતવી તે ધતિ કહેવાય છે. કોઈની ઉપર ઈર્ષ ન કરતાં સત ઉપદેશ આપવો તે ઘન કહેવાય છે. કાયmગનો ત્યાગ કરવો તે મુખ્ય તપ કહેવાય છે. ધમ ઉપર દઢ શ્રદ્ધા તેને ભાવ કહે છે. પોતાના સ્વભાવને જીતવે તેનું નામ શાય કહેવાય છે. સર્વ પ્રાણી ઉપર દષ્ટિ રાખવી તે સત્ય કહેવાય છે. મલિન કર્મમાં અનાશક્તિ રાખી શુદ્ધ -હદય રાખવું તેનું નામ શાચ કહેવાય છે. સર્વ પરિગ્રહ છોડી વર્તવું તેને ત્યાગ કહે છે. પોતાનો ધર્મ રાખવે તે ધન સમજવું. નિ. ર્દોષ અને વીતરાગ જેનું સ્વરૂપ હોય તે ઇષ્ટ સમજવું. શુદ્ધ ચારિત્રને પાળવું તે બળ સમજવું. મનુષ્ય ભવ પામી સારા ધર્મની પ્રાપ્તિ થાય તે બાગ્ય કહેવાય છે. દેવગુરૂની ભક્તિ થાય તે લાભ સમજવો. જેથી સત્યા સત્યનું ભાન થાય તે વિધા કહેવાય છે. નઠારા કર્મ કરવામાં જે ભીરતા તે લજ્જા કેહેવાય છે. નિ:સ્પૃહ પણે વર્તવું તે લક્ષ્મી કહેવાય છે. દુઃખ સુખ માનવા નહી તે સુખ કહેવાય છે. ભોગ સુખની ઈચ્છા રાખવી તે દુખ કેહેવાય છે. બંધ અને મોક્ષને જે જાણે છે તે પંડિત કહેવાય છે. દેહ સ્ત્રી પુત્ર અને ગૃહમાં મમતા રાખે છે તે મૂર્ખ કહેવાય છે. શુદ્ધ ભગવંત ભાષિત આગમ તે માર્ગ કહેવાય છે. ચિત્ત ને વિક્ષેપ કરનારા અને જેમાં ઉત્સુત્ર પરૂપણું થાય છે તેવા આગમ ઉનમાર્ગ કહેવાય છે. જે પોતાના ચિત્તમાં શમતા અને સત્વ ગુણને ઉદય છે તે સ્વર્ગ સમજવું અને જે ચિત્તમાં - ધાદિકનું કારણ તમોગુણ ઉદય પામે તે નરક કહેવાય છે. સારા ઉપદેશને આપી સારે માર્ગે ચલાવનાર ગુરૂ છે તે બંધુ કહેવાય છે. આ અનેક સાધનવાળું માનુષ્યભવનું શરીર મળ્યું તે ગ્રહ કહેવાય છે. જેની પાસે ઉત્તમ
For Private And Personal Use Only
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૩૬
શ્રી જનધર્મ પ્રકાશ. ગુણો રહેલા છે તે શ્રીમંત કહેવાય છે જે અસલી છે તે નિર્ધન કહેવાય છે. જેણે ઈદ્રિયનો જય કર્યા નથી તે કૃપણ. જેની બુદ્ધિ કોઈ પદાર્થમાં કે ગુણમાં આસક્ત થતી નથી તે ઈશ્વર (સમર્થ) કહેવાય છે ઇંદ્રિયોની શક્તિઓને તપ રૂપ અગ્નિમાં હોમવી તે યજ્ઞ કહેવાય છે, કાંઇ અગ્નિમાં ઘીના ભડકા કરવાથી યજ્ઞ થતો નથી. જે જ્ઞાનનો ઉપદેશ આપે છે તેજ દક્ષિણ કહેવાય છે, કાંઈ ધન વેહેચવાથી દક્ષિણે કહેવાતી નથી. હે શિષ્ય આ પ્રમાણે કહેલા ઉત્તર તું તારા રૂદિય કમળમાં ધારણ કરી નિરંતર ધ્યાનમાં રાખજે કે જેથી તારા શરીર ઉપર રહેલા ચારિત્ર રૂપી કવચને કોઈ ભેદી શકશે નહી. આટલું કહી ગુરૂ મહારાજા વિરામ પામ્યા એટલે એ બાળ મુનિ ઘહું ખુશી થયા અને બંધ અને મેક્ષ જાણે તે પંડિત કહેવાય તે વાત ધ્યાનમાં રાખી પિતે તેનું પાંડિત્ય મેળવવાનો પ્રયત્ન કરવા લાગ્યા.
ભવ્યવાચક જો આ બંધ અને મોક્ષના વિષય ઉપર જેટલું વિવેચન કરીએ તેટલું થોડું છે તથાપિ ટુંકમાં વર્ણવીને તે વિષય બંધ થાય છે તેને સાર એટલેજ સમજવાને છે કે જેનાથી જેમ જેમ બંધનમાંથી મુક્ત થવાય તેવા પ્રયત્ન કર્યા કરવા, આ જગતના પ્રપંચી સ્વરૂપને ઓલખી લેવું, કોઈપણ નાશવંત પદાર્થ ઉપર મમતા રાખવી નહી, મેહમાં - સાવું નહીં, મદ રાખવો નહી, અને કોઈની ઉપર ઈ કરવી નહી. વિચાર કરેકે આ સંસાર રૂપી રંગ ભૂમિ ઉપર તમે અનેક નિમાં અવતાર રૂપી વેશ લાવેલા હશે, સારા સારા વેશ ભજવીને તમે સુકૃત રૂપી ઇનામ મેળ.
