________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી જૈનધર્મ પ્રકાશ. રિત્રને ભસ્મ ભૂત કરી નાખે છે. કષાય અમિ સમાન છે અગ્નિને કણ માત્ર જેમ બે સુમાર ઘાસના સમુહને ક્ષણમાત્રમાં બાળી દેવા સમર્થ છે તેમજ કષાય પણ ક્ષણ માત્રમાં ચારિત્રગુણને નિર્મળ કરી નાખે છે.
હવે ચારે કષાયના દોષનું પૃથક્ પૃથક્ વર્ણન કરે છે – कोहो पीइ पणासेइ, माणो विणय नासणो। माया मित्ताणि नासेइ लोहो सव्वविणासणो ॥ ६९ ॥
અર્થ–ોધ પ્રીતિનો નાશ કરે છે, માન વિનયને નાશ કરે છે, માયા મિત્રાઈને નાશ કરે છે અને લેભ સર્વ વિનાશી છે. ૨૮
ભાવાર્થડેધી મનુષ્ય બહુ કાળની પ્રીતિનો સ્વલ્પ સમયમાં નાશ કરે છે. કારણ કે જ્યારે તે ક્રોધને પરવશ થાય છે ત્યારે તેના આવેશમાં પિતાના પ્રીતિપાત્ર મનુષ્યને પણ ન કહેવાના વચને કહે છે જેથી તત્કાળ પ્રીતિને નાશ થાય છે, માન-અહંકાર વિનયને નાશ કરે છે અર્થાત અહં. કારી મનુષ્ય પોતે ઓછી બુદ્ધિવાળ, ઓછો વિદ્યા ભણેલો તેમજ સ્વલ્પ ઋદ્ધિવાળા હોય છે તો પણ અભિમાન ગ્રસ્ત હોવા થકી કોઈને પણ વિશેષ બુદ્ધિશાળી, વિશેષ વિદ્વાન તેમજ વિશેષ ધનવંત જાણતો નથી અને તેથી કોઈનો પણ વિનય કરતો નથી. કદી કોઈને પિતાથી વિશેષ જાણે છે તો પણ અભિમાનને યોગે આપણે કોઈને વિનય કરવાની શું જરૂર છે એમ વિચારી અક્કડને અકડ રહે છે. અને વિનય ગુણ એ સર્વ ગુણોનું મૂળ છે તેને નાશ કરે છે. માયા મિત્રાઈને નાશ કરે છે એટલે મિત્રો સાથે પણ તે કપટ ક્રિયા કર્યા કરે છે તે જાણું થયાથી મિત્રાઈને તત્કાળ નાશ થાય છે કેમકે જ્યાં અંતઃકરણમાં ભેદ થયે ત્યાં મિત્રાઈ કદી પણ ટકી શકતી નથી. એટલે માયા મિત્રાઈનો નાશ કરે છે તેમાં કાંઈ પણ શક નથી અને લોભ સર્વ વિનાશક છે કારણ કે લોભ ગ્રસ્ત મનુષ્ય પ્રીતિને ગણતો નથી, વિનયની તેને જરૂર નથી, મિત્રાઈને તો દૂરથી તજી દેય છે કેમકે મિત્રના કાર્યમાં પણ લોભવડે લાલચ કરે છે. લેભના ઉદયથી બીજા અનેક પ્રકારના પાપ આચરણ કરે છે કેઈ પણ પ્રકારનો આરંભ કરતાં ડરતો નથી અને ર્થિત સર્વ અકર્યાં લોભી મનુષ્ય કરે છે તેથી લોભને સર્વ વિનાશી કહેલો છે. હવે ચારે કોનું પૃથક્ પૃથક્ વર્ણન કરતાં પ્રથમ ક્રોધવડે પોતાના ચારિત્ર ગુણને વિનાશ કરનાર ચંડકૌશીકની કથા નીચે પ્રમાણે શાસ્ત્રમાં કહેલી છે–
For Private And Personal Use Only