વ્યા હશે તેને લીધે આ આર્યક્ષેત્રમાં શ્રાવક કુળમાં સંસારની રંગભૂમિ પર આ તમને મનુષ્ય ભવને વેષ મળ્યો છે તેને હવે તમે રાારી રીતે ભજવી બતાવો, ગુરૂ રૂપી સુત્રધારની પાસેથી જ્ઞાન રૂપી સંગીતની તાલીમ મેળવો, કર્મ રૂપી પડદા દૂર કરી પ્રભુની પાસે ભકિતને મજરો કરવા પ્રકાશમાં આવે અને હવે પ્રભુ પાસેથી મોક્ષ રૂપી મેટું ઈનામ મેળવી આ સંસારનું વિચિત્ર નાટક સમાપ્ત કરો એટલી જ અમારી સાનુયે પ્રાર્થના છે.
ન. દા. શાસ્ત્રી.
-
-
For Private And Personal Use Only
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
મધુ બીંદુનું દ્રષ્ટાંત.
मधु वीं दुनुं दृष्टांत.
કોઇ એક પુરૂષ દેશ વિદેશ પરિભ્રમણ કરતાં ચારરૂપી જળ જંતુને પ્રવેશ કરવા મહા નદીની સમાન અટવીમાં સાથે સતિ આવી પહોંચ્યા સાયને લુંટવાને ચાર-વ્યાધ્રા-દેડયા એટલે મૃગલાની માફક સર્વ સાર્થ નિવાસી પલાયન કરી ગયા. સાર્થથી હીન થયેલા તે પુરૂષે મહા અટવીમાં પ્રવેશ કર્યા. ઉભરાઈ ગયેલા ગ્રુપના જળની જેમ તેના પ્રાણ કંઠે સુધી આવી ગયા હતા.
**
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
તેવામાં ક્રેાધથી સાક્ષાત યમ જેવા કાઇ એક ઉન્મત્ત વન હસ્તિ ક ઇ દિશામાં જવુ એ પ્રમાણે વિચાર કરતાં તે ગરીબ પુરૂશ તરફ દોડયા. મદના ઝરણુ વહેતા હતા તેથી જાણે ઉચ્ચતર ગિરિ હાયની અને આકાશ થકી વાદળાંએ ખેંચવાને જાણે હસ્ત (સુંઢ) ઊંચી કરેલા હાયની એવા તે દેખાતે હતા. અંદરથી પેાલી હોય તેમ પૃથ્વીને ચરણપાત વધુ નમાવતા હતા, ધમેલા તામ્રના રંગ સરખુ તેનુ વદન હતું. મેત્રના સરખી ઊર્જત ગર્જના કરતા હતા. જતે! રહે જતા રહે, હું તને મારી નાંખીશ ” એ પ્રમાણે જાણે પ્રેરણા કરતેા હાયની એવા તે હસ્તિ સુંડમાંથી જળ–બિંદુએને તેના પૃષ્ટ ભાગ ઉપર વારવાર આધાત કરવા લાગ્યા.
૧૩૭
For Private And Personal Use Only
કંદુકની માફક નીચે પડતેા અને બીકથી પાછા ઉભા થતા પુશ તૃણુથી આચ્છાદિત થયેલા એક કુપ આગળ હસ્તિની લગભગ થઈ ગયા. હસ્તિ અવસ્ય જીવન હરણ કરશે માટે કુપમાં ઉતર તે જીવી શકું” એ પ્રમાણે વિચાર કરી તેમાં ઝંપાપાત કર્યો ! જીવન આશા દુસ્યાજ્ય છે! ગ્રૂપના તટ ઉપર વડ હતા, તેની એક લાંબી વડવાઈ ભુજંગની ક્ષ્ાની માફક ગ્રૂપના મધ્ય ભાગમાં લટકતી હતી. આ વડવાઈ કૂપમાં પડતાં તેને પ્રાપ્ત થઈ; જેનુ અવલબત કરી રજ્જુથી બાંધેલ ગાગરની માફક પાતે લટકતા રહ્યા. હસ્તિએ કૂપમાં સુઢ નાંખી અને મદભાગ્ય ઔષધિ ગ્રહણુ ન કરી શકે તેમ તેને મેળવી શકયા નહીં પરંતુ તેના મસ્તક ઉપર સ્પર્શ કરી રહ્યા! ભાગ્યથી વિવત પુષે ગ્રૂપના અદ્યભાગમાં દ્રષ્ટિ નાંખી તે એક મેટા અજગર દીઠો. જાણે કાળીએજ પડતા હાયની એવી બુદ્ધિથી તે પુ રૂષને જોઇને અજગરે કૂપના અંતર ભાગમાં રહેલા અન્ય ગ્રુપની માફક પાતાનું મુખ વિકાસ્યું. પ્રાણુ અપહરણ કરનારા યમરાજાના જાણે બાણુ હા
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૩૮
શ્રી જૈનધર્મ પ્રકાશ. યની તેવા ચાર સર્પ ચાર દિશામાં દીઠા. ઉંચી કરેલી ફણે વાળા તે સપ સ પ્રહાર કરવા દુષ્ટ ચિત્તવાળા થઈ યમની સરખા મુખવડે ફૂંફાડા મારવા લાગ્યા. એક ત અને એક શ્યામ એવા બે મુષક દતરૂપી ક્રન્ચ વડે વડના અંકૂર છેદવાને ચટકાર શબ્દ કરવા લાગ્યા. મદોન્મત્ત મતંગજ તે પુરૂષને મેળવી શકે નહી તેથી વૃક્ષનું ઉભુલ કરતો હોયની તેમ વટ શાખા ઉપર આઘાત કરવા લાગ્યો. વડની લટકતી વડવાઈ સાથે દ્રઢ રહી હાથ અને પગના બંધનને વિસ્તાર તે” તે પુરૂષ જાણે બાહુ યુદ્ધ રચતો હોય તેવો દેખાતો હતો. હસ્તિથી હણાતી શાખાઓ ઉપરથી તીવ્ર મુખવાબી મધુ મક્ષિકાઓ મધુ મંડક તજી દઈ હડી; અને અસ્થિમાં વિશ્રામ પામેલા જીવનું આકર્ષણ કરવા જાણે તત્પર હોય તેવી લોહની સાણસીના સરખી સૂંઢવડે તેને દેશ પ્રહાર કરવા લાગી. મક્ષિકાઓએ ઉંચી પાંખો કકરી તેનું સર્વ અંગ રૂંધી નાખ્યું તેથી કુપમાંથી નીકળવા ઉત્સુક થયેલા પિતે પાંજો ઉત્પન્ન કરી હોયની તેવો તે દેખાવા લાગ્યો.
વડ ઉપરના મધુકોશીમાંથી, વાધનીમાંથી ગળતા વારિના બિંદુની માફક વારંવાર મધુબિંદુ તેના લલાટ ઉપર પડતું અને ત્યાંથી મુખમાં પ્રવેશ કરતું હતું. આ મધુબિંદુનો આ સ્વાદ ચાખી તે પુરૂષ મહત સુખ માનતા હતા.
અહીંઆ ઉપનય એવો છે કે–જે પુરૂષ તે સંસારી જીવ સમજવો. અટવી તે સંસાર, હસ્તિ તે મૃત્યુ, કુપ તે મનુષ્યનો જન્મ, અજગર તે નર્ક, જે ચાર સપી તે ક્રોધ, માન, માયા અને લોભ સમજવા. વડવાઈ રૂપી આયુ, શ્વેત અને શ્યામ બે મુષક તે આયુ છેદવામાં પરાયણ શુક્લ અને કૃષ્ણ પક્ષ સમજવા. મક્ષિકા રૂપી વ્યાધિ અને મધુબિંદુ તે વિષયક સુખ સમજવું.
ઉપર પ્રમાણેનું દૃષ્ટાંત ઉપનય યુક્ત કહીને શ્રી જંબુસ્વામી પ્રભાવ પ્રત્યે કહે છે કે હે પ્રભવ ! આ દષ્ટાત પ્રમાણે સંસારી જીવને ભય અને દુઃખ આ સંસારમાં ભરેલા છે તો તેને વિષે સમજુ મનુષ્ય કેમ રંજન થાય? અપિતુ ન જ થાય.
એ દષ્ટાંતમાં કથન કરેલ દેવ દૂષિત પુરૂષને તે કુપમાંથી કોઈ દેવ અથવા વિદ્યાધર ઊદ્ધરે તો તે ઈચ્છા કરે કે નહીં ? પ્રભવ કહે છે કે વિપત્તિરૂપ સમુદ્રમાં બુડી ગયેલો તે પુરૂષ જહાજ સદશ એવા ઉપકારમાં તત્પર દેવ અથવા વિદ્યાધરને કેમ ન ઈચછે? ઈચ્છેજ.
For Private And Personal Use Only
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
થરચા૫લ.
૧૫
બુ સ્વામી કહે છે કે ત્યારે હવે આ પારાવાર ભવસમુદ્રમાં સુધર્મ સ્વામી ગણધર સરખા તારક છતાં હું શા માટે બુડું ? ન જ બુડું.
ઉપરના દ્રષ્ટાંતમાંથી બેસુમાર સાર ગ્રહણ કરવાનો છે. આ સંસારમાં અણધાર્યો મૃત્યુનો ભય અને આયુષ્યના દરમ્યાનમાં પણ અનેક પ્રકારનાદુ:ખ ભરેલાં છે છત મેહના આચ્છાદનથી પ્રાણી તે દુ:ખને જાણતો નથી અને ઉત્તમ ઉપદેશ દઈને એવા દુઃખકારક સંસારમાંથી ઊદ્ધાર કરનાર ગુરૂ મહારાજાને યોગ મળ્યા છતાં ભાવની ભ્રમણતામાંથી છુટવાને ઈચ્છા પણ કરતો નથી એ પ્રાણું કે મુખે ગણાય? માટે જ્ઞાનાં જનવડે મોહ પટલનું નિવારણ કરી વિનાશી વસ્તુઓમાંથી મારા પણ ત્યાગ કરી અવિનાશી સુખના વાંચ્છક થઈ નિઃસ્વાર્થ બંધુ ગુરૂ મહારાજાને ઉપદેશ હદયમાં ધારણ કરે અને યથાશક્તિ ધર્મ સાધનમાં તત્પર થવું. સાંસારીક કાર્ય જેમાં કે અનેક પ્રકારને કર્મબંધ છે તેમાં રાચવું નહીં, ઊદાસી ન ભાવ રાખવો. દિનપર દિન વિશેષ પ્રકારે ધર્મ સાધન બને તેવો પ્રયત્ન કરવો જેથી અનુક્રમે વાંચ્છિત સુખની પ્રાપ્તિ થશે.
તથાસ્તુ.
પત્ર. જેનધર્મ પ્રકાશના અધિપતિ સાહેબ, નીચેની બીના આપના માનવંતા માસીકમાં પ્રગટ કરશો.
હું એક વખત દીવાળીના આનંદમયી દિવસમાં મારા બે ત્રણ મિત્રો સાથે મારા શેઠની દુકાને બેસી આપના જૈનધર્મ પ્રકાશ ચોપાનીયામાંથી “પાલીતાણા જૈનશાસ્ત્ર પાઠશાળા” નો વિષય વાંચી તે વિશે મારા મિત્રોમાં ચચં ચલાવતો હતો કે આવા મહાટા પાયા ઉપર પાઠશાળા સ્થાપન થવાથી આપણું જનધર્મના અપૂર્વ ગ્રંથો જે અંધારામાં પડ્યા છે તે અજવાળામાં આવશે અને જેન કોમમાં જ્ઞાનને અત્યંત ફેલાવો થશે. ઉત્તરોત્તર આ શુભ કાર્યથી જૈનકોમની અત્યંત ચડતી થશે. આ મારા બોલવામાં વધારે કરી એક મિત્ર છે જે તેમાં શ્રાવકો પણ કેટલાક દાખલ થયા છે. તે સાંભલી બીજે મિત્ર દીલગીરી સાથે બેલ્યો જે તે તો પાલીતાણાના રહીશ અને અભ્યાસ ઉપર ઓછી હોંશ ધરાવનાર દાખલ થયા છે. પરંતુ ૫રદેશના શ્રાવકે જેઓને અભ્યાસ કરવા ઉપર અત્યંત ખંત હોય તેવા કોઈ દાખલ થયા નથી. તે પણ મુની મહારાજાઓમાં કેટલાક અભ્યાસ કરવામાં અત્યંત ખંતીલા મુનિઓ દાખલ થયા છે અને ચોમાસું ઉતરી
For Private And Personal Use Only
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
- શ્રી જનધર્મ પ્રકાશ, વિહાર કરવાની છુટ થયા પછી કેટલાક મુની મહારાજાઓ દાખલ થશે તે આગળ ઉપર ઘણું લાભકારક નીવડશે એવી આશા રખાય છે. એ પ્રમાણે મારા મિત્રામાં “જનશાસ્ત્ર પાઠશાળા” નું સ્થાપન થયા બાબત પ્રસંશા ચાલી રહી હતી. એવા વખતમાં અચાનક મારા એક મિત્રે આવી પિતાના ઉપર આવેલો એક પત્ર મને વાંચવા આપ્યો.
આ અપૂર્વ પત્ર વાંચતાં જ મારા તાજા વિચારે બદલાયા ! જૈન કોમની તુરત ચડતી થવાનું ધારવામાં ભૂલ માલમ પડી. જનકર્ષ થવાની વાત હજુ દુર છે એમ માલમ પડયું પત્રના કરૂણ જનક શબ્દ વાંચી ૮દય પીંગળ્યું! ! અધિપતિ સાહેબ ! આ પત્ર એક જ્ઞાનના અભ્યાસ ઉપર અત્યંત ખંત ધરાવનાર જૈનબધુના લખેલો હતો. તે પત્રનું “જીવતદાન આપો” આ એક વાક્ય વાંચતાં જ કોના હૃદયમાં કરૂણા ન ઉત્પન્ન થાય ? અરે, મારાં હૃદય અને ચક્ષુ તે કરૂણરસથી ભરાઈ ગયાં ? પત્ર લખનારને હું ધન્યવાદ આપુ છું જે પોતાની જ્ઞાતીની લજજાળું મયદાની હદ પણ ન ગણતાં પોતે પોતાની જેવી હતી તેવીજ નીર્ધન હાલત બતાવી જૈનશાસ્ત્ર પાઠશાળામાં અભ્યાસ કરવા માટે મદદ માગે છે.
બીજી કામ કરતાં આપણું કામ એટલા માટેજ દુઃખી છે કે બીજી કોમની જેમ આપણી કોમના શ્રીમતે અનાશ્રીત સ્વધર્મિઓને આશ્રય આપતા નથી. આપણે માનવંતી “ જૈન એસોસીએશન ઓફ ઇંડીયા” એ એક અનાશ્રીત ફંડ ઉભું કરી તેમાં બહોળી રકમ ભેગી કરી છે એમ સાંભળ્યું હતું પણ તે રકમનું શું થયું તેની કાંઈ માલમ પડી નથી. અધિપતિસાહેબ! આપના અભિપ્રાય પ્રમાણે જે “જૈનોનસ” ભરાય તે અમારી આ નાનકડી વિનંતિ કૃપા કરી શ્રીમંત ગૃહસ્થોને વિદિત કરજે કે “અનાશ્રીત જૈન બંધુ ઓને આશ્રય આપે ” આપણું અને આપણું કામનું ભલું એમાંજ સમાયલું સમજજે ! જનોત્કર્ષ એથી જ થશે !
આપણી કોમના બહોળા શ્રીમંતે તે મોજશોખમાં કે પિતાના ધંધામાં પડી ધર્મને ભૂલી જાય છે. સ્વધર્મી બંધુઓ ઉપર પ્રેમ રાખતા નથી. દીન અને રાંક સ્વધર્મ બંધુઓને આશ્રય આપતા નથી ત્યાંસુધી જૈન કોમની ચડતી મને દૂર ભાસે છે.
ઉપર જણાવેલ પત્ર લખનાર જેવા તે જ્ઞાનાભ્યાસ ઉપર ખંત ધરાવનાર ઘણા હશે, પરંતુ ઉપજીવીકાના દુઃખી બિચારા શી રીતે અભ્યાસ કરી શકે ?
For Private And Personal Use Only
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
વિચાપત્ત,
૧૪૧ આપણે જેને કામમાં ઉદાર દીલના ગૃહસ્થો ઘણું છે. બીજી કેમ કરતાં આપણું કામ પસે કે પદીએ કાંઈ ઉતરતી નથી. તેમ શ્રીમંત ગૃહસ્થોમાં સખાવત બહાદુર પણ ઘણું છે. જે તેઓ ધારે તો અન્ય સર્વ કોમ કરતાં જૈન કોમને ચડતીના શીખર ઉપર લાવી મુકે પરંતુ તેઓ પોતાના ધર્મ અને પિતાની કોમના હિત માટે ઓછું લક્ષ આપતા જણાય છે. “ઘરના છોકરા ઘંટી ચાટે ને પાડોશીને આટો” એ કહેવત પ્રમાણે આપણું શ્રીમંત ગૃહસ્થો ઉદારતા બતાવી “વર્નાકયુલર સોસાઈટી” વિગેરેમાં પાંચશે કે હજાર રૂપિયાની રકમ આપી કીર્તિના લોભી થાય છે તેમ જે હાલના ઉમેદવાર શાસ્ત્રાભ્યાસ કરનાર જૈન બંધુઓને સ્કોલરશીપ અથવા ગમે તેવી રીતે મદદ કરે તે કેટલો લાભ થાય અને પુન્ય પણ કેટલું બંધાય ? તે વિવેકી જનો વિચારી જોશે. ગૃહસ્થો? નાચરંગ મેજરશેખ વિવાહ વરા વિગેરેનો ખર્ચ ઓછો કરી બચાવેલા પૈસા જ માત્ર આવાં પુન્ય કામમાં ખર્ચે તો પણ કલ્યાણ થાય!!
આપણી કોમમાં શ્રીમંત અને ઉદાર ગૃહસ્થો ઘણું હોવાં છતાં પણ તેઓનો મોટો ભાગ અજ્ઞાનતાથી અલ્પ વિચારવાલો છે. આપણામાં પૈસા ખરચવાના ઘણું રસ્તા છે. સર્વોત્તમ રસ્તો જ્ઞાન વૃદ્ધિ કરવાનું છે. જ્ઞાન ન વૃદ્ધિ એટલે પુસ્તકો એકઠાં કરી તેની માત્ર પુજાજ કરવી એમ નહી પણ જ્ઞાનનો ફેલાવો કરવો. અભ્યાસ કરનારને મદદ કરવી, જ્ઞાનાભ્યાસના સાધન મેળવી આપવા, જ્ઞાનાભ્યાસ ખંતથી કફ અને કરાવવું એજ છેયશ્કર છે. અને આપણું ગૃહસ્થો એ વાતમાં તદન પછાત છે.
પ્રતિમાઓની વિશેષ વૃદ્ધિ થતાં પૂરતી સંભાળ ન રહે ને આશાત ના થાય તેથી પ્રતિમાઓના બહોળા વિસ્તારની જરૂર નહી છતાં પ્રતિમાઓ સ્થાપન કરવામાં અને એક બીજાની સ્પર્ધા કરી ધી બોલવા વિગેરે કામોમાં આપણું ગૃહસ્થ હજાર રૂપિયા ખરચે છે પરંતુ અપૂર્વ જૈન શાત્રના ફેલાવાનો કે અનાશ્રીત જૈન બંધુઓને ઉદ્ધાર કરવાનો વિચાર તે તેઓને દીલમાં આવતા જ નથી. માન અને કીર્તિના લોભને છે. ડી દઈ આત્મહિતને વિચાર કરી, વિવેકથી દ્રવ્યને વાવવું જોઈએ કે જેથી કલ્પવૃક્ષના અપુર્વ ફળ ચાખવાને સમય પાસે આવે. સુજ્ઞ શ્રીમંત - એ વિચારવું જોઈએ કે આપણું હિત કેવી રીતે થાય? દ્રવ્ય ખર્ચવાનો સ
For Private And Personal Use Only
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૪૨
શ્રી જૈનધર્મ પ્રકારા,
વૈત્તમ રસ્તા કયા ? અને તેએએ જાણવું જોઇએ કે જ્ઞાન ભણવા ભણાવવાથી કેટલા લાભ થાય અને કેટલો સુધારા થાય? હુ બેશક કહી શકું છું કે તન મન અને ધનથી ધર્મના ઉદય ઇચ્છનાર જૈન બધુએ જે આ મારી વિનંતી ઉપર લક્ષ આપે તેા જૈન કામ ઉદયના શીખરની ટાચ ઉપર આવીને બેસે!!
શ્રીમંત ગૃહસ્થે!!ાગૃત થાઓ ! જાગૃત થા! અને પેાતાનું હિત તપાસેા. દીન જૈનમના ઉદ્ધાર કરેા. અનાશ્રીતને આશ્રય આપે. એજ જૈન કામની ચડતી થવાના મૂળ પાયેા છે. સ્વામ બંધુઓને દીન હાલતમાં ફ્રેખી તમને શું શસ્ત્ર નથી આવતી? શું તમને દયા પણ નથી આવતી? શું જૈન કામને સુખી હાલતમાં જોવા તમે નથી ઇચ્છતા! અને ઇચ્છા તે શા માટે સુસ્ત થઇ બેઠા છે ? કલકત્તા અને મુર્શીદાબાદના માનવતા ખાયુ સાહેબે ! મુંબાઇના ધનાઢ્યા. અમદાવાદ વીશનગર પાટણ ભાવનગર ખભાત વિગેરેના શ્રીમંત ગૃહસ્થા ! આ મારી નમ્ર વીનતી ઉપર સંપૂર્ણ લક્ષ આપી હાલમાં થયેલી જૈન શાસ્ત્ર પાઠશાળામાં આવી પાલીટાણુામાં અભ્યાસ કરવા ચ્છિનારા નીર્ધન જૈન બને અપૂર્વ શાસ્ત્રના અભ્યાસ કરવામાં જેમ અને તેમ ત્વરાથી આશ્રય આપે, અધિપતિ સાહેબ! આપ જ્ઞાનની અત્યંત વૃદ્ધિ ચાહેાછા, તેમાં બનતા પ્રયાસ કરી છે. તેથી આ મારૂં લખાણ આપ સાહેબને અવશ્ય રૂચશે એમ ધારૂં છું તેા શ્રીમત ગૃહસ્થાના હૃદયમાં આ વાત ચેાકસ અને સજ્જડ ઊતરે એવા ઊત્તમ અભિપ્રાય આપશે. જેથી શાસ્ત્રના અભ્યાસ કરવામાં જૈન ખંધુઓને ઊત્તેજન મળે અને અભ્યાસ કરી નર રત્નેા ઝળકી નીકળે—તથાસ્તુ
ચર્ચાપત્રને વિષય કેટલે દરજ્જે યુક્ત કારણ કે જનેશ્વર, જીનેશ્વરની પ્રતિમા અને જીતેશ્વરને કહેલે માર્ગે એ સર્વેને એાળખવાનું મુખ્ય સાધન જ્ઞાન છે. શ્રાવકા પેાતાની ઉપજમાંથી ધર્મ માર્ગે સારી રીતે દ્રવ્ય ખરચે છે અને તેમ થવુંજ જોઇએ તે પણુસા એક માર્ગે દોડ્યા જાય છે તે મન કરતા કાઇ વિશેષ લક્ષ આપવા જેવી બાબત ઉપર વિશે। લક્ષ - પવું જોઇએ. જ્ઞાનને માટે દ્રવ્ય ખર્ચવાતું વિશેષ રાખવુ જોઇએ. તેને બદલે હાલમાં આપણા લેાકેાનું ધ્યાન તે ઉપર એન્ડ્રુ છે. માટે તેમ ન થતાં સર્વે સમસ્યાએ નાન વૃદ્ધિ, જ્ઞાન ભણનારાઓને ઉત્તેજન અને
For Private And Personal Use Only
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
વર્તમાન શમાચાર,
૧૪૩ પુસ્તક લખવાની બાબતમાં પોતાનું દ્રવ્ય ખર્ચવાને વિશેષ ઉત્કંઠા રાખવી. એજ આ ચર્ચાપત્રનો હેતુ છે અને તે સત્ય છે.
તંત્રી. ધોલેરા. ?
લી. સેવક કાર્તિક સુદી છે
ઝ, ડા, શાહ
वर्तमान समाचार.
ભાવનગરમાં ઉત્સવ–શ્રી ભાવનગરમાં શ્રીમમ્મુનિરાજ મહારાજ શ્રી વૃદ્ધિચંદજીના સદુપદેશવડે શ્રાવક સમુદાયના અંતઃકરણ નિરંતર ધર્મ કાચની સન્મુખ રહ્યા કરે છે. હાલમાં વિરા. જસરાજ સુરચંદ તરફથી ઊજમણું અને અષ્ટાપદ તીર્થની રચનાને મહાવ થયો છે. માગશર સુદ ૪ થે ઊજમશાળા છેડનો વરઘોડે ચડ્યા હતા. સુદ ૬ ઠે શ્રી અષ્ટાપદજીની રચનામાં પ્રભુ પધરાવ્યા હતા અને છેડે બંધાયા હતા. બેપિસ્થી અઠ્ઠાઈ મહેચછવ શરૂ થયો હતે. છોડ ૫૫ થયા છે. તેમાં તેમના પોતાના છોડ ૧૧ અને બાકીના પરભાર્યા શ્રાવક ભાઈના છે. તેમના છોડ મહેનો મધ્ય છોડ તથા બીજાઓમાં વાગડીઆ ગુલાબચંદ અમરજીનો છેડ એ બે છેડ બહુજ શોભીતા અને કિંમતી છે. અંદર ઉપકરણે પણ સુંદર છે. જ્ઞાન દર્શન અને ચારિત્રના આરાધનને માટે ઉજમણું એક પ્રબળ સાધન છે. સદરહુ મહોચ્છવનો મુખ્ય જળયાત્રાને વોડે શુદ ૧૦ મે ચડ્યો હતો. રાજ્યની મદદ બહુ પ્રશંસાપાત્ર હેવાથી વરઘોડાની શોભા સારી આવી હતી. શુદ ૧૧ શે વાગડીઆ ગુલાબચંદ અમરજી તરફથી સદરહુ મંડપમાં જ અષ્ટોત્તરી સ્નાત્ર ભણાયું હતું. એકંદર રીતે જોતાં મંડપની રચના સરસ થઈ હતી. દેશ પરદેશી માણસ સારૂં એકઠું થયું હતું અને શાસનતી પણ ઠીક થઈ છે. નવકારશી એક તેમના પિતાના તરફથી અને બીજી તેમના કુટુંબીઓની તરફથી એમ બે જમી છે. દિનપર દિન આવા ઉત્તમ મહેછવ વિશેષ પ્રકારે કરવાની અમારી જૈનબંધુઓને પ્રાર્થના છે.
શ્રી સિદ્ધાચલજીના છરીપાળતા સંધ–શ્રી ભાવનગરથી માગશર સુદ ૧૩ શે શા. આણંદજી પુરૂશેરમે શ્રી સિદ્ધાચળજીને છરીપાળતે સંઘ કાર્યો હતો. સાથે મુનીરાજના ઠાણા ૭ તથા સાધવીના ઠાણું ૩ હતા. છેવટના મુકામ સુધી માણસ ૫૦૦ થી ૬૦૦ થયું હતું રસ્તામાં શ્રી શહેરમાં તેમણે નવકારશી કરી હતી. પાલીતાણે જઈને વદ ૨ જે મેતીશા
For Private And Personal Use Only
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
•
૧૪૪
શ્રી જૈનધર્મ પ્રકાશ.
શેની ટૂંકમાં તેમણે લીધેલી એક દેરીમાં તેમણે પ્રતિષ્ટા કરી છે અને નવરશી જમાડી છે. સધની શાભા સારી આવી છે. આવા કાર્ય અનુમેાદન યેાગ્યછે. શ્રી અમદાવાદી વૉલ મગનલાલ સરૂપચંદની છરીપાળતે સધ કાઢનાર છે. વદ ૨ નું મુહુર્ત્ત છે એમાં પણ શ્રી બટેરાયજી મહારાજના સધાડામાંથી મુનિરાજ શ્રી ગંભીર વિજયજી વગેરે આવનાર હોવાથી સાધુ સાધીને સમુદાય સારા નીકળવા સંભવ છે. સધ કાઢનારને ઊત્સાહ બહુ વિશેષ પ્રકારને છે.
શ્રી સુરતથી ઝવેરી. ધર્મચંદ ઉમેદચંદ છરીપાળતા સંધ કાઢનાર છે. નંદ ૫ નું મુહુર્ત્ત છે. એમાં પણ સાથે મુનીરાજ શ્રી મેાહનલાલજી વિગેરે આવનાર છે. આ સંધ કાઢનારને ઊત્સાહ પણ બહુ વિશેષ સંભળાય છે. તેમની મન વાંચના સફળ થાઓ !
તથાસ્તુ.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પાલીતાણાની ધર્મશાળા.
શત્રુંજય તીર્થ એ સર્વ તીર્થમાં ઊત્તમ તીર્થ છે અને તેથી દરવર્ષે ધણા યાત્રાળુએ ત્યાં યાત્રા કરવાને આવે છે. યાત્રા કરવા આવનારાઓને ઊતરવા વગેરેની સગવડને માટે ભાગ્યશાળી ગૃહસ્થાએ એ તીર્થની તળેટીએ આવેલા પાળીતાણા ગામમાં મ્હોટી મ્હોટી ધર્મશાળાએ બંધાવેલી છે. આમાંની કેટલીએક ધર્મશાળાએ આણંદજી કલ્યાણજીને સ્વાધીન છે અને કેટલીએક મ્હોટી ધર્મશાળાએ બંધાવનાર તરફથી વહીવટ કરનારને સ્વાધીન છે. ધર્મશાળાની દેખરેખ રાખવાને તેઓ તરફથી માણસા રાખેલા છે. હાલમાં આ દેખરેખ રાખનારાઓની કેટલીક વિપરીત વાત સભળાય છે. ગઈ કાર્તકીએ ઝાઝા યાત્રાળુ નહાતા તાપણુ ઘણા યાત્રાળુને ઊતારાને માટે બહુજ રખડવું પડતું. એવું કહેવાય છે કે દેખરેખ રાખનારા ઊતરનાર પાસેથી કાંઇક લવાજમ લે છે અને જે આપે છે તેનેજ એએ ઊતરવા દે છે. આમ હાવાથી અજાણ્યા અને ગરીબ યાત્રાળુને બહુ રખડવું પડે છે. આ વાત યુક્ત નથી. ધર્મશાળાના ઉપરીઓએ આ વાત ધ્યાનમાં લઈ માણસે તરથી એમ ન બને અને જે યાત્રાળુએ પહેલા આવે તે પહેલા ઊતરે એવેા દાખસ્ત કરવા જોઇએ. એમ થાય ત્યારેજ બંધાવનાર ગૃહસ્થાને ખરા હેતુ સચવાય અને ઉપરીઓએ પેાતાની કરજ બજાવી ગણાય.
For Private And Personal Use Only
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
મુંબઈના ગ્રાહકોને વિજ્ઞપ્તિ. આપ સાહેબની પાસે લવાજમની ઉધરાણી કરવાને અમારે ત્રવાડી કેશવજી વાલજીને તમારી તરફ મેકેલવા પડયા છે માટે તેમને ખાટી ન કરતાં એક ફેરે સા સત્ર હુસ્થાએ લવાજભ આપી દેવું. જ્ઞાન ખાતાના પગાર અને ખર્ચ ચડે છે, લવાજન્મ વહેલુ અથવા માટું દેવું છે તે જલદી આપી દેવું એ. આપ સજજનાને ચુક્ત છે,
ચરિતાવળી. જેમાં રસીક અને બાધ દાયક પંદર ઊત્તમ પુરૂ ની - થાઓ સુકૃત ઉપથી ભાષાંતર કરીને નાંખેલી છે, જન વીમા ગુજરાતી ભાષામાં છપાયેલી આવી એક પણ ચાપડી નથી, જેએાએ એ ચાપડી વાંચી છે તેણે તેની સારી રીતે પ્રશંસા કરેલી છે. વાંચતા આનદ ઉપજવા સાથે ઉત્તમ પ્રકારના માધ થાય. તેવી રીતે એ લખાયેલી છે. પૃષ્ટિ ૩પ૦ છે કીંમત સોનેરી અક્ષરે નામવાળીના રૂ ૧૦ સાદીના રૂ ૧૫ ટપાલ ખર્ચ ૦) ૦
જનકથા રતનકાપુ ભા. ૭ મી. જેમાં પૃથ્વીચગુણચંદ્રનું ચરીત્ર સમાયેલું છે, તે શુદ્ધ શાસ્ત્રી અક્ષરમાં છપાઈને બહાર પડી ચુકયે છે આ ચરીત્ર ધન
જ રસીક અને બાધ દાયક છે ક. ૩ ૩ ) પાસ્ટેજ રૂ.
પાંચ પ્રતિક્રમણ ગુજરાતી. મુંબઇના છાપાની તૈયાર છે. બીજી હલકી ચાપડીએ ઘણી મળે છે પણ આવી શુદ્ધ અને સારા અક્ષરમાં છપાયેલી એક પુણ નથી ક. ૨ ૦ાાા જન શાળાને માટે રૂ. ના ટપાલ ખર્ચ. o)-(ા
| લવાજમ તાકીદે માકેલવું.
लवाजमनी पहोंच. ૧-૩ શેઠ. વાલજી કુંવર છે. | ૧-૩ વારા. મગન માવજી. ૧-૩ શા, વનરાવન જુઠા.
૧ -૩ શ્રી. લ શી કરે ૨, ૮ ૧-૩ શા. માણેકચંદ સુંદરજી. 1. ૧-૩ શા. ફુલચંદ્ર તારાચંદ. ૧-૩ શા. ખેતશી નરસા ગ. ૨૬ શા. જીવરાજ હેમચંદ. ૧૦ વકીલ, ડાયાભાઇ હંકમચંદ. ૧-૩ શા, જ્ઞાનચંદ નનિચદ.
ملي تي في
For Private And Personal Use Only
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir v انه 3-4 દોશી. ધરમશી લીલાધ 2. | 1-3 વેરી. વી ર દ ધ રમચંદ, 2-3 ગોઠ. દેવકર | ઝવેરચદ. 3- ર વકીલ રાયચંદ મકના . 2-3 શા. ડાયાભાઈ કેર મચદ. 1-14 શો, ગુણ ચ દ નેય દુ. 1-3 શા. ચતુર ગાક 1. 1-3 શા. હીરાદ તાન્ચ દ. 13 શા. સવચ૮ લાલચંદ. હે-- 8 શા, -નીચ દ ઈછાચુંદ. 2-3 શા. મગનભાઈ ગુલાબચંદ. 2-6 શા. અનુ પસંદ મુળ[ચંદ. 1-3 શા. લલુભાઈ નાગ દાસ. ---4 શા. સરુ પંચ 6 દ ર સ . ર-૭ શા. પર્ મામું દદાસ મુળચંદ. 1-1 ક શ , લખમીચંદ જાત નચ દ. ૧-છ વાગડી ગુલાશ્મચંદ અસરેજી 1---4 મતા. હે સચદ ગુલચંદ.. 3-1 શેઠ. દીપચંદ માણે કય દ. ૨-શા. એવચળ દયાળજી. 2-6 દોશી. કાળીદાસ કેશવજી.. -- શેઠે. દેવચંદ ઉઠા. -~3 હાહીરાચંદ કલા ણજી. 1-3 શા. એાત કે શત્રુ છે. 3-4 શા. ભીમા કેલાણ. 0-8 શા. ખુશાલચ 6 માણે કય દે. 1-0 શt. શું ભી ર શામજી. 1 - શા. રતનજી પ્રેમચંદ. 1-3 શા. રામચ દ દુલાચદે. 1-3 રા. દલ ત વ્રજલાલ. !, દેવું નાગરી. 0----2 દોશી. પોપટ ડેડ સા. 26 હોઠે. સારાભાઈ ભમ્સનું શાઈ 1- 8 શા. અમથા દયાળ). 2-6 શા. ગોપાઈપૈદાસ ચીંતાન ગુદાસ 0 - ઝવેરી. હરજીવન મગનચંદ. 4-12 શા નાનચ'દ કી કાશી. ર૬ શા. રામદાસ હ રજીવન. 2-6 પરી. કરમચંદુ વીરચંદુ. ર-૭ રા, રા. પિા પટભાઈ જેશ મ. 1-3 પરી. લાભાઈ દુલર રામ ૧-સધવી સુ દરજી ઓધવજી. 1--3 પૂરી. શ ક દ્વાલ વી એ દ. 17 ટા, ગાવીંદ નથ). ૩——શાફતેચંદ રો મેચ દ . e-1 સા. વીરચંદે કૃણાજી.. 4-1 2 શેઠ નીયાલચંદ નથુભા ઈ. 1--3 ફા!. માકમચંદ અમીચદ. --1 4 સ શા મઉં) નં. : 26 શા. નાગરદાસ ખીમચંદ. 1---3 શા. લાલચ દ ડાયા. - શા. 24 વન ખીમચંદ. ર-૩ શા. છગનલાલ સુ 6 2 જી. 1-3 વકીલ મગનલાલ સરૂ પચE. 1-3 શા. આમ ર દ કેશવ જી . ર - 6 ભારત્તર. મોતીલાલ ચુનીલ લ 1-3 ગુરજી માતા ચ છ કુશળ ચ'દજી 1-1 !. કાર ચતુર્ભજ. 1-4 વારા સવા ઈચ 8 તારાચ 6. 1-3 શા. હું રજીવન લવજી. 2-6 શા. બાલાભાઈ મગનલાલ. 3-11 શા. વાડીલાલ પુનમચંદ. 1-3 શા. સાકરચંદ હરખચંદ. 1-3 ભાઈ ચુનીલાલ વીરચંદ.. 1-3 શા. માણેકચંદ બ કુભાઈ. 1-3 શા. જગાભાઈ છોટાભાઈ.. 1-3 શા. વન નાઈ ઝવેર.. 1-4 શા. હીરા, દે વસનજી. 1- 3 શા. નગીનદાસ જેઠ સી. 1-3 શા. તલકશી કર્મચંદ. 1-3 પટવા દેવચંદ ખીમચંદ. ર-૭ શા. વીરચંદ રાઘવજી. 1-3 સેડ ઘેલા વધુ માન. ==6 લાલાજચંદુલા મુસલ. 2-6 શા. પરશોતમ ચાંપસી. 1-3 સાક્તર છગનલાલ ધીરજ રામ 1-~3 રોટે. સી ચ 6 પાન ચ દે. --હું મારવાડી હીરાચંદે હરચંદ | م مم مسم For Private And Personal Use Only